Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 17

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  Materiał podsadzkowy
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
PL
W artykule przedstawiono tematykę związaną z uszkodzeniem powierzchni ściany szczeliny po wykonanym zabiegu hydraulicznego szczelinowania. Spowodowane jest to wgniataniem się ziaren materiału podsadzkowego (ang. proppant) w ścianę szczeliny (ang. embedment) oraz wyciskiem materiału skalnego na powierzchni ściany szczeliny. Zjawiska te mają negatywny wpływ na przepływ węglowodorów ze skały do szczeliny oraz utrzymanie rozwartości szczeliny po zaciśnięciu się górotworu, gdy ciśnienie obniży się poniżej ciśnienia szczelinowania. Opracowaną metodykę obrazowania wielkości zjawiska wgniatania ziaren podsadzki w skałę i wycisku materiału skalnego zweryfikowano testami laboratoryjnymi. Badania wykonano na skale piaskowcowej czerwonego spągowca typu zamkniętego pochodzącej ze złoża niekonwencjonalnego. Charakteryzowała się ona zawartością kwarcu rzędu 73,3%. Badano skałę wstępnie nasyconą płynem szczelinującym (sieciowany polimer naturalny). Do wypełnienia szczeliny użyto ceramicznego proppantu ISP 20/40 o granulacji ziaren od 0,850 mm do 0,425 mm i o koncentracji powierzchniowej rzędu 4,88 kg/m2 . Symulację zjawiska wgniatania ziaren podsadzki w skałę przeprowadzono przy naprężeniu ściskającym 86,5 MPa i w temperaturze 127°C. Na podstawie wykonanego obrazowania powierzchni czołowych rdzeni (ścian szczeliny) w wymiarze 3D oraz ich analiz uzyskano całkowitą głębokość wgnieceń podsadzki w ściany szczeliny – rzędu 0,091 mm oraz całkowitą wysokość wycisku materiału skalnego – rzędu 0,077 mm. Całkowite zmniejszenie rozwartości szczeliny z podsadzką, z uwzględnieniem badanych zjawisk, było równe 0,168 mm. Uszkodzenie ściany szczeliny przez ziarna podsadzki wynosiło 31,5%. Zastosowana procedura badawcza może stanowić jedną z metod oceny podatności skały złożowej na zjawisko wgniatania ziaren proppantu w skałę oraz zjawisko wycisku materiału skalnego na powierzchni ściany szczeliny. Może być też przydatna w prawidłowym doborze technologii szczelinowania, płynu szczelinującego i podsadzki w zabiegach szczelinowania złóż węglowodorów.
EN
This paper presents the issue of damage to the fracture wall surface, after hydraulic fracturing of the hydrocarbons reservoir. It is caused by proppant embedment into the fracture wall and the impression of rock material from the fracture wall surface. These phenomena have a negative effect on the flow of hydrocarbons from the rock to the fracture and on maintaining the width of fracture after the closing of the rock mass, when the pressure drops below the fracturing pressure. The developed methodology for imagining the size of the embedment phenomenon and the rock material impression was verified by laboratory tests. The tests were performed for Rotliegend sandstone (tight gas formation) from Polish unconventional reservoirs. It was characterized by a quartz content of 73.3%. The tests were conducted for an initially soaked rock (crosslinked natural polymer). The fracture was packed with proppant ceramics ISP 20/40 with grain size from 0.850 mm to 0.425 mm and the surface concentration of the proppant was 4.88 kg/m2 . The laboratory simulation of the embedment phenomenon was performed for compressive stress of 86.5 MPa for 6 hours at 127°C. Based on the imagining of the core faces (fracture walls) in 3D and their analyses, the total average depth of proppant embedment into the fracture walls was 0.091 mm and the total average height of the rock material squeezed out was 0.077 mm. The total decrease of the fracture width packed with proppant grains was 0.168 mm. The average damage of the fracture surface by the proppant grains was 31.5%. The test procedure applied might be used in the evaluation of the susceptibility of reservoir rock to the embedment phenomenon and the rock material squeezed out, as well as for the selection of frac fluid and proppant for fracturing of hydrocarbon reservoirs.
PL
W artykule przedstawiono geotechniczne i konstrukcyjne metody kompleksowego zabezpieczania Staromiejskiej Dzielnicy Opatowa. Opisano początkowe prace w tym zakresie oraz budowę geologiczną formacji lessowej występującej w rejonie Opatowa wraz z występującymi zagrożeniami w rejonie podziemnych obiektów. Przedstawiono również zakres prac badawczo-rozpoznawczych oraz zabezpieczająco-likwidacyjnych te obiekty. Opisano sposób zagospodarowania staromiejskich podziemi jako trasy turystycznej. Przedstawiono także podstawowe elementy Metody Z-S, stanowiącej schemat postępowania przy zabezpieczaniu staromiejskich dzielnic.
EN
The geotechnical and construction comprehensive methods of securing the old-town district of Opatów have been presented. The beginnings of securing works with the geological characterization of the loess formation occurring in the area of Opatów as well as hazards occurring in the area of the underground objects have been described. The scope of research and reconnaissance as well as security and liquidation of these objects was also presented. The method of developing the Old Town underground as an tourist route was described. Also the basic elements of the Z-S Method, which illustrates the procedure for securing old districts has been presented.
PL
Posadzki w budownictwie mieszkaniowym mogą być wykonywane z wielu różnych materiałów, a wybór konkretnego rozwiązania podyktowany jest wieloma względami. Dodatkowo w ostatnim czasie pojawiają się również nowe materiały oraz modyfikacje rozwiązań już znanych, na co zwrócono uwagę w treści artykułu.
EN
Flooring in housing building can be done from many different materials and the choice of a particular solution depends on many reasons. In addition, this article highlights recently appeared new materials and modifications of solutions already known.
5
Content available remote Badania zjawiska embedment w zabiegach stymulacyjnych
PL
W artykule przedstawiono tematykę związaną ze zjawiskiem embedment, czyli wgniataniem ziaren materiału podsadzkowego (ang. proppant) w skałę złożową (ścianę szczeliny). Proces ten ma negatywny wpływ na utrzymanie rozwartości podsadzonej szczeliny po zabiegu hydraulicznego szczelinowania złóż. Opracowano metodykę badania zjawiska embedment oraz zweryfikowano ją analizami laboratoryjnymi przeprowadzonymi na skale łupkowej pochodzącej z polskiego złoża. Do badań zastosowano płyn szczelinujący typu slickwater, dwa rodzaje podsadzek, małą koncentrację powierzchniową podsadzki, dwa różne naprężenia ściskające. Wyniki badań mogą służyć do wstępnej oceny efektywności podsadzenia szczeliny w zabiegach hydraulicznego szczelinowania na etapie ich projektowania.
EN
This paper presents the subject related to the phenomenon of pressing proppant grains in fracture faces (embedment). The phenomenon has a negative impact on maintaining fracture width after hydraulic treatment of reservoirs. A methodology of the studies of the embedment phenomenon was developed and verified by laboratory tests on shale rock from an unconventional Polish reservoir. The laboratory tests used fracturing fluid (slickwater), two different stresses, two different proppants and small surface concentration of proppant. The test results can be used for a preliminary assessment of the efficiency of propped fracture in the hydraulic treatments of reservoirs at the stage of their design.
PL
W artykule została przedstawiona tematyka związana z technologią tworzenia szczelin oraz z uszkodzeniem przewodności warstwy materiału podsadzkowego po zabiegu hydraulicznego szczelinowania złóż niekonwencjonalnych. Opisano również metodykę badania przewodności warstwy podsadzki uszkodzonej przez płyn szczelinujący dla zawilgoconego gazu (azotu). Badania wykonano z wykorzystaniem podsadzki kwarcowej oraz płynu szczelinującego, charakterystycznych dla technologii slickwater fracturing, stosowanej do szczelinowania złóż niekonwencjonalnych typu łupkowego. Podsadzka była umieszczona pomiędzy dwiema kształtkami skalnymi. Wyniki badań mogą stanowić podstawę do opracowania wstępnej oceny przewodności warstwy materiału podsadzkowego dla zawilgoconego gazu (azotu) po wykonaniu zabiegów hydraulicznego szczelinowania złóż węglowodorów.
EN
This article presents, the subjects related to technology used for creating fractures in rock and damage to proppant conductivity fluid fracturing, after hydraulic fracturing in unconventional deposits. Methodology studies of proppant conductivity damage by wet nitrogen, was developed. The tests were performed for the quartz proppant and the slickwater fracturing, which are used for the hydraulic fracturing of unconventional reservoirs, including fracturing in shales. Proppant was placed between two rock slabs. Based on obtained data, a preliminary method for the evaluation of proppant conductivity for wet gas after hydraulic fracturing treatments can be developed.
PL
Artykuł poświęcony jest ocenie zdolności zapłonu paliw prochowych obciążonych materiałem podsadzkowym w postaci piasku kwarcowego. Istotą badań było przeprowadzenie serii eksperymentów strzałowych z wykorzystaniem wytłoczonych segmentów paliwowych ze zmienną zawartością piasku kwarcowego. W tym celu przygotowano stanowiska betonowe na poligonie, wykonano fragmenty odcinka perfogeneratora, zaprasowano pierścienie paliwowe ze zmienną ilością propantu oraz przeprowadzono badania strzałowe na tychże modelach. Ocenie poddano fakt samej inicjacji paliwa oraz wielkość i charakter spękań wywołanych spaleniem paliwa w atrapie otworu wiertniczego.
EN
Shooting experiments on a fire-ground constituted the main part of the research. In order to strengthen the effect of fracture propping, the research team developed a method of joining the propellants with proppants in single, monolithic form, which shall enable to perform gas fracturing jobs with the immediate release of the proppants. The research involved selecting an appropriate proppant material, constructing experimental models and performing a number of fire-ground shooting experiments with use of proppant-loaded propellant materials.
PL
W artykule przedstawiono zagadnienia związane z technologią hydraulicznego szczelinowania skał piaskowcowych typu zamkniętego (ang. tight gas). Zaprezentowano, jaki wpływ na efektywność zabiegu hydraulicznego szczelinowania skały złożowej ma zjawisko wgniatania ziaren podsadzki w ściany szczeliny (ang. embedment). Związane jest ono z tworzeniem się wgnieceń na powierzchni ściany szczeliny, a tym samym spadkiem rozwartości szczeliny po zabiegu szczelinowania. Opracowano metodykę badania podatności skały złożowej na zjawisko embedment ograniczające efektywne podsadzenie szczeliny oraz zweryfikowano ją badaniami laboratoryjnymi. Testy wykonano dla skały piaskowcowej typu zamkniętego tight gas, pochodzącej z polskiego złoża niekonwencjonalnego, dla suchych i nasyconych płynem szczelinującym cylindrycznych rdzeni, przy jednej wartości naprężenia ściskającego 82,7 MPa (tj. 12 000 psi), temperatury pokojowej oraz koncentracji powierzchniowej podsadzki 4,88 kg/m2 (tj. 1 lb/ft2). Do podsadzenia szczeliny użyto podsadzki ceramicznej o rozmiarze ziaren 0,850÷0,425 mm. W pierwszej kolejności wyznaczono rozwartość szczeliny wypełnionej podsadzką pomiędzy dwiema cylindrycznymi kształtkami stalowymi (dla wykluczenia zjawiska embedment). Po 6 godzinach oddziaływania zadanego naprężenia ściskającego maksymalna (pierwotna) rozwartość szczeliny wyniosła 2,286 mm. Dla suchych cylindrycznych rdzeni skalnych z piaskowca tight gas uzyskano szczelinę o rozwartości 1,893 mm. Efektywne podsadzenie szczeliny proppantem wyniosło 82,8%. Natomiast dla rdzeni skalnych dodatkowo nasyconych płynem szczelinującym otrzymano rozwartość szczeliny 1,889 mm, a więc efektywność podsadzenia szczeliny osiągnęła wartość 82,6%. Zastosowana procedura badawcza może stanowić jedną z metod oceny podatności skały złożowej na zjawisko embedment ograniczające efektywne podsadzenie szczeliny materiałem podsadzkowym. Może być też przydatna do prawidłowego doboru technologii szczelinowania, płynu szczelinującego i podsadzki w zabiegach szczelinowania złóż węglowodorów.
EN
This paper presents, a study on the impact of proppant embedment into the fracture walls, on the effectiveness of hydraulic fracturing in tight formations. The methodology for the evaluation of the susceptibility of reservoir rock to the embedment phenomenon (limiting the effective propping of fractures) was developed and verified in laboratory tests. The studies were performed for tight gas sandstone representing unconventional Polish deposits, for dry and fracfluid-wet cores, at 12 000 psi compressive stress, at room temperature and 1 lb/ft2 surface concentration of proppant. Ceramic proppant of grain size between 0.850÷0.425 mm was used. First, the fracture between cylindrical steel plates (no embedment assumed) was propped. After 6 hours under constant compressive stress, the maximum (original) fracture width was 2.286 mm. The fracture between dry cylindrical sandstone tight gas cores, in the same conditions was 1.893 mm wide. The effective value of propped fracture width was 82.8%. The width of the fracture in fracfluid-wet core was 1.889 mm. In this case the effective value of the propped fracture width was 82.6%. The test procedure we applied, might be used in the evaluation of the susceptibility of reservoir rock to the embedment phenomenon, as well as for the selection of fracfluid and proppant for hydrocarbon reservoirs fracturing.
PL
Do prób otrzymywania materiału podsadzkowego poprzez suszenie zawiesiny wodnej ujednorodnionych surowców mineralnych wykorzystano suszarnię rozpyłową D 20. Skład surowcowy zawiesiny ustalono po przeprowadzeniu badań właściwości fizykochemicznych wypalonych zestawów surowcowych wykonanych w skali mikro. Badano temperaturę spiekania, gęstość, porowatość, wytrzymałość mechaniczną i odporność chemiczną. Do sporządzenia zestawów jako surowiec podstawowy wykorzystano odpady powstające w elektrociepłowniach warszawskich, które domieszkowano glinami „Janina” i „Zapniów”. Badania poszczególnych właściwości prowadzono na beleczkach prasowanych pod niskim ciśnieniem w laboratoryjnej prasie hydraulicznej i wypalanych w piecu elektrycznym. Do prasowania próbek badawczych wykorzystywano granulat otrzymywany ręcznie poprzez posługiwanie się sitem. W oparciu o recepturę zestawu, który charakteryzował się niską temperaturą spiekania, dużą wytrzymałością i odpornością chemiczną, sporządzono zawiesinę do suszenia rozpyłowego. Podczas suszenia tak dobierano reologię zawiesiny i parametry suszenia, aby otrzymać maksymalną ilość granulatu w przedziale 0,2–0,7 mm. Otrzymany granulat wypalono w piecu rurowym w ustalonej wcześniej temperaturze spiekania i przekazano do Instytutu Nafty i Gazu w celu zbadania przydatności do wykorzystania go jako materiał podsadzkowy.
EN
The proppants were prepared by drying aqueous suspension of homogenous mineral material in spray dryer-D 20. The composition of raw materials was determined by conducting physicochemical test of fired specimen in a laboratory scale. Sintering temperature, density, porosity, mechanical strength and chemical resistance were investigated. Waste from Warsaw Power Plants with addition of „Janina” and „Zapniów” clays were used for preparation of specimen sets. Individual properties were determined on specimens pressed at law pressure in a laboratory hydraulic press and fired in an electric furnace. Test specimens were prepared from granulate sieved manually and pressed. Based on row materials composition, which showed low sintering temperature, high strength and high chemical resistance, a suspension for spray drying was prepared. During the drying process, both the rheology of the suspension and drying parameters, were being chosen so as to obtain the maximum amount of granulate in the range of 0,2–0,7 mm grain size. The final granulate was fired in a tube furnace at a predetermined sintering temperature and delivered to the Institute of Oil and Gas in order to investigate the suitability for use as a proppants.
PL
W artykule została przedstawiona tematyka związana z technologią tworzenia szczelin i mikropęknięć w skale oraz ze zjawiskiem wciskania ziaren materiału podsadzkowego w ściany szczeliny po zabiegu hydraulicznego szczelinowania, tzw. embedment. Opracowano metodykę badania zjawiska embedment oraz zweryfikowano ją testami laboratoryjnymi. Badania wykonano dla skały łupkowej, pochodzącej z polskiego złoża niekonwencjonalnego, suchych i nasyconych płynem szczelinującym rdzeni, dwóch naprężeń ściskających oraz małej koncentracji powierzchniowej podsadzki. Wyniki badań mogą być jedną z metod oceny poprawności zastosowania podsadzki–propantu w zabiegach szczelinowania złóż niekonwencjonalnych.
EN
This article presents the subject related to the technology used in the creating of fractures and microcracks in rock and the subject related to the phenomenon of pressing proppant grains in the fracture walls after hydraulic fracturing, known as embedment. Methodology studies of the embedment phenomenon was developed and it was verified by laboratory tests. The studies were performed for shale rocks originating from unconventional Polish deposits, dry and saturated cores by fracturing fluid, two compressive stress and low surface concentration of proppant. The test results can be one of the methods for evaluating the correctness of the use of proppant in the fracturing of unconventional reservoirs.
11
Content available remote Kryteria doboru surowców dla procesu wytwarzania proppantów
PL
Podczas wydobywania gazu z łupków stosowany jest zabieg szczelinowania hydraulicznego w celu wytworzenia, utrzymania lub powiększenia szczelin w skałach. Przeprowadza się go przy pomocy płynu szczelinującego, zawierającego materiał podsadzkowy zwany proppantem. Proppant jest to kruszywo naturalne lub sztuczne, które ze względu na funkcję jaką pełni, posiada określone właściwości. Do najważniejszych zalicza się postać regularnych kulek o średnicy 0,3-0,7 mm i relatywnie małej gęstości pozornej oraz wytrzymałość mechaniczną na ściskanie. Ze względu na skalę zapotrzebowania istotną cechą proppantów jest ich niska cena. Warunkiem spełnienia specyficznych wymagań stawianych proppantom jest odpowiedni dobór surowców uwzględniający ich skład chemiczny, cenę oraz niskoenergetyczny i wysokowydajny proces wytwarzania. To uzasadnia wykorzystanie w procesie wytwarzania proppantów także surowców odpadowych. Ze znanych, opublikowanych sposobów wytwarzania proppantów warunki te zapewnia metoda granulowania masy i spiekanie. W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości tworzyw ceramicznych, jako bazy proppantów, w zależności od rodzaju surowców zastosowanych do ich wytworzenia. Efektem końcowym badań jest ocena spełnienia zakładanego kryterium jakości proppantów.
EN
During the extraction of shale gas the hydraulic fracturing process is used to produce, maintain or enlarge cracks in rocks with help of fracturing fluids containing filling materials called proppants. The proppant is either natural or artificial aggregate, which due to its function, has specific properties. The most important one include the mechanical resistance to compression and regular spherical shape of particles with a diameter of 0.3-0.7 mm and a relatively low apparent density. A low price is important due to the large demand for proppants. The conditions for the fulfilment of specific requirements of proppants are the right selection of raw materials, which takes into account content their chemical composition and price, and the low-energy and high-performance manufacturing process. This justifies the usage of waste materials in the manufacturing process. From well-known, published methods of proppants producing, a mass granulation and sintering method meets these conditions. The article presents the study of properties of ceramic materials, that are a base for proppants, as a function of the type of raw materials used. A final research result is to assess the fulfilment of the assumed quality criteria of the proppants.
EN
This paper presents the research of proppants used in hydraulic fracturing treatments. The types of proppants, testing methods and used equipment were described. The experience of the Oil and Gas Institute in scientific research of proppants were presented. Article includes pictures taken in the Department of Production Stimulation of Oil and Gas Institute.
PL
W artykule przedstawiono zagadnienia związane z badaniami materiałów podsadzkowych stosowanych do zabiegów hydraulicznego szczelinowania. Opisano rodzaje materiałów podsadzkowych, rodzaje i sposoby wykonywanych badań i stosowaną aparaturę badawczą. Zaprezentowano także doświadczenia Instytutu Nafty i Gazu w dziedzinie badań podsadzek. Artykuł uzupełniono zdjęciami wykonanymi w Zakładzie Stymulacji Wydobycia Węglowodorów INiG-PIB.
PL
W artykule została przedstawiona technologia slickwater fracturing, która jest najczęściej wykorzystywaną metodą tworzenia systemu licznych szczelin i spękań w złożach niekonwencjonalnych. Scharakteryzowano trzy rodzaje materiałów podsadzkowych stosowanych do wypełnienia szczeliny: piasek kwarcowy, materiał ceramiczny oraz piasek kwarcowy pokryty żywicą. Następnie, po przeglądnięciu literatury oraz norm dotyczących właściwości materiałów podsadzkowych, przedstawiono sposób właściwego doboru materiałów podsadzkowych do zabiegów szczelinowania złóż niekonwencjonalnych. Zbadano przewodność i przepuszczalność materiału podsadzkowego w zasymulowanej szczelinie w warunkach laboratoryjnych.
EN
This article presents the slickwater fracturing technology - most commonly used to create a system of numerous fractures in unconventional reservoirs. Three types of proppant material used to fill the fractures were characterized: quartz sand, ceramic proppant and quartz sand coated with resin. After reviewing the literature and recommended practices for evaluating propant test parameters, the proper selection of fracturing proppants for unconventional resources were presented. The proppant pack conductivity and permeability in the simulated fracture were examined in laboratory conditions.
PL
W artykule omówiono zagadnienia związane z diagnostyką przyszybowego żelbetowego zbiornika materiału podsadzkowego. W ramach artykułu wykonano laboratoryjne badania wytrzymałościowe betonu i stali po uprzednim pobraniu próbek betonu za pomocą odwiertów rdzeniowych. Wykonano także obliczenia sprawdzające nośność podstawowych elementów konstrukcyjnych z uwzględnieniem istniejących imperfekcji materiałowych i fizycznych. Analiza pozwoliła ocenić stan wytężenia konstrukcji oraz określić zasady dalszej eksploatacji obiektu.
EN
The article discusses issues related to the diagnosis of a close to a shaft, reinforced concrete backfill storage reservoir. Laboratory strength tests of concrete and steel were performed, after sampling concrete with the use of a core drilling as a part of the article. Also calculations were performed verifying the carrying capacity of basic structural elements taking into account the existing material and physical imperfections. The analysis allowed to assess the status of the effort of the structure and determine the rules for the further operation of the facility.
EN
Due to improving the environmental aspect and reduce the backfilling cost, the Faryab mine carry out researches into the replacement of cement by chromite slag. The test samples consisted of tailing from the washing plant of Faryab mine and different binders such as Portland cement, Pozzolanic cement and different combinations of Portland cement with chromite slag. The chromite slag produced by Ferrochromite refinery plant of this mine. The purpose of this paper is to analyze the findings from extensive laboratory test programs carried out to determine the effects of chromite slag on mechanical properties of cemented tailing backfills (CTB). The results show that chromite slag improves the mechanical properties of CTB samples. Also, the results indicate that chromite slag can be used as a replaceable material with cement and reduced 2-3% consumption of cement in 1 m3 of backfill mixes. In addition, improving the environmental conditions can be achieved by reducing the cement content and moving tailing and chromite slag to underground stopes.
PL
Z uwagi na wymogi ochrony środowiska oraz ze względu na konieczność obniżenia kosztów podsadzkowania, w kopalni Faryab prowadzone są badania nad możliwością zastąpienia cementu w materiale podsadzkowym żużlem chromitowym. Próbki do badań zawierały odpady z instalacji wzbogacania w kopalni Faryab oraz rozmaite spoiwa, takie jak cement portlandzki, cement pucolanowy oraz mieszanki cementu portlandzkiego z żużlem chromitowym. Żużel chromitowy pochodzi z instalacji wzbogacania w kopalni Faryab. Celem pracy jest analiza wyników szerokich testów laboratoryjnych przeprowadzonych dla określenia w jaki sposób obecność żużla chromitowego wpływa na właściwości wytrzymałościowe materiału podsadzkowego. Wyniki badań wskazują, że obecność żużla chromitowego poprawia właściwości wytrzymałościowe próbek. Ponadto, wyniki badań wskazują, że żużel chromitowy może zostać wykorzystany jako materiał zastępujący cement portlandzki w ilości 2-3% cementu na 1 m3 mieszanki materiału podsadzkowego. Ponadto, działanie takie jest korzystne z punktu widzenia ochrony środowiska gdyż ogranicza się ilość cementu poprzez wprowadzenia dodatku chromitu do materiału wykorzystanego do podsadzania wyrobisk podziemnych.
16
PL
W Polsce i Europie toczy się ożywiona dyskusja związana z określeniem zasobów gazu ziemnego i ropy naftowej występujących w łupkach (potocznie gaz i ropa łupkowa). Udokumentowane zasoby gazu ziemnego będą podstawą do udzielania koncesji na jego wydobycie. Amerykańskie doświadczenia przy wydobyciu gazu z łupków w basenie Marcellus i Barnett wskazują na konieczność zastosowania zabiegów szczelinowania łupków przy pomocy płynów (wody z udziałem dodatków chemicznych) oraz materiału podsadzkowego zwanego propantem. Propant wtłaczany wraz z cieczą do złoża niszczy strukturę i zwięzłość skały, otwiera mikropory i powoduje krótkotrwałe otwarcie mikroszczelin umożliwiających migrację gazu. Propanty zapobiegają zamknięciu tych mikroszczelin. W związku z ciśnieniem panującym w górotworze na głębokości kilku kilometrów (ciśnienie, temperatura), propanty muszą się charakteryzować bardzo wysokimi właściwościami fizycznymi i mechanicznymi. Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych podejmuje w ramach posiadanych środków statutowych kilkuletni program opracowania polskich propantów. Obecnie realizowane są prace wstępne koncepcyjno-studialne, a przede wszystkim analizowane są różne zestawy surowcowe, dodatki, technologie wytwarzania. Spośród wielu możliwości wytwarzania tego materiału do badań wybrano sposób nazwany umownie "granulowanie-spiekanie" tworzywa ceramicznego na bazie korundu, dla zapewnienia odpowiedniej wytrzymałości mechanicznej propantu. Przedstawione wyniki badań są pierwszym zwiastunem następnych opracowań, mają charakter rozpoznawczy i posłużą do oceny prawidłowości obranego kierunku prac badawczych i jego ewentualnych korekt.
EN
Proppant is a filling material that holds fractures open after a hydraulic fracturing treatment during well stimulation. It is produced as fine spherical particles, 0.3-0.7 mm in diameter, which are usually made of natural sand, resin-coated quartz sand, man-made ceramics or glass spheres. During well treatment the fracking fluid is pumped together with proppant into the well. The action of pressurized fluid destroys the structure of the rock and creates new microfractures that increase migration of gas or oil. During treatment the proppant migrates into new fractures and keeps they open after pressure decrease. Due to increased temperature and pressure in the deep well, the proppant should be made of high strength material that will be inert in relation to the fracking fluid as well as the rock. Institute of Ceramics and Building Materials started the investigation program for elaboration new proppant technologies. The initial stage of studies is focused on raw materials and technology selection. Currently, the most promising direction of the research is based on the granulation-sintering technology of corundum-based ceramic material, which should assure the suitable strength of proppant spheres.
PL
Produktem ubocznym otrzymywania miedzi w procesach hutniczych są znaczne ilości kwasu siarkowego, którego większość po oczyszczeniu jest gospodarczo wykorzystywana. W procesach tych również powstaje kwas siarkowy popłuczkowy, który ze względu na brak możliwości praktycznego wykorzystania jest neutralizowany, a produkty po neutralizacji deponowane. W ZWR Rejon Polkowice istnieje instalacja neutralizacji wycofywanych kwasów siarkowych węglanowymi odpadami poflotacyjnymi o zdolności przerobowej około 40 000 ton kwasu rocznie. Neutralizacja prowadzona jest w trzech reaktorach, a otrzymany produkt po repulpacji w postaci zawiesiny gromadzony jest na składowisku "Żelazny Most". Ze względu na trudności związane z dalszym składowaniem tego odpadu podejmuje się działania mające na celu jego zagospodarowanie jako materiał do sporządzania mieszanek podsadzkowych po uprzednim zgranulowaniu go z innymi odpadami - wypełniaczami - powstającymi na terenie KGHM Polska Miedź SA.
EN
The by-product during the copper metallurgical process is sulphuric acid, most of which is economically used. During this process washing sulphuric acid is also generated, which due to the lack of practical use is neutralised and the obtained product is deposited. In Polkowice concentrator there is an installation for the sulphuric acid neutralisation using carbonaceous flotation tailing, having the capacity of 40 000 tonnes of acid per year. Neutralisation is carried out in three reactors and the obtained product after re-pulping is stored in the "Żelazny Most" tailings management facility. Due to the difficulties with further storage of this waste, the efforts aimed to its management as a backfill materials component after granulation with other wasted generated in the KGHM Polska Miedź SA were undertaken.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.