Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Perspektywy budowy parku przemysłowo-technologicznego dla mieszkańców Zagłębia Miedziowego

Przybylski Grzegorz

Inżynieria Mineralna

|

2020

|

no. 1, vol. 1

139--144

PL

W artykule przedstawiono perspektywy budowy parku przemysłowo-technologicznego zlokalizowanego na terenie gminy miejskiej oraz wiejskiej Lubin. Obszar ten charakteryzuje się monokulturą przemysłu miedziowego związanego z największym pracodawcą w regionie – KGHM Polska Miedź S.A. Działalność wydobywcza Polskiej Miedzi w perspektywie długookresowej będzie ograniczana. Z tego względu szuka się innych możliwości wykorzystania potencjału regionu. Wydaje się, że jednym z najbardziej obiecujących jest budowa parku przemysłowo-technologicznego. Zainteresowanie tym przedsięwzięciem okazują samorządy (lokalne samorządy, Województwo Dolnośląskie), Agencja Rozwoju Przemysłu, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, przedstawiciele firmy KGHM Polska Miedź S. A. oraz przedstawiciele Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

EN

The article presents the perspectives for the construction of an industrial and technology park located in the urban and rural commune of Lubin. This area is characterized by a monoculture of the copper industry associated with the largest employer in the region – KGHM Polska Miedź S.A. The mining activities of Polish Copper will be limited in the long term. For this reason, other possibilities of exploiting the region’s potential are being sought. It seems that the construction of an industry and technology park is one of the most promising. Local governments, Lower Silesia voivodship, Industrial Development Agency, National Agricultural Support Center, representatives of KGHM and representatives of the Chancellery of the Prime Minister are showing interest in this undertaking.

2

Koncepcja eksploatacji w filarze oporowym wyrobisk poziomu 740, w O/ZG Lubin

Bodlak Maciej, Dębkowski Rafał, Grzesiński Jerzy, Piasecki Maciej

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2020

|

nr 1

21--45

PL

W artykule przedstawiono koncepcję prowadzenia robót eksploatacyjnych w filarze oporowym wiązki chodników W-74 W-1 i pochylni C-81÷85, zlokalizowanym na poziomie 740, w zachodnim rejonie kopalni Lubin. Przedmiotowe wyrobiska zostały wykonane w początkowym etapie jej działalności. Od tego czasu pełnią istotne funkcje wentylacyjne, transportowe i odwadniające. Eksploatacja w polach, otaczających filar oporowy, została już zakończona. Z tego względu możliwe jest podjęcie wybierania złoża w nim zalegającego. Dotychczasowe doświadczenia górnicze, nabyte podczas prowadzenia eksploatacji w przedmiotowym rejonie, jednoznacznie wskazują, że planowanym robotom może towarzyszyć wysoka aktywność sejsmiczna, w tym występowanie zjawisk wysokoenergetycznych ze skutkami rejestrowanymi w wyrobiskach. Publikacja zawiera analizę uwarunkowań geologiczno-górniczych, mających wpływ na poziom zagrożeń naturalnych, wyniki prognozy aktywności sejsmicznej oraz przedstawienie koncepcji prowadzenia robót eksploatacyjnych ww. filarze oporowym. W toku dotychczasowej eksploatacji złoża rud miedzi w O/ZG Lubin wielokrotnie prowadzono roboty wybierkowe w filarach oporowych wyrobisk korytarzowych. Eksploatacji o charakterze zamykającym zwykle towarzyszyło duże zagrożenie tąpaniami [1, 2]. Przedstawione przez autorów rozwiązania technologiczne wykorzystują dotychczasowe doświadczenia kopalni Lubin z prowadzeniem eksploatacji w filarach oporowych.

EN

The paper presents the concept of conducting exploitation works in the support pillar of the W-74 W-1 roadway and C-81÷85 drift slop, located at level 740, in the western region of the “Lubin” mine. These excavations were made at the initial stage of its operation. Since then, they perform important ventilation, transport and drainage functions. Operations in the mining panels surrounding the support pillar has already been completed. For this reason, it is possible to mining the deposit in it. Previous mining experience acquired during mining in the area in question clearly indicates that the planned works may be accompanied by high seismic activity, including the occurrence of high energy phenomena with effects in excavations. The paper contains an analysis of geological and mining conditions which have influence level of natural hazards, the results of seismic activity forecast and the presentation of the concept of conducting mining works in support pillar. In the course of existing mining of the copper ore deposit at „Lubin” mine, mining works have been carried out many times in the support pillars of the roadway. Closing exploitation was usually accompanied by a high rock burst hazard [1,2]. The presented solutions use the previous experience of the “Lubin” mine with mining operations in support pillars.

3

Impact of moisture and speed of threshers on efficiency of crushing of lupine seeds

Gawłowski Sławomir, Kulig Ryszard, Łysiak Grzegorz, Jawad Kadhim Al Aridhee, Zdybel Adam, Hyła Paweł

Agricultural Engineering

|

2020

|

Vol. 24, No. 2

55--63

EN

The objective of the paper was to determine the impact of moisture and rotational speed of threshers on the process of crushing of lupine seeds. Raw material was led to four levels of moisture from 8 to 14% every 2%. The studies were carried out on the laboratory hammer mill with the use of variable speeds of mill hammers within 5500-7000 rot·min-1. The studies that were carried out proved significant relations (p<0.05) between the analysed process variables and energy consumption and susceptibility of seeds to crushing. It was stated that along with the increase of the rotational speed, a reduction in the drop of the average dimension of particles of mill takes place. Along with the increase of moisture of lupine from 8 to 14% a unit energy of crushing increases on average by approx. 83%. It was proved that the susceptibility ratio of seeds to crushing increases along with the increase of raw material moisture. Such relations were determined for all investigated rotational speeds of hammers.

PL

Celem pracy było określenie oddziaływania wilgotności i prędkości obrotowej bijaków na proces rozdrabniania nasion łubinu. Surowiec doprowadzano do czterech poziomów wilgotności od 8 do 14% co 2%. Badania przeprowadzono na laboratoryjnym rozdrabniaczu bijakowym, przy zastosowaniu zmiennych prędkość bijaków rozdrabniacza w przedziale 5500-7000 obr·min-1. Przeprowadzone badania wykazały, że występują istotne zależności (p<0.05) pomiędzy analizowanymi zmiennymi procesu a energochłonnością i podatnością nasion na rozdrabnianie.

4

Łubin – możliwości wykorzystania

Tomczak Aneta, Zielińska-Dawidziak Magdalena

Przemysł Spożywczy

|

2019

|

T. 73, nr 6

25--28

PL

Lupinus L. w Polsce nadal jest traktowany jako składnik pasz lub poplon. Mimo, iż jest rośliną rodzimą, a produkty z jego dodatkiem coraz częściej możemy znaleźć w sklepach, są one głównie importowane. Nasiona słodkich odmian łubinu są źródłem cennego białka, a produkowana z nich mąka dodawana do pszennej poprawia jej wartość odżywczą. Znajdujemy je w składzie odżywek dla sportowców, w zastępnikach produktów mlecznych i mięsnych dla wegetarian. Ponieważ nie zawierają białek glutenowych produkuje się z nich żywność dla chorujących na celiakię. Nasiona łubinu są źródłem wielu składników prozdrowotnych (prebiotycznych polisacharydów, przeciwutleniaczy, witamin, mikro- i makroelementów). Nowe odmiany pozbawione są alkaloidów, a więc zwiększona jest ich wartość odżywcza, ułatwione przetwórstwo, co powinno spowodować wzrost ich wykorzystania przez polskich producentów. Stosowane są głównie do wytwarzania takich produktów jak: mąka, jogurty, bezmięsne kotlety, pasztety a nawet marynowane nasiona stanowiące doskonałą przekąskę. Jednak ze względu na homologię z białkami innych roślin strączkowych, łubin wpisano na listę alergenów.

EN

Lupinus L. is still treated as a fodder component or a catch crop. Even though it is a native plant and the products containing lupine can be easily found in stores, they are mostly imported. Seeds of sweet varieties of lupine are a source of valuable protein, and flour made from them, when added to wheat flour, improves its nutritional value. We often find the seeds in sports supplements, in the substitutes of dairy and meat products for vegetarians. Becouse they do not contain gluten proteins, they are used in the production of food for people suffering from celiac disease. Lupine seeds are the source of many health-promoting ingredients (prebiotic polysaccharides, antioxidants, vitamins, micro- and macroelements). New varieties have a reduced content of alkaloids, which results in their higher nutritional value and easier processing. This, in turn, should increase their use by Polish producers. They are mainly applied in the production of such foods as: flour, yogurt, meatless chops, pates and even marinated seeds as an excellent snack. However, due to its homology with proteins of other legumes, lupine has been included in the list of allergens.

5

Rynek ryb i owoców morza w UE - surowce dla konsumpcji i przetwórstwa

Bykowski P. J.

Przemysł Spożywczy

|

2018

|

T. 72, nr 9

14--19

PL

Rynek ryb i owoców morza krajów UE28 jest coraz bardziej uzależniony od importu surowców, praktycznie co druga ryba na europejskim stole jest importowana. Coraz większa popularność żywności pochodzenia morskiego i z akwakultury, i to nie tylko w krajach Europy i Stanach Zjednoczonych, powoduje istotny wzrost cen tych surowców – przykładem może być łosoś atlantycki. Konieczne są znacznie większe niż obecnie wysiłki międzynarodowej społeczności, aby doprowadzić do znacznie lepszego gospodarowania żywymi zasobamimórz, tak aby utrzymać konsumpcję na dzisiejszym poziomie.

EN

The market of fish and other sea foodin the EU is constantly more dependent on the import of raw material making every second fish on the European table imported. The constantly growing popularity of sea and aquaculture food not only in the EU but also in the USA creates a significant price increase for those raw materials, i.e. the Atlantic Salmon. The international community is required to significantly increase its efforts to improve the management of the living resources of the sea in order to maintain their consumption at the current level.

6

Preparaty zawierające tytan, krzem, bor, cynk i molibden w uprawie łubinu białego i grochu siewnego

Sulewska H., Ratajczak K., Niewiadomska A., Koziara W., Panasiewicz K., Faligowska A.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 7

1182--1185

PL

Osiem handlowych biostymulatorów zastosowano w uprawie grochu siewnego i łubinu białego (0,15-3 L/ha) aby zbadać ich wpływ na plon i cechy biometryczne roślin. Biostymulator zawierający SiO2 okazał się najbardziej skuteczny. Skuteczny był również biostymulator zawierający azot, molibden i środek powierzchniowo czynny, ale tylko w uprawie grochu. W uprawie łubinu białego skuteczny okazał się również biostymulator zawierający potas i aminokwasy.

EN

Eight com. microelements-contg. biostimulating formulation were used in peas and white lupine cultures (0.1-3 L/ha) to study their effects on yield and biometric traits of the plants. The SiO2-contg. formulations were most efficient. The N, Mo and surfactant-contg. formulation was also efficient but only in the culture of peats. The K and aminoacids-contg. formulation was also efficient but only in the white lupine culture.

7

Influence of conservation tillage for spring wheat sowing on soil structure

Majchrzak L., Grzelak M., Piskier T.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2018

|

Vol. 63, nr 2

143--146

EN

The research was carried out in 2012-2014 at the Agricultural Experimental and Didactic Department of Gorzyń, a branch of Brody, belonging to the Poznań University of Life Sciences, as part of a static experiment established in 2006. The influence of the type of cover crop: white mustard and mixture of yellow lupine as well as field pea along with the method of the soil tillage for sowing cover crop and repeated cultivation of spring wheat on soil structure were investigated. The research carried out showed that the most favorable effect on the soil value structure index was exerted by the ploughing of white mustard, followed by ploughing or direct sowing of spring wheat. Direct sowing of both white mustard and spring wheat increased the weighted average diameter of aggregates (MWDa) in soil layers 0-10 and 10-20 cm. White mustard cultivation in a cover crop contributed to an increase in the rate of soil lumping and a significant decrease in soil pulverising in both analyzed soil layers (0-10 and 10-20 cm).

PL

Badania prowadzono w latach 2012-2014 w Rolniczym Zakładzie Doświadczalno-Dydaktycznym w Gorzyniu, filia Brody, należącym do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, w ramach doświadczenia statycznego założonego w roku 2006. Badano wpływ rodzaju międzyplonu ścierniskowego: gorczycy białej i mieszanki łubinu żółtego z grochem siewnym odmiany Tarchalska oraz sposobu uprawy roli pod wysiew międzyplonu ścierniskowego i monokulturowej uprawy pszenicy jarej na strukturę gleby. Wykazano, że najkorzystniej na wartość wskaźnika struktury gleby wpłynęło wykonanie podorywki pod wysiew gorczycy białej, następnie zaś orki siewnej lub siewu bezpośredniego pszenicy jarej. Wykonanie siewu bezpośredniego zarówno gorczycy białej, jak i pszenicy jarej, wpływało na zwiększenie średniej ważonej średnicy agregatów (MWDa) w warstwach gleby 0-10 i 10-20 cm. Uprawa gorczycy białej w międzyplonie ścierniskowym przyczyniła się do wzrostu wskaźnika zbrylenia gleby oraz istotnego zmniejszenia rozpylenia gleby w obu analizowanych jej warstwach (0-10 i 10-20 cm).

8

Forecrop value of blue and yellow lupine for winter wheat

Podleśny J., Podleśna A., Nędzi M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2018

|

Vol. 63, nr 3

70--74

EN

Besides a very good protein fodder legumes can also leave a good stand for the forecrop. In effect of legumes symbiosis with bacteria they are able to fixed N2. Thanks to that their cultivation does not require high doses of nitrogen fertilizers, and fixed nitrogen is also available in the soil for the successive crop. The aim of researches was to recognize the impact of blue and yellow lupine forecrops on yielding of winter wheat and compare these effects with the impact of spring barley. The studies were led at Agricultural Experimental Station in Grabów which belongs to the Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute in Puławy. Winter wheat var. Arkadia was sown after blue lupine var. Zeus, yellow lupine var. Dukat and after spring barley var. Johan. Winter wheat density amounted to 5 m plants per ha, and area of plots to harvest – 24 m2 . During the flowering of wheat following measurements were performed: plant height, leaf area (AM 300; ADC BioScientific Ltd. UK) and SPAD values (SPAD -502; Minolta Japan), whereas before the harvest, at full maturity were determined: number of shoots, number of ears and grains in the ear, the mass of straw, ears and grain, as well as weight of 1000 grains. These measurements were performed on the 10 plants randomly selected from each plots. After the harvest there were determined the grain yield and its moisture as well as nitrogen content in the grain (Kjeldahl method). It was found beneficial effect of a forecrop on wheat yielding and its elements structure (i.e. number of ears, number of grains per plant and weight of 1000 grains). The influence of a forecrop on yielding level of winter wheat was in the great degree dependent on course of weather condition in the years of research and the lupine species. In the unfavorable years to wheat cultivation the difference between yields of winter wheat cultivated after good and weak forecrop was greater than in years with favorable weather course.

PL

Oprócz bardzo dobrej paszy białkowej rośliny strączkowe mogą pozostawiać także dobre stanowisko dla rośliny następczej. Jest to efektem współżycia roślin strączkowych z bakteriami symbiotycznymi (N2) dzięki czemu w ich uprawie stosuje się mniejsze dawki nawozów azotowych, a związany azot jest dostępny w glebie także dla roślin następczych. Celem badań było rozpoznanie wpływu następczego przedplonów łubinu wąskolistnego i żółtego na plonowanie pszenicy ozimej i porównaniu tego efektu do działania jęczmienia jarego. Badania prowadzono w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Grabowie należącym do IUNG-PIB w Puławach. Pszenicę ozimą odmiany Arkadia wysiewano po łubinie wąskolistnym odmiany Zeus, łubinie żółtym odmiany Dukat i jęczmieniu odm. Johan. Obsada pszenicy ozimej wynosiła 5 mln roślin/ha, a powierzchnia poletek do zbioru – 24 m2 . W okresie kwitnienia pszenicy wykonano pomiary wysokości roślin, powierzchni liści (AM-300; ADC BioScientific Ltd., UK) oraz wartość wskaźnika SPAD (SPAD-502; Minolta Co., Ltd Japan), natomiast przed zbiorem w fazie dojrzałości pełnej na 10 roślinach losowo wybranych z każdego poletka określono liczbę pędów, liczbę kłosów i ziaren w kłosie, masę słomy, kłosów i ziarna, a także masę 1000 ziaren. Po zbiorze określono plon ziarna i jego wilgotność oraz zawartość azotu w ziarnie (metodą Kjeldahla). Stwierdzono korzystny wpływ przedplonu na plonowanie i elementy struktury plonu pszenicy ozimej (tj. liczbę kłosów, liczbę ziaren z rośliny i masę 1000 ziaren). Oddziaływanie przedplonu na poziom plonowania pszenicy ozimej było w dużym stopniu zależne od przebiegu warunków pogodowych w latach badań oraz gatunku łubinu. W latach niesprzyjających uprawie pszenicy różnica między plonami pszenicy ozimej uprawianej po dobrych i słabych przedplonach była większa niż w latach z korzystnym przebiegiem pogody.

9

Effect of the PRP fertilizers and microbiological inoculation and coinoculation in the yellow lupine (Lupinus luteus L.) cultivation

Sulewska H., Ratajczak K., Niewiadomska A., Panasiewicz K., Szymańska G.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2018

|

Vol. 63, nr 3

98--103

EN

In the years 2014-2015 in Złotniki, on the fields of the Experimental-Didactic Station Gorzyń, belonging to the University of Life Sciences in Poznan, research was carried out aimed at checking the effects of using PRP fertilizers, nitragine and Bacillus subtilis inoculation in the cultivation of yellow lupine of traditional variety 'Mister'. It was shown that the use of the majority of fertilization and inoculation variants contributed to the yield reduction, the highest after the application of PRP EBV along with the B. subtilis seed inoculation. Among the tested combinations, the most beneficial effect on the elements of the yield structure was played by seed inoculation with nitragine, which significantly increased the mass of a thousand seeds, the number and mass of seeds in the plant, and not significantly fresh mass of the aboveground part and root.

PL

W latach 2014-2015 w Złotnikach, na polach Zakładu Doświadczalno-Dydaktycznego Gorzyń, należącego do Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, przeprowadzono badania, których celem było sprawdzenie efektów stosowania PRP, szczepionek mikrobiologicznych i inokulacji Bacillus subtilis w uprawie łubinu żółtego odmiany tradycyjnej ‘Mister’. Wykazano, że stosowanie większości badanych wariantów nawożenia i szczepienia przyczyniło się do obniżki plonu, największej po aplikacji PRP EBV w postaci oprysku nalistnego wraz z inokulacją nasion przed siewem. Spośród badanych kombinacji najkorzystniejszy wpływ na elementy struktury plonu odegrało szczepienie nasion nitraginą, które istotnie zwiększyło masę tysiąca nasion, liczbę i masę nasion na roślinie oraz nieistotnie świeżą masę części nadziemnej i korzenia.

10

The first occurrence of cupropearceite in the Kupferschiefer deposit, Lubin mine, SW Poland

Kozub-Budzyń G. A., Piestrzyński A.

Geological Quarterly

|

2018

|

Vol. 62, No. 2

319--326

EN

Cupropearceite is a sulphosalt belonging to the pearceite-polybasite group, formed due to Cu-for-Ag substitution. It is a rare mineral of the Earth’s crust, described only in four locations so far. This work reports the occurrence of cupropearceite in the upper part of the Weissliegend sandstone from the Cu-Ag deposit in the Fore-Sudetic Monocline. The mineral is associated with stromeyerite, bornite, chalcocite, native silver, silver amalgams and, rarely, pyrite. Formation of cupropearceite is related to fluid activity during low-temperature hydrothermal events responsible for the formation of the Cu-Ag ore mineralization. The identification of cupropearceite is important in terms of constraining minerals bearing associated metals, particularly Ag and As. This work also presents occurrence of this rare mineral in the previously unnoted mineral assemblage mentioned above. The presence of cupropearceite confirms a low-temperature, hydrothermal origin of the Cu-Ag deposit in the Fore-Sudetic Monocline.

11

Response of pulses to seed or soil application of rhizobial inoculants

Martyniuk S., Kozieł M., Gałązka A.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2018

|

Vol. 25, nr 2

323--342

EN

In micro-plot experiments growth, nodulation and seed yields of pea, yellow lupine and soybean grown in a soil colonized by high populations of pea and lupine rhizobia and low population of soybean rhizobia as influenced by seed or soil application of rhizobial inoculants were studied. The studied inoculation method had no significant effects on root nodule numbers, plant growth at the flowering stage and on seed yields of pea and yellow lupine in comparison to uninoculated control treatments. In the case of soybean seed and soil inoculation with soybean rhizobia (Bradyrhizobium japonicum) resulted in a significant increase of nodulation intensity, fresh and dry mass of shoots at the flowering stage as well as pod numbers and soybean seed yields at harvest. Soybean grown on plots in which soil was inoculated with the symbiotic bacteria gave seed yield by about 57 % higher as compared to that of soybean grown from seed inoculated with the rhizobia and by 169 % higher than when this crop was grown on the control (uninoculated) plots.

12

Ocena stateczności pochylni C-106÷107 w kopalni „Lubin” w aspekcie rozcięcia otaczającej je calizny na filary wielkogabarytowe

Bodlak M., Gradecki D., Grzesiński J., Lipniarski M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 1

29--44

PL

W artykule przedstawiono koncepcję prowadzenia robót rozcinkowych, wydzielających filary wielkogabarytowe w caliźnie, znajdującej się w strefie ochronnej wiązki pochylni C-106÷107, między zatrzymanym frontem eksploatacyjnym w polu LU-XIII/4 a wiązką pochylni C-106÷107 w kopalni Lubin. Ponadto, publikacja zawiera zwięzłą analizę uwarunkowań geologiczno-górniczych, mających wpływ na poziom zagrożeń naturalnych oraz wyniki symulacji zachowania się górotworu wokół ww. wyrobisk, z wykorzystaniem modelowania numerycznego, metodą elementów skończonych (MES).

EN

The article presents the concept of cutting works conducting, separating large-size pillars in the rockmass, located in the protection zone of drifts C-106÷107, between the stopped exploitation front in the LU-XIII / 4 field and protected drifts C-106÷107 in the Lubin mine. In addition, the publication contains a concise analysis of geological and mining conditions having influence on level of natural hazards and the results of simulation of rock mass behavior around the mining workings, using numerical modeling by Finite Element Method (FEM).

13

Eksploatacja złoża w warunkach skrępowanych w polu LU-X/11F kopalni „Lubin”

Butra J., Dębkowski R., Gradecki D., Grzesiński J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 1

17--27

PL

Scharakteryzowano warunki geologiczne i górnicze w polu LU-X/11F, zlokalizowanym w zachodniej części kopalni Lubin, około 0,5 km na północ od Szybów Zachodnich (L-IV, L-V). Przedstawiono dotychczasowy poziom aktywności sejsmicznej oraz koncepcję sczerpania zasobów zalegających w polu LU-X/11F w dwóch wariantach. Zaprezentowano wyniki prognozy aktywności sejsmicznej dla ww. koncepcji prowadzenia robót górniczych.

EN

Article contents characteristics of geological and mining conditions in LU-X/11F mining panel, localized in western part of „Lubin” copper ore mine, around 0,5 km to the North from Western shafts (L-IV, L-V) of the mine. Level of seismic hazard, which occurred during earlier exploitation in the nearby panels was described. Moreover, publication presents the concept of mining works in LU-X/11F panel performed in two variants. Results of seismic hazard level forecast for the aforementioned mining works concept was presented.

14

Czy łubin może stać się polską soją?

Zielińska-Dawidziak M., Lampart-Szczapa E.

Przemysł Spożywczy

|

2017

|

T. 71, nr 1

39--41

PL

Polska gospodarka paszowa zależy od importu soi. Interesującą alternatywą dla soi mogą stać się rośliny strączkowe hodowane na terenie Europy, takie jak łubin, zarówno ze względu na łatwość uprawy, jak i jego wartości odżywcze. Nasiona łubinu są bogate w cenne białka. Wskaźnik aminokwasów egzogennych jest oszacowany na ok. 70%, a zawartość białka w przypadku niektórych odmian przewyższa nawet 40%. W przypadku żywienia człowieka istotna jest także mała ilość skrobi, skład lipidów, zawartość przeciwutleniaczy i błonnika pokarmowego. Nasiona łubinu wykorzystywane są w piekarnictwie i cukiernictwie, a także jako zastępniki mleka i produktów mięsnych. Wykorzystywane są zwłaszcza do produkcji żywności dla sportowców, osób na diecie bezglutenowej, wegan i wegetarian. Zawartość interesujących składników pokarmowych sugeruje jednak możliwe wykorzystanie nasion łubinu w produkcji żywności prozdrowotnej, przeznaczonej nie tylko dla osób nietolerujących glutenu, ale także cierpiących na otyłość, cukrzycę, choroby układu krążenia a nawet nowotwory. Zainteresowanie polskiego przemysłu spożywczego łubinem jest jednak nadal małe.

EN

Polish feed economy is strongly dependent on soya bean imports. Native European legumes, such as lupine, can become an interesting alternative for soy, both due to ease of its cultivation as well as its nutritional value. Lupine seeds are rich in valuable protein. The essential amino acid index is evaluated on the level ~70% and the content of protein in case of some varieties is even higher than 40%. However, also the small quantity of starch, composition of lipids, the content of antioxidants and dietary fiber are significant in human nutrition. Lupine seeds are used in bakery, confectionary and as substitutes of milk and meat products. They may be found especially in the composition of the food for sportsmen, celiac persons, vegans and vegetarians. However, the content of interesting nutrients suggests the possible application of lupine seeds in the production of health-promoting food, not only for the gluten-not-tolerating people, but also for the people suffering from obesity, diabetes, cardiovascular disease and even cancer. Unfortunately, there is a small interest of the Polish food industry in lupine.

15

Mineralizacja kruszcowa w odkrywczym otworze Sieroszowice S-1 w świetle nowych badań

Oszczepalski S., Chmielewski A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 5

321--338

EN

Sieroszowice S-1 borehole was drilled by the Geological Institute under the drilling program conducted by Jan Wyżykowski in the previously unexplored central part of the Fore-Sudetic Monocline, contributing to the discovery of the largest European copper ore deposit. The Zechstein copper-bearing series was reached on 23 March 1957, with the ore mineralization interval at a depth of 656.30-658.26 m. Detailed results of chemical analyses and petrographic investigation were included in the ore deposit geological documentation compiled in 1959, but new research methods currently applicable enable the complementary studies to acquire new results. New findings are based on compilation of reflected-light microscopy, CAMECA SX100 electron microprobe studies and LEO scanning electron microscope observations. As a result of the supplementary research, the qualitative and quantitative composition of ore minerals along with the indication of their chemical composition in microprobe studies as well as their distribution in the ore-mineralized interval are presented in detail in this paper. Ore mineralization occurs in the shale-carbonate series and it is generally represented by sulphides of Cu-Fe-S system (chalcopyrite, bornite), accompanied by digenite and covellite, occasionally geerite and spionkopite, but one of the ore intervals is dominated by chalcocite associated with bornite. Pyrite, galena and sphalerite commonly accompany copper sulphides, especially in the uppermost part of the copper-bearing series. A few previously unidentified minerals, such as native silver, silver amalgams, and clausthalite have also been identified. The Weissliegend is characterized by oxidative alteration, typical for the Rote Fäule pattern, and contains only relict sulphide mineralization represented by minor chalcopyrite and pyrite locally corroded by hematite. It displays an elevated concentration of gold as well.

16

60-lecie odkrycia złoża rud miedzi Lubin–Sieroszowice – nowa perspektywa

Oszczepalski S.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 5

312--320

EN

During the period of 60 years, the mining and metallurgical industry has been developed to such extent that Poland is now among the worlds’major producers ofcopper and silver. The discovery, made on 23 March 1957 by a team of specialists from the Geological Institute under the leadership of Jan Wyżykowski, was followed by the preparation of the first geological documentation of the copper deposit, containing the results ofpioneering works that laid the foundation for the knowledge of the Fore-Sudetic Monocline geology. This discovery marked the beginning of the recognition of the deposit and gave rise to further exploration for prospective areas elsewhere in SW Poland. Later studies of numerous drill cores strongly indicate that the Zechstein copper-bearing series contains a very large volume of prognostic, prospective and hypothetical resources, rimming the oxidized Rote Fäule areas also outside the Lubin-Sieroszowice Copper District. Extensive deep exploration drilling is required to verify the resource potential in several prospects. The long-term challenges demand new solutions for the mining industry of the future within the EU, to enable the reindustrialization of Europe.

17

The after-effect of blue lupine mixtures with barley on yielding of winter wheat

Podleśny J., Podleśna A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2017

|

Vol. 62, nr 4

94--98

EN

Legume-cereal mixtures cover a considerable cultivated area in Poland what follows mainly from better and more stable yielding of mixed stands than pure ones. Besides a very good protein fodder the legume – cereal mixture can leave also good stand for subsequent plant. It is an effect of symbiosis of legumes with symbiotic bacteria and thanks to that lower doses of nitrogen are used in the mixture stands and fixed nitrogen is also available in the soil to the subsequent plants. This kind of cultivation become a very good part of ecological agriculture rules where due to forbidden nitrogen fertilizers use, this nitrogen fixed symbiotically is of great importance. The aim of studies was to recognize a residual effect of the forecrop which were: pure sowing of lupine, lupine and barley mixture and pure sowing of barley, on yielding of winter wheat. Studies were led at the Agricultural Experimental Station in Grabów, which belongs to the Institute of Soil Science and Plant Cultivation – State Research Institute (IUNG-PIB) in Puławy. Winter wheat var. Arkadia was sown after blue lupine var. Regent which was cultivated in the pure stand and in the mixture with spring barley var. Johan. Wheat plant density amounted to 5,5 mln plants per hectare, and area of plots to harvest - 24 m2 . Before harvest selected biometric measurements of plants were performed and, after the harvest in the full maturity, yield and features of its structure as well as chemical content of winter wheat grain were determined. It was found a favorable effect of forecrop on yielding and features of winter wheat yield structure (e.g. number of ears, number of grain per plant and 1000 grain weight). The influence of forecrop on the level of winter wheat yielding depended to a large extent on weather conditions course in the experimental years and on blue lupine variety as well as composition of lupine – barley mixture. In years unfavorable for winter wheat cultivation the difference between yields of wheat cultivated after good and weak forecrop was greater than in the years with favorable weather course.

PL

Mieszanki strączkowo-zbożowe zajmują znaczną powierzchnię uprawy w Polsce, co wynika w dużej mierze z lepszego i bardziej wiernego plonowania zasiewów mieszanych niż czystych. Oprócz bardzo dobrej paszy białkowej mieszanki strączkowo-zbożowe mogą pozostawiać także dobre stanowisko dla rośliny następczej. Jest to efektem współżycia roślin strączkowych z bakteriami symbiotycznymi (N2), dzięki czemu stosuje się mniejsze dawki nawozów azotowych w zasiewach mieszanych, a związany azot jest dostępny w glebie także dla roślin następczych. Ten sposób uprawy wpisuje się bardzo dobrze w zasady rolnictwa ekologicznego, w którym ze względu na zakaz stosowania azotu mineralnego, azot związany symbiotycznie ma szczególne bardzo duże znaczenie. Celem badań było rozpoznanie wpływu następczego przedplonów jakim były siew czysty łubinu, mieszanek łubinu z jęczmieniem i jęczmienia w siewie czystym na plonowanie pszenicy ozimej. Badania prowadzono w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Grabowie należącym do IUNG-PIB w Puławach. Pszenicę ozimą odmiany Arkadia wysiewano po łubinie wąskolistnym odmiany Regent uprawianym w siewie czystym i w mieszankach z jęczmieniem jarym odmiany Johan. Obsada pszenicy ozimej wynosiła 5,5 mln roślin/ha, a powierzchnia poletek do zbioru - 24 m2

18

Effect of mixed cultivation of naked barley with yellow and blue lupin on yielding and selected biometric component characters in ecological production system

Sadowska U., Żabiński A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2017

|

Vol. 62, nr 2

104--108

EN

The conducted study aimed at the determination of the optimum share of the blue and yellow lupin in mixtures with the naked barley for the seed yielding on less productive land. An analysis of the component biometric characters and their yielding level constituted the basis for the determination of the optimum mixture for cultivation in specific soil conditions. The study was conducted on dusty soil belonging to the good rye soil complex. The experiment factor included a different share in the mixture (in % of pure sowing of the species) of naked barley (100, 60, 20, 0), yellow lupin (0, 40, 80, 100) and blue (01, 40, 80, 100). On the basis of the obtained results it was determined, that independently of the cultivation method, both yellow and blue lupin did not exhibit diversification in the number of pods per plant, as well as the number and weight of seeds from one plant. However, significant differences were observed for the weight of 1000 seeds. A significantly higher weight of one thousand seeds was exhibited by pure sown blue lupin and in the mixture with 20% share of barley, whereas in the case of yellow lupin only in the mixture with 60% share of barley. The blue lupin yielding was similar in pure sowing, as well as in the mixture with its 80% share. The highest yellow lupin yields were observed for the pure sowing, no statistical differences were observed for yielding of the species in the mixtures. Independently of the component species in the mixtures, higher yielding of barley at its 60% share, comparable to pure sowing was observed, which translated into the highest, total yields obtained from this cultivation variant within each of the used components.

PL

Podjęte badania miały na celu ustalenie optymalnego udziału łubinu wąskolistnego i żółtego w mieszankach z jęczmieniem nagoziarnistym pod względem plonowania nasion w warunkach gleb słabszych. Podstawą do określenia optymalnego składu mieszanki przy uprawie w konkretnych warunkach glebowych, była analiza cech biometrycznych komponentów oraz poziom ich plonowania. Badania przeprowadzono na glebie pyłowej należącej do kompleksu żytniego dobrego. Czynnikiem doświadczenia był różny udział w mieszance (w % siewu czystego gatunków) jęczmienia nagoziarnistego (100, 60, 20, 0) łubinu żółtego (0, 40, 80, 100), oraz łubinu wąskolistnego (0, 40, 80,100). Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że niezależnie od sposobu uprawy, zarówno łubin żółty jak i wąskolistny nie wykazywał zróżnicowania pod względem ilości strąków na roślinie, jak też ilości i masy nasion z rośliny. Natomiast istotnie różnice zauważono pod względem masy tysiąca nasion. Istotnie wyższą MTN odznaczał się łubin wąskolistny z uprawy w siewie czystym oraz w mieszance z 20% udziałem jęczmienia, w przypadku łubinu żółtego dotyczy to tylko mieszanki z 60% udziałem jęczmienia. Plonowanie łubinu wąskolistnego było podobne w siewie czystym, jak również w mieszance z jego 80% udziałem. Najwyższe plony łubinu żółtego stwierdzono w siewie czystym, nie obserwowano statystycznych różnic w plonowaniu tego gatunku w mieszankach. Niezależnie od gatunku komponenta w mieszankach, zauważono wyższe i porównywalne do siewu czystego plonowanie jęczmienia przy jego 60% udziale, co przełożyło się na najwyższe, łączne plony uzyskane z takiego wariantu uprawy w obrębie każdego z zastosowanych komponentów.

19

Koncepcja prowadzenia eksploatacji złoża w polu XV/16F O/ZG Lubin

Bodlak M., Gradecki D., Grzesiński J., Lipniarski M.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2017

|

nr 1

45--55

PL

W artykule przedstawiono koncepcję prowadzenia robót wybierkowych w polu eksploatacyjnym XV/16F w kopalni Lubin, z uwzględnieniem uwarunkowań geologiczno-górniczych w rejonie tego pola, w tym system eksploatacji oraz kierunek prowadzenia robót rozcinkowych, a także sposób prowadzenia robót likwidacyjnych. Analizę dokonano z uwzględnieniem istniejących zagrożeń naturalnych, zwłaszcza zagrożenia zawałowego, oraz możliwości wdarcia się do wyrobisk luźnych utworów trzeciorzędowych. Pole XV/16F zlokalizowane jest w rejonie pochylni As-33÷35, w odległości około 2 km na południowy zachód od Szybów Głównych kopalni Lubin. Pochylnie te wykonano w latach 80. i 90. ubiegłego wieku, w skałach płonnych, kilkadziesiąt metrów poniżej złoża w przedmiotowym polu, w celu udostępnienia złoża położonego w skrzydle wiszącym uskoku „Głównego Lubina”. Eksploatacja w skrzydle wiszącym tego rejonu została zakończona w 2015 r. Z tego względu w pozostałej części złoża, nad wiązką pochylni As-33÷35, można podjąć roboty wybierkowe.

EN

The paper presents the concept of mining works in the mining panel XV/16F in “Lubin” mine, taking into account the geological and mining situation, moreover mining system and direction of mining works in this area. Analysis was focused mainly on existing natural hazards, particularly rock fall hazard and hazard of possibilities to break into the excavations the light cenozoic rock. Mining panel XV/16F is located in the region of As-33÷35 drift slops, 2 km southwest of the Major Shafts in “Lubin” mine. These drift slops were made in the 80s and 90s of the last century, in barren rocks, tens of meters below the bed in this panel, in order to provide the deposit open in the horst of “Glowny Lubin” fault. Exploitation in horst was finished in 2015. For this reason, in the remaining part of the bed of copper, under the As-33÷35 drift slopes, start of mining works is possible.

20

Skład izotopowy siarki minerałów siarczkowych i siarczanowych z kopalni Lubin

Parafiniuk J., Kościński M., Hałas S., Siuda R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 468

97--108

PL

W pracy zaprezentowano wyniki analiz składu izotopowego siarki w ok. 130 próbkach siarczków i 50 próbkach siarczanów, pobranych z różnych partii złoża eksploatowanego w kopalni Lubin. Proste siarczki miedzi mają izotopowo bardzo lekką siarkę. Dla digenitu średnią wartość δ34S określono na –35,9‰, a dla chalkozynu na –32,0‰. Również bornit ma niską wartość δ34S – średnio –31,7‰. Nieznacznie wyższe wartości stwierdzono dla chalkopirytu i covellinu – średnio –29,6 i –27,9‰. Najcięższą siarkę mają minerały szeregu tennantyt–tetraedryt: –9,3‰. Lekką izotopowo siarkę wykazuje także sfaleryt i galena – odpowiednio –27,1 i –25,4‰. Najlżejszy skład izotopowy siarki stwierdzono w pirycie i markasycie (–37,9‰). Wykazano systematycznie zaznaczające się różnice w składzie izotopowym siarczków, zależnie od ich wykształcenia i lokalizacji w złożu. Zgodnie z oczekiwaniem siarczany z kopalni Lubin cechują wyższe wartości δ34S, baryt – średnio 12,3‰, podobnie jak gips i anhydryt – 12,1‰. Gdy występują w żyłach z siarczkami mają one lżejszy skład od tego obserwowanego w żyłach płonnych. Najniższe wartości δ34S, zbliżone do składu siarczków miedzi, mają minerały wietrzeniowe – chalkantyt i epsomit.

EN

The paper presents the results of sulphur isotopic analyses conducted on 130 samples of sulphides and 50 samples of sulphates, collected in different parts of the Lubin mine. Simple copper sulphides contain isotopically very light sulphur. For digenite average value of δ34S was found to be –35,9‰, and for chalcocite –32,0‰. Bornite also has low value of δ34S, on average –31,7‰. Slightly higher values were found for chalcopyrite and covellite: –29,6 and –27,9‰ on average. The heaviest sulphur is in tennantite–tetrahedrite series: –9,3‰. Sphalerite and galena also have isotopically light sulphur, –27,1 and –25,4‰, respectively. The lightest isotopic composition of sulphur was found in pyrite and marcasite (–37,9‰). There were found consistent differences in the isotopic composition of sulphides depending on their formation and localization in the deposit. Barite from the Lubin mine is shows higher values of δ34S: 12,3‰ on average, similarly to gypsum and anhydrite: 12,1‰. All those minerals have lighter composition when they occur in veins with sulphides comparing those in barren veins. Weathering sulphates – chalcantite and epsomite have the lowest values of δ34S, similar to the composition of copper sulphides.