Tuczno – małe polskie miasto w województwie zachodniopomorskim – straciło podczas II wojny światowej swój rynek wraz ze wszystkimi blokami urbanistycznymi wokół niego. Miasto zaczęło rozwijać się na miejscu swoich przedmieść, pozostawiając nieodbudowane swoje dotychczasowe centrum. Celem niniejszego artykułu była analiza urbanistycznej przeszłości i teraźniejszości miasta. Podjęto także próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie, dlaczego historyczny rynek tuczyński nie został odbudowany, oraz zaproponowano rozwiązania i rekomendacje na przyszłość.
EN
Tuczno – a small Polish town in the West Pomeranian Voivodeship lost during the Second World War its market square together with all urban blocks around. The town began to develop on the side of its suburbs, leaving unreconstructed areas of its former centre. The purpose of the study is analysis of the urban past and present of the town. There were made attempts to find an answer to the question why historical market square of Tuczno was not rebuilt, and were proposed solutions and recommendations for the future.
The article aims to present the post-war restoration of the Market Square in Opole as a process of creating the city's new history. The research subject included the tenement houses in the frontages of Opole's Market Square, which were destroyed in 1945 and rebuilt in the 1950s. The article analyses the process of restoring Opole's Market Square, which is presented in the context of Opole's changed national affiliation and the ideological and identity issues, therefore, ultimately impacting the form of restored tenement houses. The archival materials analysed during the research process were: written materials, kept in the State Archive in Opole, and design projects, kept in the State Archive in Katowice. The research is complemented by subject literature, in which the topic of Old Town restoration was present, historical publications concerning Opole and local press. Our research established that Opole's Market Square's post-restoration image differs significantly from how it looked before World War II. The analysis of iconographical materials (pre-war postcards and photographs, as well as contemporary photographs) showed that, in the restoration process, the 19th-century tenement houses that differed from each other stylistically, became replaced with unified baroque-like buildings. The analysis of archival materials pertaining to the restoration of Opole's Market Square proves that this process was not only meant to restore the Old Town's spatial cohesion, reconstruct inner-city infrastructure and create new apartments, but also to present local authorities' resourcefulness and to show that Opole has always been a Polish city, brought back to its Motherland in 1945. Stark differences between the pre- and post-war image of Opole's Market Square provoke questions concerning identity in the context of restoration, values related to particular architectural styles and attempts to create a brand new vision of Opole's history, in which "Polish" elements were displayed to legitimise incorporating the city into Poland and to constitute the city’s brand new identity.
PL
Celem artykułu było zaprezentowanie powojennej odbudowy Rynku w Opolu jako kreacji nowej historii miasta. Przedmiotem prac były kamienice tworzące pierzeje Rynku w Opolu, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945 r. i odbudowane w latach 50. XX w. W artykule przedstawiono proces odbudowy opolskiego Rynku w kontekście zmienionej przynależności państwowej Opola i związanych z tym kwestii ideologicznych i tożsamościowych, które miały wpływ na ostateczną formę odbudowanych kamienic. Podczas badań dokonano analizy przede wszystkim materiałów archiwalnych: piśmienniczych, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Opolu, oraz projektowych, znajdujących się w Archiwum Państwowym w Katowicach. Badania uzupełniła literatura przedmiotu, w której poruszany był temat odbudowy obszarów staromiejskich, publikacje historyczne poświęcone Opolu oraz lokalna prasa. W czasie prac udało się ustalić, że wygląd opolskiego Rynku po jego odbudowie znacznie różni się od tego, jak obszar ten prezentował się przed II wojną światową. Analiza materiałów ikonograficznych (przedwojennych pocztówek i fotografii oraz fotografii współczesnych) pozwoliła ukazać, że podczas odbudowy XIX-wieczne kamienice o zróżnicowanej szacie stylistycznej zastąpione zostały w dużej mierze przez zunifikowane barokizujące budowle. Analiza materiałów archiwalnych poświęconych odbudowie opolskiego Rynku wskazuje, że proces ten miał nie tylko przywrócić spójność przestrzenną obszarowi staromiejskiemu, odtworzyć śródmiejską infrastrukturę i zapewnić nowe mieszkania, ale także ukazać zaradność lokalnych władz i udowodnić, że Opole było miastem odwiecznie polskim, które w 1945 r. powróciło do Macierzy. Wyraźne różnice pomiędzy przed- i powojennym wyglądem opolskiego Rynku każą zadawać pytania o tożsamościowe znaczenie procesu odbudowy, wartości wiązane z konkretnymi stylami architektonicznymi oraz próby kreacji zupełnie nowej wizji historii Opola, w której wątki „polskie” zostają wyeksponowane po to, by legitymizować włączenie miasta do granic Polski i ukonstytuować zupełnie nową tożsamość miasta.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.