Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The fetish of ruin or revitalization of a monument?

Lasecki Jarosław W.

Przestrzeń i Forma

|

2025

|

nr 61

51--70

EN

Polish conservation doctrines use terms relating to ruin, most of which are undefined. Nineteenth-century conservation doctrines and the Venice Charter have long lost their relevance, and the restoration and reconstruction procedures of an architectural monument are still rare in Poland due to the fascination with 'permanent ruins'. Reconstruction as a response to the social demand for the care of monuments, refers to the possibility of contemporary use of a monument, and its value is not determined solely by the authenticity of the matter.

PL

W polskich doktrynach konserwatorskich używa się pojęć dotyczących ruiny z których większość jest niezdefiniowanych. Dziewiętnastowieczne doktryny konserwatorskie i Karta Wenecka dawno utraciły swą aktualność, a zabiegi restauracji i rekonstrukcji zabytku architektonicznego są w Polsce nadal rzadkością z powodu fascynacji „trwałą ruiną”. Rekonstrukcja jako odpowiedź na społeczne zapotrzebowanie opieki nad zabytkami dotyczy możliwości współczesnego używania zabytku, a o jego wartości nie decyduje jedynie autentyczność materii.

2

Między archeologią, architekturą a renowacją. Zamek rycerski w Witkowie w świetle dotychczasowych badań

Michalak Arkadiusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

40--57

PL

W położonym ok. 10 km na północ od Szprotawy Witkowie znajduje się jeden z najciekawszych małych rycerskich obiektów rezydencjonalno-obronnych Polski zachodniej. Prowadzone w ostatnich latach na jego terenie badania archeologiczne i architektoniczne pozwoliły na zmianę wielu dotychczasowych poglądów na temat jego historii, chronologii i faz użytkowania. Znane dokumenty związane z Witkowem i przeprowadzone badania archeologiczno- architektoniczne pozwalają umieścić początki siedziby rycerskiej w tej wsi ok. połowy XIV w. Jej fundatorami byli prawdopodobnie członkowie rodu von Nechern, a po 1419 r. stała się własnością łużyckiego rodu von Warnsdorf. Po śmierci ostatniego członka witkowskiej linii tej rodziny obiekt przechodził z rąk do rąk, w końcu opuszczony po 1945 r. uległ znacznej dewastacji. Realizowane obecnie prace restauratorskie i budowlane przywracają założeniu pierwotny, gotycko-renesansowy wygląd.

EN

The titular defensive complex belongs to one of the most intriguing and better-preserved Gothic knightly seats in Western Poland. Current archaeological and architectural research carried out on the site, focused on the defensive enclosure and tower, has changed many previous views on its history and phases of use. As evidenced by the available documents and the archaeological and architectural research, the origins of the castle date to the middle of the fourteenth century. The founders of the castle were probably members of the von Nechern family, and after 1419, it became the property of the Lusatian family von Warnsdorf. After the death of the last member of the Witków line of this family, the castle passed from one owner to another, and finally, abandoned after 1945, it suffered considerable damage. Current restoration work is recovering its original Gothic-Renaissance appearance.

3

Ruination or Reconstruction: Dilemma of Krzyżtopór, Bobolice, Mirów and Korzkiew Castles

Kurek Jan

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 59

131--158

EN

After a tumultuous history, numerous ruins of fortified castles have survived in Poland. There is a large number of them in Jura Krakowsko-Częstochowska. Today, the question whether to rebuild these castles or to leave them as 'permanent ruins', is a problematic one. This question also needs to be asked concerning the future fate of the grand magnate residence of Krzyżtopór castle in Ujazd, which has been considered a permanent ruin for many years. Do we want such a 'future' and fate for our monuments?

PL

W Polsce, po dziejowych zawieruchach, zachowały się liczne ruiny obronnych zamków. Duża ich grupa istnieje na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Dziś problematycznym jest pytanie czy zamki te odbudowywać, czy też pozostawiać jako tzw. “trwałą ruinę”? Pytanie to trzeba postawić także w sprawie dalszych losów wspaniałej rezydencji magnackiej zamku Krzyżtopór w Ujeździe przez lata uznawanego za trwałą ruinę. Czy na takiej „przyszłości” i losie naszych zabytków nam zależy?

4

The adaptation of historic castles and palaces of the Lower Silesian Voivodeship into contemporary hotels

Adamska-Idzikowska Agnieszka

Architectus

|

2024

|

Nr 4 (80)

53--63

EN

The subject of the paper are castles and palaces, entered in the register of monuments and located in the Lower Silesian Voivodeship, that have been adapted into contemporary hotels. The considerations cover entire residential complexes, including farm and ancillary buildings, as well as the surrounding parks and gardens. The time criterion was the operation of the hotel during the case studies period, e.g., the years 2019–2022. The oldest building discussed dates back to the 16th century, while the newest one dates to the early 20th century. The hotels were launched between 1996 and 2014. Depending on the stage of the work, appropriate research methods were applied. The most important included the analysis of source materials and interviews with the owners and employees of the studied hotels. Comparative, critical, and synthesis analyses were conducted to draw conclusions. The research involved visits to each property, enabling the collection of numerous photographs. Through a multifaceted analysis of previous adaptations in the Lower Silesian Voivodeship, conclusions were drawn regarding the positive and negative aspects of converting castles and palaces into hotels. Based on these findings, recommendations were formulated that may be useful to researchers, conservators, designers, and potential investors. The most significant element of this study is its contribution to filling the knowledge gap on this subject. It is worth emphasizing that such actions not only enable successful business ventures but, most importantly, save castles or palaces, which are testimonies of the past, from destruction. It has been proven that the existing adaptations are examples of valuable architectural efforts aimed at the reuse of historical buildings along with their surroundings. They contribute to the creation of unique, multifunctional enterprises, characterised by a specific atmosphere filled with history and the genius loci of the place, tailored to the needs of contemporary guests.

PL

Adaptacje zabytkowych zamków i pałaców województwa dolnośląskiego na współczesne hotele Tematem niniejszej pracy są wszystkie zaadaptowane na hotele zamki i pałace wpisane do rejestru zabytków i położone na terenie województwa dolnośląskiego. Rozważaniami objęto całe założenia rezydencjonalne łącznie z zabudową uzupełniającą i folwarczną, a także otaczającymi je parkami i ogrodami. Za kryterium czasowe uznano funkcjonowanie przedsięwzięcia w trakcie prowadzenia studiów przypadków, czyli lata 2019–2022. Najstarszy z omawianych budynków datowany jest na XVI w., a najmłodszy na początek XX w. Przedsięwzięcia należące do próbki badawczej uruchamiano w latach 1996–2014. W zależności od etapu prac przyjmowano odpowiednie metody badań, takie jak analiza materiałów źródłowych i wywiady z właścicielami oraz pracownikami hoteli. Wykonano analizy porównawcze, krytyczne i syntezę w celu uzyskania wniosków. Badania obejmowały kilkukrotne wizyty w obiektach, dokumentowane zdjęciami. Przeprowadzono wiele analiz związanych z kryteriami typologii, procesem i zasięgiem adaptacji, lokalizacją poszczególnych stref pionów funkcjonalnych, głównymi atutami przedsięwzięć, a także syntezą wybranych cech hoteli. Poprzez wieloaspektową analizę dotychczasowych realizacji z terenu województwa dolnośląskiego wyciągnięto wnioski dotyczące pozytywnych i negatywnych aspektów przeprowadzonych adaptacji zamków i pałaców na hotele. Na tej podstawie sformułowano zalecenia, które mogą służyć badaczom, konserwatorom, projektantom czy potencjalnym inwestorom. Najważniejszym elementem niniejszego opracowania jest jednak wypełnienie luki w wiedzy dotyczącej omawianego tematu. Warto podkreślić, że działania tego typu pozwalają nie tylko na prowadzenie udanej działalności biznesowej, ale przede wszystkim na uratowanie przed zniszczeniem zamku lub pałacu będącego świadectwem przeszłości. Udowodniono, że istniejące adaptacje na hotele zamków i pałaców wpisanych do rejestru zabytków oraz zlokalizowanych na terenie województwa dolnośląskiego to przykład wartościowych działań architektonicznych służących ponownemu wykorzystaniu historycznych budynków wraz z otoczeniem i stworzeniu unikatowych hoteli, o specyficznej atmosferze przepełnionej historią i genius loci, dostosowanych do potrzeb współczesnych gości.

5

Historical ruin of a medieval castle – proposal of methodology for comprehensive monument analysis

Drobek Katarzyna

Architectus

|

2024

|

Nr 2 (78)

55--63

EN

The development of civilisation and the changing needs of users have meant that most historic buildings have lost their original function and have begun to deteriorate as a result of lack of use. For this reason, structures preserved in the form of ruins require a comprehensive approach to solving their conservation, technical and architectural problems. The article presents the author’s method of analysing a ruined building, which takes into account a number of decisionmaking factors that form the basis for evaluating the structure and determining its further treatment. The proposed analysis is presented from the perspective of a conservationist and is intended to be a comprehensive compilation of knowledge about the monument. The author emphasises the significance of castle ruins as an important group of monuments that can provide a wealth of information about the history and culture of a site. However, there is currently no standard for analysing and collecting data that is crucial for the preservation of the site. The creation of such a document is therefore an extremely important issue.

PL

Rozwój cywilizacji i zmieniające się potrzeby użytkowników sprawiły, że większość zabytkowych obiektów utraciła swoją pierwotną funkcję, a w konsekwencji zaczęła niszczeć. Z tego powodu obiekty zachowane w formie ruin wymagają kompleksowego podejścia do rozwiązywania ich problemów konserwatorskich, technicznych i architektonicznych. W artykule przedstawiona została autorska metoda analizy zrujnowanego obiektu, która uwzględnia wiele czynników, będących podstawą do oceny obiektu i określenia dalszego postępowania. Zaproponowana analiza jest przedstawiona z pozycji konserwatora zabytków i ma stanowić kompleksowe zestawienie wiedzy dotyczącej zabytku. Autorka podkreśla znaczenie ruin zamków jako ważnej grupy zabytków, które mogą dostarczyć wielu informacji na temat historii i kultury danego miejsca. Obecnie brakuje jednak standardu analizowania i zbierania danych, które są kluczowe dla ochrony obiektu. Dlatego stworzenie takiego dokumentu jest niezwykle istotną kwestią.

6

An imperial sigh with oriental notes? Ortenburg Castle in Bautzen (Upper Lusatia) during the reign of Kings Matthias Corvinus, Vladislaus II and Louis Jagiellon (around 1483–1526)

Czechowicz Bogusław

Architectus

|

2024

|

Nr 1 (77)

64--72

EN

The castle in Bautzen was built on the site of an older residence under the supervision of the royal mayor of Upper Lusatia, Georg von Stein, in the years 1483–1490. Its best-preserved element from those years is the gate tower, housing the chapel of St. George on the first floor. The façade of the tower turns towards the city with the collegiate church with a spectacular monument to King Matthias from 1486, shown not only as the ruler of Bohemia and Hungary, but also as an aspirant to the imperial throne. Emphasizing the majesty of the ruler was directed primarily towards the Bautzen chapter, which included clergy associated with the Meissen bishopric, whose center – Meissen – was closely associated with the Wettins. Their territorial ambitions in the Bohemian Crown were consistently limited by Matthias. The creation of such a unique monument to the ruler in public space, which in Central Europe has only precedents in the monuments of Emperor Frederick III in Wiener Neustadt and George in Prague, could also be related to the desire to demonstrate Matthias’s rights as the Bohemian king to the then virtually lost fief of the Bohemian Crown – Luxembourg. The last representative of this dynasty, Elizabeth of Zgorzelec, daughter of Jan Zgorzelecki, handed them over to the dukes of Burgundy, but after the death of the daughter of the last of them, Maria, in 1482, these rights were taken over by the Habsburgs, who were then in sharp conflict with Matthias. Ortenburg Castle glorified Matthias not only as a potential emperor, but also as a new David or Solomon. The castle tower was probably topped with a turret known from the "Tower of David" in Jerusalem. The architectural detail in the chapel also seems to be a discreet reference to oriental architecture. In the years 1520–1527, the top of the tower was changed and an attic with six pinnacle turrets was added. This number most likely referred to the union of six cities to which Bautzen belonged. The royal mayor of Upper Lusatia was then Prince Karol Minsterberski of Ziębice, who was expanding his castle in Ząbkowice Śląskie at that time. Its facades were also topped with an attic. In this castle, like in many others from that time, references to Jerusalem and Solomonic architecture were also found. The Ortenburg Castle in Bautzen should also be added to this list, despite the "redrafting".

PL

Zamek w Budziszynie został zbudowany w miejscu starszej siedziby pod okiem królewskiego wójta krajowego Górnych Łużyc Georga von Steina w latach 1483–1490. Jego najlepiej zachowanym elementem z tych lat jest wieża bramna, mieszcząca na piętrze kaplicę św. Jerzego. Fasada wieży zwraca się ku miastu z kolegiatą spektakularnym pomnikiem króla Macieja z 1486 roku, ukazanego nie tylko jako władca Czech i Węgier, ale także jako aspirant do tronu cesarskiego. Podkreślanie majestatu władcy kierowane było przede wszystkim w stronę kapituły budziszyńskiej, w której zasiadał kler związany z biskupstwem miśnieńskim. Jego główny ośrodek – Miśnia – był ściśle związany z Wettynami. Ich ambicje terytorialne na terenie Korony Czeskiej Maciej konsekwentnie ograniczał. Powstanie tak wyjątkowego pomnika władcy w przestrzeni publicznej, które w środkowej Europie ma tylko precedensy w pomnikach cesarza Fryderyka III w Wiener Neustadt i Jerzego w Pradze, mogło się również wiązać z chęcią demonstrowania praw Macieja jako króla czeskiego do właściwie już wówczas utraconego lenna Korony Czeskiej – Luksemburga. Ostatnia przedstawicielka tej dynastii, Elżbieta zgorzelecka, córka Jana Zgorzeleckiego, przekazała je książętom Burgundii, ale po śmierci w 1482 roku córki ostatniego z nich, Marii, prawa te przejmowali Habsburgowie, wtedy będący w ostrym konflikcie z Maciejem. Zamek Ortenburg gloryfikował Macieja nie tylko jako potencjalnego imperatora, ale także jako nowego Dawida lub Salomona. Wieżę zamku prawdopodobnie wieńczyła wieżyczka znana z „Wieży Dawida” w Jerozolimie. Także detal architektoniczny w kaplicy zdaje się dyskretnym nawiązaniem do architektury orientalnej. W latach 1520–1527 dokonano zmiany zwieńczenia wieży, dodając jej attykę z sześcioma wieżyczkami-pinaklami. Liczba ta odnosiła się najpewniej do związku sześciu miast, do którego należał Budziszyn. Wójtem krajowym Górnych Łużyc był wtedy książę ziębicki Karol Minsterberski, który rozbudowywał w tym czasie swój zamek w Ząbkowicach Śląskich. Jego elewacje także zwieńczyła attyka. W zamku tym, jak w wielu innych z tego czasu, także doszukano się odwołań do architektury jerozolimskiej, Salomonowej. Do listy tej należy także dopisać, mimo dokonanego „przeredagowania”, budziszyński zamek Ortenburg.

7

Okucia do drzwi przeciwpożarowych

Czajka Zbigniew

Świat Szkła

|

2023

|

R. 28, nr 7-8

13--17

8

Okucia do drzwi o zwiększonej odporności na włamanie

Czajka Zbigniew

Świat Szkła

|

2023

|

R. 28, nr 2

22--24

9

Konserwacja i odtworzenie części murów zamku górnego w Iłży w zakresie niezbędnym dla zachowania i ustabilizowania konstrukcji zabytku

Dygas Emil

Inżynieria i Budownictwo

|

2023

|

R. 79, nr 3-4

197--200

PL

W artykule przedstawiono zarys historyczny, zakres i rezultaty przeprowadzonych prac konserwatorsko-budowlanych zamku górnego w Iłży. Prace te obejmowały zabezpieczenie oryginalnych fragmentów budowli, podniesienie częściowo murów, odtworzenie zarysu pomieszczeń, a także wzniesienie tarasów widokowych na rzecz udostępniania zabytku dla ruchu turystycznego.

EN

The article presents the historical outline, scope and results of conservation and construction works of the upper castle in Iłża carried out. These works include securing the original parts of the building, raising some of the walls, recreating the outline of the rooms, and erecting viewing terraces to make the monument available to tourists.

10

Silesian landscape with a castle in the background. A Wrocław donjon of the prince-crusader

Chorowska Małgorzata, Mruczek Roland

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

3--16

EN

The article is an attempt at outlining the cultural landscape of Silesia in times of breakthrough, in the 2nd and 3rd thirds of the 12th century, which was seen through the prism of studies on the early patronage of the Silesian Piasts. The symbol of deep transformations – apart from colonization and rental economy – became the then brick architecture of Lombard genesis, which north of the Alps was connected with Italian aspirations and the imperial power of the Hohenstaufen’s dynasty (1154–1186). The purpose of this work is to present the genesis of the innovative brick eighteen-sided donjon of the princely castle in Ostrów Tumski in Wrocław against the background of the journey of Bolesław I the Tall (exile years: 1146–1163) as well as political, economic, and legal transformations which he initiated in Silesia in the first decades of melioratio terrae (rule years: 1163–1201). That time, which was initially dominated by the Piast conflict with magnates and then by the first successful economic and settlement experiments, preceded widely known in source literature huge architectural and urban investments of European momentum undertaken by his son Henry the Bearded (1201–1238). This work is based on archaeological and architectural research results and analyses of the selected existing tower objects, mainly European, as well as on historical sources. The brick Wrocław donjon is a manifesto of power of Prince Bolesław I the Tall returning from the exile who regained the main gords of the province with difficulty (1163/1166). Similarly to numerous early French and English towers, it was an innovative experimental building but it did not have any direct formal imitations. In the search for its genesis, it is appropriate to refer to Lombard brick models, among which Milan’s defensive walls, which were destroyed after a long siege in the years 1161–1162, can be of great importance. In 1163 Bolesław I the Tall returned to the country from a long exile and initiated a “brick breakthrough” in fragmented Poland. It constituted one of the stages of the great “brick revolution” north of the Alps, which was initiated by the Hohenstaufen’s Italian policy.

PL

Artykuł jest próbą nakreślenia krajobrazu kulturowego Śląska w czasach przełomu, w 2. i 3. tercji XII w., widzianego przez pryzmat studiów nad wczesnym mecenatem Piastów śląskich. Symbolem głębokich przemian – oprócz kolonizacji i gospodarki czynszowej – stała się wówczas ceglana architektura o genezie lombardzkiej, łączona na północ od Alp z włoskimi aspiracjami i mocarstwową polityką Hohenstaufów (1154–1186). Celem pracy jest ukazanie genezy nowatorskiego, ceglanego, osiemnastobocznego donżonu książęcego zamku na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu na tle podróży Bolesława I Wysokiego (lata wygnania: 1146–1163) oraz przemian politycznych i ekonomiczno-prawnych, jakie zainicjował na Śląsku w pierwszych dekadach melioratio terrae (lata panowania: 1163–1201). Czas ten, zdominowany początkowo przez konflikt Piastów z możnowładztwem, potem przez pierwsze udane eksperymenty gospodarcze i osadnicze, poprzedził szeroko znane w literaturze przedmiotu ogromne inwestycje architektoniczne i urbanistyczne o europejskim rozmachu podjęte przez jego syna Henryka Brodatego (1201–1238). Praca opiera się na wynikach badań archeologiczno-architektonicznych oraz analizach wybranych istniejących obiektów wieżowych, głównie europejskich, a także źródeł historycznych. Ceglany donżon wrocławski to manifest władzy powracającego z wygnania księcia Bolesława I Wysokiego, z trudem odzyskującego główne grody prowincji (1163/1166). Podobnie jak liczne wczesne wieże francuskie i angielskie był budowlą nowatorską, eksperymentalną i nie znalazł bezpośrednich naśladownictw formalnych. W poszukiwaniach jego genezy wypada sięgnąć do lombardzkich wzorców ceglanych, wśród których istotne znaczenie mogą mieć mury obronne Mediolanu zburzone po długim oblężeniu w latach 1161–1162. Powracając w 1163 r. do kraju z długiego wygnania, Bolesław I Wysoki zainicjował „ceglany przełom” w Polsce dzielnicowej, który stanowił jeden z etapów wielkiej „ceglanej rewolucji” na północ od Alp, zapoczątkowanej przez politykę włoską Hohenstaufów.

11

Teoria konserwatorska a dostępność zabytków /na przykładzie Zamku Wysokiego w Malborku

Bukal Grzegorz, Kowalska Agnieszka

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 13

85--100

PL

Obowiązująca Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami zawiera formułuje wymagania dotyczące wszystkich budynków, bez różnicowania ich pod względem wartości zabytkowych. Celem tekstu jest zwrócenie uwagi na problem niespójności między wymaganiami zawartymi w Ustawie, a współczesnymi zasadami ochrony zabytków. Przyjęty w tekście ogólny podział budynków zabytkowych pod względem ich podatności na usuwanie barier skonfrontowano z przykładem Zamku Wysokiego w Malborku, stanowiącego część kompleksu zamkowego (Muzeum Zamkowego w Malborku), wpisanego na listę dziedzictwa światowego UNESCO.

EN

The current Polish Law of July 19, 2019 on Ensuring Accessibility for Persons with Special Needs formulates requirements for all buildings, without differentiating them in terms of historic values. The purpose of the text is to draw attention to the problem of inconsistency between the requirements of the Law and modern principles of historic preservation. The general division of historic buildings adopted in the text in terms of their susceptibility to barrier removal is confronted with the example of the High Castle in Malbork, which is part of the castle complex (Malbork Castle Museum), listed as a UNESCO World Heritage Site.

12

Zamek w Świrzu. Siedziba architektów Ukrainy

Verbovetsky Yuriy

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2022

|

T. 67, z. 2

102--134

PL

W artykule omówiono przeszłe i teraźniejsze cechy architektoniczne zamku we wsi Świrz w obwodzie lwowskim w Ukrainie - perły renesansowej i barokowej architektury obronnej i pałacowej. W tekście dużo uwagi poświęcono roli jaką Narodowy Związek Architektów Ukrainy odegrał w odrodzeniu zamku oraz perspektywom przyszłego wykorzystania obiektu jako rezydencji architektów Ukrainy.

EN

The article discusses the past and present architectural features of the castle in the village of Svirzh, Lviv Oblast, Ukraine: a pearl of Renaissance and Baroque defensive and palace architecture. The text devotes a lot of attention to the role that the National Union of Architects of Ukraine played in the revival of the castle and the prospects for the future use of the building as a residence for architects of Ukraine.

13

Drzwi na drogach ewakuacyjnych

Pawłowski Kamil

Inżynier Budownictwa

|

2022

|

nr 1

90--91

14

Planning protection of Ciechanow castle versus contemporary exposition in the landscape

Drobek Katarzyna, Boguszewska Kamila

Budownictwo i Architektura

|

2022

|

Vol. 21, no 4

79--88

EN

The castle in Ciechanow is classified as a Gothic castle of the lowland type. The building, which is an example of defensive architecture, is located to the north of the historic urban layout of the Ciechanow centre. At present, the castle is covered by the following forms of protection: protection for the Natural and Landscape Complex "Łydynia River Valley”, provisions of the Local Spatial Development Plan and an entry in the Register of Historic Monuments. The authors of the paper analyse the legal regulations concerning the castle and their impact on the contemporary castle’s exposition in the landscape.

PL

Zamek w Ciechanowie zaliczany jest do zamków gotyckich typu nizinnego. Obiekt będący przykładem architektury obronnej zlokalizowany jest na północ od historycznego założenia urbanistycznego śródmieścia miasta Ciechanowa. W chwili obecnej zamek objęty jest następującymi formami ochrony: ochroną do dla zespołu Przyrodniczo – Krajobrazowego „doliny rzeki Ładyni, zapisami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego oraz wpisem do Rejestru zabytków. Autorki artykuły analizują zapisy prawne dotyczące zamku oraz ich wpływu na współczesna ekspozycję zamku w krajobrazie

15

Methods of protection and the state of preservation of the walls topping of Gothic brick castles

Trochonowicz Maciej, Drobek Katarzyna

Budownictwo i Architektura

|

2022

|

Vol. 21, no 4

67--78

EN

This article is an analysis of methods of securing historic walls in objects in the form of so-called permanent ruins. The research group consists of the brick Gothic castles of Mazovia in Ciechanów, Czersk, Liw and Sochaczew. Based on the analysis of documentation and our research, the effectiveness of the solutions applied in 4 different technological variants was evaluated. The state of preservation of the introduced solutions after several years of work was also assessed. The entire study was summarised in a table and conclusions were drawn.

XX

Niniejszy artykuł jest analizą metod zabezpieczania historycznych murów w obiektach w postaci tzw. trwałej ruiny. Grupę badawczą stanowią ceglane gotyckie zamki mazowieckie w Ciechanowie, Czersku, Liwie i Sochaczewie. Na podstawie analizy dokumentacji oraz badań własnych, oceniono skuteczność rozwiązań zastosowanych w 4 różnych wariantach technologicznych. Ocenie podlegał również stan zachowania wprowadzonych rozwiązań po upływie kilku lat od wykonania prac. Całość opracowania została podsumowana tabelarycznie i wyciągnięte zostały wnioski.

16

The ruins of the castle in Koło in the light of the latest architectural and archaeological research, and their conservation issues

Piaskowska Beata, Prarat Maciej, Różański Artur, Olszacki Tomasz, Schaaf Ulrich

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

47--58

EN

The ruins of the castle in Koło are one of the better-preserved examples of a stronghold from the times of Kazimierz Wielki in the lowlands. The building has been in a state of ruin since the 17th century. A prominent corner tower with a fragment of three curtains has survived to this day. The purpose of this text is to discuss the results of architectural and archaeological research carried out in the years 2019–2020 and the project of the castle’s partial protection. The analysis of the aforementioned research made it possible to state that the construction of the stronghold began with the residential tower in the northern part. Subsequently, a tower was built in the south-west corner. In the next few stages, curtain walls were erected, closing the courtyard. In the southern part there was a gatehouse. A different construction technique enables us to conclude that there were several workshops working on it, which used single-rack and overhang scaffolding. The condition of the ruins was so bad that it was necessary to arrange a project to protect parts of one of the walls, which was completed in 2020.

PL

Przedmiotem artykułu są ruiny zamku w Kole. To jeden z najlepiej zachowanych przykładów warowni z czasów Kazimierza Wielkiego na terenach nizinnych w Polsce. Budowla ta już od XVII w. znajdowała się w stanie ruiny. Do dziś zachowała się wydatna wieża narożna z fragmentem trzech kurtyn. Celem autorów niniejszego artykułu było omówienie wyników przeprowadzonych w latach 2019–2020 badań architektonicznych i archeologicznych ruin zamkowych oraz projektu częściowego zabezpieczenia tych pozostałości. Wykonane analizy pozwoliły na konstatację, że budowę warowni rozpoczęto od wieży mieszkalnej w części północnej. W dalszej kolejności powstała wieża w narożniku południowo-zachodnim. W kolejnych kilku etapach wzniesiono mury kurtynowe, zamykając dziedziniec. W części południowej funkcjonował budynek przybramia. Zastosowane różne techniki budowlane prawdopodobnie świadczą o tym, że pracowało przy niej kilka warsztatów, które wykorzystywały rusztowania jednosztandarowe i przewieszone. Stan zachowania ruin był na tyle zły, że konieczne było wykonanie projektu zabezpieczenia fragmentu jednej ze ścian, co też wykonano w 2020 r.

17

Wykorzystanie i funkcjonowanie ruin zamkowych w Iłży

Drobek Katarzyna, Trochonowicz Maciej

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

T. 17, nr 2

45--54

PL

Niniejszy artykuł stanowi przedstawienie obecnego funkcjonowania, zagospodarowania, stanu badań oraz stanu technicznego ruin zamkowych w Iłży. Relikty warowni są jednym z najciekawszych obiektów znajdującym się na terenie województwa mazowieckiego. Ich położenie dominujące w sylwecie miasta wykazuje duże wartości krajobrazowe całego zespołu zamkowego, który stanowi element identyfikacyjny Iłży. Fortyfikacja od setek lat pozostaje w formie ruiny i jej forma jest utrwalona w pamięci i świadomości społeczeństwa. Obiekt ten obecnie jest udostępniony do ruchu turystycznego. Stale prowadzone są na nim również badania archeologiczne oraz tworzone nowe koncepcje zagospodarowania terenu zamku.

EN

The article presents the current functioning, development, state of research and technical condition of the castle ruins in Iłża. The relics of the fortress are one of the most interesting objects located in the Masovian Voivodeship. Their location in the city shows great landscape values of the entire castle complex, which is the identification element of Iłża. For hundreds of years, the fortification has been kept in the form of a ruin and its form is preserved in the memory and consciousness of the society. The castle is currently open to tourist traffic. Archaeological research is also carried out there and new concepts for the development of the castle area are created.

18

Parameters of castle fortifications on the territory of the western regions of Ukraine of the middle of the 16th - beginning of the 18th centuries

Okonchenko Olha, Okonchenko Ihor

Przestrzeń i Forma

|

2021

|

nr 47

213--226

EN

A comparative typological and metrological analysis of defensive structures of 53 castles in the western regions of Ukraine is carried out. Fortification lines of castles are classified, based on the division of fortresses by their dimensions, proposed in the treatise on fortification in 1659 by J. Naronovich-Naronsky. The reasons for the functioning of castle fortifications with different levels of defense in one period are explained.

PL

Przeprowadzono porównawczą analizę typologiczną i metrologiczną umocnień obronnych pięćdziesięciu trzech zamków zlokalizowanych na terenie zachodnich obwodów Ukrainy. Sklasyfikowano linie umocnień zamkowych w oparciu o podział twierdz pod względem rozmiaru, zaproponowany w traktacie o fortyfikacjach 1659 roku przez Naronowicza-Narońskiego. Uzasadniono przyczyny funkcjonowania w tym samym okresie umocnień zamkowych o różnym poziomie obronności.

19

The room above the porte cochère of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter

Piwek Aleksander, Jażdżewski Tomasz

Architectus

|

2021

|

Nr 3 (67)

3--12

EN

This article presents the history of the construction of the room above the porte cochère in the northern wing of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter. The findings presented here were derived from the architectural and stratigraphic research and analysis of archival materials conducted in 2017. According to these findings, the room was built in the first stage of erecting the castle. In the following centuries, it underwent architectural changes corresponding to the new needs of the castle’s inhabitants. The preserved traces testify that it had several successive functions from the 14th to the 16th century, so far not fully recognised and explained: a watchtower, court office or chamber, or even a chapel. Much of the knowledge about it is contained in the stratification of the walls and the reconstructions of historical transformations from the medieval period. In later times, the room was spared significant damage and still constitutes a valuable source of knowledge about the castle’s history.

PL

W artykule przedstawiono historię budowlaną pomieszczenia nad przejazdem bramnym w skrzydle północnym zamku w Kwidzynie w czasach kapituły pomezańskiej. Prezentowane ustalenia uzyskano na podstawie wyników badań architektonicznych, stratygraficznych oraz analizy materiałów archiwalnych, które przeprowadzono w 2017 roku. Według nich pomieszczenie powstało w pierwszym etapie wznoszenia zamku. W kolejnych wiekach podlegało architektonicznym zmianom odpowiadającym nowym potrzebom mieszkańców zamku. Zachowane ślady świadczą, że od XIV do XVI wieku pełniło ono kilka następujących po sobie funkcji, dotąd nie w pełni rozpoznanych i umotywowanych: strażnicy, kancelarii bądź izby sądowej, a nawet kaplicy. Znaczną część wiedzy o nich zawarto w rozwarstwieniu ścian i rekonstrukcjach historycznych przekształceń z okresu średniowiecza. W późniejszych czasach wnętrze uniknęło znacznych zniszczeń i do dziś stanowi cenne źródło wiedzy o historii zamku.

20

Chronology of transformations in Grodno Castle from the 13th to the mid-16th century

Chorowska Małgorzata

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

3--19

EN

The aim of the article is to present the results of the architectural research on Grodno Castle which was carried out by the author in the years 2017-2019 in cooperation with Radosław Biel and a query of published written sources by Agnieszka Gryglewska. They shed new light on the chronology of transformations in the structures of the upper castle in the period from the end of the 13th to around the mid-16th century. Contrary to what has been previously thought, the shape of the upper castle consisting of three wings of buildings with a height of 3-4 storeys was formed in a different way at that time. This was previously attributed to construction actions undertaken in the early modern age. The late-medieval origin also refers to the tower perimeter of the middle castle and the lower part of the wall protecting the zwinger. As a result of the conducted studies and field research, construction actions which were undertaken in the Middle Ages in the upper castle, can be grouped into three phases that occurred in around 1300, 1350 and 1500. In phase 1, a high perimeter wall with battlements and a hoarding overhanging the entrance gate to the castle and a section of the southern wall from the rocky slope and the road running along the River Bystrzyca Valley, were constructed. The wall climbed a rocky slope, culminating on the eastern side. There, at the highest point of the hill, it formed a square tower in plan with the same height as its adjacent sections. This fact makes us connect Grodno Castle with the type of the so-called coat castles, relatively rare in Silesia, but numerous in the territory of Bohemia. The wall surrounded a large courtyard and the rock on which the princely house was built. The entrance to the castle led from the south-west through a high ogival gate arcade secured with a portcullis. In around the mid-14th century, a long two-winged house was added to the inner side of the defensive wall. It had two storeys and reached half the height of the present 2nd storey of the castle. From the east, the southern wing reached the rock on which the oldest castle building was built. The last medieval extension probably took place at the beginning of the 16th century, due to the fact that the Czetryc family obtained a royal privilege in 1502 and a lucrative customs house in Jedlinka. As a result, the two-storey stone house was transformed into a four-storey stone and brick house, although some of its internal divisions and the rooms above the kitchen were made of wood. The storeys of the heightened house "climbed onto the rock" on which the house from phase 1 previously stood and were closed from the north with a thick stone wall. Even further to the north there was a brick kitchen. The most important room in the house was a magnificent two-storey hall which occupied the entire central part of the southern wing on the 3rd storey. Thus, it turned out once again that the scope of construction works which were carried out in the castle in the Middle Ages and the size of its body turned out to be larger than originally assumed.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań architektonicznych zamku Grodno przeprowadzonych przez autorkę w latach 2017-2019, przy współpracy Radosława Biela, oraz kwerendy publikowanych źródeł pisanych przygotowanej przez Agnieszkę Gryglewską. Rzucają one nowe światło na chronologię przeobrażeń zabudowy górnego zamku w okresie od końca XIII do około połowy XVI w. Inaczej niż dotychczas sądzono, ukształtowała się wówczas bryła zamku górnego, złożona z trzech skrzydeł zabudowy o wysokości 3-4 kondygnacji, co przypisywano dotąd działaniom budowlanym podejmowanym w dobie nowożytnej. Średniowieczną metrykę przypisano także do obwodu basztowego średniego zamku i dolnej części muru osłaniającego międzymurze. W wyniku przeprowadzonych studiów i badań terenowych stwierdzono, że działania budowlane podejmowane w średniowieczu na górnym zamku można pogrupować w trzech fazach zaistniałych ok. 1300 r., ok. 1350 i ok. 1500 r. W pierwszej fazie powstał wysoki mur obwodowy z blankowaniem i hurdycją nadwieszoną nad bramą wjazdową do zamku i odcinkiem muru południowego od strony skalnego zbocza i traktu drożnego biegnącego doliną rzeki Bystrzycy. Mur wspinał się po skalnym zboczu, osiągając kulminację po stronie wschodniej. Tam, w najwyższym punkcie wyniesienia formował kwadratową w planie basztę, o tej samej wysokości co przyległe jego odcinki. Stwierdzenie tego faktu każe wiązać zamek Grodno z typem tzw. zamków płaszczowych, stosunkowo rzadkich na Śląsku, lecz licznych na terenie Czech. Mur opasywał obszerny dziedziniec i skałę, na której zbudowano książęcy dom. Wjazd do zamku prowadził od południowego zachodu przez wysoką, ostrołuczną arkadę bramną zabezpieczoną broną. Około połowy XIV w. do wewnętrznej strony muru obronnego został dobudowany długi, dwuskrzydłowy dom. Miał on dwie kondygnacje i sięgał do połowy wysokości obecnego I piętra zamku. Od wschodu skrzydło południowe dobijało do skały, na której wznosił się najstarszy budynek zamkowy. Ostatnia średniowieczna rozbudowa nastąpiła zapewne w początkach XVI w., w związku z uzyskaniem przez właścicieli zamku przywileju królewskiego i lukratywnej komory celnej w Jedlince. W jej efekcie dwukondygnacyjny, kamienny dom został przekształcony w czterokondygnacyjny dom kamienno-ceglany, choć część jego wewnętrznych podziałów i izby nad kuchnią pozostały wykonane w drewnie. Piętra podwyższonego domu „weszły na skałę”, na której wcześniej stał dom z I fazy, i zostały zamknięte od północy grubą, kamienną ścianą. Jeszcze dalej na północ znajdowała się murowana kuchnia. Najważniejszym pomieszczeniem domu była potężna, dwukondygnacyjna aula zajmująca na poziomie II piętra całą środkową część skrzydła południowego. Tym samym po raz kolejny okazało się, że zakres prac budowlanych, jakie prowadzono na zamku w średniowieczu, i jego bryła były znacznie bardziej rozległe, niż początkowo przypuszczano.