Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Sezonowa zmienność źródeł pyłów zawieszonych na przykładzie Krakowa

Skiba Alicja, Styszko Katarzyna, Samek Lucyna, Gorczyca Zbigniew, Zimnoch Mirosław, Różański Kazimierz

Wiadomości Chemiczne

|

2025

|

[Z] 79, 1-2

101--117

EN

We are observing a long-term trend, which is the growing interest of scientists and the general public, in air quality and air pollution, both in Poland and around the world. The deterioration of air quality is influenced by both anthropogenic and natural factors. The most well-known sources of anthropogenic emissions into the atmosphere include the combustion of fossil fuels and biomass, transportation, industry, as well as agricultural activities. Natural sources include, for example, grass pollen, soil erosion, wildfires, and volcanic emissions. One of the primary pollutants emitted into the atmosphere is particulate matter (PM) – an aerosol with a complex composition. It may contain chemical compounds considered carcinogenic, and long-term exposure to high concentrations can lead to adverse health effects. Therefore, in 2021, the World Health Organization (WHO) published recommended limits for particulate matter fractions PM10 and PM2.5. In the doctoral dissertation of Alicja Skiba entitled „Seasonal variability of air pollution sources in Kraków during the period of 2018-2019, based on analyses of chemical and isotopic composition”, the sources of particulate matter in a major urban center – Krakow, were studied. Two particulate matter fractions (PM1 and PM10) were analyzed, with daily samples collected between April 21, 2018, and March 19, 2019. These samples underwent the following analyses: ion chromatography, high-performance anion-exchange chromatography with pulsed amperometric detection, energy-dispersive X-ray fluorescence spectrometry, thermo-optical analysis of OC/EC, and mass spectrometry (AMS and IRMS). The results were interpreted using methods such as positive matrix factorization (PMF). The application of PMF revealed five emission sources: coal and biomass(solid fuel) combustion, secondary inorganic aerosols, road emissions, soil matter, industry and other unidentified sources. The results showed significant variability in emissions from coal and biomass combustion between the heating and non-heating seasons (a substantial increase from several percent to as much as 41%). Industrial emissions exhibited a relatively stable contribution throughout the year, ranging from approximately 14% to 24%, depending on the fraction and season.

2

Pomoc Krakowa dla Ukrainy w pierwszych miesiącach od inwazji Rosji

Bereźnicka Małgorzata

Wiedza Obronna

|

2024

|

nr 2

57--82

PL

24 lutego 2022 roku rozpoczęła się inwazja Rosji na Ukrainę. w jej wyniku miliony obywateli ukraińskich uciekło za granicę. Polska, jako kraj mieszczący się w bezpośrednim sąsiedztwie zaatakowanego państwa, była oczywistym wyborem dla znacznej części z nich. w obliczu kryzysowych okoliczności, związanych z tak gwałtownym napływem obcej ludności na nasze terytorium, Polska była zmuszona do podjęcia natychmiastowych działań, by opanować sytuację i pomóc uchodźcom. Najbardziej obciążone przybywającymi okazały się być duże aglomeracje miejskie, gdzie od pierwszych dni wojny stosowano różne rozwiązania problemów. w artykule skoncentrowano się na licznych i różnorodnych formach pomocy, jaką zapewnił Kraków dla ludności pozostającej w Ukrainie, a przede wszystkim dla osób, szukających schronienia w naszym mieście. Opis dotyczy pierwszych dwóch miesięcy, jako najtrudniejszych i pełnych wyzwań. Skala wsparcia, zarówno formalnego, jak i nieformalnego, była niebywała. w krótkim czasie udało się zorganizować i skoordynować systemową i pozasystemową pomoc, która w tamtym dramatycznym czasie była niezbędna, a obecnie jest nadal potrzebna i adaptowana do zmieniających się uwarunkowań.

EN

On February 24, 2022, Russia began invading Ukraine. As a result, millions of Ukrainian citizens fled abroad. Poland, as a country located in the immediate vicinity of the attacked country, was the obvious choice for most of them. In the face of the crisis related to such a sudden influx of foreign people to our territory, Poland was forced to take immediate action to control the situation and help refugees. Large urban agglomerations turned out to be the most burdened by the arrivals, where various solutions to the problems were applied from the first days of the war. The article focuses on the numerous and varied forms of assistance that Krakow has provided to the people remaining in Ukraine, and above all to those seeking refuge in our city. The description covers the first two months as the most difficult and challenging ones. The scale of support, both formal and informal, was incredible. In a short time, it was possible to organize and coordinate systemic and non-systemic help, which at that dramatic time was indispensable and is still needed and improved.

3

Professor Zygmunt Ziobrowski: life dedicated to space

Łasocha Marceli, Jaśkiewicz Magdalena, Kuzianik Robert

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

387--410

EN

This paper aims to consolidate the achievements of Professor Zygmunt Ziobrowski, an authority figure in the field of spatial planning and urban planning. His career covered the period from 1959 to 2023. During this time, heengaged in design, research and organizational work. As the Director and Chief Designer of the Institute of Urban Development, he was the author of numerous development plans and studies, each of which was characterized by a well-thought-out methodology and original spatial concepts. He also found time to be active in institutions dealing with space and the environment on a national and international scale. He was the winner of many awards and competitions. His clear and uncompromising views and the extraordinary politeness and decorum with which he was able to defend them earned him universal respect.

PL

Artykuł poświęcony jest utrwaleniu twórczych dokonań prof. dra hab. arch. Zygmunta Ziobrowskiego, autorytetu z zakresu planowania przestrzennego i urbanistyki. Jego aktywna działalność obejmowała okres od 1959 do 2023 roku. W tym czasie prowadził działalność projektową, naukową i organizacyjną. Jako dyrektor i główny projektant Instytutu Rozwoju Miast był autorem licznych planów zagospodarowania i studiów, z których każde charakteryzowało się przemyślaną metodologią oraz oryginalnymi koncepcjami przestrzennymi. Aktywnie działał także w instytucjach zajmujących się przestrzenią i środowiskiem w skali krajowej i międzynarodowej. Był laureatem wielu nagród. Jasne i bezkompromisowe poglądy oraz niezwykła kultura osobista, z jaką potrafił ich bronić, zaskarbiły mu powszechny szacunek.

4

Fifty years of the Urbanism and Architecture Files of the Polish Academy of Sciences Kraków Branch: a contribution to the history of architectural journals in Poland

Zachariasz Agata, Zieliński Miłosz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

3--61

EN

This paper was prepared on the occasion of the publication of the fiftieth volume of the Urbanism and Architecture Files of the Polish Academy of Sciences Kraków Branch. The paper presents the history of the Files as a Krakówbased journal, the specificity of this architectural publication, major research trajectories, developing academic specializations associated with the discipline of architecture and urban planning, against the background of the multi-directional operations of the Urban Planning and Architecture Commission. Reference is also made to the Commission’s other publication and research activity, and which has contributed to publications in the Files. Furthermore, the paper presents a selection of thirty-seven Polish journals (ranging from those from the late 19th century to contemporary ones) associated with the present-day academic discipline: architecture and urban planning, in an interdisciplinary perspective. Research methods considered typical for such studies were used: analysis of library catalogues and collections, databases and archives. A literature review was conducted and, among others, other architectural journals were analysed: peer-reviewed academic, trade and journalistic journals on architecture, urban planning and related disciplines. The analysis also covered fifty volumes of the Files. Comparative studies and critical analysis was used. The study demonstrated the main groups of interests of researchers and showed the multi-disciplinary nature of architecture and urban planning as a discipline, and presented cooperating disciplines. More than five decades of the Files’ operation illustrates changing trends and tendencies in research subjects. On the one hand, these are research results with a universal, global application, while on the other, the Files remains close to Kraków traditions and identity.

5

Analysis of the suburban real estate market in the period before and during the COVID-19 pandemic

Witek Paulina, Jakubiak Mateusz, Hubar Yurii, Maciuk Kamil

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

411--419

EN

The aim of this study was to analyse the real estate market in the Kraków County area during the pre-COVID-19 and COVID-19 pandemic periods. The study utilized a dataset from the state register of real estate prices covering the years 2017–2021 was used. In the introduction part, the authors analyse problems related to the real estate market during the pandemic, while the second chapter focuses on the real estate market in Krakow County. The dataset obtained from the local authority real estate transaction database consisted of 52,356 entries and after removing transactions with missing data, approximately half of this number remained. The analysis cover five different properties types: houses, apartments, parcels, commercial premisses and developed real estates. The highest number of transactions traded in the analysed area involved parcels, while houses had the lowest. On the other hand, commercial premisses had the highest prices in the market, while parcels were the cheapest. Since March 2020, when the first COVID-19 pandemic restrictions were implemented, only the number of transactions has decreased, but the pandemic has had no impact on property prices.

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza rynku nieruchomości na terenie powiatu krakowskiego w okresie przed pandemią COVID-19 oraz w trakcie pandemii. W badaniu wykorzystano dane z państwowego rejestru cen nieruchomości obejmujące lata 2017–2021. W części wprowadzającej autorzy dokonali analizy problemów związanych z rynkiem nieruchomości w okresie pandemii, uwzględniając także rynek nieruchomości w powiecie krakowskim. Zbiór danych pozyskanych z urzędu obejmował 52 356 transakcji, a po usunięciu pozycji z brakującymi danymi, które analizowano, uzyskano około połowę tej liczby. Analiza obejmowała pięć różnych typów nieruchomości: domy, mieszkania, działki, lokale użytkowe oraz nieruchomości zabudowane. Największa liczba transakcji na analizowanym obszarze dotyczyła działek, natomiast najmniejsza domów. W przypadku cen lokale komercyjne miały najwyższe ceny za metr kwadratowy, podczas gdy działki były najtańsze. Od marca 2020 roku, kiedy wprowadzono pierwsze obostrzenia związane z pandemią COVID-19, spadła dynamika liczby transakcji, co było widoczne w roku 2021. Pandemia nie miała natomiast wpływu na ceny nieruchomości, których trend wzrostowy nie uległ zmianie.

6

Strefa Czystego Transportu w oczach obywateli

Kopta Tadeusz

Przegląd Komunalny

|

2024

|

nr 5

78--81

PL

Trzy polskie miasta - Kraków, Warszawa i Wrocław - noszą się z zamiarem wprowadzenia Stref Czystego Transportu (SCT), czyli chcą zakazać poruszania się na terenie miast najstarszych i najbardziej trujących środowisko samochodów.

7

Batalia o Strefę Czystego Transportu w Krakowie

Kopta Tadeusz

Przegląd Komunalny

|

2024

|

nr 2

60--63

PL

Rada Miasta Krakowa na sesji 23 listopada 2022 roku przyjęła uchwałę o utworzeniu Strefy Czystego Transportu (SCT) na terenie całego miasta. Uchwałę uchylił sąd, trwa batalia o to, by na podstawie nowego, poprawionego aktu prawnego Strefa jednak powstała.

8

Wyzwania remontowe zabytkowych obiektów teatralnych na przykładzie Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Siudut Janusz, Radziszewska-Zielina Elżbieta

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 6

85--88

PL

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, jako administrator ważnych dla kraju historycznych budynków, stoi przed trudnymi i złożonymi wyzwaniami remontowymi. Starzejące się zabytkowe obiekty wymagają skomplikowanych i kosztownych napraw konserwatorskich. Dodatkowo budynki te nie spełniają wymagań w zakresie aktualnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych i przeciwpożarowych. Rosnące koszty utrzymania obiektów wymuszają konieczność przeprowadzenia ich kompleksowej termomodernizacji. W artykule przedstawiono wybrane wyzwania remontowe, w latach 2016-2023, obiektów należących do Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Wszystkie omawiane obiekty są wykazane w ewidencji zabytków miasta Krakowa. Planując prace remontowe, należy wziąć pod uwagę zarówno dziedzictwo kulturowe, jak i współczesne wymagania i preferencje użytkowników oraz względy techniczne.

EN

The Juliusz Słowacki Theater in Krakow, as administrator of nationally important historic buildings, faces difficult and complex renovation challenges. Aging historic buildings require complex and costly conservation repairs. In addition, these buildings do not meet the requirements of current technical, construction and fire safety regulations. Rising maintenance costs of the buildings are forcing the need for comprehensive thermal modernization. The article presents selected renovation challenges, in 2016-2023, of the objects belonging to the Juliusz Słowacki Theater in Krakow. All the discussed objects are listed in the register of monuments of the city of Krakow. When planning renovation works, it is necessary to take into account both cultural heritage and contemporary requirements and preferences of users, as well as technical considerations.

9

Infrastruktura młynarska na Prądniku Białym i Czerwonym w aspekcie rozwoju aglomeracji miejskiej Krakowa

Michałowski Tomasz

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 6

73--76

PL

Dzielnice Krakowa, Prądnik Biały i Czerwony mają za sobą długą tradycję ośrodków młynarskich, sięgającą co najmniej XIII wieku. Działalność taka związana była nie tylko z samymi budynkami młynów, wymagała ona także infrastruktury w postaci młynówek, jazów czy stawów gromadzących wodę. Ślady tej infrastruktury są do dzisiaj wyraźnie widoczne w zabudowie i architekturze obu dzielnic. Najstarsze zachowane jej relikty, w postaci dawnych koryt młynówek, są udokumentowane źródłowo od XIV wieku. Część z nich jest wciąż wykorzystywana jako kanały burzowe. Do dzisiaj przetrwało też kilka budynków dawnych młynów, pochodzących z XVIII i XIX wieku. Większość wciąż jest użytkowana gospodarczo (aczkolwiek nie w swym pierwotnym przeznaczeniu) lub właśnie rewitalizowana. Artykuł skupia się na analizie zmian; likwidacji, trwaniu, odmiennej funkcji; jakie zaszły na terenie obu Prądników w ciągu ostatnich 200 lat, tj. od czasu gdy lokalizacja wszystkich obiektów została udokumentowana mapami katastralnymi.

EN

The districts of Krakow, Prądnik Biały and Czerwony, have a long tradition of milling centers, dating back to at least the 13th century. Such activity was related not only to the mill buildings themselves, it also required infrastructure in the form of mill races, weirs and ponds collecting water. Traces of this infrastructure are still clearly visible in the buildings and architecture of both districts. Its oldest preserved relics, in the form of old mill races, have been documented in sources since the 14th century. Some of them are still used as storm sewers. Several buildings of former mills from the 18th and 19th centuries have survived to this day. Most of them are still used commercially (although not for their original purpose) or just are being revitalized. The article focuses on the analysis of changes; liquidation, persistence, different function; that have occurred in the area of both Prądniki over the last 200 years, i.e. since the location of all objects was documented on cadastral maps.

10

Oszczędności energetyczne w Wodociągach Miasta Krakowa SA

Biedrzycka Anna

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2024

|

Nr 2

40--43

PL

Systemy uzdatniania wody i oczyszczania ścieków należą do najbardziej energochłonnych w sektorze komunalnym, toteż przedsiębiorstwa wodociągowe są największymi odbiorcami energii elektrycznej w tym sektorze. Efektywność energetyczna w branży wod.-kan. nieustannie zyskuje na znaczeniu, a poszukiwanie oszczędności energii w jednostkowych procesach technologicznych jest koniecznością. Do tego dochodzą wymagania środowiskowe, aby możliwie najwięcej energii pozyskiwać ze źródeł odnawialnych we własnym zakresie, zamiast zużywać wyłącznie zakupioną energię wytworzoną z paliw kopalnych. Każda nadarzająca się okazja do wytworzenia dodatkowej ilości energii elektrycznej warta jest zainteresowania.

11

Identyfikacja cech mostu kolejowego o konstrukcji łuku siatkowego

Łaziński Piotr, Jasiński Marcin, Poprawa Grzegorz, Piotrowski Dawid, Salamak Marek, Krząkała Jakub, Bętkowski Piotr

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2024

|

Nr 1

70--75

PL

Obecnie w Polsce realizowany jest przez PKP PLK S.A. program przebudowy istniejących linii kolejowych. Niezależnie trwają prace związane z programem kolejowym w ramach budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego, koordynowane przez spółkę Centralny Port Komunikacyjny. Zamierzenia inwestycyjne na lata 2021–2030 z perspektywą do 2040 r. obejmować będą dalszą modernizację infrastruktury kolejowej z dopasowaniem do potrzeb techniczno-eksploatacyjnych całej sieci kolejowej [1]. Inwestycje kolejowe CPK [2] przewidują budowę ok. 2000 km nowych linii kolejowych spełniających standardy techniczne KDP. Wymagania zostały zawarte w szczegółowych warunkach technicznych dla budowanej infrastruktury [3].

12

Historia i teraźniejszość wiaduktu kolejowego nad ul. Grzegórzecką w Krakowie

Biliszczuk Jan

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2024

|

Nr 1

64--68

PL

Podstawowa sieć linii kolejowych powstała w Europie w drugiej połowie XIX w. Do współczesnych czasów dotrwały i nadal są w eksploatacji obiekty zbudowane na tej sieci często 150 lat temu. Są to mosty i wiadukty murowane oraz nitowane konstrukcje stalowe. Podczas modernizacji istniejących linii kolejowych polegającej na dostosowaniu ich do współczesnych wymagań eksploatacyjnych często pojawia się problem dalszego wykorzystania starych, wyeksploatowanych obiektów mostowych. Rewitalizacja uznanego za zabytkowy mostu kolejowego do stanu odpowiadającego współczesnym wymaganiom nie zawsze jest możliwa i uzasadniona.

13

Wpływ stężenia pyłów PM10 oraz PM2,5 w środowisku zewnętrznym na jakość powietrza wewnątrz pomieszczeń

Nowak-Dzieszko Katarzyna

Materiały Budowlane

|

2024

|

nr 1

34--38

PL

W związku z tym, że większość ludzi spędza w pomieszczeniach 80 - 90% czasu, bardzo istotne jest zrozumienie mechanizmu transportu zanieczyszczeń pomiędzy wnętrzem i otoczeniem budynku. Oczekuje się, że skuteczna wymiana powietrza w budynku pozwoli na utrzymanie dobrej jakości powietrza w pomieszczeniu, m.in. przez ograniczenie stężenia dwutlenku węgla, wilgotności powietrza, zanieczyszczenia chemicznego itp. Jednocześnie, w okresach bardzo dużego stężenia pyłów zawieszonych (PM) w atmosferze, zamierzona wymiana powietrza powoduje wzrost stężenia pyłów wewnątrz pomieszczenia. W artykule przeanalizowano wpływ warunków zewnętrznych na jakość powietrza wewnętrznego w dwóch pomieszczeniach edukacyjnych z grawitacyjnym systemem wentylacji. Analiza statystyczna otrzymanych odczytów pozwoliła określić opóźnienie czasowe, po jakim możemy się spodziewać wzrostu stężenia pyłów wewnątrz pomieszczeń. Wniosek ten może być wskazówką do sposobu użytkowania pomieszczeń w okresie podwyższonego poziomu stężenia pyłów zawieszonych.

EN

Since most of the people spend 80 - 90%of their time indoors, it is important to understand the mechanism of transport of pollutants between the interior and exterior of a building. It is expected that effective ventilation of the building interior will allow maintaining good air quality in the room, among others by limiting the concentration of carbon dioxide, air humidity, chemical pollution, etc. At the same time, during periods of very high PM concentration in the atmosphere, intentional air exchange causes an increase in dust concentration inside the room. The article analyzed the impact of external conditions on the quality of indoor air in two educational rooms with a gravity ventilation system. Statistical analysis of the obtained readings allowed us to determine the time delay after which we can expect an increase in internal concentrations. This conclusion may be an indication of how rooms should be used during periods of increased levels of suspended dust concentrations.

14

Ocena wpływu osiadania podpór na wartości momentów zginających dźwigarów głównych mostu przez Wisłę w Krakowie

Furtak Kazimierz, Hebda Mariusz, Piwowarczyk Kazimierz

Inżynieria i Budownictwo

|

2024

|

R. 80, nr 3

179--183

PL

Artykuł przedstawia analizę ciągłego monitoringu przemieszczeń wybranych punktów konstrukcji Mostu Grunwaldzkiego w Krakowie. Przeanalizowano osiadania przyczółków, filarów i ugięcia belek oraz oceniono ich wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji. Na podstawie prognozowanej szybkości przyrostu osiadań filarów określono okres bezpiecznego użytkowania mostu.

EN

The article presents an analysis of continuous monitoring of displacements of selected points of the Grunwaldzki Bridge in Kraków. The settlement of abutments, piers and beam deflections were analyzed and their impact on the safety of the structure was assessed. Based on the predicted rate of increase in pillar settlement, the period of safe use of the bridge was determined.

15

Analiza wpływu uszkodzeń sprężenia zewnętrznego na bezpieczeństwo użytkowania mostu przez Wisłę w Krakowie

Piwowarczyk Kazimierz, Hebda Mariusz, Furtak Kazimierz

Inżynieria i Budownictwo

|

2024

|

R. 80, nr 7

419--422

PL

Artykuł zawiera opis uszkodzeń sprężenia zewnętrznego mostu Grunwaldzkiego w Krakowie oraz ocenę jego wpływu na bezpieczeństwo użytkowania konstrukcji. Opisano również etapy budowy przęsła oraz sposób jego pierwotnego sprężenia.

EN

The article presents a description of damage to the external prestressing of the Grunwaldzki Bridge in Krakow and an assessment of its impact on the operating safety of the structure. The stages of span construction and the method of primary prestressing are also described.

16

Spatial analyses as support for road real estate management processes – case study on the paid parking zone in Krakow

Brzozowska Anna, Mazela Katarzyna

GIS Odyssey Journal

|

2024

|

Vol. 4, no. 2

27--50

EN

The implementation of paid parking zones is one of the tools used to regulate parking policy in modern cities. This is primarily aimed at increasing vehicle turnover and encouraging residents to use alternative modes of transportation in their daily travels. The purpose of this study was to analyze the impact of extensions to Krakow's paid parking zone on traffic calming in its center, and to see if there is a chance to give back the downtown exclusively to pedestrians and micromobility users. The study was carried out in three stages, using GIS tools, including: an analysis of the widening of Krakow's paid parking zone, an assessment of the degree of traffic calming in the center based on a comparison of available environmental noise immission maps, and an analysis of the Park and Ride system as a tool to support the reduction of vehicular traffic in the city center, along with proposed directions for its development. The final results of this research are maps representing: an analysis of the surface changes of the paid parking zone, the difference in the level of noise immission in 2012 and 2017 in Krakow, as well as time and distance analyses made for existing and designed parking lots in the Park and Ride system.

17

Kraków na drodze do uzyskania neutralności klimatycznej

Malina Małgorzata

Energetyka Rozproszona

|

2024

|

nr 11

7--9

18

The fate of Krakow’s builders and architects of Jewish origin in the face of World War II. Possibilities of applying the micro-historical method in research on architecture and urban planning

Motak Maciej

Architectus

|

2024

|

Nr 3 (79)

13--24

EN

This article is about the fate of a group of architects and builders in Krakow during World War II. After the outbreak of the war and the start of the German occupation in September 1939, they found themselves in a very difficult position. As the persecution intensified, so did the opportunities for their professional activities strongly diminish, although they did not disappear. The article outlines in more detail two individual situations–those of Samuel Mehl and Jakub Stendig – one related to the creation of a building, the other to, among other issues, the loss of a building. The research used methods often applied in the studies in architecture and urbanism: literature analysis, search in archives, field research. The micro-historical method, which is rather rarely used in such research, was also applied. This method, which has been used for nearly 50 years in scientific, mainly historical research, is based on studying and preserving the individual element of the narrative while aiming to generalise the result. In spite of the extremely cruel persecution of the Jewish population in Krakow during World War II, some architects and builders of Jewish origin continued their professional activity under various and difficult conditions. Its forms varied from design work and construction of residential buildings, to care for historical monuments, to construction activity in a concentration camp. Professional activity and specific skills may have contributed to the fact that proportionally more Jewish architects and builders survived the Holocaust than the Jewish community in Krakow as a whole. The consequences of the Holocaust for the architecture and space of Krakow were serious and varied: the loss of an important professional group, the loss of valuable architectural and artistic works, the change of features in newly designed buildings. The legacy of the work of architects and builders of Jewish origin in Krakow is very significant. It has been commemorated in a variety of tangible and intangible forms, although insufficiently in proportion to its scale.

PL

Artykuł dotyczy losów grupy architektów i budowniczych w Krakowie w czasie II wojny światowej. Po wybuchu wojny oraz rozpoczęciu okupacji niemieckiej we wrześniu 1939 r. znaleźli się oni w bardzo trudnym położeniu. Wraz z nasileniem prześladowań również możliwości ich działalności zawodowej silnie zmniejszały się, aczkolwiek nie zanikły. W artykule zarysowano bliżej dwie indywidualne sytuacje–Samuela Mehla i Jakuba Stendiga–jedna związana z powstaniem budynku, druga m.in. z utratą budynku. W badaniach korzystano z metod często stosowanych w badaniach nad architekturą i urbanistyką, takich jak analiza literatury przedmiotu, analiza archiwaliów, badania terenowe. Zastosowano również metodę mikrohistoryczną, która w takich badaniach nie jest stosowana bądź stosowana bardzo rzadko. Metoda ta, używana od blisko 50 lat w badaniach naukowych, głównie historycznych, opiera się na badaniu i zachowaniu elementu indywidualnego narracji przy jednoczesnym dążeniu do generalizacji wyniku. Mimo niezwykle okrutnych prześladowań ludności żydowskiej w Krakowie w czasie II wojny światowej niektórzy architekci i budowniczowie pochodzenia żydowskiego przejawiali w rozmaitych i trudnych uwarunkowaniach aktywność zawodową. Jej formy były zróżnicowane: od pracy projektowej i prowadzenia budów kamienic mieszkalnych, przez opiekę nad zabytkami, po działalność budowlaną w obozie koncentracyjnym. Aktywność zawodowa oraz określone umiejętności mogły przyczynić się do ocalenia proporcjonalnie większej liczby architektów i budowniczych żydowskich aniżeli ogółu społeczności żydowskiej w Krakowie. Konsekwencje Zagłady dla architektury i przestrzeni Krakowa były poważne i zróżnicowane: utrata ważnego środowiska zawodowego, utrata cennych dzieł architektury i sztuki, zmiana cech w nowo projektowanych budynkach. Dziedzictwo działalności architektów i budowniczych pochodzenia żydowskiego w Krakowie jest bardzo znaczne. Zostało ono upamiętnione w rozmaitych formach materialnych i niematerialnych, aczkolwiek w stopniu niewystarczającym w proporcji do jego skali.

19

Jak Kraków rozszczelnia powierzchnie

Mikolaszek Aleksandra

Zieleń Miejska

|

2023

|

Nr 6

32--35

PL

Na białej, czystej kartce kilka wprawnych ruchów pędzlem sprawia, że ożywa zieleń kipiącą kolorem. Czy taki sam efekt uzyskamy na kartce, na której jest już rysunek? Niekiedy tworzenie od podstaw jest zdecydowanie łatwiejsze. Miasta to zarysowane kartki, materiał, któremu ktoś już wcześniej nadał znaczenie. We współczesnym, zurbanizowanym świecie rozwiązania trzeba znaleźć tam, gdzie budowa i komponowanie całości od podstaw nie są już możliwe.

20

Dziki parking odszedł do lamusa

Mikolaszek Aleksandra

Zieleń Miejska

|

2023

|

Nr 7-8

28--30

PL

Centrum miasta, teren pod ochroną konserwatorską, dziki parking, mnóstwo historycznych odniesień, teren zdegradowany. Tak, to tutaj powstał park im. Wisławy Szymborskiej przy ul. Karmelickiej w Krakowie. Odmieniona przestrzeń od dnia otwarcia, czyli 2 lipca – w setną rocznicę urodzin patronki parku, przyciąga mieszkańców.