Artykuł dotyczy problematyki ochrony i rewaloryzacji miasta zabytkowego, jakim jest Wolbrom, położony w województwie małopolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, nad rzeką Pokrzywianką. Miasto, lokowane w okresie średniowiecza, do naszych czasów zachowało zdefiniowany, ortogonalny układ urbanistyczny, rozmierzony na bazie modelu 9-polowego, a także inne cenne zabytki. Winno zatem być chronione na mocy Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, aby jego dziedzictwo kulturowe nie uległo unicestwieniu i było prawidłowo rewaloryzowane.
EN
This article addresses the issues of protecting and restoring the historic town of Wolbrom, located in the Lesser Poland Voivodeship, on the Cracow-Częstochowa Upland, on the Pokrzywianka River. The town, founded during the Middle Ages, has preserved its defined, orthogonal urban layout, laid out on the nine-square model, as well as other valuable historic monuments until today. Therefore, according to the Monument Protection Act, it should be protected so that its cultural heritage is properly restored instead of becoming annihilated.
Artykuł dotyczy problematyki historii, konstrukcji, wyposażenia oraz datowania zabytkowego kościoła św. Leonarda w Lipnicy Murowanej. Kościół ten jest jedną z drewnianych świątyń Małopolski znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stopień i sam fakt zachowania obiektu, jego architektura i wyposażenie wyraźnie wskazują na międzynarodową rangę obiektu. Liczne polichromie, tryptyki oraz ornamentyka stropów podkreślają jego estetykę, dzięki czemu stanowi on jeden z ciekawszych zabytków w tym regionie. W artykule przedstawiono także wyniki badań przeprowadzonych metodą dendrochronologiczną, które pozwoliły na zweryfikowanie hipotezy dotyczącej pochodzenia i datowania jednego z elementów konstrukcyjnych w świątyni (tzw. słupa Światowida).
EN
This paper discusses the subject matter of the history, structure, furnishing and dating of the historic Church of St. Leonard in Lipnica Murowana. This church is one of the wooden temples of Lesser Poland that are inscribed on the UNESCO World Heritage Sites List. The degree and indeed the very fact of the building’s preservation, its architecture and furnishings clearly indicate its international rank. Numerous polychromes, triptychs and the ornamentation of its ceilings highlight its aesthetic, making it one of the more interesting historical sites in this region. The paper also presents the results of dendrochronological studies which allowed the authors to verify a hypothesis concerning the origin and dating of one of the church’s structural elements (the so-called „Column of Światowid”).
Dzięki zachowanym austriackim mapom wojskowym z XVIII i XIX wieku istnieje możliwość zbadania zmian przestrzennych, jakie miały miejsce m.in. na terenach Polski południowej. Szczególnie cenna jest tzw. mapa Miega – opracowanie wykonane w skali 1:28 800 (jeden cal = 400 sążni), obejmujące swoim zakresem teren Cesarstwa Austriackiego, sięgającego w tamtym okresie od Wenecji po Warszawę. Stanowi ona znakomitą bazę i punkt wyjściowy badań z zakresu historii urbanistyki – badań, które nie doczekały się do tej pory szerokiej realizacji. Niniejszy artykuł dołącza do nielicznych tekstów tego typu.
EN
Owing to preserved Austrian military maps from the 18th and 19th century, there is a possibility to examine spatial changes that occurred e.g. in southern Poland. Particularly valuable is the so called Mieg’s map – drawn in the scale 1:28800 (one inch = 400 fathoms), covering the area of the Austrian Empire which at that time stretched from Venice to Warsaw. The map constitutes an excellent basis and a springboard for the research on the history of urban design which has not been studied in-depth so far. This article is an addition to few texts of that kind.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The article presents the cultural heritage of the mediaeval town of Lipnica Murowana, located in Lesser Poland in Bochnia County. This historic town can boast valuable architectonic and urban design buildings. These are the church of St. Leonard; the church of St. Andrew the Apostle; the church of St. Simon; the Starost’s House; the Ledóchowski Manor; the school building, relics of town housing and, primarily, the mediaeval urban layout with a market square. The article presents the history of the abovementioned historic buildings and spaces, and analyses their current protection and conservation guidelines.
PL
Artykuł dotyczy dziedzictwa kulturowego niegdysiejszego średniowiecznego miasta Lipnicy Murowanej, położonego w Małopolsce, w powiecie bocheńskim. Ten zabytkowy ośrodek ma na swoim terenie cenne zabytki architektury i urbanistyki. Są to: kościół pw. św. Leonarda; kościół pw. św. Andrzeja Apostoła; kościół pw. św. Szymona; Dom starościński; Dwór Ledóchowskich; budynek szkoły, relikty małomiasteczkowej zabudowy mieszkalnej, a przede wszystkim zachowany średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem. W artykule dokonano analizy historii wymienionych obiektów i przestrzeni zabytkowych wraz z przeglądem ich bieżącej ochrony oraz wytycznymi konserwatorskimi.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.