Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Preservation of sacred monuments listed in the register – a case study of the parish church of St. Tomas the Apostle in Runowo

Kasper-Solakiewicz Aleksandra

Przestrzeń i Forma

|

2025

|

nr 61

23--50

EN

In this paper, the author wishes to focus on the benefits of preservation over monuments of a sacred purpose. In the comprehensive analytical considerations, attention was focused mainly on the historic tissue with features similar to the parish church of St. Thomas the Apostle in Runowo, the subject of the detailed study. Consideration was given to the time of construction, architectural style, form of protection and location, which the author reduced to the West Pomerania. The author, based on a case study, described not only the history of the building, but also current efforts to preserve it.

PL

W niniejszym opracowaniu autor pragnie skupić się na korzyściach, wynikających z ochrony nad zabytkami o charakterze sakralnym. W kompleksowych analitycznych rozważaniach skoncentrowano uwagę głównie na tkance zabytkowej o cechach zbliżonych do kościoła parafialnego pw. św. Tomasza Apostoła w Runowie, stanowiącego przedmiot szczegółowego opracowania , tj. czas powstania, styl architektoniczny, forma ochrony oraz lokalizacja, którą autor ograniczył do województwa zachodniopomorskiego. Autor, opierając się na studium konkretnego przypadku, opisał nie tylko historię obiektu, ale również współczesne działania, których celem jest jego ochrona.

2

Kompleksowa ocena stanu technicznego zabytkowego budynku na przykładzie Villi Colonia we Wrocławiu

Dmochowski Grzegorz, Szołomicki Jerzy

Przegląd Budowlany

|

2025

|

R. 96, nr 2

112--114

PL

Przedstawiona w artykule ocena stanu technicznego zabytkowego budynku Villi Colonia została przeprowadzona z wykorzystaniem kompleksowej metodologii, obejmującej szczegółowe oględziny, badania materiałowe oraz obliczenia statyczne. Kluczowym założeniem przyjętego podejścia było dostosowanie metod diagnostycznych do specyfiki obiektów zabytkowych, co pozwoliło na analizę stanu konstrukcji przy jednoczesnym zachowaniu integralności historycznej struktury budynku. W szczególności, w przypadku drewnianych stropów, gdzie tradycyjne metody oceny wymagałyby ingerencji w oryginalne elementy wystroju wnętrza, zastosowano rozwiązanie w postaci inspekcji kamerą endoskopową. Wyniki przeprowadzonych badań posłużyły do opracowania zaleceń dotyczących renowacji i wzmocnienia konstrukcji.

EN

The technical assessment of the historic Villa Colonia building presented in the article was carried out using a comprehensive methodology, including detailed inspections, material testing, and structural calculations. A key assumption of the adopted approach was the adaptation of diagnostic methods to the specific characteristics of historic buildings, allowing a precise analysis of structural condition while maintaining the integrity of the building’s historical structure. In particular, in the case of wooden ceilings, where traditional assessment methods would require intervention in the original interior elements, an innovative solution was applied in the form of endoscopic camera inspection. The results of the tests conducted served as the basis for the development of precise recommendations for renovation and structural reinforcement.

3

Zabytkowe altany fotograficzne – utracone dziedzictwo?

Gębarowska Katarzyna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 79

150--167

PL

Nowe trendy w urbanistyce owocują przeniesieniem się fotografów komercyjnych z miast na obszary wiejskie, wskazując na zmniejszenie znaczenia tradycyjnych zakładów fotograficznych w krajobrazie kulturowym miasta. Przemiany te są elementem szerszych trendów społecznych i technologicznych: w erze cyfryzacji tradycyjna fotografia przeżywa renesans, co świadczy o pragnieniu powrotu do estetyki i tradycji. Autorka bada ten proces, zwracając uwagę na rosnącą popularność szklarni fotograficznych jako alternatyw dla tradycyjnych studiów, które czerpią z tradycji XIX- -wiecznych altan fotograficznych. Stanowi to przyczynek do przyjrzenia się losom zabytkowych altan fotograficznych w Polsce, które w ciągu stu lat prawie całkowicie zniknęły z naszego krajobrazu. Autorka ilustruje to zjawisko, analizując losy trzech historycznych altan: w Bydgoszczy, Mielcu i Szczecinie, podkreślając konieczność ochrony i dokumentacji takich altan w Polsce.

EN

New trends in urban planning are leading commercial photographers to relocate from cities to rural areas, indicating a decline in the significance of traditional photography studios in the urban cultural landscape. These changes are part of broader social and technological trends: in the digital age, traditional photography is experiencing a renaissance, reflecting a desire to return to aesthetics and tradition. The author explores this process, highlighting the growing popularity of photographic greenhouses as alternatives to traditional studios, which draw on the tradition of nineteenth-century photographic glassed-in ateliers. This serves as a prompt to examine the fate of historic photographic studios in Poland, which have almost entirely disappeared from our landscape over the past hundred years. The author illustrates this phenomenon by analyzing the fate of three historic photography studios with full glass roof in Bydgoszcz, Mielec, and Szczecin, emphasizing the need for the protection and documentation of such studios in Poland.

4

The greenery of historic fortifications and fortified landscape from the turn of the 20th century: the need to introduce protection and shaping standards

Pardela Łukasz, Środulska-Wielgus Jadwiga, Wilkaniec Agnieszka, Pałubska Katarzyna

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2024

|

T. 52

541--556

EN

Fortified landscapes from the turn of the 20th century have been subject to changes as a result of changes of anthropogenic origin as well as natural processes. The greenery accompanying historic fortifications, roads and barracks is an important element of urban greenery from a historical, natural and social point of view. Therefore, planned management of fortified heritage and its natural components is crucial. Shaping of fortress greenery requires consideration of historical and contemporary values, combining restrictions regarding the protection of monuments with current social and environmental needs. Given the number of threats facing fortress greenery and the need to mitigate their consequences, standards on how to protect and shape this greenery must be developed and implemented. Such standards could assist and improve the processes of revalorisation of former fortification areas and adaptation of historic fortifications to new roles. In this work, the authors determine the contemporary value offered by fortress greenery and also indicate problems related to identifying it, along with types and sources of threats. They summarize the theoretical and practical achievements to date in terms of protecting and shaping fortress greenery in a fortified landscape. These findings help identify real values that are worth preserving for the contemporary, sustainable development of fortress greenery.

PL

Krajobraz warowny z przełomu XIX i XX wieku podlega przemianom na skutek zmian pochodzenia antropogenicznego oraz naturalnych procesów przyrodniczych. Zieleń towarzysząca zabytkowym fortyfikacjom, drogom czy zespołom koszarowym, stanowi ważny z punktu widzenia historycznego, przyrodniczego oraz społecznego element zieleni miejskiej. Dlatego niezwykle ważne jest planowe zarządzanie fortecznym dziedzictwem przyrodniczym. Kształtowanie zieleni fortecznej wymaga uwzględnienia wartości zabytkowych i współczesnych, łączenia ograniczeń wynikających z ochrony zabytków z bieżącymi potrzebami społecznymi oraz środowiskowymi. Wobec szeregu zagrożeń, którym podlega zieleń forteczna oraz konieczności łagodzenia ich skutków, niezbędne jest opracowanie i wdrożenie standardów służących ochronie i kształtowaniu tej zieleni. Standardy takie mogłoby wspomóc i usprawnić procesy rewaloryzacji terenów pofortecznych oraz adaptacji zabytkowych fortyfikacji do nowych funkcji. W niniejszej pracy autorzy podjęli próbę określenia współczesnych wartości zieleni fortecznej, wskazali również problemy związane z jej identyfikacją, a także rodzajami i źródłami zagrożeń. Podsumowali dotychczasowe dokonania w zakresie teorii oraz praktyki ochrony i kształtowania zieleni fortecznej w krajobrazie warownym. Ustalenia te pozwoliły na wskazanie rzeczywistych wartości, których utrzymanie może mieć kluczowe znaczenie we współczesnym, zrównoważonym kształtowaniu zieleni fortecznej.

5

Awareness of local communities about the value of their city’s cultural heritage and the need to protect it on the example of selected historic towns in the Małopolska region (Poland)

Kuśnierz-Krupa Dominika, Sandu Ion, Tišliar Pavol, Bednarz Łukasz, Dmytrenko Andrii, Ivashko Oleksandr, Cechini Klaudia

Technical Transactions

|

2024

|

Vol. 121, iss. 1

art. no. e2024007

EN

This article focuses on the problem of local communities’ awareness of heritagevalues in terms of urbanism, architecture, and construction and the traditionsof place within a historic town. To study this problem, the authors conductedqualitative and quantitative research using the questionnaire method. Theywere carried out in the area of two selected small historic towns located insouthern Poland in the Małopolska region: Muszyna and Piwniczna-Zdrój. Theiraim was to determine the level of awareness of the cultural heritage values ofboth towns among their inhabitants. The results of the research are expected toidentify areas of real educational needs in terms of the knowledge and a senseof value of local monuments. The authors believe that social participation andinvolvement of local communities is essential in the process of protectingand caring for monuments of indigenous cultural heritage.

6

Waloryzacja przedwojennego modernizmu. Casus Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie

Omilanowska-Kiljańczyk Małgorzata

Studia do Dziejów Architektury i Urbanistyki w Polsce

|

2024

|

nr 7

270--305

PL

Gmach Wyższej Szkoły Dziennikarskiej przy ul. Rozbrat 44a w Warszawie, zaprojektowany został przez Stefana Tomorowicza i zbudowany w ciągu jednego sezonu budowlanego w 1936 r. Uszkodzony w czasie działań wojennych gmach został rychle odbudowany, przekazany władzom PZPR na ośrodek szkoleniowy i rozbudowany o skrzydło w formach socrealizmu wg projektu „Tygrysów”, czyli architektów Wacława Kłyszewskiego, Jerzego Mokrzyńskiego i Eugeniusza Wierzbickiego w 1950 r. oraz uzupełniony w l. 1973 –1974 o wieżowiec hotelu wg projektu Adama Kowalewskiego. Zespół biurowy, w tym przedwojenny gmach, został rozebrany w sierpniu 2023 r. W artykule poddano refleksji kwestie, które zaważyły na decyzji o nieobjęciu budynku ochroną konserwatorską, co umożliwiło jego zniszczenie.

EN

The School of Journalism building at No. 44 Rozbrat Street in Warsaw was designed by Stefan Tomorowicz and built over a single construction season in 1936. Damaged during wartime hostilities the building was quickly rebuilt and transferred to the PZPR Polish United Workers Party authorities as a training center and also expanded to include a wing in line with a design that is Socialist Realism in form developed by the “Tigers”—Wacław Kłyszewski, Jerzy Mokrzyński, and Eugeniusz Wierzbicki—in 1950, expanded again in 1973 to include a high–rise hotel designed by Adam Kowalewski. The office complex, including the prewar building, was demolished in 2023. The article presents certain reflections in this matter that weighed in on the decision not to encompass the building with heritage protection, which made it possible to destroy it.

7

Wybrane zabytkowe obiekty w Szklarskiej Porębie – stratygrafia historyczna i problemy konserwatorskie

Kołodziejczyk Katarzyna, Przygodzki Dominik

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2024

|

Vol. 1

107--121

PL

Autorzy skupiają się na dwóch zabytkowych obiektach: Landhaus Polarstern i Gasthof Goldene Aussicht, zbudowanych w XIX wieku i pełniących funkcje pensjonatów. Badania architektoniczne wykazały, że oba budynki posiadają unikalne konstrukcje i bogatą historię, sięgającą czasów dawnych domów pasterskich. Niestety, ich stan techniczny jest obecnie zły i wymagają one rewaloryzacji. Artykuł prezentuje propozycje konserwacji i rewitalizacji obiektów, uwzględniając ich historyczny charakter oraz wartość.

EN

The authors focus on two historic buildings: Landhaus Polarstern and Gasthof Goldene Aussicht, built in the 19th century and serving as guesthouses. Architectural research has shown that both buildings have unique structures and a rich history dating back to the times of former shepherd’s houses. Unfortunately, their technical condition is currently poor and they require revalorization. The article presents proposals for the conservation and revitalization of objects, taking into account their historical character and value.

8

Pompeii and Herculaneum: ancient cities at the foot of a volcano

Kurek Jan

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 58

99--124

EN

Pompeii and Herculaneum are exceptional architectural complexes, and together with the Torre Annunciata, are listed as UNESCO World Heritage Sites. They are unique, world-scale, still preserved ‘visions’ of ancient Roman cities – the technical and material culture of the ancient world. The past centuries have allowed their discovery and accessibility to researchers and visitors – with their various positive and negative consequences. This affected, among others, the evolution of academic theories and attitudes, as well as the choice of technical methods and conservation materials.

PL

Pompeje i Herkulanum to wyjątkowe kompleksy architektoniczne, wraz z Torre Anunziata wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. To unikalne – światowej rangi – zachowane do dziś „wizje” starożytnych rzymskich miast – technicznej i materialnej kultury Antyku. Minione stulecia pozwoliły na ich odkrywanie i udostępnianie badaczom i zwiedzającym – z różnymi pozytywnymi i negatywnymi tego skutkami. Wpływało to m.in. na ewolucję teorii i postaw naukowych, a także na wybór metod technicznych i materiałów konserwatorskich.

9

Wyzwania remontowe zabytkowych obiektów teatralnych na przykładzie Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie

Siudut Janusz, Radziszewska-Zielina Elżbieta

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 6

85--88

PL

Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, jako administrator ważnych dla kraju historycznych budynków, stoi przed trudnymi i złożonymi wyzwaniami remontowymi. Starzejące się zabytkowe obiekty wymagają skomplikowanych i kosztownych napraw konserwatorskich. Dodatkowo budynki te nie spełniają wymagań w zakresie aktualnie obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych i przeciwpożarowych. Rosnące koszty utrzymania obiektów wymuszają konieczność przeprowadzenia ich kompleksowej termomodernizacji. W artykule przedstawiono wybrane wyzwania remontowe, w latach 2016-2023, obiektów należących do Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Wszystkie omawiane obiekty są wykazane w ewidencji zabytków miasta Krakowa. Planując prace remontowe, należy wziąć pod uwagę zarówno dziedzictwo kulturowe, jak i współczesne wymagania i preferencje użytkowników oraz względy techniczne.

EN

The Juliusz Słowacki Theater in Krakow, as administrator of nationally important historic buildings, faces difficult and complex renovation challenges. Aging historic buildings require complex and costly conservation repairs. In addition, these buildings do not meet the requirements of current technical, construction and fire safety regulations. Rising maintenance costs of the buildings are forcing the need for comprehensive thermal modernization. The article presents selected renovation challenges, in 2016-2023, of the objects belonging to the Juliusz Słowacki Theater in Krakow. All the discussed objects are listed in the register of monuments of the city of Krakow. When planning renovation works, it is necessary to take into account both cultural heritage and contemporary requirements and preferences of users, as well as technical considerations.

10

Authenticity: A very Greek word in a complex European setting

Zygomalas Dimitrios

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2024

|

Nr 22

77--92

EN

A focal point in present-day conservation terminology, authenticity comes from the ancient Greek word afthentikós, which in modern times has come to mean genuine and valid. Based on this interpretation, it entered the conservation agenda, through the Venice Charter, in 1964, received added attention, through the Nara Document, in 1994, and since then, has generated multiple debates among conservation specialists. Yet while a wide consensus on a definition and method of assessment of authenticity pends, other key players in the European setting, namely national authorities, separate bodies, public groupings, and individual owners endorse, and in many cases, assume action in opposite directions. Considering the practical impact of these contradictions, the overall issue needs to be urgently discussed, which is precisely the goal of this paper. Based on extensive bibliographic and archival research, it initially addresses the evolution of the term “authenticity” and its current standing in the conservation agenda. It then examines and evaluates the aforementioned opposite postures, with reference to characteristic examples throughout Europe, and concludes by outlining proposals for the necessary reconciliation.

PL

Centralny punkt dzisiejszej terminologii konserwatorskiej – autentyczność – pochodzi od starożytnego greckiego słowa afthentikós, które w dzisiejszych czasach zaczęło oznaczać autentyczny i ważny. W oparciu o tę interpretację, w 1964 r. weszło ono do programu ochrony zabytków za pośrednictwem Karty Weneckiej, a od 1994 r. wywołało wiele debat wśród specjalistów w dziedzinie konserwacji dzięki Dokumentowi z Nara. Jednakże podczas gdy wciąż brak konsensusu w sprawie definicji i metod oceny autentyczności, kluczowi gracze w środowisku europejskim, a mianowicie władze krajowe, odrębne organy, ugrupowania publiczne i indywidualni właściciele w wielu przypadkach podejmują różne, czasem sprzeczne działania związane z autentycznością. Biorąc pod uwagę praktyczny wpływ tych sprzeczności, ogólna kwestia wymaga pilnego omówienia, co jest celem niniejszego artykułu. Opierając się na obszernych badaniach bibliograficznych i archiwalnych, wychodzimy od ewolucji terminu „autentyczność” i jego obecnej pozycji w agendzie konserwatorskiej. Następnie analizujemy i oceniamy wspomniane wyżej przeciwstawne stanowiska, odnosząc się do charakterystycznych przykładów w całej Europie, a na zakończenie przedstawiamy propozycje niezbędnego porozumienia.

11

Wybrane zagadnienia ochrony dziedzictwa kulturowego zespołu architektonicznego Jaszowiec w Ustroniu

Radziewicz-Winnicki Rafał

Builder

|

2024

|

R.28, nr 3

11--15

PL

Artykuł przedstawia obecną sytuację zespołu wypoczynkowego w Ustroniu Jaszowcu. Po okresie prosperity ośrodków wczasowych będących we władaniu przedsiębiorstw państwowych nastał okres prywatyzacji i przekształceń. Zaprojektowany kompleksowo w latach sześćdziesiątych zespół architektoniczny w wyniku braku ochrony prawnej oraz jednolitej wizji władz samorządowych został poddany miejscowym działaniom inwestorów prywatnych. Zagrażają one spójności założenia i zdaniem autora należy podjąć zdecydowane działania zapobiegające postępującej dezintegracji zespołu architektonicznego. Celem artykułu jest określenie kierunków ochrony wartości kulturowych Jaszowca. Najważniejsze postulaty to pilna potrzeba wykonania Studium Rewitalizacji i Rozwoju Dzielnicy Wczasowej oraz wpis zespołu do rejestru zabytków.

EN

The article outlines the current situation of the resort complex in Ustroń Jaszowiec. After a period of prosperity of holiday resorts owned by state enterprises, a period of privatization and transformation has followed. The architectural complex was designed comprehensively in the 1960s. In case of the lack of legal protection and a unified vision of local authorities, the complex has been subjected to local actions of private investors. They threaten the coherence of the assumption and, according to the author, decisive actions should be taken to prevent the progressive disintegration of the architectural complex. The aim of the article is to formulate guidelines for the protection of the Jaszowiec cultural values. The most important demands are the urgent need to carry out a Study on the Revitalization and Development of the Holiday District and the entry of the complex into the register of monuments.

12

The use of digital technologies in assessing the technical condition of historic structures

Szostak Bartosz, Wac Michał

Budownictwo i Architektura

|

2024

|

Vol. 23, no. 4

151--172

EN

This article explores the use of modern digital technologies, such as 3D scanning and photogrammetry, in assessing the technical condition of historic structures. It compares traditional and digital inventory methods, emphasising the advantages of the latter in the precise and rapid acquisition of spatial data. Three types of laser scanning are described–simplified, handheld, and stationary–along with their applications in monument documentation. Case studies are presented where digital technologies were applied to the analysis and conservation of structures such as the ruins of Melsztyn Castle, Czersk Castle, the historic brickworks in Izbica, and the Juliusz Osterwa Theatre in Lublin. The findings demonstrate that these technologies enhance inventory accuracy, enable the detection of damage invisible to the naked eye, and save time and resources. Challenges related to processing large volumes of data and the need for specialised knowledge and standards are also discussed. In conclusion, the application of digital technologies in cultural heritage protection offers significant benefits and is invaluable for preserving monuments for future generations.

PL

Niniejszy artykuł analizuje wykorzystanie nowoczesnych technologii cyfrowych, takich jak skanowanie 3D i fotogrametria, w ocenie stanu technicznego zabytkowych obiektów. Porównano tradycyjne i cyfrowe metody inwentaryzacji, podkreślając zalety tych drugich w precyzyjnym i szybkim pozyskiwaniu danych przestrzennych. Opisano trzy rodzaje skaningu laserowego – uproszczony, ręczny i stacjonarny – wraz z ich zastosowaniami w dokumentacji zabytków. Przedstawiono studia przypadków, w których technologie cyfrowe zostały zastosowane do analizy i konserwacji obiektów takich jak ruiny zamku w Melsztynie, zamek w Czersku, zabytkowa cegielnia w Izbicy oraz Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie. Wyniki pokazują, że technologie te zwiększają dokładność inwentaryzacji, umożliwiają wykrywanie uszkodzeń niewidocznych gołym okiem oraz oszczędzają czas i zasoby. Omówiono również wyzwania związane z przetwarzaniem dużych ilości danych oraz potrzebą specjalistycznej wiedzy i standardów. Podsumowując, zastosowanie technologii cyfrowych w ochronie dziedzictwa kulturowego oferuje znaczące korzyści i jest nieocenione dla zachowania zabytków dla przyszłych pokoleń.

13

Powierzchowność, lekceważenie i ignorancja w procesie ochrony i konserwacji dziedzictwa poindustrialnego w Polsce

Grabowski Mateusz, Walczak Bartosz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 74

84--99

PL

By doszło do utraty dziedzictwa, wcale nie musi dojść do wyburzenia budynków. Presja inwestycyjna na obiekty postindustrialne często prowadzi do utraty cech decydujących o ich rzeczywistej, lecz nieoczywistej wartości kulturowej. Zawarte w opracowaniu przykłady prac adaptacyjnych pokazują nieodwracalną utratę wartości historycznych obiektów pofabrycznych wraz z otoczeniem. Ich analiza i porównanie z innymi typami zabytków wykazały zjawiska wręcz dyskryminacyjne w zakresie ochrony dziedzictwa przemysłowego. Jest ono traktowane powierzchownie, wzmacniane przez powszechną zgodę na daleko posuniętą ingerencję, co doprowadziło do uznania takich rozwiązań za dopuszczalne czy wręcz wskazane. Mimo że problematyka ochrony zabytków techniki jest od wielu lat przedmiotem badań, to rozdźwięk między teorią i praktyką w zakresie ochrony i konserwacji dziedzictwa przemysłowego w Polsce wydaje się narastać. Założeniami pracy jest dyskusja na temat możliwych kierunków naprawy obecnej sytuacji.

EN

Buildings do not have to be demolished for heritage to be lost. Development pressure on postindustrial sites often leads to the loss of features determining their real, but not obvious, cultural value. The examples of adaptive reuse projects included in this article show the irreversible loss of historical values of postindustrial buildings and their surroundings. Their analysis and comparison with other types of monuments showed even discriminatory phenomena in the field of protection of industrial heritage. Its superficial treatment is reinforced by the general consent to far-reaching interference, which has led to the recognition of such solutions as acceptable or even advisable. Although the issue of the protection of industrial monuments has been the subject of research for many years, the gap between theory and practice in the field of protection and conservation of industrial heritage in Poland seems to be growing. The purpose of this article is therefore to start a discussion on the possible ways to improve the current situation.

14

Podziemia kolegiaty w Wiślicy: eksperyment architektoniczno-inżynierski dla statycznego i przeciwwilgociowego zabezpieczenia unikalnych reliktów zabytkowych budowli sakralnych

Karczmarczyk Stanisław, Przygodzki Dominik

Wiadomości Konserwatorskie

|

2023

|

Nr 73

57--69

PL

Wiślica jest szczególnym miejscem o wyjątkowo bogatym zasobie architektury i sztuki średniowiecznej, którego unikatowy charakter oraz znaczenie naukowe, artystyczne, historyczne, edukacyjne i tożsamościowe stało się powodem przyjęcia szczególnych rozwiązań w zakresie zabezpieczenia, konserwacji i publicznej prezentacji. Szeroki zakres prac archeologicznych, badawczych oraz ratowniczych w rejonie kolegiaty wiślickiej przyczynił się do ukierunkowania rozważań nad formą udostępnienia ich wyników przyszłym badaczom i społeczeństwu.

EN

Wiślica is a special place with an exceptionally rich stock of medieval architecture and art, whose unique character and academic, artistic, historical, educational and identity significance have given rise to the adoption of dedicated solutions in preservation, conservation and public presentation. The wide range of archaeological, research and rescue work in the vicinity of the Wiślica collegiate church has helped to direct a discussion of the form in which their results will be made available to future researchers and the public.

15

Troyes – the wooden beauty of the sixteenth century

Kurek Jan

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 55

385--408

EN

Troyes – a city on the Seine – was an important point on the pilgrimage route to Santiago de Compostela in the Middle Ages and was consumed by fire several times. However, the city was rebuilt – both in stone and in the more cost- and material-efficient so-called half-timber technology. Many of these houses still survive today, forming, as in Reims, the valuable historical and architectural heritage of Champagne, another important city in the region, and as in Rouen in Normandy. History has thankfully spared many of the half-timbered (colombage) houses of Troyes. Today, they are of particular concern to conservators, who work to help save them and adapt them to modern needs.

PL

Troyes – miasto nad Sekwaną – w średniowieczu ważny punkt na pielgrzymkowym szlaku do Santiago de Compostela, kilka razy płonęło. Miasto jednak odbudowano – tak w kamieniu jak i w oszczędniejszej kosztowo i materiałowo technologii tzw. muru pruskiego. Wiele z tych domów przetrwało do dziś, będąc podobnie jak w Reims, cennym historycznym – architektonicznym dziedzictwem Szampanii, innym ważnym mieście regionu oraz w Rouen w Normandii. Przemiany dziejowe oszczędziły wiele szachulcowych (colombage) domów Troyes. Dziś są one przedmiotem szczególnej troski konserwatorów zabytków, pomagających w ich ratowaniu i adaptacji do współczesnych potrzeb.

16

Uregulowania prawne dotyczące prowadzenia robót budowlanych w obiektach zabytkowych

Mazur Małgorzata

Materiały Budowlane

|

2023

|

nr 12

109--112

17

Restoration of medieval gords on the example of the "in the meadows" Gord in Wiślica: a case study

Przygodzki Dominik, Szarkowska Magda

Architectus

|

2023

|

Nr 2 (74)

41--48

EN

This paper presents a case study of the revalorisation of the gord "in the meadows" in Wiślica. The authors present design issues related to the archaeological-architectural site. The administrative and legal processes that resulted in the implementation of a restoration plan for a building under statutory conservation are illustrated. The paper presents design decisions made on the basis of collected information, archaeological findings, conservation guidelines, administrative permits and conservatorial constraints. The solutions adopted to preserve the priceless historical value of the site, while making it accessible to tourists and researchers, are explained and presented.

PL

W artykule omówiono studium przypadku rewaloryzacji grodziska „na łąkach” w Wiślicy. Autorzy przedstawili problematykę projektową związaną z obiektem archeologiczno-architektonicznym. Ukazali procesy administracyjno-prawne skutkujące wdrożeniem planu rewaloryzacji obiektu objętego ochroną konserwatorską. W pracy zaprezentowano decyzje projektowe podjęte na podstawie zebranych informacji, badań archeologicznych, wytycznych konserwatorskich, uzyskanych pozwoleń oraz ograniczeń natury konserwatorskiej. Wyjaśniono i zaprezentowano przyjęte rozwiązania, które pozwalają na zachowanie bezcennej wartości historycznej obiektu, a jednocześnie umożliwiają udostępnienie obiektu zwiedzającym turystom i badaczom.

18

A model proposal for the analysis of new exterior additions to historic buildings

Şen Tuğba, Dişli Gülşen

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

71--88

EN

New additions in a historical context can take many forms, such as additions to existing buildings and new subsidiary additions like garages, sheds, and outbuildings. There are two main reasons for introducing new additions to historic buildings. These are the loss of original functions, the resultant need for new spaces to serve the given secondary function, and the need to integrate the physically damaged parts of historic buildings with new designs. Therefore, in this study, a model proposal based on a rating system developed with international standards as the main guiding principle is proposed to analyze and evaluate the compatibility of new additions with historic buildings. It was then tested in nine historic baths, where different facilities were added, in Turkey. The study provides an important contribution to determining the suitability of new additions to existing buildings before and during the design phase and can serve as a guiding model for the supervisory authority responsible for the necessary permits.

PL

Dobudowy mogą przybierać różne formy w historycznym kontekście, przykładowo jako rozbudowy istniejących budynków oraz dobudówek, takich jak garaże, szopy czy oficyny. Istnieją dwa główne powody dobudowywania nowych części do obiektów historycznych. Są to utrata funkcji pierwotnej i wynikająca z niej potrzeba nowej przestrzeni do korzystania z nowej funkcji oraz konieczności integrowania fizycznie uszkodzonych części budynków zabytkowych z nowymi. Proponowany model oparty na systemie ocen, stworzony na podstawie międzynarodowych standardów jako głównej zasady, może zostać użyty do analizowania i oceny kompatybilności dobudów do budynków historycznych. Model przetestowano na dziewięciu zabytkowych łaźniach w Turcji, do których dobudowano różne lokale. Badanie to stanowi ważny przyczynek do ustalania poprawności dobudów do budynków istniejących zarówno przed, jak i w trakcie fazy projektowej, i może być wzornikiem dla urzędów.

19

Symbolism of a detail. Architectural masterpieces of the UNESCO Heritage Town of Zamość

Kielin Katarzyna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2022

|

T.18, nr 4

24--29

EN

The Town of Zamość is located in the south-eastern part of Poland and is the worldwide UNESCO Heritage fortress whose beginning dates back to the end of the 16th century. Built in cruda radice, the Zamość architectural value derives primarily from its unique, historical plan which remained the original compositional form envisioned by a brilliant, broad-minded, ambitious man of European Renaissance – Jan Zamoyski. Urban layout of the Town mimics the anthropomorphic distribution of key body parts encapsuled within the frame of the most up-to-date examples of ‘architectura militaris’ for those times. The smart spatial organization of space allowed not only for the flexible introduction of new functions in larger, urban scale but also the exposition of the intricate beauty of architectural ornamentation and detail of crucial representative buildings. Within the plethora of reverberating, classic examples of details there are also some which convey important, symbolic meaning which is very much connected to the history of the Town.

PL

Miasto Zamość jest zlokalizowane w południowo wschodniej części Polski, wpisane na lisę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a jego historia powstania sięga XVI w. Zbudowane na surowym korzeniu, jego wartość architektoniczna i urbanistyczna opiera się na unikatowości. Powstałe w wyniku starcia dwóch wizjonerskich umysłów Jana Zamoyskiego – ambitnego fundatora oraz znakomitego architekta Bernarda Moranda. Zarówno układ przestrzenny miasta jak i symbolika jego architektury nie przestają zadziwiać.

20

Dziedzictwo architektury Górnego Śląska II połowy XX wieku - problemy konserwatorskie i perspektywy badawcze

Żmudzińska-Nowak Magdalena

Builder

|

2022

|

R.26, nr 6

34--36

PL

Artykuł porusza tematykę dziedzictwa architektury Górnego Śląska II połowy XX wieku jako problemu badawczego i konserwatorskiego. Celem publikacji jest charakterystyka architektury Górnego Śląska tego okresu w szerszym kontekście rozwoju architektury w Polsce oraz wydobycie głównych problemów związanych z jej ochroną. Tekst składa się z dwóch części. W części pierwszej przedstawiono ogólną charakterystykę okresu II połowy XX wieku w rozwoju architektury w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska. Omówiono także wybrane zagadnienia ochrony architektury powojennej oraz problemy z nią związane, w tym: brak całościowej wiedzy na temat zasobów architektonicznych tego okresu, trudności związane z ich waloryzacją czy niska świadomość społeczna w zakresie ich wartości. Część druga zawiera omówienie przykładów działań podejmowanych przez autorkę w ramach współpracy pomiędzy Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej a Instytutem Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej. Wspólne działania mają na celu dokumentację i ochronę dziedzictwa (materialnego i niematerialnego) Górnego Śląska w zakresie architektury oraz urbanistyki. Wypracowana metodyka interdyscyplinarnych działań, realizowana z sukcesem od blisko dziesięciu lat, może stać się uniwersalnym modelem postępowania w tym zakresie.

EN

The article deals with the subject of the architectural heritage of Upper Silesia of the second half of the 20th century in terms research and conservation problem. The aim of the publication is to characterize the architecture of Upper Silesia of that period within the broader context of Polish architecture development, and to highlight the main problems related to its protection. The text consists of two parts. The first part presents a general description of the period of the second half of the 20th century in the development of architecture in Poland, particularly emphasizing the Upper Silesian facilities. Selected issues of the protection of post-war architecture and related problems were also discussed, including: the lack of comprehensive knowledge about the architecture of this period, difficulties related to its valorization and low social awareness of its values. The second part contains a discussion of examples of activities undertaken by the author within the cooperation between the Faculty of Architecture of the Silesian University of Technology and the Institute of Architecture Documentation of the Silesian Library in Katowice. Joint activities are focused on documentation and protection of the heritage (tangible and intangible) of Upper Silesia in the field of architecture and town planning. The methodology of interdisciplinary activities, successfully implemented for nearly ten years, may become a universal model for this field development.