Eksploatując urządzenie elektryczne należy mieć świadomość następstw poszczególnych reżimów pracy, kryteria oceny stanu na podstawie analizy gazów rozpuszczonych w oleju (DGA) dla dławików kompensacyjnych bazujące na danych dotyczących transformatorów, z uwagi na różnice konstrukcyjne i eksploatacyjne w transformatorach i dławikach – mogą być nieadekwatne, należy podjąć starania do wypracowania szczególnych kryteriów oceny odnoszących się do dławików kompensacyjnych.
Współczesne porty morskie są skomplikowanymi organizacjami, w których postęp technologiczny zmienia zasady działania i generuje nowe, do tej pory nieistotne lub niezauważalne zagrożenia. Jeszcze dwie dekady temu w literaturze naukowej rzadko publikowano wyniki badań poświęconych zagrożeniom występującym w portach morskich czy dla portów morskich. Sytuacja uległa zmianie po roku 2001, po przeprowadzonych atakach terrorystycznych. Kolejne znaczne wzrosty liczby publikacji miały miejsce w roku 2020 (gdy pandemia wirusa SARS-CoV-2 i zatrzymanie pracy portów morskich przyczyniło się do ogromnych problemów globalnej gospodarki) oraz w roku 2022 (wybuch wojny w Ukrainie i uniemożliwienie wywozu zboża z portów ukraińskich, które wywołały dalekosiężne skutki również w wymiarze globalnym). Artykuł poświęcony jest badaniu, celem którego było wyznaczenie kierunków badań w zakresie szeroko pojętego bezpieczeństwa portów morskich. Badanie przeprowadzono wykorzystując metodę desk research. Do jej przeprowadzenia wybrano dwie największe bazy abstraktowo-bibliometryczne: Web of Science oraz Scopus. W pracy wykorzystano program umożliwiający wizualizację sieci abstraktowo-bibliometrycznych VOSviewer.
EN
Modern seaports are complex organizations in which technological progress alters the principles of operation and generates new, up-to-now insignificant, or unnoticeable threats. Merely two decades ago, research results on threats occurring in or to seaports were rarely published in the scientific literature. The situation changed after the year 2001, after the terrorist attacks. Further significant increases in the number of publications took place in 2020 (when the SARS-COV2 virus pandemic and the shutdown of sea ports contributed to huge problems in the global economy), and in 2022 (the outbreak of war in Ukraine and the inability to export grain from Ukrainian ports, which caused far-reaching effects also on a global scale). The article is devoted to a study whose aim was to set research directions in the broadly understood security of seaports. The study was conducted using the desk research method. The two largest abstract and bibliometric databases were selected to carry it out: Web of Science and Scopus. For the purpose of work, also the VOSviewer was used, a program enabling the visualization of abstract and bibliometric networks.
Obcując na co dzień z różnymi rodzajami opakowań, często nie zwracamy uwagi na ich ewolucję, innowacyjność rozwiązań projektowych, konstrukcyjnych, graficznych i nowych funkcji. Kontynuujemy zatem, rozpoczęte 4 lata temu prezentacje opakowań papierowych w cyklu „Mój bohater papier” [1-3], tym razem zwracając uwagę na wnętrze opakowania i specjalne zabezpieczenia przed dziećmi.
For the first time, the impact of the composition of gossypol resin and IB-1 reagent, prepared in a 3:1 ratio and conventionally named HS-1, on the corrosion rate in hydrogen sulfide formation water has been investigated under laboratory conditions. Concentrations of 20, 40, 60, 80 mg/l of the new composition were used. During the experiments, a formation water sample taken from well No. 1082 of “Bibiheybatneft” OGPD, SOCAR, served as the electrochemical corrosion medium for the study. To conduct a comparative analysis, gossypol resin, IB-1 inhibitor, and HS-1 composition were used. Concentrations of 50, 100, 150, 200 mg/l of gossypol resin and 10, 15, 20, and 25 mg/l of IB-1 inhibitor were employed in the experiments. Numerous laboratory experiments revealed that the optimal consumption rate for the HS-1 inhibitor is 100 mg/l, for gossypol resin it is 200 mg/l, and for the IB-1 inhibitor it is 25 mg/l. These experiments were conducted under dynamic conditions over six hours. It was determined that the newly developed HS-1 composition offers superior protection in an aggressive medium containing hydrogen sulfide compared to its constituent components, gossypol resin, and IB-1 inhibitor. Specifically, as the concentration of gossypol resin in formation water increases from 50 to 200 mg/l, the corrosion protection effect ranges from 60–82%. When the concentration of IB-1 inhibitor varies between 10–25 mg/l in a hydrogen sulfide medium, the protection effect lies between 65-90%. In the aggressive medium of hydrogen sulfide formation water, increasing the concentration of the new HS-1 composition from 30–80 mg/l results in an enhancement of its electrochemical corrosion protection effect, ranging from 74–98%. Upon analyzing the results of numerous laboratory experiments, it was found that the optimal consumption rate of gossypol resin for corrosion protection in an aggressive medium with hydrogen sulfide is 200 mg/l, the consumption rate of IB-1 inhibitor is 25 mg/l, and for the HS-1 composition is 80 mg/l. The corrosion rates for gossypol resin in the concentrations of 50, 100, 150, 200 mg/l is 1.72, 1.38, 1.12, 0.78 g/m2 · h and retardation coefficient is 2.50, 3.10, 3.84, 5.51, respectively. Corrosion rate of IB-1 inhibitor concentration in the amount of 10, 15, 20, and 25 mg/l is 1.5, 1.12, 0.78, 0.43, and retardation coefficient is 2.86, 3.84, 5.51, 10.0, respectively. The corrosion rates for the new HS-1 composition at concentrations of 20, 40, 60, 80 mg/l is 1.12, 0.73, 0.34, 0.08, and the retardation coefficient is 3.84, 5.89, 12.64, 53.75, respectively. Comparing the corrosion rate values obtained for all three reagents with the corrosion rate for hydrogen sulphide formation water shows that new HS-1 composition has a higher effectiveness compared to its constituent components.
PL
Po raz pierwszy w warunkach laboratoryjnych zbadano wpływ składu żywicy gossypolowej i odczynnika IB-1, przygotowanej w stosunku 3:1 i umownie nazwanej HS-1, na szybkość korozji w wodzie złożowej zawierającej siarkowodór. Zastosowano stężenia 20, 40, 60, 80 mg/l nowego składu. Podczas eksperymentów jako elektrochemiczne medium korozyjne do badań posłużyła próbka wody złożowej pobrana z odwiertu nr 1082 "Bibiheybatneft" OGPD, SOCAR. W celu przeprowadzenia analizy porównawczej w doświadczeniach wykorzystano żywicę gossypolową, inhibitor IB-1 oraz komponent HS-1. Pobrano 50, 100, 150, 200 mg/l żywicy oraz 10, 15, 20 i 25 mg/l inhibitora IB-1. Liczne badania laboratoryjne wykazały, że optymalne zużycie inhibitora HS-1 wynosi 100 mg/l, żywicy gossypolowej 200 mg/l, a inhibitora IB-1 25 mg/l. Doświadczenia te prowadzono w warunkach dynamicznych przez sześć godzin. Stwierdzono, że nowo opracowana kompozycja HS-1 zapewnia lepszą ochronę w agresywnym środowisku zawierającym siarkowodór w porównaniu z jej składnikami, żywicą gossypolową i inhibitorem IB-1. Zatem gdy stężenie żywicy gossypolowej w wodzie złożowej wzrośnie o 50–200 mg/l, efekt ochrony przed korozją przyjmuje wartość w przedziale 60–82%. Gdy stężenie inhibitora IB-1 waha się w granicach 10–25 mg/l w środowisku siarkowodorowym, efekt ochronny wynosi 65–90%. W agresywnym środowisku wód złożowych zawierających siarkowodór zwiększenie stężenia nowej mieszaniny HS-1 w zakresie 30–80 mg/l powoduje wzrost jej elektrochemicznego efektu antykorozyjnego w granicach 74–98%. Analizując wyniki licznych eksperymentów laboratoryjnych stwierdzono, że optymalne zużycie żywicy gossypolowej do ochrony przed korozją w agresywnym środowisku z siarkowodorem wynosi 200 mg/l, zużycie inhibitora IB-1 25 mg/l, a stopień zużycia kompozycji HS-1 80 mg/l. Szybkość korozji żywicy gossypolowej w stężeniach 50, 100, 150, 200 mg/l wynosi 1,72; 1,38; 1,12; 0,78 g/m2 ·h, a współczynnik opóźnienia wynosi odpowiednio 2,50; 3,10; 3,84; 5,51. Szybkość korozji przy stężeniu inhibitora IB-1 w ilościach 10, 15, 20 i 25 mg/l wynosi 1,5; 1,12; 0,78; 0,43, a współczynnik opóźnienia wynosi odpowiednio 2,86, 3,84, 5,51, 10,0. Szybkość korozji nowego składu HS-1 w stężeniach 20, 40, 60, 80 mg/l wynosi 1,12; 0,73; 0,34; 0,08, a współczynnik opóźnienia wynosi odpowiednio 3,84; 5,89; 12,64; 53,75. Porównanie wartości szybkości korozji uzyskanych dla wszystkich trzech odczynników z szybkością korozji w wodzie złożowej zawierającej siarkowodór wskazuje, że nowa kompozycja HS-1 ma wyższą skuteczność w porównaniu do jej poszczególnych składników.
Szczeliny dylatacyjne są kluczowym elementem w konstrukcjach mostowych, zapewniającym skuteczne zarządzanie odkształceniami, ruchem pojazdów oraz odprowadzaniem wody. Przestrzeganie norm i wytycznych, zawartych m.in. w WR-M-71 Katalog typowych elementów i urządzeń wyposażenia drogowych obiektów inżynierskich, jest kluczowe w celu zapewnienia ich niezawodności.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pomimo postępującego ocieplenia klimatu nie należy przyjmować, że w Polsce zmniejsza się strefa przemarzania gruntów. Co więcej, nowe dane i badania wskazują, że dla wielu regionów kraju należy przyjmować większe wartości, niż podano w normie PN-B-03020. Wpływa na to postęp wiedzy oraz fakt, że zmiany klimatu powodują brak lub krótkie okresy zalegania pokrywy śnieżnej, a także spadek ogólnej wielkości opadów, zwłaszcza w regionach kraju uważanych za cieplejsze zimą, czyli północno-zachodnich, zachodnich i centralnych. Projektując przebieg sieci, warto mieć też na uwadze, że koszt zastosowania izolacji termicznej przewodów wodociągowych na odcinkach, gdzie konieczne są wypłycenia, jest niższy niż ewentualnych szkód związanych z awariami i brakiem dostaw wody.
The subject of research presented in the article are the processes taking place in the national security environment, determining the need to strengthen defence capabilities in terms of protecting critical infrastructure facilities of the state. The purpose of the research is to check, verify and evaluate the functioning of the critical infrastructure protection system of the state and to demonstrate the need for its protection in the light of possible threats. From the opinions of experts in the field of national security, a research hypothesis emerges, which shows that despite taking multidirectional actions, the state administration operating at many organizational levels is not able to foresee all the threats that lie in wait for critical infrastructure facilities. Empirical research methods were used in the study: analysis and criticism of the literature, desk research and a diagnostic survey conducted using the interview technique with experts and military analysts. From the theoretical methods, the following were used: analysis, synthesis, and inference methods. The conducted research shows that there are premises to ensure that critical infrastructure facilities are effectively protected against harmful and destructive intentional or random actions. The problem in ensuring proper protection of critical infrastructure is the fact that they are a relatively accessible and easy target for terrorist attacks, sabotage groups or special groups. Therefore, steps should first be taken to identify which facilities and systems constitute critical infrastructure of strategic, regional and local importance.
PL
Przedmiot badań przedstawiony w artykule stanowią procesy zachodzące w środowisku bezpieczeństwa narodowego, determinujące konieczność wzmacniania zdolności obronnych pod kątem ochrony obiektów infrastruktury krytycznej państwa. Celem badań jest sprawdzenie, weryfikacja i ocena funkcjonowania systemu ochrony infrastruktury krytycznej państwa oraz wykazanie potrzeby jej ochrony w świetle możliwych zagrożeń. Z opinii ekspertów w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego wyłania się hipoteza badawcza z której wynika, że pomimo podejmowania wielokierunkowych działań administracja państwa funkcjonująca na wielu poziomach organizacyjnych nie jest w stanie przewidzieć wszelkich zagrożeń, jakie czyhają na obiekty infrastruktury krytycznej. W opracowaniu zostały zastosowane empiryczne metody badawcze: analiza i krytyka piśmiennictwa, desk research oraz sondaż diagnostyczny prowadzony techniką wywiadu z ekspertami i analitykami wojskowości. Z metod teoretycznych wykorzystano: analizę, syntezę i metody wnioskowania. Z przeprowadzonych badań wynika, że istnieją przesłanki ku temu, aby obiektom infrastruktury krytycznej zapewnić skuteczną ochronę przed szkodliwym i destrukcyjnym działaniem celowym lub losowym. Problem w zapewnieniu należytej ochrony infrastruktury krytyczniej stanowi fakt, iż są one względnie dostępnym i łatwym celem ataków terrorystycznych, grup dywersyjnych czy grup specjalnych. W związku z tym należy najpierw podjąć działania zmierzające do identyfikacji, które obiekty i systemy stanowią infrastrukturę krytyczną o znaczeniu strategicznym, regionalnym i lokalnym.
In this study, a stable and effective magnetically recoverable nanocatalyst was prepared by coating Fe 3O 4 nanoparticles with SiO 2, followed by functionalization with N-(2-aminoethyl)- 3-aminopropyltrimethoxysilane (AEPTMS) and produce Schiff base ligand to linkage Ru(OTf) 2 onto the surface. The nanocatalyst was characterized using various techniques such as FT-IR spectroscopy, SEM, TEM, and VSM to confirm its successful synthesis. The nanocatalyst was used for the trimethylsilylation of various alcohols (primary, secondary, and tertiary alcohols) using hexamethyldisilazane as a silylating agent in dichloromethane at room temperature. The reaction proceeded quickly with a protection time of only 90 seconds, which is a remarkable advantage of this nanocatalyst. The turnover frequency (TOF) values of the catalytic system were estimated to be 1869 h -1. The use of this nanocatalyst offers many advantages, such as excellent yield, catalyst reusability, high acidity, and strong magneticp roperties. These advantages make it a fascinating candidate for green chemistry principles. The simple reprocessing procedure and quick response times are also additional benefits of this nanocatalyst. Overall, this study provides a promising approach for the facile preparation of a stable and effective magnetically recoverable nanocatalyst that can be utilized for the trimethylsilylation of alcohols. The exceptional properties of this catalyst make it an attractive candidate for practical applications in the field of catalysis.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The article presents issues related to the designation of a protective zone for young storks near their breeding nests in order to ensure their safety during their first flights. The recommended protection area was designated on the basis of field research, taking into account technical and economic aspects.
PL
W w artykule przedstawiono kwestię związaną z wyznaczeniem strefy ochronnej dla młodych bocianów w pobliżu gniazd lęgowych, celem zapewnienie im bezpieczeństwa, podczas pierwszych lotów. Rekomendowany obszar ochronny wyznaczono na podstawie przeprowadzonych badań terenowych z uwzględnieniem aspektów technicznych oraz ekonomicznych.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W w artykule przedstawiono kwestię związaną z wyznaczeniem strefy ochronnej dla młodych bocianów w pobliżu gniazd lęgowych, celem zapewnienie im bezpieczeństwa, podczas pierwszych lotów. Rekomendowany obszar ochronny wyznaczono na podstawie przeprowadzonych badań terenowych z uwzględnieniem aspektów technicznych oraz ekonomicznych.
EN
The article presents issues related to the designation of a protective zone for young storks near their breeding nests in order to ensure their safety during their first flights. The recommended protection area was designated on the basis of field research, taking into account technical and economic aspects.
Recent papers and studies over the course of last three years have shown that COVID-19 has a negative impact on the speech communication quality between people. This paper presents an influence analysis of the curvature shape of protective transparent shields on the speech signal. Five shields made of the same material and dimensions but with different curvatures were analyzed, from a completely flat to a very curved shield which has the same shape of curvature at its top and bottom and covers the entire face. The influence of the shield is analyzed with two types of experiments – one using dummy head with integrated artificial voice device, and the other using real speakers (female and male actors). It has been shown that usage of protective shields results in a relative increase in the speech signal level, in the frequency range of around 1000 Hz, compared to the situation when protective shields are not used. The relative increase in speech signal levels for large-curvature shields can be up to 8 dB. The possible causes of this phenomenon have been analyzed and examined.
Rozwój sieci kablowych spowodował określone zagrożenia w ramach przepływów mocy w sieciach dystrybucyjnych, które z jednostronnie ukierunkowanych do odbiorcy ostatecznego i niewieloma źródłami wytwarzania stały się sieciami dystrybucyjno-generującymi z rozproszoną liczbą źródeł, co powoduje określone problemy eksploatacyjne i projektowe dla osób odpowiedzialnych za rozwój i utrzymanie sieci kablowej. Podstawowe problemy są przedstawione na bazie doświadczeń projektowych, szkoleniowych oraz wspomagania awarii u klientów.
EN
The development of cable networks caused certain threats to the power flows in distribution networks, which from unilaterally directed to the end user and few generation sources became distribution and generation networks with a dispersed number of sources, which causes specific operational and design problems for people responsible for development and maintenance cable network. The basic problems are presented on the basis of design, training and customer failure support experience.
W pierwszej części artykułu przytoczono najważniejsze informacje dotyczące samych zwarć łukowych, ich destruktywnego charakteru oraz kluczowego parametru decydującego o ograniczeniu skutków zwarć łukowych - czasu jego trwania. Następnie opisany został dorobek SPIE Energotest w obszarze zabezpieczeń łukoochronnych zgromadzony w ciągu ostatnich 25 lat pracy związanej z tym zagadnieniem. W końcowej części artykułu zaprezentowane zostało nowe zabezpieczenie produkcji SPIE Energotest ArcPRO-6, szczególnie jego zalety i dodatkowe funkcjonalności w stosunku do starszych rozwiązań. Opisane zostały również przebieg i wynik prób zwarciowych ArcPRO-6 przeprowadzonych w Laboratorium Badawczym Aparatury Wysokonapięciowej w Warszawie - Sieć Badawcza Łukasiewicz (24 lutego 2023 r.).
EN
The first part of the article presents the most important information about arc faults, their destructive nature, and the key decisive parameter on limiting the effects of arc faults - their duration. Then, SPIE's achievements in the area of arc protection accumulated over the last 25 years are described. At the end of the paper, a new protection - ArcPRO-6 is presented.
The article addresses the issue of the Portuguese conservation approach to religious buildings in Lisbon that have been damaged by cataclysms. The aim is to show approach to both preserving the original substance and changing the function of the sacral building. After the tragic destruction of Lisbon in the mid-18th century was followed by the use of the ruins of the Carmelite monastery church, Convento do Carmo, for adaptation into the Archaeological Museum. Church of the Nossa Senhora da Conceição Velha, also acts as a remnant of historic events. The Church of St Dominic is also an example of atypical conservation and restoration. Another one is the adaptation the São Julião church on the Museum of the Bank of Portugal. That projects are examples of pioneering conservation activities conceived as a result of the conservation practice of Portuguese architects.
PL
Artykuł porusza problem portugalskiego podejścia konserwatorskiego do obiektów sakralnych w Lizbonie, które uległy zniszczeniu w wyniku kataklizmów. Celem jest ukazanie interesującego podejścia zarówno do zachowania oryginalnej substancji, jak i zmiany funkcji obiektów sakralnych. Po tragicznym zniszczeniu Lizbony w połowie XVIII wieku ruiny kościoła klasztoru karmelitów Convento do Carmo wykorzystano do adaptacji na Muzeum Archeologiczne. Znakiem historycznych wydarzeń jest także kościół Nossa Senhora da Conceição Velha. Przykładem nietypowej konserwacji i restauracji jest także kościół Igreja de São Domingos. Kolejnym przykładem jest adaptacja zniszczonego kościoła São Julião na siedzibę Muzeum Banku Portugalii. Projekty te są przykładami pionierskich działań konserwatorskich powstałych w wyniku praktyki konserwatorskiej portugalskich architektów.
This paper presents the algorithm intended for localizing faults in a power transmission line for an inspection-repair purpose. Its innovative element is that a specific input signals of the algorithm have been considered. In particular, incremental positive-sequence voltages and currents taken from directional elements of protective relays installed at both line ends have been taken as the input signals of the localizing algorithm. More general case with regards to synchronism of the measurements is considered, i.e. the measurements acquired asynchronously at both line ends. The fault signals from ATP-EMTP simulations of faults on the sample transmission line were applied for validation of the presented algorithm and for evaluating the fault location accuracy.
PL
Artykuł przedstawia algorytm przeznaczony do lokalizowania zwarć w elektroenergetycznej linii przesyłowej, z zastosowaniem do celów inspekcyjno-remontowych. Jego elementem innowacyjnym jest to, że rozważono specyficzne sygnały wejściowe badanego algorytmu. W szczególności, przedstawiono zastosowanie przyrostowych sygnałów napięć i prądów dla składowej zgodnej z elementów kierunkowych w przekaźnikach zabezpieczeniowych, zainstalowanych na obu końcach linii, jako sygnałów wejściowych dla algorytmu lokalizującego. Bardziej ogólny przypadek dotyczący synchronizmu pomiarów został rozważony, tj. wzięto pod uwagę pomiary dokonywane na obu końcach linii w sposób niesynchroniczny. Do walidacji przedstawionego algorytmu oraz oceny dokładności lokalizowania zwarć zastosowano sygnały zwarciowe z symulacji zwarć w rozważanej linii przesyłowej, wykonane w programie ATP-EMTP.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Infrastruktura krytyczna warunkuje przetrwanie, dobrobyt i rozwój wszystkich obywateli. Podstawowym celem jej ochrony jest utrzymanie ciągłości świadczenia nadrzędnych dla państwa usług. Zrozumienie roli i odpowiedzialności poszczególnych uczestników systemu infrastruktury krytycznej przy koordynacji działań to fundament skuteczności i trwałości tego mechanizmu. Operatorzy infrastruktury krytycznej to osoby posiadające najlepszą wiedzę na temat specyfiki i funkcjonowania danego obiektu/instalacji/urządzenia/ usługi, a także warunki do eliminacji zagrożeń oraz minimalizacji ich skutków. Niniejszy artykuł został poświęcony podmiotom wyznaczanym do ochrony infrastruktury krytycznej, tj. osobie odpowiedzialnej za utrzymywanie kontaktów oraz pełnomocnikowi do spraw infrastruktury krytycznej.
EN
Critical infrastructure determines the survival and well-being of all citizens. The main purpose of its protection is to maintain the continuity of providing key services for the state. The mission and responsibility of CI participants, coordination of activities are very important things. Understanding this is the basis for the effectiveness and sustainability of this system. CI operators are people with the best knowledge about the specifics and functioning of critical infrastructure items (facility/installation/device/service). They also have the conditions to eliminate threats and reduce their negative effects. In this article provides space for entities designated to protect CI, i.e. the person responsible for maintaining contacts and the plenipotentiary for critical infrastructure.
The article discusses the symbolism and richness of the culture of the Polish Tatars living in the villages of Bohoniki and Kruszyniany, located in Podlaskie Province. The centuries-old tradition, as well as the customs cultivated and maintained to this day by the Tatar population, are a treasure trove of the history of times past and undeniable proof of the existence of genius loci. Despite the unique architectural and cultural values presented by both villages and the fact that the mosques and mizars located there are included in the national list of monuments and have been recognized as monuments of history, the cultural landscape of the villages is exposed to changes and distortions as a result of the industrial investments planned here. These activities will undoubtedly negatively affect the image of the village, both spatially, naturally and socially. One of the ways of protecting Tatar culture has become the creation of a cultural park in Bohoniki, the purpose of which is to strengthen the protection of monuments located in its area, as well as to consolidate the village’s tourist potential. In turn in Kruszyniany, the creation of industrial poultry farms is to be prevented by the establishment of a landscape park, whose priority will be both the protection of the surrounding nature of the Knyszyn Forest, as well as the protection of the multicultural heritage of the village. The text also addresses legal issues of protection from the perspective of the regulations on the functioning of the cultural and landscape park, as well as describing the actions taken in this regard by the residents themselves, local authorities and conservation services. The aim of the text is to draw attention to the problem of comprehensive protection of monuments and cultural heritage of the Polish Tatars in the context of modern civilization transformations and related landscape changes.
PL
W artykule omówiono symbolikę i bogactwo kultury Tatarów polskich zamieszkujących położone w województwie podlaskim wsie Bohoniki i Kruszyniany. Wielowiekowa tradycja, a także kultywowane i podtrzymywane po dziś dzień przez ludność tatarską zwyczaje stanowią skarbnicę historii czasów minionych oraz niepodważalny dowód na istnienie genius loci. Pomimo unikatowych wartości architektoniczno-kulturowych, jakie prezentują obydwie miejscowości, oraz faktu, iż znajdujące się tam meczety i mizary wpisane zostały na krajową listę zabytków oraz uznane za pomniki historii, krajobraz kulturowy wsi narażony jest na przemiany i zniekształcenia w wyniku planowanych tam inwestycji przemysłowych. Działania te mogą niewątpliwe negatywnie odbić się na wizerunku wsi, zarówno pod względem przestrzennym, przyrodniczym, jak i społecznym. Jednym ze sposobów ochrony kultury tatarskiej stało się utworzenie w Bohonikach parku kulturowego, którego celem ma być wzmocnienie ochrony zabytków znajdujących się na jego obszarze, jak również ugruntowanie potencjału turystycznego wsi. W Kruszynianiach z kolei zamierzenia powstania ferm przemysłowych drobiu ma powstrzymać powołanie tam parku krajobrazowego, którego priorytetem będzie zarówno ochrona otaczającej przyrody Puszczy Knyszyńskiej, jak i wielokulturowego dziedzictwa. W tekście poruszono też prawne kwestie ochrony z perspektywy przepisów dotyczących funkcjonowania parku kulturowego i krajobrazowego oraz opisano działania, jakie w tym zakresie podjęli sami mieszkańcy, władze samorządowe i służby konserwatorskie. Ma to na celu zwrócenie uwagi na problem kompleksowej ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego Tatarów polskich w kontekście współczesnych przemian cywilizacyjnych i związanych z nimi zmian krajobrazowych.
Influence of UV radiation on the color of furfurylated wood protected with refining coatings. Furfurylation is a method of chemical modification of wood, with significant effects on its strength parameters, resistance to degradation and color. The purpose of this study was to evaluate the color changes of furfurylated wood under UV radiation in an accelerated aging test. The wood was refined with selected protection agents - polyurethane varnish, linseed oil and wax; in addition, the stabilizing agent Tinuvin® 292 was used as an additive to the wax and polyurethane varnish. The most favorable results in terms of UV light protection of furfurylated wood were obtained with polyurethane varnish, while among the two natural coatings, linseed oil showed significantly more favorable properties than wax. The UV light stabilizing agent was much more effective in protecting the color of unmodified wood than furfurylated wood.
PL
Wpływ promieniowania UV na barwę drewna furfurylowanego zabezpieczonego powłokami uszlachetniającymi. Furfurylacja jest metodą chemicznej modyfikacji drewna, mającą istotny wpływ na jego parametry wytrzymałościowe, odporność na degradację oraz barwę. Celem badania była ocena zmian barwy drewna furfurylowanego pod wpływem promieniowania UV w teście przyspieszonego starzenia. Drewno uszlachetniono wybranymi środkami ochrony – lakierem poliuretanowym, olejem lnianym i woskiem, ponadto wykorzystano środek stabilizujący Tinuvin® 292 jako dodatek do wosku i lakieru poliuretanowego. Najkorzystniejsze wyniki pod względem ochrony barwy drewna furfurylowanego przed promieniowaniem UV uzyskano przy użyciu lakieru poliuretanowego, natomiast spośród dwóch naturalnych powłok, olej lniany wykazał znacznie korzystniejsze właściwości niż wosk. Środek stabilizujący światło UV dużo skuteczniej chronił barwę drewna niepoddanego modyfikacji niż furfurylowanego.
W artykule opisano rezultaty badań architektonicznych i konserwatorskich wykonanych w związku z organizacją muzeum i biblioteki w klasztorze w Mogile. Odkryto m.in. nieznaną polichromię Stanisława Samostrzelnika. Malowidło przedstawiające Chrystusa jako Salvator Mundi umieszczono na podłuczu gotyckiego okna na parterze przeoratu, w którym umieszczono bibliotekę. Pozostałe elementy wystroju włączono do ekspozycji i udostępniono zwiedzającym. Porównanie odkrytej polichromii z pozostałymi malaturami Samostrzelnika w Mogile pozwoliło na hipotezę dotyczącą ich programu ikonograficznego, który wpisuje się w etos cysterskiego życia zakonnego i może stanowić element tożsamości muzeum. Klasztorna sceneria tworzy tło dla ekspozycji, która w ciszy i skupieniu prowadzi przez historię duchowego i artystycznego rozwoju zakonu cystersów. Muzeum stało się szansą na popularyzację roli cystersów w rozwoju kultury cywilizacyjnej i udział społeczeństwa w ochronie dziedzictwa kulturowego.
EN
This paper presents the results of architectural and conservation research associated with the organization of a museum and library in the monastery in Mogiła. Among others, a previously unknown polychromy by Stanisław Samostrzelnik was discovered. The painting, depicting Christ as Salvator Mundi, was located on the underside of the arch of a Gothic window on the priory’s ground floor, now a library. Other décor elements were included in the exhibition and presented to visitors. The comparison of the polychromy with Samostrzelnik’s other paintings in Mogiła led to a hypothesis on their iconographic program, aligned with the ethos of Cistercian monastic life and can co-form the museum’s identity. The monastic scenery forms the exhibition’s backdrop, leading through the history of the spiritual and artistic development of the Cistercians in silence and concentration. The museum can popularize the role of the Cistercians in the development of civilizational culture and public participation in protecting cultural heritage.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.