Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Retencja wody w zróżnicowanych geograficznie zlewniach górskich

Kowalczyk Agnieszka, Jaguś Andrzej

Polish Journal of Materials and Environmental Engineering

|

2023

|

Vol. 6 (26)

1--12

EN

The article describes the research on the retention capacity of two mountain catchments in the Polish Carpathian Mts. These are the catchments of the Czarna Woda and Biała Woda streams. These catchments are adjacent, have a similar area (about 11 km2 each), but are geograph-ically diverse. Their geomorphology, hydrographic network, soil water permeability and land use were analyzed. The Czarna Woda catchment is a forest catchment, and the Biała Woda catchment is a forest and agricultural catchment with pasture areas. The geographical analysis of the catchment showed that the Czarna Woda catchment most likely has greater retention capacity. Theoretical analyzes were verified on the basis of long-term measurements of flows in both streams. Outflows were calculated for the entire study period (2006-2022), as well as annual, monthly and daily outflows. The measurements were carried out using the overflow method in permanent measurement cross-sections. The total outflow from both catchments was simi-lar, so they had similar water resources. In particular years, months and days, outflow often differed significantly between catchments. It was found that during the periods of increased water runoff (from precipitation, from snowmelt) the outflow from the Biała Woda catchment was higher, while in the periods without precipitation the outflow from the Czarna Woda catch-ment prevailed. Short-term flood outflows were at least several dozen percent higher in the Biała Woda catchment. The measurement data confirmed that water was better retained in the Czarna Woda catchment and the outflow was slower. Water retention processes in the Czarna Woda catchment allowed to maintain minimum outflows at a level several times higher than in the Biała Woda catchment. The studies have shown that in a very small mountain area there can be a large variation in outflow in individual streams. Retention capacity of the catchment depends on environmen-tal conditions and human activity.

2

Kaskada stopni wodnych na rzece Raduni

Majewski Wojciech

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 7

24--32

PL

Radunia jest niewielką rzeką położoną w pobliżu Gdańska i obecnie jej cała zlewnia znajduje się w województwie pomorskim, w bardzo malowniczym regionie zwanym Szwajcarią Kaszubską. Rzeka ma na wielu odcinkach charakter górski i przez wiele lat dostarczała energii dla różnych małych zakładów przemysłowych. Na początku XX w. Senat Miasta Gdańska podjął decyzję o budowie na tej rzece szeregu stopni wodnych z elektrowniami wodnymi, które zaopatrywałyby miasto w energię elektryczną i stanowiły zabezpieczenie przeciwpowodziowe. Wybudowano łącznie 8 małych elektrowni wodnych, które do dziś pracują. Nie są one w stanie zapewnić obecnie wystarczającej ilości energii dla miasta, ale stanowią ważny element krajobrazu, zaplecza turystycznego i ciekawy eksponat muzeum techniki tego regionu.

3

Innowacyjny system kanalizacji grawitacyjnej w infrastrukturze odwodnieniowej miast

Dziopak Józef, Słyś Daniel

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2021

|

Nr 2

38--43

PL

Ograniczenia związane z możliwością stosowania tradycyjnych rozwiązań w systemach odwodnieniowych wymuszają konieczność poszukiwania zaawansowanych sposobów sterowania wielkością transportowanych wód opadowych przy minimalnym wykorzystaniu powierzchni zlewni i ingerencji w istniejący system kanalizacyjny

4

Quality Analysis of Waters from Selected Small Watercourses within the River Basins of Odra River and Wisła River

Brysiewicz Adam, Bonisławska Małgorzata, Czerniejewski Przemysław, Kierasiński Bartosz

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2019

|

Tom 21, cz. 2

1202--1216

EN

An important source of contamination of inland waters is the content of nitrogen and phosphorus compounds, which in agricultural areas constitute a significant threat by getting into flowing waters. The runoff of mineral substances from areas with high intensification of agriculture contribut to increase of nutrient content in rivers, which often causes disturbances in water quality, with excess nutrients supporting the growth of phytoplankton (algae receipts) and macrophytes and associated with it loss of habitats and desirable plant and animal species. The small rivers play an important role in the water quality of large rivers. The purpose of this work is to assess the quality of water in small lowland rivers, which are tributaries of the Odra and Wisła rivers, with particular emphasis on the content of biogenic compounds (nitrogen and phosphorus forms). The study was carried out on 10 small rivers from the Odra river basin (Płonia, Myśla, Tywa, Rurzyca and Wardynka River), and the Wisła river basin (Habdziński Channel, Zielona, Czarna-Cedron, Kraska and Molnica River). The analyzed water samples in all rivers had increased content of reactive phosphorus, which allows to classify the waters into non-class waters. The highest exceedences were recorded in the Płonia River (on average 1.505 mg P-PO43-/L) in the Odra river basin, while in the in the Wisła basin the highest exceedances were recorded in the Molnica watercourse (average 2.023 mg P-PO43-/L). Also high concentrations of the nitrate-nitrogen content were recorded, and the highest amounts of N-NO3-/L were found in the Rurzyca River (the Odra catchment – 7.321 mg N-NO3-/L) and in Molnica River (Wisła catchment – 5.092 mg N-NO3- /L). Lower values of ammonium nitrogen were found in all tested watercourses, classifying water to the first class of water quality according to Minister of the Environment Regulation (21.07.2016r.). Only increased concentrations classifying the examined waters up to the 2nd water quality class were recorded in the Rurzyca river (Odra catchment - 0.350 mg N-NO3- /L average, and in the Habdziński Channel (Wisła catchment - 0.293 mg N-NO3- /L). Significant increases in the content of biogenic compounds classifying tested waters to the 2nd class and above, were also conducive to low values of oxygen concentration in water and high conductance. For example in the Molnica river, high nitrate nitrogen and phosphate content influenced on low water oxygenation. In addition, there was a very low water level in the watercourse, which could have triggered nutrient loads in bottom sediments. Contamination of waters from agricultural areas with nitrogen and phosphorus compounds may pose a threat to larger rivers to which they can pass without proper monitoring.

PL

Istotnym źródłem zanieczyszczenia wód śródlądowych są zawartości związków azotu i fosforu, które na obszarach rolniczych stanowią znaczące zagrożenie przedostając się do wód płynących. Do nadmiernego wzrostu zawartości związków biogennych w rzekach przyczyniają się spływy substancji mineralnych z terenów o dużej intensyfikacji rolnictwa, co niejednokrotnie jest przyczyną zaburzeń jakości wody, przy czym nadmiar składników odżywczych sprzyja wzrostowi fitoplanktonu (zakwitów glonów) i makrofitów oraz związanej z tym utraty siedlisk i pożądanych gatunków roślin i zwierząt. Dużą rolę w kształtowaniu jakości wody dużych rzek pełnią niewielkie dopływy stanowiące małe cieki wodne. Celem niniejszej pracy jest ocena jakości wód w wybranych małych nizinnych ciekach wodnych będących dopływami rzeki Odry i rzeki Wisły ze szczególnym uwzględnieniem zawartości związków biogennych (formy azotu i fosforu). Badaniami objęto 10 niewielkich cieków z obszaru zlewni rzeki Odry (rzeki: Płonia, Myśla, Tywa, Rurzyca i Wardynka), oraz zlewni rzeki Wisły (Kanał Habdziński, Zielona, Czarna-Cedron, Kraska i Molnica). Analizowane próby wody we wszystkich rzekach miały podwyższone zawartości fosforu fosforanowego, co pozwala zaklasyfikować badane wody do wód pozaklasowych. W zlewni rzeki Odry największe przekroczenia norm odnotowano w rzece Płonia (średnio 1.505 mg P-PO43-/L), natomiast w zlewni Wisły największe przekroczenia zanotowano w cieku Molnica (średnio 2.023 mg P-PO43-/L). Również wysokie stężenia odnotowano analizując wody pod kątem zawartości azotu azotanowego, a największe ilości N-NO3-stwierdzono w rzece Rurzyca (zlewnia Odry – 7.321 mg N-NO3-/L) i w Molnicy (zlewnia Wisły – 5.092 mg N-NO3-/L). We wszystkich badanych ciekach stwierdzono niższe ilości azotu amonowego, klasyfikując wody do I klasy czystości wg Rozp. MŚ z 21.07.2016r. Jedynie podwyższone stężenia klasyfikujące badane wody do 2 klasy czystości wód zanotowano w rzece Rurzyca (zlewnia Odry – średnio 0.350 mg N-NH4+/L, oraz w Kanale Habdzińskim (zlewnia Wisły – 0.293 mg N-NH4+/L). Znaczące podwyższenia zawartości związków biogennych klasyfikujące badane wody doII klasy i powyżej II klasy czystości wód sprzyjały również niskim wartościom stężenia tlenu w wodzie oraz wysoką konduktancją. Przykładem jest tu rzeka Molnica, w której wysokie zawartości azotu azotanowego oraz fosforanów przekładały się na niskie natlenienie wody i wysokie przewodnictwo właściwe. Ponadto w cieku była bardzo niski stan wód, co mogło uruchomić pokłady ładunków biogennych w osadach dennych. Zanieczyszczenia wód z terenów rolniczych związkami azotu i fosforu mogą stanowić zagrożenie dla większych rzek, do których bez odpowiedniego monitoringu mogą się przedostawać.

5

Hydrological modeling using the SWAT model based on two types of data from the watershed of Beni Haroun dam, Algeria

Kateb Zakaria, Bouchelkia Hamid, Benmansour Abdelhalim, Belarbi Fadila

Journal of Water and Land Development

|

2019

|

no. 43

76--89

EN

The dam of Beni Haroun is the largest in Algeria, and its transfer structures feed seven provinces (wilayas) in the eastern part of Algeria. Due to its importance in the region, it has now become urgent to study its watershed as well as all the parameters that can influence the water and solid intakes that come into the dam. The Soil and Water Assessment Tool (SWAT) model is used to quantify the water yields and identify the vulnerable spots using two scenarios. The first one uses worldwide data (GlobCover and HWSD), and the second one employs remote sensing and digital soil mapping in order to determine the most suitable data to obtain the best results. The SWAT model can be used to reproduce the hydrological cycle within the watershed. Concerning the first scenario, during the calibration period, R2 was found between 0.45 and 0.69, and the Nash–Sutcliffe efficiency (NSE) coefficient was within the interval from 0.63 to 0.80; in the validation period, R2 lied between 0.47 and 0.59, and the NSE coefficient ranged from 0.58 to 0.64. As for the second scenario, during the calibration period, R2 was between 0.60 and 0.66, and the NSE coefficient was between 0.55 and 0.75; however, during the validation period, R2 was in the interval from 0.56 to 0.70, and the NSE coefficient within the range 0.64–0.70. These findings indicate that the data obtained using remote sensing and digital soil mapping provide a better representation of the watershed and give a better hydrological modelling.

PL

Beni Haroun jest największym zbiornikiem zaporowym Algierii zasilającym w wodę siedem prowincji we wschodniej części kraju. Podjęcie badań jego zlewni oraz wszystkich czynników, które wpływają na dostawę wody i zawiesiny do zbiornika, okazało się pilne ze względu na regionalne znaczenie zbiornika. Model SWAT (Soil and Water Assessment Tool) wykorzystano do ilościowego ujęcia natężenia przepływu wody i identyfikacji wrażliwych elementów systemu z użyciem dwóch scenariuszy. W pierwszym wykorzystano dane światowe, w drugim dane z teledetekcji i cyfrowych map glebowych celem ustalenia najbardziej odpowiednich danych do osiągnięcia najlepszych rezultatów. Model SWAT można użyć do odtworzenia cyklu hydrologicznego na obszarze zlewni. Według pierwszego scenariusza podczas kalibracji R2 wynosił od 0,45 do 0,69, a współczynnik efektywności Nasha–Sutcliffa (NSE) mieścił się w przedziale od 0,63 do 0,80. Podczas walidacji R2 zmieniał się od 0,47 do 0,59, a współczynnik NSE od 0,58 do 0,64. Według drugiego scenariusza podczas kalibracji R2 wynosił od 0,60 do 0,66, a współczynnik NSE od 0,55 do 0,75. Podczas walidacji współczynniki mieściły się odpowiednio w granicach od 0,56 do 0,70 i od 0,64 do 0,70. Wyniki wskazują, że dane pozyskane z teledetekcji i cyfrowych map glebowych stanowią lepszą reprezentację zlewni i umożliwiają usprawnienie modelowania hydrologicznego.

6

Interaction between turbidity currents and a contour current – a rare example from the Ordovician of Shaanxi province, China

Li Hua, van Loon A. J. (Tom), He Youbin

Geologos

|

2019

|

Vol. 25, No. 1

15--30

EN

The silty top parts of graded turbidites of the Late Ordovician Pingliang Formation, which accumulated along the southern margin of the Ordos Basin (central China), have been reworked by contour currents. The reworking of the turbidites can be proven on the basis of paleocurrent directions in individual layers: the ripple-cross-bedded sandy divisions of some turbidites show transport directions consistently into the downslope direction (consistent with the direction of other gravity flows), but in the upper, silty fine-grained division they show another direction, viz. alongslope (consistent with the direction that a contour current must have taken at the same time). Both directions are roughly perpendicular to each other. Moreover, the sediment of the reworked turbidites is better sorted and has better rounded grains than the non-reworked turbidites. Although such type of reworking is well known from modern deep-sea environments, this has rarely been found before in ancient deep-sea deposits. The reworking could take place because the upper divisions of the turbidites involved are silty and consequently relatively easily erodible, while the contour current had locally a relatively high velocity – and consequently a relatively large erosional capability – because of confinement within a relatively narrow trough.

7

Przestrzenne zróżnicowanie odnawialności zasobów wód podziemnych zlewni Biebrzy w świetle ich oceny metodami deterministyczną i losową

Śmietański Lech, Filar Sławomir, Przytuła Elżbieta, Starościak Aneta, Szydło Magdalena

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 476, Hydrogeologia z. 17

123--131

PL

Autorzy przeanalizowali zagadnienie wpływu niepewności danych na wynik obliczeń przestrzennego zróżnicowania odnawialności zasobów wód podziemnych zlewni Biebrzy. Do przeprowadzenia obliczeń zastosowano formułę przekształcenia stałoobjętościowego. Danymi wejściowymi były wartości odpływu podziemnego i czynników wagowych w postaci litologii utworów powierzchniowych i średniego rocznego opadu. Obliczenia wykonano w wersji deterministycznej bez elementu niepewności danych i w wersji losowej z uwzględnieniem niepewności. Wynik obliczeń wskazuje na wyraźny wpływ niepewności danych na obliczone przestrzenne zróżnicowanie odnawialności zasobów wód podziemnych w granicach poszczególnych wydzieleń geologicznych w zlewni Biebrzy.

EN

Authors are considering the issue of data uncertainty effect on the outcome of calculations of the spatial diversity of groundwater renewability in the Biebrza river catchment. The constant volume transformation algorithm was used for the calculations. The input data were the values of underground runoff and the weight factors: surface lithology and mean annual precipitation. The calculations were deterministic without data uncertainty and probabilistic with data uncertainty. The results show significant influence of data uncertainty on the image of groundwater renewability in surface geological units of the Biebrza River catchment.

8

The impact of climatic patterns on runoff and irrigation water allocation in an arid watershed of northern Mexico

Cohen I. S., Ibarra M. A. I., Arriaga G. E., Paredes J. C., Valle M. A. V., Bustamante W. O.

Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications

|

2018

|

Vol. 6, Iss. 2

59--66

EN

The uncertainty of water availability is the main problem in planning for water resources in watersheds of agricultural drylands. Water availability for different uses depends on the runoff that is generated in the upper portion of the watersheds, where there are higher elevations and lower temperatures. Proximity to the ocean is a main factor that defines rainfall amounts. In this research we linked the effects of El Niño to a regional Standardized Precipitation Index (SPI) and the subsequent impact on runoff production and irrigation water allocation. Findings indicate the cascading impacts of the El Niño on the SPI, the SPI on the runoff discharge to the irrigation reservoir, and the final impact on the planted area within the irrigation district. An optimization procedure was applied to maximizing net income in agriculture under different water availability scenarios. The restrictions to the optimization model were: total available water, crop water demand, and available land. Local criteria for defining the maximum allowable planted area by crop also were taken into account. The analysis with various water availability scenarios demonstrated that with limited amounts of water for irrigation, forage area would be limited, thereby increasing the area of crops with lower water demands. In both scenarios the area of forage maize was reduced from 11300 to 1764 ha. Increasing irrigation water use efficiency may save water for expanding the irrigated area, or for other uses.

9

Quantification and study of monthly variation of suspended sediment loads in Tafna basin – Algeria

Belarbi F., Bouchelkia H., Remini B., Benmansour A.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 37

29--38

EN

The magnitude of the phenomenon is disproportionate in semi-arid or in temperate climates. Thus Algeria is one of the most affected countries by this phenomenon and its consequences. To enable a rapid response to the request of engineers and managers to quantify sediment transport at the outlet of a watershed, a simple, easy tool to implement was developed. The principle adopted is based on hydrometric data sets from gauging stations with seasonal and annual time steps to define a suitable method for estimating sediment production. The sediment study was conducted by analysing the daily flows. Pierre du Chat station at the outlet of the Tafna basin served as an application. The obtained results are entirely satisfactory because the correlation coefficients of model Qs = f(Q) range between 72 and 95%. This method, once refined can be generalized to all watersheds in northern Algeria.

PL

Rozmiary sedymentacji są nieporównywalne w klimacie półpustynnym i umiarkowanym. Algieria jest jednym z państw dotkniętych tym procesem i jego skutkami. Aby zapewnić szybką reakcję na wymagania inżynierów i zarządców co do ilościowej oceny transportu osadu, na odpływie ze zlewni skonstruowano proste i łatwe w użyciu narzędzie nadające się do wdrożenia. Przyjęte zasady opierają się na zestawie danych hydrometrycznych z posterunków pomiarowych z użyciem sezonowych i rocznych kroków czasowych w celu zdefiniowania odpowiedniej metody do oceny produkcji osadu. Badania prowadzono, analizując dobowe przepływy. Przykładem był posterunek Pierre du Chat zamykający zlewnię Tafna. Uzyskane wyniki są w pełni satysfakcjonujące, ponieważ współczynnik korelacji modelu Qs = f(Q) wynosił od 72 do 95%. Przedstawiona metoda, po udoskonaleniu, może zostać uogólniona na wszystkie zlewnie w północnej Algierii.

10

Possibility of GPS precipitable water vapour for reservoir inflow forecasting

Uang-aree P., Kingpaiboon S.

Journal of Water and Land Development

|

2018

|

no. 36

161--171

EN

We investigated the possibility of using GPS precipitable water vapour (GPS-PWV) for forecasting reservoir inflow. The correlations between monthly GPS-PWV and the inflow of two reservoirs were examined and the relationship tested, using a group method of data handling (GMDH) type neural network algorithm. The daily and monthly reservoir inflows were directly proportional to daily and monthly GPS-PWV trends. Peak reservoir inflow, however, shifted from the peak averages for GPS-PWV. A strong relationship between GPS-PWV and inflow was confirmed by high R2 values, high coefficients of correlation, and acceptable mean absolute errors (MAE) of both the daily and monthly models. The Ubon Ratana reservoir model had a monthly MAE of 54.19∙106 m3 and a daily MAE of 5.40∙106 m3. By comparison, the Lumpow reservoir model had a monthly MAE of 25.65∙106 m3 and a daily MAE of 2.62∙106 m3. The models using GPS-PWV as input data responded to extreme inflow better than traditional variables such that reservoir inflow could be predicted using GPS-PWV without using actual inflow and rainfall data. GPS-PWV, thus, represents a helpful tool for regional and national water management. Further research including more reservoirs is needed to confirm this preliminary finding.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań możliwości użycia danych GPS o zawartości pary wodnej (GPS- -PWV) do prognozowania dopływu do zbiornika. Analizowano korelacje między miesięczną wartością GPS- -PWV a dopływem do dwóch zbiorników; zależność testowano, stosując algorytm sieci neuronowej, zwany metodą grupowania argumentów (GMDH). Dobowe i miesięczne dopływy do zbiorników były proporcjonalne do dobowych i miesięcznych trendów GPS-PWV. Maksymalny dopływ odbiegał jednak od maksymalnych średnich GPS-PWV. Silna zależność między GPS-PWV a dopływem została potwierdzona dużymi wartościami R2, wysokim współczynnikiem korelacji i akceptowalnym średnim błędem bezwzględnym (MAE) zarówno w modelu dobowym, jak i miesięcznym. W modelu dla zbiornika Ubon Ratana miesięczny błąd bezwzględny wynosił 54,19∙106 m3 a dobowy – 5,40∙106 m3. Dla porównania w modelu dla zbiornika Lumpow wartość miesięczna MAE wynosiła 25,65∙106 m3, a dobowa 2,62∙106 m3. Modele z wykorzystaniem GPS-PWV jako danych wejściowych reagowały lepiej niż tradycyjne zmienne na dopływ ekstremalny i dlatego dopływ do zbiornika można przewidzieć bez znajomości rzeczywistego dopływu i danych opadowych. GPS-PWV jest więc pomocnym narzędziem w regionalnej i narodowej gospodarce wodnej. Potrzebne są dalsze badania obejmujące większą liczbę zbiorników, aby potwierdzić prezentowane wyniki wstępne.

11

Sediment quantity management in polish catchment-river-sea systems – should we care?

Szalińska E., Wilk P.

Ekonomia i Środowisko

|

2018

|

nr 3

25--37

EN

The continuity of sediment transport in many catchment-river-sea systems worldwide has been disturbed by anthropogenic interferences. These interferences alter the sediment balance and result either in a surplus or lack of sediment, and with mostly negative, impacts to the economy, development and infrastructure, and environment. The main issues discussed related to surplus or lack of sediment belongs to: i) siltation of reservoirs with negative effects on hydropower production or water storage, and ii) erosion at downstream reaches where sediments are essential for channel formation and aquatic habitats. Both problems are recognized in Poland, however, only dealt with when they cause local economic problems. The paper focuses on examples of sustainable sediment managements in catchment-river-sea systems, and presents the idea of combining the Macromodel DNS with the SWAT module. The resulting modelling and analytical tool can be considered very valuable in sediment quantity management.

12

Influence of climate change on flood magnitude and seasonality in the Arga River catchment in Spain

Garijo C., Mediero L.

Acta Geophysica

|

2018

|

Vol. 66, no. 4

769--790

EN

Climate change projections suggest that extremes, such as floods, will modify their behaviour in the future. Detailed catchment-scale studies are needed to implement the European Union Floods Directive and give recommendations for flood management and design of hydraulic infrastructure. In this study, a methodology to quantify changes in future flood magnitude and seasonality due to climate change at a catchment scale is proposed. Projections of 24 global climate models are used, with 10 being downscaled by the Spanish Meteorological Agency (Agencia Estatal de Meteorologı´a, AEMET) and 14 from the EURO-CORDEX project, under two representative concentration pathways (RCPs) 4.5 and 8.5, from the Fifth Assessment Report provided by the Intergovernmental Panel on Climate Change. Downscaled climate models provided by the AEMET were corrected in terms of bias. The HBV rainfall-runoff model was selected to simulate the catchment hydrological behaviour. Simulations were analysed through both annual maximum and peaks-over-threshold (POT) series. The results show a decrease in the magnitude of extreme floods for the climate model projections downscaled by the AEMET. However, results for the climate model projections downscaled by EURO-CORDEX show differing trends, depending on the RCP. A small decrease in the flood magnitude was noticed for the RCP 4.5, while an increase was found for the RCP 8.5. Regarding the monthly seasonality analysis performed by using the POT series, a delay in the flood timing from late-autumn to late-winter is identified supporting the findings of recent studies performed with observed data in recent decades.

13

Wykorzystanie metod GIS do wyznaczania działów wodnych zlewni zurbanizowanych na przykładzie miasta Kielce

Wałek G.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 3

326--335

PL

W pracy przedstawiono analizę powierzchni i zasięgu zlewni rzeki Silnicy oraz jej sześciu zlewni cząstkowych wyznaczonych metodami GIS w trzech wariantach z użyciem NMT z projektu ISOK o rozdzielczości 1 m, bazy danych obiektów topografi cznych (BDOT) w skali 1 : 10 000 oraz geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu (GESUT). Przeanalizowano także różnice zasięgu zlewni Silnicy wyznaczonego na podstawie mapy topografi cznej w skali 1 : 10 000, a także pozyskanego z mapy podziału hydrografi cznego Polski (MPHP) 1 : 10 000. W każdym z wariantów przeprowadzonego modelowania zmianom ulegał przebieg granic badanych zlewni, co spowodowało zarówno zmiany ich areału, jak i zasięgu przestrzennego. Najlepsze rezultaty dało wykorzystanie procedur wyznaczania granic zlewni w GIS z użyciem NMT oraz skorygowanych baz BDOT i GESUT. W tym przypadku zasięgi zlewni pokrywały się z rzeczywistymi zasięgami odwodnienia. Tradycyjne metody wyznaczania działów wodnych z wykorzystaniem mapy topograficznej oraz istniejące źródła danych w postaci MPHP w skali 1 : 10 000 były mało dokładne w stosunku do całej zlewni Silnicy i nieprzydatne do wyznaczenia małych zlewni cząstkowych w centrum Kielc.

EN

The paper presents the analysis of the area and reach of the Silnica river catchment and its six subcatchments delineated using GIS in three different variants: DEM (from Computerized Information System of Country Protection project; Polish: ISOK) in one-meter resolution, the Database of Topographic Objects (Polish: BDOT) in 1 : 10 000 scale and the Geodetic Utilities Network System (Polish: GESUT). A topographic map in 1 : 10 00 scale was also compared with the Map of Hydrographic Division of Poland (Polish: MPHP) and the differences in the catchment reach resulting from this comparison were also examined. The course of delineated drainage divides varied in each variant resulting in differences in the area and reach of the analyzed catchments. The best results in urban catchments delineation were obtained in GIS using DEM and corrected vector data from BDOT and GESUT databases. In this case, the catchments’ reach overlapped with the existing drainage network. Traditional methods with the use of topographic maps and data from MPHP 1:10 000 scale proved to be less accurate as far as the reach of the Silnica river catchment was concerned and were useless in delineating the Silnica sub-catchments in Kielce city center.

14

Ustalanie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych w obszarach bilansowych przy użyciu Generatora Poboru Wirtualnego : mechanizm i wyniki

Śmietański L., Przytuła E., Filar S., Starościak A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1159--1162

EN

The available groundwater resources assessment in Poland is now the biggest hydrogeological project run by the Polish Hydrogeological Survey with the use of the numerical modelling based on the Modflow groundwater flow simulator standard. All the presently used Modflow-based graphic environments are the tools designed to simulate the wells hydrodynamic impact but not the groundwater resources on the regional scale. This paper presents the tool generating data allowing for the simula tion of the groundwater regional withdrawal leading to the assessment of the groundwater resources in the area of a given catchment. This tool called the Virtual Wells Generator is based on the constant volume transformation concept and is compatible with one of the popular groundwaterflow modelling environments. The results of the groundwater resources assessment calculations with the use of this generator illustrate the method.

15

Podejście zlewniowe w urbanistyce jako narzędzie zapobiegania powodziom miejskim

Januchta-Szostak A.

Przegląd Budowlany

|

2017

|

R. 88, nr 9

30--33

PL

Powodzie miejskie są charakterystyczne dla silnie uszczelnionych obszarów miast. Problem pogłębia intensyfikacja ekstermów pogodowych na skutek lokalnych i globalnych zmian klimatycznych. Niestety w planowaniu przestrzennym w Polsce nadal nie uwzględnia się hydraulicznych konsekwencji urbanizacji. Zabudowa i uszczelnianie kolejnych terenów miejskich i podmiejskich powodują przeciążenia zbiorczych systemach kanalizacji oraz destabilizację przepływów w małych ciekach, będących odbiornikami spływów opadowych. Prezentowane badania miały na celu analizę przyczyn powodzi miejskich oraz możliwości ograniczenia ich występowania poprzez odpowiednie zapisy w lokalnych dokumentach planistycznych i wdrażanie systemów retencji wód opadowych z wykorzystaniem niebiesko-zielonej infrastruktury.

EN

Urban flooding is the phenomena characteristic for impervious areas of cities. The problem is being intensified by weather extremes caused by global and local climate changes. Unfortunately the spatial planning system in Poland still ignores the hydraulic consequences of urbanization. Urban development and sealing the subsequent suburban areas causes overloading of drainage systems and destabilization of flows in small watercourses, which are the runoff recipients. The presented research aimed at analysis of urban foods causes and possibilities of their reduction by the proper regulations in local planning documents as well as implementation of rainwater retention system using the blue-green infrastructure.

16

Eutrofizacja wód zbiorników zaporowych oraz rola makrofitów w tym procesie

Sender J., Jaruga C.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 3

227--244

PL

W pracy przedstawiono zagadnienie związane z procesem eutrofizacji wód, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorników zaporowych. Eutrofizacja to procesem globalnym, zagrażający ekosystemom wodnym na każdym kontynencie. Często doprowadza ona do ich degradacji. Szczególnie narażonymi na to zjawisko są zbiorniki sztuczne jakimi są zbiorniki zaporowe. W pracy przedstawiono mechanizmy procesu eutrofizacji. Wskazano także na znaczenie roślin wodnych w procesie oczyszczania wód, możliwości ich wielostronnego zastosowania. W ostatnim okresie w Polsce i na świecie obserwuje się tendencję do nakierowania badań na naturalne, czy półnaturalne metody oczyszczania wód, w tym także oczyszczalnie hydrofitowe. Obecność makrofitów w zbiornikach wodnych to z jednej strony gwarant dobrego stanu ekologicznego, z drugiej niezaprzeczalny walor estetyczny.

EN

The paper presents the problem related with the process of eutrophication, with special emphasis on dam reservoirs. Eutrophication is a global process, threatening the water ecosystem on every continent. It often leads to their degradation. Particularly vulnerable to eutrophication are artificial reservoirs which are dam reservoirs. This paper describes the mechanisms of eutrophication. We also pointed to the importance of aquatic plants in the process of water purification, as well as the possibility of multilateral use. Recently, in the world and in Poland there is a tendency to pay attention to the natural or semi-natural method of water purification (including constructed wetland). On the one hand, the presence of macrophytes in water bodies is a guarantor of good ecological status, on the other hand, the undeniable aesthetic value.

17

Zmiany stosunków wodnych w zlewni rzeki Ołobok

Hudak M., Kołodziejczyk U., Maciąg M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2016

|

nr 163 (43)

19--28

PL

W latach 1934-1937 podczas budowy umocnień, tzw. Linii Zapór Niesłysz-Obra, a następnie Frontu Umocnionego Łuku Odry Warty (odcinek południowy), rzekę Ołobok znacznie przebudowano. W wyniku tych działań powstał System 600, w skład którego wchodziło osiem obszarów zalewowych, sześć kanałów strategicznych, a także liczne jazy i mosty.

EN

In the years 1934-1937 during the construction of fortifications, the socalled. Line Dams Niesłysz-Obra, then Frontly Fortified Odra Warta curve (southern section), the river Ołobok was much rebuilt. As a result of these actions was created “System 600”, it comprised the following: eight floodplains, six sections of strategic channels and many dams and bridges.

18

Hydrologia zlewni rzeki Kowaniec

Kołodziejczyk U., Hudak M., Golik D., Migda M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2016

|

nr 162 (42)

5--19

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę hydrograficzną zlewni rzeki Kowaniec (dopływ Dunajca, dorzecze Wisły) oraz bilans wodny tego obszaru. Z przeprowadzonej analizy wynika, że zbadana zlewnia wykazuje parametry hydrologiczne typowe dla rzek górskich, mocno zalesionych. Dominuje tutaj zasilanie powierzchniowe, związane z intensywnymi opadami wiosenno-letnimi. Bilans wodny zlewni rzeki Kowaniec jest dodatni.

EN

The paper presents the characteristics of hydrographic watershed of the Kowaniec river (a tributary of the Dunajec river basin) and the water balance of the area. The analysis shows that hydrological parameters are typical for the mountain rivers and heavily forested areas. The surface supplying had a dominant character, what should be connected with intense rainfall in the period of spring and summer. The total water balance of the Kowaniec river watershed has been calculated as positive one.

19

Spływ powierzchniowy wapnia, magnezu, żelaza, manganu oraz azotu i fosforu ze zlewni górnej Pasłęki

Grochowska J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 4

33--42

PL

Celem badań było ustalenie wartości jednostkowych współczynników spływu makropierwiastków z terenów o różnych formach zagospodarowania w zlewni górnej Pasłęki i jej prawobrzeżnego dopływu Giłwy. Stwierdzono, że największe wartości współczynników spływu manganu oraz azotu i fosforu do wód uzyskano z obszarów użytkowanych rolniczo (110,8 kg Ca∙ha-1∙rok-1, 15,6 kg Mg∙ha-1 ∙rok-1, 0,5 kg Mn∙ha-1∙rok-1, 0,6 kg P∙ha-1∙rok-1, 14,3 kg N∙ha-1∙rok -1). Badania wykazały też wpływ terenów użytkowanych rolniczo, zarówno gruntów ornych, jak i użytków zielonych (łąki i pastwiska), na zwiększenie ładunku obszarowego wapnia i magnezu, w odniesieniu do których uzyskano największe współczynniki spływu z tych form użytkowania ziemi. Największą wartość współczynników spływu żelaza uzyskano dla obszarów leśnych (0,6 kg Fe∙ha-1 ∙rok-1).

EN

The aim of study was to determine values of unit coefficients of the surface runoff of macroelements from surfaces with different land management types, which was conducted in the catchment basin of the upper Pasłęka River and its right-bank tributary, the Giłwa River. The highest values of the coefficients describing the runoff of manganese as well as nitrogen and phosphorus to waters were obtained for a subcatchment comprising farmland (110.8 kg Ca∙ha-1·year-1, 15.6 kg Mg·ha-1·year-1, 0.5 kg Mn·ha-1·year-1, 0.6 kg P·ha-1·year-1, 14.3 kg N·ha-1·year-1 ). The study also pointed up the effect of agriculturally used areas, both arable land and grassland (meadows and pastures), consisting in increasing the non-point loads of calcium and magnesium, which scored the highest runoff coefficient values for the mentioned types of land use. The highest value of the iron runoff coefficient was calculated for forested areas (0.6 kg Fe·ha-1·year-1).

20

Ocena elementów składowych bilansu wodnego odwodnionego torfowiska

Grzywna A., Czarnecki Z., Węgorek T.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 1

519--530

PL

Potrzeba jak najlepszego wykorzystania zasobów wodnych zlewni na Lubelszczyźnie wynika z faktu zaliczenia do regionów niedoboru wody na obszarze Polski. Ponadto ten deficyt znacznie się pogłębia, gdy roczna suma opadów nie przekracza 550 mm. Poprawa zasobów wodnych siedlisk jest jednym z celów tzw. małej retencji. Celem pracy jest analiza wielkości składników bilansu wodnego w odwodnionej dolinie rzecznej mikro-zlewni torfowiska. W badaniu wykorzystano wyniki badań i obserwacji terenowych z lat 2010-2014. Zlewnia rowu K-2 znajduje się w Sosnowicy – dorzeczu Piwonii. Powierzchnia zlewni rowu wynosi 0,46 km2 i jest w 86% użytkowana jako jednokośne półnaturalne łąki. W pokrywie glebowej dominują zdegradowane gleby murszowo-torfowe (MtIIbb). 75% powierzchni stanowią siedliska pobagienne i wilgotne charakteryzujące się wysokim poziomem wody gruntowej. Przeprowadzone badania wykazują znaczący wpływ warunków meteorologicznych, a także siedliska na wielkość odpływu i zmian retencji w analizowanych latach hydrologicznych. Najwyższe wielkości odpływu miały miejsce w półroczu letnim 2009/10 roku i były związane z intensywnymi opadami deszczu w maju oraz w sierpniu i wrześniu. Wynosiły one 90 mm i były niemal trzykrotnie większe niż w zbliżonym do przeciętnego roku 2011/12. Odpływ wody składa się w równym stopniu od spływu powierzchniowego i drenaż gleby. Równowaga ta jest szczególnie prawdziwa w odniesieniu do płaskości terenu utrudnia odpływ i zmniejszoną chłonność, że szczególnie w czasie wiosennych ekscesów nie może przechowywać duże ilości wody. Obserwowane zmiany retencji były niewielkie, co wynika z wysokiego podsiąku kapilarnego gleb organicznych. Zaobserwowana w roku przeciętnym ujemna retencja świadczy o potrzebie nawadniania terenu. Badania potwierdziły dominującą rolę parowania powierzchni w bilansie wodnym. Dowodem na to jest niższych odpływów w pierwszej połowie roku w porównaniu do pierwszej połowy zimy i spadku średniej retencji. Wysokiemu parowaniu sprzyja głównie występowanie płytko położonej wody gruntowej i temperatura powietrza. Potencjalna ewapotranspiracja terenów łąkowych wystarczająco wilgoci przekracza 500 mm. Uzyskane w pracy wyniki różnią się od obliczeń wykonanych na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Wartości wskaźników dla okresu 1951-95 wynoszą: opad – 550 mm, odpływ 108 mm, parowanie – 442 mm, zmiany retencji przyjęto 0 mm. Natomiast podobne wyniki uzyskano w badaniach prowadzonych w zlewni rowu G-8, gdzie w roku normalnym odpływ wody wyniósł 102 mm, a retencja zmniejszyła się o 33 mm.

EN

The need of the best utilization of water resources of catchments in Lubelszczyzna, results from the fact that region the water scarce areas of Poland. In addition this deficit is gradually deepening, when the annual sum of precipitation does not excess 550 mm. Improvement of water reserves in habitats is one of aims of so-called small retention. The object of study is to analyze the size of the components of the water balance in dreinage river valleys micro-catchments of peatland. The study used the results of research and field observations from the years 2010 - 14. Catchment ditch K-2 is located in the Sosnowica - Piwonia river basin. The catchment area of the ditch is 0.46 km2 and is 86% as a one-crop seminatural meadows land use. The soil cover is dominated by degraded soil muck-peat (MtIIbb). In the catchment area 75% of the habitat moorshed and moist with a high groundwater level. Carried out investigations indicate significant impact of meteorological conditions as well as habitats on runoff index and retention changes in analyzed hydrological years. The highest rates occurred in the summer half of the outflow year 2009/10, and have been associated with heavy rainfall in May and in August and September. They amounted to 90 mm and were almost three times higher than in an average year, similar to 2011/12. Water flow is composed equally of surface runoff and underground outflow. This balance is particularly true with regard to the flatness of the terrain and reduced absorbency of hindering drainage. Especially during the spring thaw the soil can not accumulate large amounts of water. Retention observed changes were low, because of the high capillary rise of organic soils. The observed mediocre in the year negative value retention demonstrates the need for irrigation of the land. Studies have confirmed the dominant role of surface evaporation in the water balance. This is evidenced by the lower outflows in the first half year compared to the first half of the winter and fall in the average retention. High evaporation mainly favors the occurrence of shallow water and the air temperature. Potential evapotranspiration of grassland areas sufficiently moisture exceed 500 mm. The resulting work results differ from the calculation for the Leczna-Wlodawa Lakeland. Indicator values for the period 1951-1995 are: rainfall 550 mm, 108 mm outflow, evaporation 442 mm, changing retention assumed 0 mm. While the similar results were achieved with research conducted in the catchment ditch the G-8, where in a normal water outflow amounted to 102 mm, and retention decreased by 33 mm.