Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Okucia do drzwi przeciwpożarowych

Czajka Zbigniew

Świat Szkła

|

2023

|

R. 28, nr 7-8

13--17

2

Okucia do drzwi o zwiększonej odporności na włamanie

Czajka Zbigniew

Świat Szkła

|

2023

|

R. 28, nr 2

22--24

3

Konserwacja i odtworzenie części murów zamku górnego w Iłży w zakresie niezbędnym dla zachowania i ustabilizowania konstrukcji zabytku

Dygas Emil

Inżynieria i Budownictwo

|

2023

|

R. 79, nr 3-4

197--200

PL

W artykule przedstawiono zarys historyczny, zakres i rezultaty przeprowadzonych prac konserwatorsko-budowlanych zamku górnego w Iłży. Prace te obejmowały zabezpieczenie oryginalnych fragmentów budowli, podniesienie częściowo murów, odtworzenie zarysu pomieszczeń, a także wzniesienie tarasów widokowych na rzecz udostępniania zabytku dla ruchu turystycznego.

EN

The article presents the historical outline, scope and results of conservation and construction works of the upper castle in Iłża carried out. These works include securing the original parts of the building, raising some of the walls, recreating the outline of the rooms, and erecting viewing terraces to make the monument available to tourists.

4

Silesian landscape with a castle in the background. A Wrocław donjon of the prince-crusader

Chorowska Małgorzata, Mruczek Roland

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

3--16

EN

The article is an attempt at outlining the cultural landscape of Silesia in times of breakthrough, in the 2nd and 3rd thirds of the 12th century, which was seen through the prism of studies on the early patronage of the Silesian Piasts. The symbol of deep transformations – apart from colonization and rental economy – became the then brick architecture of Lombard genesis, which north of the Alps was connected with Italian aspirations and the imperial power of the Hohenstaufen’s dynasty (1154–1186). The purpose of this work is to present the genesis of the innovative brick eighteen-sided donjon of the princely castle in Ostrów Tumski in Wrocław against the background of the journey of Bolesław I the Tall (exile years: 1146–1163) as well as political, economic, and legal transformations which he initiated in Silesia in the first decades of melioratio terrae (rule years: 1163–1201). That time, which was initially dominated by the Piast conflict with magnates and then by the first successful economic and settlement experiments, preceded widely known in source literature huge architectural and urban investments of European momentum undertaken by his son Henry the Bearded (1201–1238). This work is based on archaeological and architectural research results and analyses of the selected existing tower objects, mainly European, as well as on historical sources. The brick Wrocław donjon is a manifesto of power of Prince Bolesław I the Tall returning from the exile who regained the main gords of the province with difficulty (1163/1166). Similarly to numerous early French and English towers, it was an innovative experimental building but it did not have any direct formal imitations. In the search for its genesis, it is appropriate to refer to Lombard brick models, among which Milan’s defensive walls, which were destroyed after a long siege in the years 1161–1162, can be of great importance. In 1163 Bolesław I the Tall returned to the country from a long exile and initiated a “brick breakthrough” in fragmented Poland. It constituted one of the stages of the great “brick revolution” north of the Alps, which was initiated by the Hohenstaufen’s Italian policy.

PL

Artykuł jest próbą nakreślenia krajobrazu kulturowego Śląska w czasach przełomu, w 2. i 3. tercji XII w., widzianego przez pryzmat studiów nad wczesnym mecenatem Piastów śląskich. Symbolem głębokich przemian – oprócz kolonizacji i gospodarki czynszowej – stała się wówczas ceglana architektura o genezie lombardzkiej, łączona na północ od Alp z włoskimi aspiracjami i mocarstwową polityką Hohenstaufów (1154–1186). Celem pracy jest ukazanie genezy nowatorskiego, ceglanego, osiemnastobocznego donżonu książęcego zamku na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu na tle podróży Bolesława I Wysokiego (lata wygnania: 1146–1163) oraz przemian politycznych i ekonomiczno-prawnych, jakie zainicjował na Śląsku w pierwszych dekadach melioratio terrae (lata panowania: 1163–1201). Czas ten, zdominowany początkowo przez konflikt Piastów z możnowładztwem, potem przez pierwsze udane eksperymenty gospodarcze i osadnicze, poprzedził szeroko znane w literaturze przedmiotu ogromne inwestycje architektoniczne i urbanistyczne o europejskim rozmachu podjęte przez jego syna Henryka Brodatego (1201–1238). Praca opiera się na wynikach badań archeologiczno-architektonicznych oraz analizach wybranych istniejących obiektów wieżowych, głównie europejskich, a także źródeł historycznych. Ceglany donżon wrocławski to manifest władzy powracającego z wygnania księcia Bolesława I Wysokiego, z trudem odzyskującego główne grody prowincji (1163/1166). Podobnie jak liczne wczesne wieże francuskie i angielskie był budowlą nowatorską, eksperymentalną i nie znalazł bezpośrednich naśladownictw formalnych. W poszukiwaniach jego genezy wypada sięgnąć do lombardzkich wzorców ceglanych, wśród których istotne znaczenie mogą mieć mury obronne Mediolanu zburzone po długim oblężeniu w latach 1161–1162. Powracając w 1163 r. do kraju z długiego wygnania, Bolesław I Wysoki zainicjował „ceglany przełom” w Polsce dzielnicowej, który stanowił jeden z etapów wielkiej „ceglanej rewolucji” na północ od Alp, zapoczątkowanej przez politykę włoską Hohenstaufów.

5

Teoria konserwatorska a dostępność zabytków /na przykładzie Zamku Wysokiego w Malborku

Bukal Grzegorz, Kowalska Agnieszka

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 13

85--100

PL

Obowiązująca Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami zawiera formułuje wymagania dotyczące wszystkich budynków, bez różnicowania ich pod względem wartości zabytkowych. Celem tekstu jest zwrócenie uwagi na problem niespójności między wymaganiami zawartymi w Ustawie, a współczesnymi zasadami ochrony zabytków. Przyjęty w tekście ogólny podział budynków zabytkowych pod względem ich podatności na usuwanie barier skonfrontowano z przykładem Zamku Wysokiego w Malborku, stanowiącego część kompleksu zamkowego (Muzeum Zamkowego w Malborku), wpisanego na listę dziedzictwa światowego UNESCO.

EN

The current Polish Law of July 19, 2019 on Ensuring Accessibility for Persons with Special Needs formulates requirements for all buildings, without differentiating them in terms of historic values. The purpose of the text is to draw attention to the problem of inconsistency between the requirements of the Law and modern principles of historic preservation. The general division of historic buildings adopted in the text in terms of their susceptibility to barrier removal is confronted with the example of the High Castle in Malbork, which is part of the castle complex (Malbork Castle Museum), listed as a UNESCO World Heritage Site.

6

Drzwi na drogach ewakuacyjnych

Pawłowski Kamil

Inżynier Budownictwa

|

2022

|

nr 1

90--91

7

Planning protection of Ciechanow castle versus contemporary exposition in the landscape

Drobek Katarzyna, Boguszewska Kamila

Budownictwo i Architektura

|

2022

|

Vol. 21, no 4

79--88

EN

The castle in Ciechanow is classified as a Gothic castle of the lowland type. The building, which is an example of defensive architecture, is located to the north of the historic urban layout of the Ciechanow centre. At present, the castle is covered by the following forms of protection: protection for the Natural and Landscape Complex "Łydynia River Valley”, provisions of the Local Spatial Development Plan and an entry in the Register of Historic Monuments. The authors of the paper analyse the legal regulations concerning the castle and their impact on the contemporary castle’s exposition in the landscape.

PL

Zamek w Ciechanowie zaliczany jest do zamków gotyckich typu nizinnego. Obiekt będący przykładem architektury obronnej zlokalizowany jest na północ od historycznego założenia urbanistycznego śródmieścia miasta Ciechanowa. W chwili obecnej zamek objęty jest następującymi formami ochrony: ochroną do dla zespołu Przyrodniczo – Krajobrazowego „doliny rzeki Ładyni, zapisami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego oraz wpisem do Rejestru zabytków. Autorki artykuły analizują zapisy prawne dotyczące zamku oraz ich wpływu na współczesna ekspozycję zamku w krajobrazie

8

Methods of protection and the state of preservation of the walls topping of Gothic brick castles

Trochonowicz Maciej, Drobek Katarzyna

Budownictwo i Architektura

|

2022

|

Vol. 21, no 4

67--78

EN

This article is an analysis of methods of securing historic walls in objects in the form of so-called permanent ruins. The research group consists of the brick Gothic castles of Mazovia in Ciechanów, Czersk, Liw and Sochaczew. Based on the analysis of documentation and our research, the effectiveness of the solutions applied in 4 different technological variants was evaluated. The state of preservation of the introduced solutions after several years of work was also assessed. The entire study was summarised in a table and conclusions were drawn.

XX

Niniejszy artykuł jest analizą metod zabezpieczania historycznych murów w obiektach w postaci tzw. trwałej ruiny. Grupę badawczą stanowią ceglane gotyckie zamki mazowieckie w Ciechanowie, Czersku, Liwie i Sochaczewie. Na podstawie analizy dokumentacji oraz badań własnych, oceniono skuteczność rozwiązań zastosowanych w 4 różnych wariantach technologicznych. Ocenie podlegał również stan zachowania wprowadzonych rozwiązań po upływie kilku lat od wykonania prac. Całość opracowania została podsumowana tabelarycznie i wyciągnięte zostały wnioski.

9

The ruins of the castle in Koło in the light of the latest architectural and archaeological research, and their conservation issues

Piaskowska Beata, Prarat Maciej, Różański Artur, Olszacki Tomasz, Schaaf Ulrich

Architectus

|

2022

|

Nr 4 (72)

47--58

EN

The ruins of the castle in Koło are one of the better-preserved examples of a stronghold from the times of Kazimierz Wielki in the lowlands. The building has been in a state of ruin since the 17th century. A prominent corner tower with a fragment of three curtains has survived to this day. The purpose of this text is to discuss the results of architectural and archaeological research carried out in the years 2019–2020 and the project of the castle’s partial protection. The analysis of the aforementioned research made it possible to state that the construction of the stronghold began with the residential tower in the northern part. Subsequently, a tower was built in the south-west corner. In the next few stages, curtain walls were erected, closing the courtyard. In the southern part there was a gatehouse. A different construction technique enables us to conclude that there were several workshops working on it, which used single-rack and overhang scaffolding. The condition of the ruins was so bad that it was necessary to arrange a project to protect parts of one of the walls, which was completed in 2020.

PL

Przedmiotem artykułu są ruiny zamku w Kole. To jeden z najlepiej zachowanych przykładów warowni z czasów Kazimierza Wielkiego na terenach nizinnych w Polsce. Budowla ta już od XVII w. znajdowała się w stanie ruiny. Do dziś zachowała się wydatna wieża narożna z fragmentem trzech kurtyn. Celem autorów niniejszego artykułu było omówienie wyników przeprowadzonych w latach 2019–2020 badań architektonicznych i archeologicznych ruin zamkowych oraz projektu częściowego zabezpieczenia tych pozostałości. Wykonane analizy pozwoliły na konstatację, że budowę warowni rozpoczęto od wieży mieszkalnej w części północnej. W dalszej kolejności powstała wieża w narożniku południowo-zachodnim. W kolejnych kilku etapach wzniesiono mury kurtynowe, zamykając dziedziniec. W części południowej funkcjonował budynek przybramia. Zastosowane różne techniki budowlane prawdopodobnie świadczą o tym, że pracowało przy niej kilka warsztatów, które wykorzystywały rusztowania jednosztandarowe i przewieszone. Stan zachowania ruin był na tyle zły, że konieczne było wykonanie projektu zabezpieczenia fragmentu jednej ze ścian, co też wykonano w 2020 r.

10

Wykorzystanie i funkcjonowanie ruin zamkowych w Iłży

Drobek Katarzyna, Trochonowicz Maciej

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

T. 17, nr 2

45--54

PL

Niniejszy artykuł stanowi przedstawienie obecnego funkcjonowania, zagospodarowania, stanu badań oraz stanu technicznego ruin zamkowych w Iłży. Relikty warowni są jednym z najciekawszych obiektów znajdującym się na terenie województwa mazowieckiego. Ich położenie dominujące w sylwecie miasta wykazuje duże wartości krajobrazowe całego zespołu zamkowego, który stanowi element identyfikacyjny Iłży. Fortyfikacja od setek lat pozostaje w formie ruiny i jej forma jest utrwalona w pamięci i świadomości społeczeństwa. Obiekt ten obecnie jest udostępniony do ruchu turystycznego. Stale prowadzone są na nim również badania archeologiczne oraz tworzone nowe koncepcje zagospodarowania terenu zamku.

EN

The article presents the current functioning, development, state of research and technical condition of the castle ruins in Iłża. The relics of the fortress are one of the most interesting objects located in the Masovian Voivodeship. Their location in the city shows great landscape values of the entire castle complex, which is the identification element of Iłża. For hundreds of years, the fortification has been kept in the form of a ruin and its form is preserved in the memory and consciousness of the society. The castle is currently open to tourist traffic. Archaeological research is also carried out there and new concepts for the development of the castle area are created.

11

Parameters of castle fortifications on the territory of the western regions of Ukraine of the middle of the 16th - beginning of the 18th centuries

Okonchenko Olha, Okonchenko Ihor

Przestrzeń i Forma

|

2021

|

nr 47

213--226

EN

A comparative typological and metrological analysis of defensive structures of 53 castles in the western regions of Ukraine is carried out. Fortification lines of castles are classified, based on the division of fortresses by their dimensions, proposed in the treatise on fortification in 1659 by J. Naronovich-Naronsky. The reasons for the functioning of castle fortifications with different levels of defense in one period are explained.

PL

Przeprowadzono porównawczą analizę typologiczną i metrologiczną umocnień obronnych pięćdziesięciu trzech zamków zlokalizowanych na terenie zachodnich obwodów Ukrainy. Sklasyfikowano linie umocnień zamkowych w oparciu o podział twierdz pod względem rozmiaru, zaproponowany w traktacie o fortyfikacjach 1659 roku przez Naronowicza-Narońskiego. Uzasadniono przyczyny funkcjonowania w tym samym okresie umocnień zamkowych o różnym poziomie obronności.

12

The room above the porte cochère of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter

Piwek Aleksander, Jażdżewski Tomasz

Architectus

|

2021

|

Nr 3 (67)

3--12

EN

This article presents the history of the construction of the room above the porte cochère in the northern wing of the Kwidzyn castle in the times of the Pomesanian chapter. The findings presented here were derived from the architectural and stratigraphic research and analysis of archival materials conducted in 2017. According to these findings, the room was built in the first stage of erecting the castle. In the following centuries, it underwent architectural changes corresponding to the new needs of the castle’s inhabitants. The preserved traces testify that it had several successive functions from the 14th to the 16th century, so far not fully recognised and explained: a watchtower, court office or chamber, or even a chapel. Much of the knowledge about it is contained in the stratification of the walls and the reconstructions of historical transformations from the medieval period. In later times, the room was spared significant damage and still constitutes a valuable source of knowledge about the castle’s history.

PL

W artykule przedstawiono historię budowlaną pomieszczenia nad przejazdem bramnym w skrzydle północnym zamku w Kwidzynie w czasach kapituły pomezańskiej. Prezentowane ustalenia uzyskano na podstawie wyników badań architektonicznych, stratygraficznych oraz analizy materiałów archiwalnych, które przeprowadzono w 2017 roku. Według nich pomieszczenie powstało w pierwszym etapie wznoszenia zamku. W kolejnych wiekach podlegało architektonicznym zmianom odpowiadającym nowym potrzebom mieszkańców zamku. Zachowane ślady świadczą, że od XIV do XVI wieku pełniło ono kilka następujących po sobie funkcji, dotąd nie w pełni rozpoznanych i umotywowanych: strażnicy, kancelarii bądź izby sądowej, a nawet kaplicy. Znaczną część wiedzy o nich zawarto w rozwarstwieniu ścian i rekonstrukcjach historycznych przekształceń z okresu średniowiecza. W późniejszych czasach wnętrze uniknęło znacznych zniszczeń i do dziś stanowi cenne źródło wiedzy o historii zamku.

13

Chronology of transformations in Grodno Castle from the 13th to the mid-16th century

Chorowska Małgorzata

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

3--19

EN

The aim of the article is to present the results of the architectural research on Grodno Castle which was carried out by the author in the years 2017-2019 in cooperation with Radosław Biel and a query of published written sources by Agnieszka Gryglewska. They shed new light on the chronology of transformations in the structures of the upper castle in the period from the end of the 13th to around the mid-16th century. Contrary to what has been previously thought, the shape of the upper castle consisting of three wings of buildings with a height of 3-4 storeys was formed in a different way at that time. This was previously attributed to construction actions undertaken in the early modern age. The late-medieval origin also refers to the tower perimeter of the middle castle and the lower part of the wall protecting the zwinger. As a result of the conducted studies and field research, construction actions which were undertaken in the Middle Ages in the upper castle, can be grouped into three phases that occurred in around 1300, 1350 and 1500. In phase 1, a high perimeter wall with battlements and a hoarding overhanging the entrance gate to the castle and a section of the southern wall from the rocky slope and the road running along the River Bystrzyca Valley, were constructed. The wall climbed a rocky slope, culminating on the eastern side. There, at the highest point of the hill, it formed a square tower in plan with the same height as its adjacent sections. This fact makes us connect Grodno Castle with the type of the so-called coat castles, relatively rare in Silesia, but numerous in the territory of Bohemia. The wall surrounded a large courtyard and the rock on which the princely house was built. The entrance to the castle led from the south-west through a high ogival gate arcade secured with a portcullis. In around the mid-14th century, a long two-winged house was added to the inner side of the defensive wall. It had two storeys and reached half the height of the present 2nd storey of the castle. From the east, the southern wing reached the rock on which the oldest castle building was built. The last medieval extension probably took place at the beginning of the 16th century, due to the fact that the Czetryc family obtained a royal privilege in 1502 and a lucrative customs house in Jedlinka. As a result, the two-storey stone house was transformed into a four-storey stone and brick house, although some of its internal divisions and the rooms above the kitchen were made of wood. The storeys of the heightened house "climbed onto the rock" on which the house from phase 1 previously stood and were closed from the north with a thick stone wall. Even further to the north there was a brick kitchen. The most important room in the house was a magnificent two-storey hall which occupied the entire central part of the southern wing on the 3rd storey. Thus, it turned out once again that the scope of construction works which were carried out in the castle in the Middle Ages and the size of its body turned out to be larger than originally assumed.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań architektonicznych zamku Grodno przeprowadzonych przez autorkę w latach 2017-2019, przy współpracy Radosława Biela, oraz kwerendy publikowanych źródeł pisanych przygotowanej przez Agnieszkę Gryglewską. Rzucają one nowe światło na chronologię przeobrażeń zabudowy górnego zamku w okresie od końca XIII do około połowy XVI w. Inaczej niż dotychczas sądzono, ukształtowała się wówczas bryła zamku górnego, złożona z trzech skrzydeł zabudowy o wysokości 3-4 kondygnacji, co przypisywano dotąd działaniom budowlanym podejmowanym w dobie nowożytnej. Średniowieczną metrykę przypisano także do obwodu basztowego średniego zamku i dolnej części muru osłaniającego międzymurze. W wyniku przeprowadzonych studiów i badań terenowych stwierdzono, że działania budowlane podejmowane w średniowieczu na górnym zamku można pogrupować w trzech fazach zaistniałych ok. 1300 r., ok. 1350 i ok. 1500 r. W pierwszej fazie powstał wysoki mur obwodowy z blankowaniem i hurdycją nadwieszoną nad bramą wjazdową do zamku i odcinkiem muru południowego od strony skalnego zbocza i traktu drożnego biegnącego doliną rzeki Bystrzycy. Mur wspinał się po skalnym zboczu, osiągając kulminację po stronie wschodniej. Tam, w najwyższym punkcie wyniesienia formował kwadratową w planie basztę, o tej samej wysokości co przyległe jego odcinki. Stwierdzenie tego faktu każe wiązać zamek Grodno z typem tzw. zamków płaszczowych, stosunkowo rzadkich na Śląsku, lecz licznych na terenie Czech. Mur opasywał obszerny dziedziniec i skałę, na której zbudowano książęcy dom. Wjazd do zamku prowadził od południowego zachodu przez wysoką, ostrołuczną arkadę bramną zabezpieczoną broną. Około połowy XIV w. do wewnętrznej strony muru obronnego został dobudowany długi, dwuskrzydłowy dom. Miał on dwie kondygnacje i sięgał do połowy wysokości obecnego I piętra zamku. Od wschodu skrzydło południowe dobijało do skały, na której wznosił się najstarszy budynek zamkowy. Ostatnia średniowieczna rozbudowa nastąpiła zapewne w początkach XVI w., w związku z uzyskaniem przez właścicieli zamku przywileju królewskiego i lukratywnej komory celnej w Jedlince. W jej efekcie dwukondygnacyjny, kamienny dom został przekształcony w czterokondygnacyjny dom kamienno-ceglany, choć część jego wewnętrznych podziałów i izby nad kuchnią pozostały wykonane w drewnie. Piętra podwyższonego domu „weszły na skałę”, na której wcześniej stał dom z I fazy, i zostały zamknięte od północy grubą, kamienną ścianą. Jeszcze dalej na północ znajdowała się murowana kuchnia. Najważniejszym pomieszczeniem domu była potężna, dwukondygnacyjna aula zajmująca na poziomie II piętra całą środkową część skrzydła południowego. Tym samym po raz kolejny okazało się, że zakres prac budowlanych, jakie prowadzono na zamku w średniowieczu, i jego bryła były znacznie bardziej rozległe, niż początkowo przypuszczano.

14

Castles of Northwestern Bohemia in the Middle Ages

Sýkora Milan

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

107--119

EN

The oldest royal and nobility castles appear in Northwestern Bohemia in the 2nd third of the 13th century. Builders mainly use castles with a Bergfried and a palace or with a donjon, regular castle dispositions remain limited to the environment of royal cities. However, the growth in construction of nobility castles did not occur until the reign of John the Blind, when many of them were built as fief castles. During the 14th century we can observe different tendencies in the construction of castles. There are more sophisticated mansions, where a large palace stands as the main building. In the last quarter of the 14th century we can already observe decline in the use of defensive components. The direction of the castle architecture towards comfortable settlements was disrupted by the Hussite wars and the massive development of firearms. During the war years in Bohemia, an ingenious architecture was being created using both passive and active defence means, which spread throughout Europe and formed one of the sources of inspiration for modern bastion fortresses. After the Hussite wars, we see tendencies aimed at improving the quality of residential and representational components. The purpose of this article is not only to present the complicated beginnings of castles in northwestern Bohemia (today’s Ústí region), but also to attempt to describe the development trends of castle architecture until the late Middle Ages. In his work, the author focused on the description and interpretation of several key objects and on the outline of general trends.

PL

Trzynasty wiek był nie tylko świetlanym okresem panowania ostatnich królów charyzmatycznej dynastii Przemyślidów, ale także okresem stopniowej i długotrwałej transformacji ziem Królestwa Czeskiego, która zasadniczo zmieniła jego wygląd i sposób życia jego mieszkańców. Oprócz ukonstytuowania się szlachty jako grupy społecznej reprezentowanej przez różnorodne symbole wizualne, jednym z przejawów tej przemiany było zastąpienie wczesnośredniowiecznych grodów nowymi kamiennymi zamkami. Wysokie średniowieczne zamki, w przeciwieństwie do swoich poprzedników, miały bardziej zróżnicowane spektrum funkcji, które dodatkowo różniły się w zależności od poszczególnych przypadków. Zamki wczesnego średniowiecza w rozmaity sposób łączyły swoją główną funkcję mieszkalną z funkcjami wojskowymi, centrotwórczymi, administracyjnymi, gospodarczymi, prawnymi i symbolicznymi. Celem artykułu jest nie tylko przedstawienie skomplikowanych początków zamków w północnozachodnich Czechach (dzisiejszy region Ústí), ale także próba opisu tendencji rozwojowych architektury zamkowej aż do późnego średniowiecza. W swojej pracy autor skupił się na opisie i interpretacji kilku kluczowych obiektów oraz na zarysie ogólnych trendów.

15

Archaeological research at Grodno Castle in Zagórze Śląskie from 2017 to 2019

Biel Radosław, Konczewska Magdalena, Konczewski Paweł

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

21--28

EN

Although Grodno Castle (Kynsburg), located in the southern part of the Wałbrzyskie Mountains, due to its turbulent history has been popular since the 19th century, this fact has never translated into the level of advancement of the scientific studies devoted to it. Until recently, scientific research, especially excavations, was carried out to a very limited extent. The aim of the article is to present and discuss the results of archaeological research conducted in 2017-2019 and its correlation with the knowledge provided to us by written sources. For this purpose, the most important historical events related to the functioning of Grodno Castle are briefly discussed. Then, the results of analyzes of the nature and relative chronology of the stratigraphic layers forming the embankment located on the castle zwinger and lying in the courtyard of the upper castle are presented, along with summarizing the conclusions of the typological, morphological, chronological and comparative analyzes of the archaeological finds discovered during the excavations. As a result of these activities, in the case of the layers forming the embankment located on the zwinger, 6 phases of anthropogenic activity were distinguished, which were related to historical events, and an image of the material culture of the castle inhabitants and the changes taking place in it over more than seven centuries were obtained.

PL

Choć zamek Grodno (Kynsburg), położony w południowej części Gór Wałbrzyskich, wskutek swej burzliwej historii cieszył się popularnością już od XIX w., nigdy nie przełożyła się ona na stopień zaawansowania poświęconych mu studiów naukowych. Jeszcze do niedawna badania naukowe, a szczególnie prace wykopaliskowe prowadzono tam w bardzo ograniczonym stopniu. Celem artykułu jest zaprezentowanie i omówienie wyników badań archeologicznych prowadzonych w latach 2017-2019 i ich korelacja z informacjami ze źródeł pisanych. W tym celu skrótowo omówiono najważniejsze znane wydarzenia historyczne związane z funkcjonowaniem zamku Grodno. Następnie zaprezentowano wyniki analiz charakteru i względnej chronologii nawarstwień stratygraficznych tworzących nasyp zlokalizowany na zamkowym międzymurzu oraz zalegających na dziedzińcu zamku górnego, a także podsumowano wnioski płynące z wykonanych analiz typologicznych, morfologicznych, chronologicznych i porównawczych ruchomego materiału zabytkowego, odkrytego w trakcie badań przeprowadzonych metodą wykopaliskową. W efekcie tych działań, w przypadku nawarstwień tworzących nasyp położony na międzymurzu, wyróżniono sześć faz aktywności antropogenicznej, które powiązano z historycznymi wydarzeniami, a także uzyskano obraz kultury materialnej mieszkańców zamku i zachodzących w niej zmian na przestrzeni przeszło siedmiu wieków.

16

Ruiny zamku w Czchowie – analiza prac konserwatorskich i budowlanych

Martyka Anna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 64

28--44

PL

Średniowieczny zamek w Czchowie, usytuowany na jednym ze wzgórz nad Dunajcem, stanowi niezwykle malowniczą dominantę w krajobrazie miasta i okolicy. Jest to jeden z najstarszych zamków królewskich zbudowanych przy trakcie handlowym na Węgry. Jako pierwsza powstała wieża strażnicza, której inicjatorem był prawdopodobnie król Wacław II. Strażnica wraz z komorą celną zapewniały militarną i administracyjną ochronę interesów państwa polskiego na jego południowym pograniczu. O wyjątkowości zamku w Czchowie świadczy jego sąsiedztwo w postaci średniowiecznego układu urbanistycznego z gotyckim kościołem i drewnianą dzwonnicą oraz wczesnośredniowiecznej osady o nazwie Grodzisko. W wyniku zakończonej w roku 2018 konserwacji i rekonstrukcji założenia zamkowego dominantą wysokościową krajobrazu miejskiego stała się już nie tylko wolno stojąca wieża, lecz także zrekonstruowana baszta bramna. Oprócz znaczenia w wymiarze symbolicznym i kulturowym zabytek zyskał nowe wartości użytkowe i ekonomiczne jako atrakcja oraz miejsce edukacji i wypoczynku turystów i mieszkańców.

EN

The medieval castle in Czchów, situated on one of the hills above the Dunajec River, is an exceedingly picturesque landmark in the landscape of the town and the nearby countryside. It is one of the oldest royal castles to be built near the trade route to Hungary. A guard tower was the first to be built, probably on the orders of king Wenceslaus II. The guard tower, along with a customs chamber, ensured the military and administrative protection of the Polish state’s interests in its southern borderlands. The exceptionality of Czchów Castle is highlighted by its proximity to a medieval urban layout with a Gothic church and a timber bell tower, along with an early medieval settlement named Grodzisko. As a result of the conservation and reconstruction of the castle complex, it was not only the freestanding tower that acted as the vertical landmark of the townscape, but also the reconstructed gatehouse tower. Apart from its symbolic and cultural significance, the heritage site gained new utilitarian and economic values as an attraction and place of education and rest for tourists and residents.

17

Revived degraded monuments of fortification architecture – potential for the historical small towns development

Leshchenko Nellya, Tovbych Valeriі

Budownictwo i Architektura

|

2020

|

Vol. 19, no 1

47--54

EN

This article proposes a strategy for the revival of degraded monuments of fortification architecture as a source of the future small historical towns development in general and the improvement of their inhabitants life quality. The recommendations on how to adapt them to cultural and tourist clusters are discussed in detail in the project of Klevan Castle revival.

PL

Artykuł proponuje strategię renowacji zniszczałych zabytków architektury fortyfikacyjnej jako źródła rozwoju przyszłych małych miasteczek historycznych w ogólności i poprawy jakości życia ich mieszkańców. Rekomendacje dotyczące sposobu zaadaptowania ich do klasterów kulturalnych i turystycznych zostały szczegółowo omówione na przykładzie projektu renowacji Zamku w Klewaniu.

18

Wieża bramna Zamku Górnego w Opolu

Legendziewicz Andrzej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 60

26--39

PL

Artykuł prezetuje wyniki badań architektonicznych wieży bramnej zamku Górnego w Opolu. We wstępie omówiono najstarsze wzmianki, dotychczasową literaturę oraz przedstawiono opis obiektu. Bazując na wynikach badań realizację wieży bramnej można wiązać z działalnością księcia Władysława Opolczyka i osadzić w latach 1382–87. Średniowieczną wieżę bramną wzniesiono na planie prostokąta. Dość regularną kompozycję gotyckiej elewacji tworzyły wnęki oraz otwory zakomponowane na dwóch poziomach. Najniższy złożony był z otworu bramnego flankowanego przez dwie ostrołuczne blendy i parę lizen, oraz okulusa na południowym skraju. Drugi poziom, oddzielony płyciną fryzową, posiadał dwoje okien prostokątnych – na osi nad przejazdem oraz nad południową lizeną. Powyżej nich założono ganek hurdycji. We wnętrzach dwóch dolnych kondygnacji zlokalizowano pomieszczenia obsługi mostu zwodzonego, lochu, a także pieca ogrzewającego salę na piętrze. Poziom przejazdu wypełniała sień i izba straży oraz studnia – zejście na poziom obsługi mostu. Najwyższa kondygnacja miała funkcję obronną. Wieżę przebudowano w XVII wieku, a także w latach 1858–59, kiedy to zwieńczenie ukształtowano w formie stylizowanego niskiego krenelaża. Klatkę schodową wprowadzono w 1898 roku, a elewację północną zasłonięto w 1938 roku.

EN

The article presents the results of architectural research of the gate tower of the Górny Castle in Opole. In the introduction, the oldest mentions, current literature and description of the object are discussed. Based on the results of research, the implementation of the gate tower can be associated with the activities of Prince Vladislaus II of Opole and embedded in 1382–87. The medieval gate tower was erected with a rectangular plan with the front facing east. Quite a regular composition of the Gothic façade was formed by recesses, widows and door composed on two levels. The lowest one was composed of: a gate opening flanked by two pointed blends and a pair of pilaster strips, and an oculus on the southern edge. The second level, separated by a frieze panel, had two rectangular windows – on the axis above the passage and above the southern panel. Above them, the wooden hoards was established. The interiors of the lower two floors have service rooms for drawbridges, a dungeon and a furnace heating the room on the first floor. The level of the passage was filled with an entrance hall and a fire chamber and a well – descent to the level of bridge service. The top floor had a defensive function. The tower was rebuilt in the 17ᵗʰ century, and also in the years 1858–59, when the crown was shaped in the form of a stylized low battlement. The façade arrangement was also changed by introducing semi-circular and pointed windows openings. A cage frame was introduced in 1898 and the north facade was covered in 1938.

19

Walory architektoniczno – krajobrazowe zamków w trwałej ruinie na przykładzie zamku w Czersku

Drobek Katarzyna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2019

|

T. 15, nr 2

89--97

PL

Poniższy artykuł ma na celu przedstawienie walorów architektoniczno-krajobrazowe ruin zamku w Czersku. Są one przykładem zamków należących niegdyś do dynastii książąt mazowieckich. Ich ciekawa historia, malownicze położenie oraz duże wartości architektoniczne przyciągają wielu turystów. Dlatego też opisane zostały rozważania dotyczące zarówno walorów krajobrazowych jak i architektonicznych obiektu. Artykuł ten zawiera również opis historii warowni oraz zmian jego formy na przestrzeni wieków.

20

Funkcjonowanie obiektów w trwałej ruinie na przykładzie zamku w Janowcu

Drobek Katarzyna

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2019

|

T. 15, nr 3

7--17

PL

Ruiny zamkowe są stale obecne w krajobrazie Polski. Wzrost zainteresowania tego typu obiektami powoduje, że są one przystosowywane do funkcji współczesnych w celu zapewnienia im dalszego funkcjonowania. Zamek w Janowcu, na którym skupia się niniejszy artykuł, w czasach swojej świetności był rezydencją znamienitych rodów magnackich. Zamek ten jest niezwykle ciekawym przykładem zamków średniowiecznych funkcjonujących w formie trwałej ruiny, dlatego też na jego przykładzie zostanie omówione obecne działanie tego typu obiektów.