Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Utrwalenie elementów tożsamości lokalnej. Zabytkowy obiekt Elektrowni Falenickiej w Warszawie

Wośko-Czeranowska Agnieszka

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

219--236

PL

W miastach, wsiach i na osiedlach (współcześnie wchodzących w skład Pasma Otwockiego), które powstawać zaczęły na południe od Warszawy pod koniec XIX w., tożsamość lokalną budowały i nadal konstytuują różnorodne elementy: przyrodnicze, przestrzenne, funkcjonalne oraz architektoniczne. Celem artykułu jest przybliżenie jednej z lokalnych dominant, integrującej pierwiastki techniki i architektury - zabytkowego obiektu dawnej elektrowni gminy Falenica Letnisko. Losy Elektrowni Falenickiej były nieodłącznie splecione z historią miasteczka, a potem osiedla. Obiekt ten nie pełni dziś pierwotnej funkcji i nieużytkowany niszczeje. Budynek stanowi dominantę przestrzenną, ma oryginalną bryłę oraz interesujący detal architektoniczny. Od momentu powstania do dziś, jest jednym z istotnych elementów budujących tożsamość lokalną wśród społeczności Falenicy.

EN

In the towns and villages that began to emerge south of Warsaw at the end of the 19th century (now part of the Otwock Range), local identity was built and still is built by various elements: natural, spatial, functional and architectural. The article aims to focus on one of the local dominants integrating the elements of technology and architecture - the historic building of the former Power Station in the Letnisko Falenica commune from 1929, which currently does not fulfil its original technical function and is decaying when not used. The fate of the Power Station was related to the village's history, and then the estate. The building was and is a spatial dominant and has an interesting shape and architectural detail, and from the time of its inception to the present day, it is one of the elements that build local identity among the Falenica community.

2

Cele i metody rewitalizacji średniowiecznych fortyfikacji Gdańska na przykładzie Baszty Latarnianej

Łapińska Agata

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

141--151

PL

Celem badań skoncentrowanych wokół Baszty Latarnianej w Gdańsku jest przede wszystkim zwrócenie uwagi na zapomniane zabytki oraz ich problematykę. Z analiz przeprowadzonych na podstawie materiałów z Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz literatury przedmiotu wynika, że obiekt pomimo szeregu zaniedbań, ma wysoką wartość. Całość badań doprowadziła do rozważań na temat wprowadzenia życia do zabytkowej architektury, w taki sposób, aby jej nowa funkcja była korzystna w skali miasta, współgrała z otoczeniem i tkanką historyczną obiektu. Pojawia się pytanie: adaptacja czy rekonstrukcja? W poszukiwaniu rozwiązania dla Baszty Latarnianej, najważniejszy staje się kontekst i analiza całego obszaru, tak aby obiekt przywrócić do użytku.

EN

The aim of the research on the Lighthouse Tower in Gdańsk is, to draw attention to the forgotten monuments and their problems. The analyzes carried out on the basis of materials from the NID and the literature show that the facility, despite a number of negligence, has a high value. Additionally, the original street grid and the foreground are visible. The whole research led to considerations on introducing life to historic architecture in such a way that the function would be beneficial in the scale of the city, harmonized with the surroundings and the historical tissue of the building. Therefore, adaptation or reconstruction? In the search for a solution for the Lantern Tower, the most important thing is the context and analysis of the entire area, so that the object comes back to life.

3

Historical system of public green areas - untapped potential of towns - on the example of Ciechocinek

Balik Katarzyna, Lisowska Magdalena

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 15

81--106

EN

Historic green spaces in towns cities, especially those that build up a system of public areas, play an extremely important role in shaping the spatial structure of a town. These systems, often designed by excellent planners, architects and urbanists, are very durable elements of urban layouts and to a large extent determine the development of a town. This article presents the results of research on green areas in Ciechocinek conducted by the authors, from 2017 to 2022, as part of the statutory activities of the National Institute of Cultural Heritage. First of all, the functioning of a homogeneous system of public green areas in Ciechocinek is demonstrated, which clearly defines the character and specifitown of the town, and constitutes its enormous potential. The history of its formation and development, its characteristic features and values were presented, the state of preservation and threats were discussed, and actions were proposed to make full use of its potential. It emphasises the need to plan activities not only at the scale of the objects, but also in relation to the whole system, as it is their belonging to a larger whole that defines their essence and value.

PL

Historyczne tereny zieleni w miastach, zwłaszcza te które budują system terenów publicznych, odgrywają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu struktury przestrzennej miasta. Systemy te zaprojektowane często przez wyśmienitych planistów, architektów i urbanistów są bardzo trwałymi elementami układów urbanistycznych i w znacznym stopniu determinują rozwój miasta. W artykule przedstawiono wyniki badań dot. terenów zieleni w Ciechocinku prowadzonych przez autorki, w latach 2017-2022 w ramach statutowej działalności Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Przede wszystkim wykazano funkcjonowanie w Ciechocinku jednorodnego systemu publicznych terenów zieleni, który w sposób jednoznaczny określa charakter i specyfikę miasta, i stanowi jego olbrzymi potencjał. Przedstawiono historię jego formowania i rozwoju, charakterystyczne cechy i wartości, omówiono stan zachowania i zagrożenia oraz zaproponowano działania pozwalające w pełni wykorzystać jego potencjał. Podkreślono konieczność planowania działań nie tylko w skali obiektów, lecz również w odniesieniu do całego systemu, bowiem właśnie przynależność do większej całości określa ich istotę i wartość.

4

Świadectwa energetyczne a wymiana instalacji w zabytkowych budynkach

Nawara Radosław

Elektroinstalator

|

2023

|

nr 7-8

51--55

PL

Instalacje elektryczne i energetyczne to istotne kwestie w procesie dostosowywania starego, zabytkowego budynku do nowych funkcji. Już sama zmiana funkcji generuje wiele zmian i wyzwań, bo przykładowo, budynki i lokale handlowe wymagają szerszych klatek schodowych, wyższych kondygnacji niż jest to wymagane w budynkach mieszkalnych. Należy uwzględnić szereg aktualnie obowiązujących norm, standardów i wskaźników urbanistycznych z poszanowaniem zasad ochrony zabytków. Remonty zabytkowych obiektów wymagają zmiany ich lokalizacji, zaprojektowania klimatyzatorów, sanitariatów i wielu innych elementów wynikających z ogólnych przepisów. Dlatego, w starych budynkach bardzo ważna i jednocześnie problematyczna jest właśnie wymiana instalacji. Wynika to ze względów bezpieczeństwa, a trudność wynika z konieczności zachowania wartości wizualnej i historycznej obiektu. Na różne problemy wykonawcze należy przyjąć bufor czasu i pieniędzy. Na co powinien zwrócić szczególną uwagę inwestor kupujący zabytkowe budynki? Na co zgodzi się konserwator zabytków i kiedy zapytać go o opinię?

5

Wieża wodna - kłopotliwe dziedzictwo czy szansa na nową przyszłość? Na przykładzie Wieży „Borki” w Katowicach

Adamczyk-Bomersbach Teresa

Builder

|

2023

|

R.27, nr 11

10--15

PL

Dawne wieże wodne, tracąc swoje pierwotne walory funkcjonalne, stały się w większości dziedzictwem kłopotliwym, wręcz niechcianym. Trudności adaptacyjne (dostosowanie do obowiązujących norm i przepisów, duże koszty) przeważają niestety nad ewidentnymi wartościami historycznymi, architektonicznymi, konstrukcyjnymi czy krajobrazowymi. Tekst porusza problem konserwacji i adaptacji jednej z dwóch „siostrzanych” wież katowickich, zaprojektowanych przez braci Georga i Emila Zillmannów. Wieża „Borki” znalazła nowego właściciela i od 4 lat prowadzone są w niej prace konserwatorsko-remontowe mające na celu przywrócenie obiektowi dawnej świetności oraz umożliwienie adaptacji do nowych, społecznie użytecznych funkcji. W ramach współpracy naukowo-badawczej, nawiązanej pomiędzy Fundacją Śląsk Wczoraj i Dziś a Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, wykonane zostały prace badawcze i analityczne obiektu wraz z otaczającym go kontekstem, a następnie studenci opracowali szereg rozwiązań projektowych, z których najbardziej interesujące mają szansę na realizację. W tekście zaprezentowane zostały działania przedprojektowe oraz główne trendy pojawiające się w koncepcjach studenckich.

EN

Former water towers, losing their original functional values, have mostly become a troublesome, even unwanted heritage. Adaptation difficulties (adaptation to applicable standards and regulations, high costs) unfortunately prevail over evident historical, architectural, construction or landscape values. The text deals with the problem of conservation and adaptation of one of the two "sister" towers in Katowice, designed by the brothers Georg and Emil Zillmann. The "Borki" tower has found a new owner and conservation and renovation works have been carried out in it for 4 years, aimed at restoring the building to its former glory and enabling adaptation to new, socially useful functions. As part of the scientific and research cooperation established between the Śląsk Yesterday and Today Foundation and the Faculty of Architecture of the Silesian University of Technology in Gliwice, research and analytical work was carried out on the facility, along with its surrounding context, and then students developed a number of design solutions, the most interesting of which have a chance to be realised. The text presents pre-project activities and main trends emerging in student concepts.

6

Roboty górnicze związane z ograniczeniem zagrożenia wodnego, likwidacją i zabezpieczeniem wyrobisk, jako element poprawy bezpieczeństwa prowadzenia ruchu Kopalni Soli„Bochnia"

Flasza Michał, Puławska Aleksandra, Szydłowski Krzysztof, Paraszczuk Krzysztof

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2023

|

nr 12

3--10

EN

The article presents current mining works improving the safety of the Bochnia Salt Mine. Due to centuries of rock salt mining, intensive actions are required at the mine to protect the historic workings and surface of the area. In recent years, a sealing barrier has been constructed around the 16th-century Wielki Shaft to protect the salt rock mass from the destructive influence of external water. The mine is also carrying out intensive liquidation of redundant post-mining pits, which reduces the convergence of historic chambers and pits, and limits the extent of mining damage to surface facilities. An important task of the ongoing mining work is the protection, maintenance and preservation of the pits under historic protection. All these activities, as well as periodic inspections of the pits, have a significant impact on improving the safety of work and people underground.

PL

W artykule przedstawiono roboty górnicze poprawiające bezpieczeństwo prowadzenia ruchu Kopalni Soli „Bochnia". Ze względu na wielowiekową eksploatację wymaga ona intensywnych działań zabezpieczających, niezbędnych dla ochrony zabytkowych wyrobisk i powierzchni terenu. W ostatnich latach wykonano barierę uszczelniającą wokół XVI-wiecznego szybu Wielki, która zabezpieczyła górotwór solny przed destrukcyjnym wpływem wód pozazłożowych. W kopalni prowadzi się również intensywną likwidację zbędnych wyrobisk poeksploatacyjnych, ograniczającą konwergencję zabytkowych komór i wyrobisk oraz zmniejszającą zasięg szkód górniczych w obiektach powierzchniowych. Ważnym zadaniem prowadzonych prac górniczych jest zabezpieczenie, utrzymanie i konserwacja wyrobisk objętych ochroną zabytkową. Wszystkie te działania oraz cykliczne kontrole wyrobisk mają wpływ na znaczną poprawę bezpieczeństwa prowadzenia ruchu zakładu i ludzi w nim przebywających.

7

Prawo do fotografowania zabytków jako forma korzystania z prawa do dziedzictwa kulturowego. Zakres swobody i ograniczenia

Kowalski Wojciech

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 71

182--192

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza prawa do fotografowania zabytków, a szczególna uwaga poświęcona jest zakresowi swobody korzystania z niego i jego niezbędnym ograniczeniom. Zdaniem autora jest to forma korzystania z prawa do dziedzictwa kulturowego, które nie ma jednak charakteru absolutnego. W takim stanie prawnym powstaje zatem pytanie, na czym te ograniczenia polegają i jaka jest ich formalna podstawa. Odpowiadając na nie, autor wywodzi, że z jednej strony ich źródłem jest prawo własności zabytku, obejmujące także wyłączność komercyjnego korzystania z jego wyglądu, z drugiej zaś pozostające w mocy autorskie prawa majątkowe, przysługujące np. twórcom dzieł architektury współczesnej, stanowiącej już chronione dziedzictwo kulturowe. Szczegółową analizę treści tych uprawnień podsumowuje wniosek, w myśl którego stanowią one usprawiedliwioną podstawę uzasadniającą wynikające z nich ograniczenia prawa do fotografowania zabytków jako jednej z form prawa do korzystania z dziedzictwa.

EN

The subject of this paper is an analysis of the right to photograph monuments, and particular attention is paid to the extent of the freedom to exercise it and its necessary restrictions. In the author’s view, this is a form of exercise of the right to cultural heritage, which is nevertheless not absolute. In such a legal situation, the question therefore arises as to what these limitations consist of and what is their formal basis. Answering this question, the author deduces that their source is, on the one hand, the ownership right to the monument, including the exclusivity of the commercial use of its appearance, and on the other hand, the residual author’s economic rights to which e.g., authors of works of contemporary architecture, which already constitute protected cultural heritage, are entitled. A detailed analysis of the content of these rights is summarized by the conclusion that they constitute a justifiable basis justifying the resulting restrictions on the right to photograph monuments as one of the forms of the right to enjoy heritage.

8

The outcomes of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław in the perspective of cultural security from the local point of view in the years 2015-2019

Landmann Tomasz

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2022

|

Vol. 54, No. 4(206)

524--539

EN

The aim of the article is to determine and evaluate the effects of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław related to the implementation of tasks in selected areas of protection and care of monuments in the Dolnośląskie Voivodeship in the years 2015-2019. In the study, research methods such as critical analysis of the scientific literature, analysis of legal acts and – to a large extent – analysis of documents are applied. The diversity of the outcomes of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław in the described area was determined. Administrative activities concerned the necessity to enter non-movable monuments into the register of monuments at the request of the owner or the entity in charge of that monument, making new entries in the voivodeship register of monuments or recommending changes in local spatial development plans to local government units. Issuing of permits for conducting archaeological research dominated the issues related to the regulation of other legally permitted activities in relation to monuments. The great activity of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław related to issuing conservation recommendations has been demonstrated.

PL

Celem rozważań podjętych w artykule jest określenie i ocena efektów działań Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w realizowaniu zadań w wybranych obszarach ochrony i opieki nad zabytkami w województwie dolnośląskim w latach 2015-2019. W artykule zastosowano metody badawcze w postaci krytycznej analizy piśmiennictwa naukowego, analizy aktów prawnych, a także – w zasadniczym zakresie – analizy dokumentów. Ustalono zróżnicowanie efektów działań Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w opisywanym obszarze. Działania administracyjne dotyczyły istotnej roli dokonywania wpisu zabytków nieruchomych na wniosek właściciela lub posiadacza do rejestru zabytków, dokonywania nowych wpisów w wojewódzkiej ewidencji zabytków, czy rekomendowania samorządom zmian w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego. Wydawanie pozwoleń na prowadzenie badań archeologicznych dominowało nad regulowaniem innych dozwolonych prawnie działań wobec zabytków. Wykazano dużą aktywność DWKZ w wydawaniu zaleceń konserwatorskich.

9

Selected areas and results of the activities of the National Institute of Cultural Heritage for the protection and care of monuments in the years 2015-2019

Landmann Tomasz

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2022

|

Vol. 54, No. 2(204)

196--213

EN

In the article, the subject of considerations is the effects of actions of the National Institute of Cultural Heritage in selected areas of monument protection and care in the years 2015-2019. The undertaken subject corresponds to the protection of cultural heritage in the context of strengthening the cultural security of the Republic of Poland. The purpose of the considerations is to present the results of the activities of the National Institute of Cultural Heritage in the system of protection and care of monuments in Poland, in the years 2015-2019, taking into account selected areas of task implementation by the cultural institution under study. The analysis is based on statistical data published by the National Institute of Cultural Heritage (hereinafter referred to as NID) in periodic and annual reports on the activities of the institution, in additional reports, as well as on scientific literature on the protection and care of historical monuments. In the article, it was established that NID has carried out numerous activities for the protection and care of monuments, and thus the protection of cultural heritage in the context of strengthening the cultural security of the Republic of Poland. The main areas of activities of NID concerned maintaining records and documentation of monuments, monitoring and counteracting threats to cultural heritage, as well as performance of training and information tasks. Opinions and expertise issued for public administration bodies and the implementation of programmes for the protection and care of monuments were important.

PL

Przedmiotem rozważań w artykule jest problematyka efektów działań podjętych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w wybranych obszarach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w latach 2015-2019. Podejmowana tematyka koresponduje z ochroną dziedzictwa kulturowego w kontekście wzmacniania bezpieczeństwa kulturowego RP. Celem rozważań jest przedstawienie rezultatów działań NID w systemie ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce w latach 2015-2019, z uwzględnieniem wybranych dziedzin realizacji zadań przez opisywaną instytucję kultury. Analizę oparto na danych statystycznych opublikowanych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w okresowych, rocznych sprawozdaniach z działalności instytucji, dodatkowych raportach, a ponadto na literaturze naukowej z problematyki ochrony i opieki nad zabytkami. W artykule ustalono, że NID realizował liczne działania na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami, a tym samym ochrony dziedzictwa kulturowego w kontekście wzmacniania bezpieczeństwa kulturowego RP. Główne obszary działań NID dotyczyły ewidencjonowania i dokumentowania zabytków, monitorowania i przeciwdziałania zagrożeniom dla dziedzictwa kulturowego, a także realizowania zadań szkoleniowo-informacyjnych. Ważne były wydawane opinie i ekspertyzy dla organów administracji publicznej i realizacja programów na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami.

10

XXVI Europejska Wyprawa Mostowa Malta 2021, cz. 2 Mellieha, Narodowe Akwarium Malty, wyspa Gozo – kompleks świątynny Ggantija, cytadela, Dwejra

Flaga Kazimierz, Pajchel Stanisław, Polc Aniela

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2022

|

Nr 1

88--92

PL

Wyspa Gozo o stromych, skalistych brzegach z licznymi zatokami, na której zachowały się megalityczne świątynie zaliczane do najstarszych wolno stojących budowli na świecie, była w centrum uwagi kolejnego dnia naszej wyprawy na Maltę.

11

Odzyskane piękno klasztoru pielgrzymkowego w Imbramowicach – w 900-lecie zakonu norbertańskiego. Wyzwania i zagrożenia dziedzictwa religijnego

Gil-Mastalerczyk Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 67

101--114

PL

Zespół klasztorny norbertanek z Sanktuarium Męki Pańskiej w Imbramowicach pod Krakowem to szczególne miejsce niosące namacalne niematerialne znaczenie. Kompleks stanowi cenny skarbiec wielowiekowego duchowego i kulturowego dziedzictwa zakonu premonstratensów na ziemiach polskich, jednego z najstarszych klasztorów norbertańskich i jednego z dwóch funkcjonujących do dziś domów norbertańskich w Polsce. Analiza koncentruje się na podjętych w ostatnich latach działaniach sióstr norbertanek i systematycznie przeprowadzanych pracach remontowych, modernizacyjnych i konserwatorskich, które wpłynęły na funkcjonalność i odzyskany urok zabytku – w 900-lecie zakonu, przypadające na rok 2021. Materialne i kulturowe dziedzictwo wieków sprawia, że przed zabytkowym zespołem pojawiają się nowe wyzwania. Współcześnie istotny pozostaje problem inwestycji w utrzymanie tego typu obiektów, zachowanie pielgrzymkowego charakteru miejsca, równoważenie troski o dziedzictwo kulturowe z dążeniem do jego ekonomicznego wykorzystania.

EN

The Monastery complex of Norbertine and the Sanctuary of the Passion of Our Lord Jesus Christ in Imbramowice near Cracow is a special site with tangible and intangible significance. The convent complex is a valuable treasury of multi-century spiritual and cultural heritage of the Premonstratensian Order in the Polish land - one of the oldest Norbertine convents and one of the two Norbertine convents that are still functioning in Poland today. The analysis focuses on the activities of the Norbertine Sisters that have been undertaken in recent years and the systematic renovation, modernization and conservation works, which contributed to the monument regaining its functionality and charm - on the 900ᵗʰ anniversary of the order, which is celebrated in 2021. The material and cultural heritage of centuries creates new challenges for the historic complex. At present, the problem of investing in the maintenance of this type of facilities, the preservation of the pilgrimage character of the place, balancing the care for the cultural heritage with the pursuit of its economic use, remains significant.

12

Muzeum w krakowskim spichlerzu. Problematyka adaptacji zabytku

Kulig Anna, Hryniewicz Małgorzata

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68

58--71

PL

Artykuł podejmuje problematykę adaptacji zabytkowego spichlerza położonego w śródmieściu Krakowa. W obiekcie przeprowadzono w latach 2010–2013 generalny remont i rewaloryzację, dostosowując go do celów wystawienniczych. Celem artykułu jest analiza problemów dotyczących adaptacji zabytku. Zakresem badań objęto spichlerz wraz z otoczeniem oraz jego przeobrażenia od XVIII wieku do współczesności. Metodyka badań obejmowała: studium przypadku, analizę obiektu in situ, kwerendę źródeł, wywiady z konserwatorami zabytków i projektantami adaptacji. W adaptacji tej do minimum ograniczono zakres ingerencji w zabytkową substancję. Przyjęto utrzymanie bryły budynku, jego układu funkcjonalno-przestrzennego, substancji murów i wątków budowlanych. Wprowadzono korektę układu komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej. Zachowano kompozycję elewacji z eksponowanymi wątkami kamienno-ceglanymi. Najistotniejsze zmiany dotyczyły wnętrza na piętrze, w którym utworzono wysoką, reprezentacyjną salę wystawową.

EN

This paper discusses an adaptive reuse project of a historical granary located in Cracow’s city center. In the years 2010–2013, a general renovation and restoration of the building was performed, adapting it for exhibition. The objective of this paper is to present an analysis of problems that concerned the adaptation of this monument. The scope of the study covered the granary, its surroundings and alterations, ranging from the eighteenth century to the present. The methodology of the study included: a case study, an on-site analysis of the building, a query of sources, interviews with monument conservators and the designers of the adaptation. This adaptation minimized the scope of interference with historical substance. It was decided to keep the building’s massing, functio-spatial layout, wall substance and construction patterns. The internal and external circulation layout was corrected. The facade composition was retained, with exposed tone and brick patterns. The most significant changes were made to the first-floor interior, in which a high, formal exhibition space was arranged.

13

Studium badawcze zabytku, w celu przystosowania budynku do parametrów niemal zero energetycznych Wroniecka 23 w Poznaniu

Rosolski Sławomir, Rutkowski Michał, Wójtowicz Jakub

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

T. 17, nr 3

70--83

PL

Przedstawiony artykuł zwraca uwagę na konieczność poszanowania unikatowej tożsamości oraz zabytkowej tkanki budynków w kontekście podejmowanych prób adaptacji technologicznej oraz parametryzacji budownictwa zeroenergetycznego. Przedstawione w artykule badania dotyczą metodyki procesu poszukiwania współzależności między istniejącym zabytkiem a nowoczesną technologią, dającą możliwość poprawy efektywności energetycznej budynku.

14

Zabytek dostępny – ograniczenia historyczne i wyzwania projektowe

Nowak-Pieńkowska Małgorzata, Wierzbicka Anna Maria, Brutkowski Michał

Środowisko Mieszkaniowe

|

2021

|

nr 37

46--54

PL

W Warszawie istnieje wiele zabytkowych budynków o wyjątkowych walorach architektonicznych, kulturowych i historycznych. Każdy obiekt publiczny, powinien ewoluować wraz ze zmieniającym się społeczeństwem, wymaganiami dostępności dla osób z niepełnosprawnościami i aktualizacją przepisów techniczno-budowlanych. Dostępność ma na celu umożliwienie korzystania z otaczającej przestrzeni czy miejsca zamieszkania za pomocą różnych urządzeń technicznych. Dotyczy wszystkich a w szczególności, osób z niepełnosprawnościami. Podczas modernizacji obiektów należy wskazać możliwości realizacji rozwiązań technicznych, które mogą być wyzwaniami projektowymi. Ponadto trzeba uwzględnić ograniczenia historyczne, aby zminimalizować wpływ ingerencji na istniejący obiekt. Artykuł poświęcony jest zdiagnozowaniu obecnego stanu i kierunków przystosowania wybranych warszawskich obiektów historycznych, a w szczególności Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, dla wszystkich użytkowników z uwzględnieniem poszanowania zabytkowej struktury obiektu.

EN

There are many monuments of exceptional architectural, cultural and historical value in Warsaw. Each public facility should evolve with a changing society and accessibility requirements for people with disabilities and updating technical and construction regulations. Accessibility is intended to enable the use, also of the surrounding space or place of residence. It applies to everyone, especially people with disabilities, using various technical devices. During the modernization, should be indicated the possibilities of implementing technical solutions witch may be design challenges. Moreover, taking into account historical constraints to minimize the impact of modernization on the existing facility. The article is devoted to diagnosing the current state and directions of adaptation of selected historical buildings in Warsaw, in particular the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology (ADTUW), for all users, taking into account the respect for the historic structure of the facility.

15

New technical solutions in upgrading historic building to standard of nearly zero-energy building. Example of tenement house in Poznań

Rosolski Sławomir

Przestrzeń i Forma

|

2021

|

nr 48

333--352

EN

This article aims at discussing the issue of relation between an existing historic building and modern technology, which may lead to upgrading the historic building to parameters of a nearly zeroenergy building. It focuses on the possibility to adjust the facility to contemporary forms of using without considerable prejudice to its historic substance and identity, on contrary, with due respect for the old tissue in the context of NZEB parametrisation. The adjustment refers to innovative solutions allowing upgrade of the building by using the most effective technologies based on renewable energy, improved power efficiency of the structure, technical equipment, exterior and interior cladding and meeting requirements connected with minimum global cost in the life cycle assessment of the building.

PL

W artykule przedstawiono badania dotyczące określenia związku pomiędzy istniejącym zabytkiem a współczesną technologią, co może prowadzić do przystosowania zabytku do parametrów budynku niemal zeroenergetycznego. Artykuł zwraca uwagę na możliwość przystosowania obiektu do współczesnych form użytkowania bez znaczącego uszczerbku dla jego substancji zabytkowej i tożsamości oraz poszanowania starej tkanki w kontekście parametryzacji budownictwa niemal zeroenergetycznego, wykorzystując innowacyjne rozwiązania umożliwiające poprawę standardu budynku poprzez zastosowanie najefektywniejszych technologii wykorzystujących energię odnawialną, poprawę efektywności energetycznej struktur budowlanych, wyposażenie techniczne, obudowę zewnętrzną i wewnętrzną oraz spełnienie wymogów związanych z minimalnym kosztem globalnym w cyklu życia budynku.

16

Pierre Nora’s "Sites of Memory" and the Social Aspect of Issues in Built Heritage Conservation

Krawczyk Janusz, Balcer Małgorzata

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 12

1--12

EN

The following article addresses the usefulness of Noraʼs concept of a ʻsite of memoryʼ for the preservation and interpretation of those historic buildings and structures which already enjoy legal protection as monument. First, the denotations of Pierre Noraʼs notion of lieux de mémoire and Alois Rieglʼs concept of a Denkmal (or monument) are juxtaposed. Second, the paper presents the methodological problems involved in studying sites of memory, and offers guidelines inspired by Aleida and Jan Assmanʼs works on cultural memory. Third, these theoretical notions are then related to practical experience gathered while completing a project devoted to “Church of Peace in Jawor as a site of memory”; insights from the project lead to conclusions regarding the possibility of studying the social aspects of built heritage conservation. The conclusion of the paper identifies the characteristics and features of lieux de mémoire which may assist in the identification of places of memory from the perspective of heritage protection.

PL

Poniższy artykuł dotyczy przydatności koncepcji "miejsc pamięci" Nory w zachowaniu i interpretacji tych historycznych budynków i struktur, które już korzystają z ochrony prawnej jako zabytki. Po pierwsze, zestawiono denotacje pojęcia lieux de mémoire Pierre'a Nory i pojęcia Denkmal (lub monumentu) Aloisa Riegla. Po drugie, w artykule przedstawiono problemy metodologiczne związane z badaniem miejsc pamięci i zaproponowano wskazówki inspirowane pracami Aleidy i Jana Assmanów na temat pamięci kulturowej. Po trzecie, te teoretyczne koncepcje są następnie odnoszone do praktycznych doświadczeń zebranych podczas realizacji projektu "Kościół Pokoju w Jaworze jako miejsce pamięci"; spostrzeżenia z projektu prowadzą do wniosków dotyczących możliwości badania społecznych aspektów konserwacji dziedzictwa budowlanego. W podsumowaniu artykułu wskazano cechy i właściwości lieux de mémoire, które mogą być pomocne w identyfikacji miejsc pamięci z perspektywy ochrony dziedzictwa.

17

Ocena oddziaływania na dziedzictwo (OOD) ICOMOS – zastosowanie w krajowej praktyce konserwatorskiej

Górski Marcin

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

181--199

PL

Zagadnienie intensyfikacji przekształceń obiektów zabytkowych stanowi od wielu lat globalne wyzwanie w praktyce konserwatorskiej. Proces ten zauważalny jest na przestrzeni ostatnich lat także w Polsce. Adaptacja i przekształcanie zabytków jest dziś zjawiskiem powszechnym. Procesy przekształcające na skalę masową zasób dziedzictwa architektonicznego w Polsce nie idą jednak w parze z wypracowaniem narzędzi umożliwiających w praktyce konserwatorskiej określanie zasad ochrony oraz sporządzania programów i projektów zagospodarowania obiektów i zespołów zabytkowych. Taka sytuacja nie ułatwia prowadzenia skutecznej polityki konserwatorskiej w kraju. Artykuł ma na celu przybliżenie metody przeprowadzania ocen oddziaływania na dziedzictwa dla obiektów światowego dziedzictwa opracowanej w 2009 roku na międzynarodowych warsztatach zorganizowanych przez ICOMOS (metoda OOD) jako przyczynku do wykorzystania doświadczeń międzynarodowych w polskiej rzeczywistości. Od 2013 roku autor podjął szereg działań związanych z przystosowaniem metody OOD, opracowanej dla obiektów światowego dziedzictwa, do polskiej praktyki konserwatorskiej. Treść referatu stanowi zbiór doświadczeń zebranych przy opracowywaniu opinii konserwatorskich opartych na metodzie OOD.

EN

For many years the issue of intensification of transformations of historical buildings has been a global challenge in the field of conservation practice. This process has also been observed in Poland in recent years. Today the adaptation and transformation of historical buildings is a common phenomenon. However, the processes of transforming the architectural heritage in Poland on a mass scale are not accompanied by the development of tools enabling conservation practice to determine the principles of protection and preparation of programs and projects for the development of buildings and historic buildings. This situation does not facilitate effective conservation policy in the country. This article aims to introduce the method of conducting heritage impact assessments for World Heritage sites developed in 2009 at an international workshop organized by ICOMOS (the heritage impact assessment method, in Polish: "ocena oddziaływania na dziedzictwa" – OOD) as a contribution to the use of international experience in the Polish reality. Since 2013, the author has undertaken a number of activities related to the adaptation of the OOD method, developed for world heritage sites, to the Polish conservation practice. The content of the paper is a collection of experience gained in developing conservation opinions based on the OOD method.

18

Kryteria, jakie powinny spełniać współczesne prace projektowe przekształcające formę i program użytkowy zabytkowej architektury sakralnej w świetle wybranych przykładów z Europy

Szumiński Konrad

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

161--170

PL

Artykuł podejmuje wciąż aktualny problem przekształceń formy zabytkowej architektury sakralnej w procesie adaptacji do współczesnych funkcji użytkowych. Zjawisko sekularyzacji warunkuje konwersję funkcjonalną świątyń, a zatem wymaga od architektów odpowiedniego podejścia do projektowania w historycznym kontekście z poszanowaniem pierwiastka sacrum. Celem przeprowadzonych badań było sformułowanie zasad, jakie powinny obowiązywać podczas interwencji projektowych w zabytkowych obiektach sakralnych. Badania zostały oparte na studium przypadku wybranych przykładów z Europy, które ilustrują różny stopień ingerencji projektowych w historyczną substancję. Opisywane realizacje poddano ocenie konserwatorskiej na podstawie kryteriów dotyczących m.in. stopnia zachowania wartości zabytkowych oraz ze względu na charakter relacji między zabytkiem a współczesną formą architektury. W wyniku analiz wyodrębniono wnioski końcowe odnoszące się do preferowanych cech funkcjonalnych, przestrzennych, konstrukcyjno-materiałowych współczesnych uzupełnień architektonicznych w zabytkowych miejscach kultu religijnego.

EN

This paper deals with the still current problem of the transformation of the form of historic sacred architecture in the process of adaptation to contemporary utility functions. The phenomenon of secularization determines the functional conversion of churches, and therefore requires from architects an appropriate approach to design in a historical context with respect for the element of sacrum. The aim of this research was to formulate principles that should be applied during design interventions in historic religious buildings. The research was based on case studies of selected examples from Europe, which illustrate various degrees of design interventions in historical substance. The projects have been subjected to conservator's evaluation on the basis of criteria such as the degree of conservation of their historic values and the nature of the relationship between the monument and the contemporary architectural form. As a result of the analysis, the final conclusions were drawn relating to the preferred functional, spatial, structural and material features of contemporary architectural additions to historic places of worship.

19

Kamienica „Pod Kruki”, Rynek Główny 25, Kraków. Teraźniejszość historii – nawarstwianie przyszłości

Włodarczyk Małgorzata, Włodarczyk Marcin

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 11

107--126

PL

Architektura to sztuka budowania, czyli gromadzenia trwałych materiałów i takie ich aglomerowanie, aby powstał utwór trwały, funkcjonalny i piękny (jak to opisuje witruwiańska triada: firmitas, utilitas, venustas). Zakończenie budowy oznacza początek trwania budynku. Trwanie architektury prawie zawsze wiąże się z wprowadzaniem zmian. Byłoby wspaniale pozwalać trwać architekturze w nieskończoność, z zachowaniem jej pierwotnych kształtów, faktur, materiałów. Postęp techniczny, zmiany w zakresie potrzeb, wypadki przyrodnicze i historyczne, i mnóstwo innych czynników powoduje konieczność wprowadzania zmian w obiekcie. Trwanie architektury to ciągłe zmiany i dobrze jest, jeżeli powstają one na drodze NAWARSTWIANIA. Nawarstwianie to jak pisanie książki, karta za kartą. Pozwala to potem na „czytanie” architektury, a z nią historii miejsca i ludzi. Nawarstwianie jest ciekawsze niż wymienianie. Strata w wypadku wymiany polega na tym, że poprzedni etap, który został usunięty, katastrofą czy świadomie, jest jak karta z książki wyrwana. Nowoczesna ingerencja w zabytkowy budynek musi szanować poprzednie karty, poprzednie nawarstwienia. Czasami może nawet pewne braki stron uzupełnić albo raczej wskazać. Mądre postępowanie nie kieruje się w takim wypadku wyłącznie poleceniami służb konserwatorskich. Empatia dla zapisów architektury/księgi to wyzwanie dla twórców, szczególnie architektów. Pokażemy taki proces na przykładzie kamienicy o numerze Rynek Główny 25 w Krakowie, która jest przykładem starannego unowocześniania struktury i przestrzeni z zachowywaniem czytelnych śladów. Jest także ukłonem teraźniejszości ku przyszłości nowego ducha tej przestrzeni.

EN

Architecture is the art of building, that is, gathering durable materials and agglomerating them in such a way as to produce a work that is durable, functional, and beautiful (as described by the Vitruvian triad: firmitas, utilitas, venustas). The completion of construction marks the beginning of the building's duration. The duration of architecture almost always involves making changes. It would be wonderful to let architecture last indefinitely, with its original shapes, textures, and materials preserved. Technical progress, changes in needs, natural and historical accidents, and many other factors make it necessary to introduce changes in the object. Persistence of architecture is a constant change and it is good if they are created by EVOLUTION. Layering is like writing a book, page by page. It then allows you to "read" the architecture and with it the history of the place and the people. Layering is more interesting than exchanging. The loss in the case of replacement is that the previous stage that was removed, whether by disaster or intentionally, is like a page torn out of a book. A modern intervention in a historic building must respect the previous pages, the previous layering. Sometimes it can even fill in some missing pages or rather point them out. The wise course of action in such a case is not guided only by the orders of conservation services. Empathy for architectural/book records is a challenge for creators, especially architects. We will show such a process on the example of the tenement house number 25 Market Square in Krakow, which is an example of careful modernization of structure and space while preserving legible traces. It is also a nod of the present to the future of the new spirit of this space.

20

XXVI Europejska Wyprawa Mostowa Malta 2021, cz. 1 Valletta, Vittoriosa, Hypogeum w Hal Saflieni, Mosta, wyspa Comino, Błękitna Laguna

Flaga Kazimierz, Dwarzak-Żak Ewa, Polc Aniela

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2021

|

Nr 6

128--133

PL

Pandemia COVID-19 uniemożliwiła nam zorganizowanie w 2020 r. kolejnej wyprawy mostowej – tak europejskiej, jak i światowej. Dopiero w 2021 r. zaistniała taka możliwość. Jako kraj docelowy wybraliśmy Maltę, położoną 90 km na południe od Sycylii, 290 km na północ od kontynentalnej Afryki, 1830 km na wschód od Gibraltaru i 1500 km na zachód od Aleksandrii, jednym słowem – kraj leżący pośrodku Morza Śródziemnego.