Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Grawimetryczny system ciągłej obserwacji wstrząsów indukowanych działalnością górniczą

Kotyrba Andrzej

Przegląd Górniczy

|

2022

|

T. 78, nr 1

37--47

PL

Podziemne wydobywanie kopalin przeobraża rozkład masy w przypowierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej. W rejonach wyrobisk górniczych następuje jej rozrzedzenie poprzez zmniejszenie gęstości objętościowej górotworu. W górotworze otaczającym rejony z wyrobiskami następują duże zmiany zagęszczenia masy. Zjawisko to powoduje wstrząsy górotworu o dużej energii, które czasami powodują dynamiczne przemieszczenia skał do wyrobisk górniczych, ich deformacje, a także wypadki wśród załóg górniczych. Wstrząsy w kopalniach mogą być monitorowane pomiarami grawimetrycznymi. W artykule opisano wyniki ciągłych pomiarów zmian pola grawitacji w roku 2019 na stanowisku w Rybniku (KWK ROW). Pomiary przeprowadzono systemem opracowanym przez firmę Micro-g LaCoste, składającym się z grawimetru pływowego gPhoneX oraz zautomatyzowanej platformy samopoziomującej ODIN. Platforma ta amortyzuje ruch podłoża grawimetru po wystąpieniu wstrząsu, zapewniając instrumentowi utrzymanie poziomu w trakcie dalszych faz drgań podłoża. Przeanalizowano również zbiór danych o wysokoenergetycznych wstrząsach o magnitudzie lokalnej M>3, które wystąpiły w trakcie prowadzenia jednej ze ścian w pokładzie węgla 703/1 przez KWK ROW Ruch Rydułtowy. Na tej podstawie sformułowano wnioski w zakresie możliwości wykorzystania danych z monitorowania grawimetrycznego w problematyce badania i przeciwdziałania zjawiskom geodynamicznym w podziemnych wyrobiskach eksploatacyjnych. Przedstawiono również relacje pomiędzy energią wstrząsów określaną z danych sejsmologicznych a amplitudą sygnałów grawimetrycznych i na tej podstawie propozycję grawimetrycznej skali intensywności wstrząsów górniczych.

EN

Underground mining transforms the distribution of mass in the subsurface layers of the Earth’s crust. In the areas of mining excavations, it is diluted by reducing the volumetric density of the rock mass. In the rock mass surrounding the areas with workings occur large changes in density. This phenomenon causes tremors of the rock mass of high energy, which sometimes cause rock bursts into mining excavations, their deformation as well as accidents among mining crews. Shocks in mines can be monitored by gravimetric measurements. The article describes the results of continuous measurements of changes in the gravity field in 2019 at the site in Rybnik (KWK ROW). Measurements were carried out with a system developed by Micro-g LaCoste, consisting of a gPhoneX tide gravimeter and an automated self-levelling platform ODIN. This platform absorbs the movement of the gravimeter’s ground after a shock has occurred, ensuring that the instrument maintains its level during further phases of ground vibrations. The data set on high-energy tremors with a local magnitude M> 3, which occurred during the driving of one of the walls in the 703/1 coal seam by the Coal Mine ROW Ruch Rydułtowy, was also analyzed. On this basis, conclusions were formulated regarding the possibility of using data from gravimetric observations in the research and counteracting geodynamic phenomena in underground mining excavations. The relationship between the energy of tremors determined from seismological data and the amplitude of gravimetric signals was also presented, and on this basis a proposal of a gravimetric scale of mining tremors intensity was presented.

2

Wyznaczenie dynamicznych przemieszczeń punktów z wykorzystaniem autorskiego automatycznego modułu opracowania wysokoczęstotliwościowych obserwacji GNSS

Paziewski Jacek, Tomaszewski Dariusz, Rapiński Jacek, Stolecki Lech

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2021

|

nr 3-4

27--38

PL

W artykule przedstawiono wyniki walidacji modułu opracowania wysokoczęstotliwościowych obserwacji GNSS, powstałego w ramach realizacji projektu ASMOW. Moduł przeznaczony jest do wyznaczania dynamicznych przemieszczeń wywoływanych zdarzeniami para-sejsmicznymi. Badania przeprowadzono w oparciu o dane pomiarowe, zebrane podczas realizacji projektu ASMOW przez testową sieć stacji monitorujących, która została założona w rejonie oddziaływania głębinowej kopalni rud miedzi Rudna. Walidacje wykonano na podstawie opracowania rejestracji sejsmicznych oraz wysokoczęstotliwościowych obserwacji GNSS, pozyskanych podczas zdarzenia sejsmicznego z 30 lipca 2020 r. na testowym obszarze. Analizowane zdarzenie sejsmiczne charakteryzowało się energią = 1,9x108 J oraz magnitudą = 3,6. Na podstawie całkowania rejestracji z akcelerometrów obliczono wartości dynamicznych przemieszczeń dla stacji sejsmicznych, kolokowanych ze stacjami GNSS. Tak wyznaczone przemieszczenia potraktowano jako wartości referencyjne i do nich odniesiono wartości przemieszczeń, które zostały wyznaczone autorskim automatycznym modułem opracowania wysokoczęstotliwościowych obserwacji GNSS, powstałym w ramach projektu ASMOW. Na podstawie wykonanych badań stwierdzono wysoką zgodność pomiędzy rozwiązaniami z dwóch technik obserwacyjnych. Określono dokładność wyznaczania dynamicznych przemieszczeń w oparciu o wysokoczęstotliwościowe sygnały GNSS na poziomie pojedynczych milimetrów. W szczególności średnia kwadratowa różnic przemieszczeń z obu technik zawierała się w zakresie 0,6-2,6 mm dla składowych poziomych oraz 1,8-2,5 mm dla wysokości.

EN

The article presents a validation of the use of high-rate GNSS observations to determine dynamic displacements caused by seismic events. This task was performed on the basis of measurement data generated as part of the ASMOW project. The study concerns the measurement network which was established in the Rudna mine influence area. The validations were made on the basis of data from seismographs and GNSS measurement collected on July 30, 2020 during the seismic event. The seismic event was characterized by an energy of 1.9x108 J and a magnitude of 3.6. As part of the study, data collected from accelerographs were treated as reference values. Then, based on the integration of accelerations, the values of soil displacements at GNSS stations collocating with seismic stations were calculated. The same values were determined by the developed automatic GNSS high-rate processing module. On the basis of performed studies, a high agreement was found between the solutions from the two independent observation techniques. Moreover, we showed that it is feasible to reach a few millimeters accuracy level of dynamic displacements determination with high-rate GNSS. In particular, the root mean square of the displacement differences from both techniques was in the range of 0.6-2.6 mm for the horizontal components and 1.8-2.5 mm for the height.

3

Skala GSI-2004/18 – skuteczne narzędzie oceny wpływu wstrząsów sejsmicznych na zabudowę kubaturową i na ludzi w LGOM

Stolecki Lech, Jaśkiewicz-Proć Izabela

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2021

|

nr 1-2

5--19

PL

Oddziaływanie dynamiczne wstrząsów sejsmicznych na zabudowę powierzchniową jest jednym z elementów w problematyce ochrony powierzchni terenu w zakresie wpływów związanych z podziemną eksploatacją kopalin. Przy ocenie wpływu drgań na obiekty budowlane korzysta się głównie ze skal wpływów dynamicznych, które danym zakresom wielkości parametrów drgań przypisują określone wpływy na budynki. Prowadzone na powierzchni terenu pomiary wielkości drgań, generowanych górniczymi wstrząsami sejsmicznymi, stanowią materiał podstawowy do dalszych analiz dynamicznych wpływów drgań na budynki i analizy ich propagacji na powierzchni terenu. W artykule opisano proces weryfikacji skali GSI-2004/11 oraz przedstawiono zweryfikowaną „Górniczą skalą intensywności sejsmicznej GSI-2004/18 dla wstrząsów górniczych w LGOM”, która została wprowadzona do stosowania ustaleniem organizacyjnym nr PT/3/2019 wiceprezesa zarządu KGHM z 14.01.2019 r.

EN

The dynamic impact of seismic tremors on buildings is one of the elements of the problem of land surface protection in the field of underground mineral extraction. The assessment of the influence of vibrations on buildings is based mainly on the dynamic influence scales, which assign specific influences on buildings to particular ranges of vibration parameters. The measurements of vibration generated by mining seismic tremors conducted at the ground surface are the basic material for further analysis of dynamic effects of vibrations on buildings and analysis of their propagation on the ground surface. The paper describes the verification process of the GSI-2004/11 scale and presents the verified "Mining seismic intensity scale GSI-2004/18 for mining tremors in LGOM", which was introduced for use by the organizational regulation No. PT/3/2019 of the Vice President of the Management Board of KGHM dated 14.01.2019.

4

Metoda wyznaczania parametrów drgań generowanych aktywnością sejsmiczną towarzyszącą podziemnej eksploatacji złóż

Stolecki Lech, Osada Edward, Jaśkiewicz-Proć Izabela, Kurpiński Grzegorz, Seta Mateusz

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2021

|

nr 3-4

17--26

PL

W niniejszym artykule przedstawiono opracowaną automatyczną metodę wyznaczania amplitud przyspieszenia drgań powierzchni terenu w rejonie podziemnych kopalń rud miedzi. Powierzchnia terenu w rejonie takich kopalń poddawana jest wpływom prowadzonej eksploatacji. Jednym z czynników, mogących powodować uszkodzenia zabudowy powierzchniowej, są oddziaływania dynamiczne, generowane aktywnością sejsmiczną górotworu. Do oceny tych oddziaływań przede wszystkim wykorzystuje się powierzchniowe pomiary drgań gruntu. Monitoring sejsmiczny, zlokalizowany na powierzchni terenu, umożliwia gromadzenie i analizę rejestracji drgań. Wzrost świadomości społecznej, dotyczący ochrony środowiska oraz negatywnych oddziaływań przemysłu na zdrowie ludzi, wymusza na przedsiębiorcach informowanie społeczeństwa o skutkach prowadzonej działalności. Potrzeba udostępniania informacji ma także odzwierciedlenie w realizowanych pracach naukowych. Przykładem takiego projektu jest ASMOW – „Automatyczny system monitorowania wpływów wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych na powierzchnię terenu z wykorzystaniem obserwacji satelitarnych GNSS/PSInSAR oraz pomiarów sejsmicznych” (nr POIR.04.01.04-00-0056/17), wykonywanego w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014-2020. Celem projektu było opracowanie platformy informatycznej, informującej o lokalnych oddziaływaniach przemysłu na środowisko. W ramach prowadzonych prac badawczych powstał zintegrowany system pomiarowy, składający się z platform geodezyjnych oraz sieci sejsmicznej, umożliwiający między innymi wyznaczanie oraz wizualizację parametrów drgań gruntu, generowanych wysokoenergetycznymi wstrząsami sejsmicznymi (M>3,0).

EN

This article presents the developed automatic method of determining the amplitudes of acceleration of ground surface vibrations in the area of underground copper ore mines. The area of land in the vicinity of such mines is subject to the influence of exploitation. One of the factors that may cause damage to buildings is dynamic impact generated by the seismic activity of the rock mass. To assess these impacts surface measurements of ground vibrations are used. Seismic monitoring located on the surface enables the collection and analysis of ground vibration recordings. The growing public awareness of environmental protection and the negative impact of industry on human health forces entrepreneurs to inform the public about the effects of their activities. The need to share information is also reflected in the ongoing scientific work. An example of such a project is ASMOW – "An integrated monitoring system for high-energy paraseismic events based on GNSS and PSInSAR satellite data and seismic sensors." (No.POIR.04.01.04-00-0056 / 17) carried out under the Intelligent Development Operational Program 2014 -2020. The aim of the project was to develop an IT platform informing about the local impacts of underground mining on the environment. As part of the research, an integrated measurement system was created, consisting of geodetic platforms and a seismic network, enabling, among others, the determination and visualization of parameters of ground vibrations generated by high-energy seismic tremors (M> 3.0).

5

Automatyczny System Monitorowania Wpływów Wysokoenergetycznych Wstrząsów Parasejsmicznych na powierzchnię terenu – ASMoW

Włodarczyk Katarzyna, Skrzypiec Tomasz, Gumiela Damian

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2021

|

nr 3-4

5--16

PL

Występowanie zjawisk sejsmicznych, mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i komfort życia społeczności lokalnych, w rejonach dotkniętych skutkami działalności górniczej wytwarza popyt na automatyzację procesu śledzenia ich następstw. Dynamiczny rozwój bezpośrednich czy zdalnych technologii pomiarowych, wykorzystujących wysoko precyzyjne, specjalistyczne czujniki, a także dostęp do nowoczesnych technologii informatycznych, umożliwia obecnie monitorowanie, analizę i wizualizację oddziaływania na powierzchnię terenu antropogenicznych i naturalnych zdarzeń sejsmicznych. W niniejszym artykule przedstawiono założenia projektowe, architekturę oraz warstwę prezentacji danych platformy informatycznej, zrealizowanej w ramach projektu pn. „Automatyczny system monitorowania wpływów wysokoenergetycznych wstrząsów parasejsmicznych na powierzchnię terenu (ASMoW)”. Wspomniany system, bazując na obserwacjach satelitarnych GNSS/PSInSAR oraz pomiarach sejsmicznych, realizowanych z wykorzystaniem odpowiednio zaprojektowanej infrastruktury badawczej (akcelerografy, odbiorniki GNSS, reflektory narożnikowe, urządzenia przesyłowe), w zautomatyzowany sposób przetwarza i wizualizuje na portalu internetowym informacje, dotyczące wpływów zaistniałych zdarzeń parasejsmicznych, w tym przyspieszeń drgań powierzchni terenu oraz przemieszczeń poziomych i pionowych.

EN

The occurrence of seismic phenomena having a direct impact on the safety and comfort of life of local communities in the areas affected by mining activities, creates a demand for the automation of the process of tracking their consequences. The dynamic development of direct or remote measurement technologies, using high-precision, specialized sensors, as well as access to modern IT technologies, now enable monitoring, analysis and visualization of the impact of anthropogenic and natural seismic events on the terrain surface. This article presents the design assumptions, architecture and the data presentation layer of the IT platform implemented as part of the project entitled automatic system for monitoring the effects of high-energy parasiteismic tremors on the ground surface (ASMoW). The mentioned system, based on the GNSS / PSInSAR satellite observations and seismic measurements, carried out with the use of a properly designed research infrastructure (accelerographs, GNSS receivers, corner reflectors, transmission devices), automatically processes and visualizes information on the internet portal. Concerning the influence of the occurring parasite-smic events, including acceleration of terrain surface vibrations and horizontal and vertical displacements.

6

Czasoprzestrzenne związki pomiędzy sezonowymi zmianami pozycji stacji GNSS a wysokoenergetycznymi wstrząsami sejsmicznymi w Górnośląskim Zagłębiu Węglow

Szczerbowski Zbigniew

Przegląd Górniczy

|

2019

|

T. 75, nr 12

30--37

PL

Omówiono wyniki permanentnych pomiarów pozycji stacji sieci GNSS (ang. Global Navigation Satellite Systems) celem określenia ewentualnych związków pomiędzy charakterystyką szeregów czasowych opisujących zmiany pozycji tej stacji a wystąpieniem wysokoenergetycznych zdarzeń sejsmicznych na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Wykazano relacje czasowe pomiędzy obserwowaną sezonową zmiennością składowych horyzontalnych pozycji stacji wyznaczonych dzień po dniu z dobowych rozwiązań dla okresu 2008-2014 i tymi zdarzeniami. Zdarzenia o energii E>107 J miały miejsce zwykle w okresach, w których stacja wykazywała sezonowe przemieszczenia dla składowej N. Związki czasowe są szczególnie widoczne w przypadku wstrząsów zlokalizowanych w niedalekich odległościach od miejsca realizowanych pomiarów (stacja KATO).

EN

Results of permanent measurements of positions of GNSS stations are examined to determine eventual relations between characteristics of time series depicting changes of the positions and high energy seismic events in the area of The Upper Silesian Coal Basin. So temporal relations between seasonal changeability of the horizontal positions of the stations determined day by day from diurnal solutions for the period of 2008-2014 and those events are reported. Events with energy E>107 occurred usually in time intervals, when KATO GNSS station demonstrated seasonal displacements of N coordinate. Temporal relations are particularly clear in case of tremors located in near distances from the measurements (KATO station).

7

Szacowanie głębokości położenia ognisk wstrząsów na podstawie wskaźnika energetycznego EWG

Grzebyk W., Jaśkiewicz-Proć I., Stolecki L.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 101

33--43

PL

Zagadnieniem dotąd nierozwiązanym w kopalniach rud miedzi LGOM jest określanie pionowej lokalizacji ognisk wstrząsów. Podejmowane próby w tym względzie, bazujące na parametrach czasowych i amplitudowych rejestrowanych zjawisk sejsmicznych nie przyniosły dotychczas zadawalających rezultatów. Dająca pozytywne wyniki lokalizacji metoda, oparta na rejestracji układem stanowisk zlokalizowanych na różnej głębokościach w szybach kopalnianych posiada natomiast ograniczony zasięg odległościowy. Zaproponowane przez autorów nowe podejście do wyznaczania pionowej lokalizacji ognisk wstrząsów polega na wykorzystaniu do tego celu, ich parametrów energetycznych określanych z rejestracji dołową siecią stanowisk sejsmicznych oraz siecią stanowisk powierzchniowych przeznaczonych do oceny oddziaływań sejsmicznych na obiekty powierzchniowe. Niepodważalną przesłanką dla przyjętego rozwiązania jest istnienie obiektywnych relacji pomiędzy umowną energią sejsmiczną określaną na poziomie złoża, względem umownej energii sejsmicznej wyznaczonej dla stanowisk powierzchniowych. Stosunek tych energii musi bowiem zależeć od wielkości tłumienia fali sejsmicznej na drodze przejścia od źródła wstrząsu do stanowisk pomiarowych, a tym samym od głębokości położenia ogniska wstrząsu. Przeprowadzona analiza na zbiorze danych pomiarowych potwierdziła poprawność przyjętego rozwiązania, którego końcową postać stanowi opracowany wskaźnik głębokości położenia ognisk wstrząsów. Uzyskane wyniki lokalizacji głębokościowej są zbieżne z pionową lokalizacją ognisk wstrząsów wyznaczoną na podstawie stanowisk sejsmicznych w szybach kopalnianych.

EN

The so far unsolved question in LGOM copper ore mines is to determine the vertical location of the tremor source. Attempts made in this regard, based on time and amplitude parameters of recorded seismic phenomena have not yielded satisfactory results so far. The location method, based on the seismic arrays located at different depths in the mine shafts which gives positive results, unfortunately has a limited distance range. The new approach proposed by the authors to determine the vertical location of foci is based on the use of energy parameters determined by the underground seismic network as well as the network of surface stations designed to assess seismic impacts on surface objects. A premise for the adopted solution is the existence of objective relations between seismic energy, defined at the level of the deposit, with respect to the contractual seismic energy determined for surface sites. The ratio of these energies must depend on the magnitude of the seismic wave damping on the path from the source of the tremor to the measuring stations, and hence from the depth of tremors source. The analysis performed on the measured data fully confirmed the correctness of the adopted solution, the final form of which is the depth indicator of the tremor source. The results of the depth location coincide with the vertical location of the tremors determined by the seismic stations in the mining shaft.

8

Zoning of foci of seismic tremors in division G-23, KGHM Polska Miedź SA

Drzewiecki J.

Journal of Sustainable Mining

|

2017

|

Vol. 16, iss. 2

31--37

EN

The rock mass disturbed by mining activities in a copper ore mine has a structure consisting of thick layers of predominantly high mechanical parameters. The layers, due to their strength properties and dimensions, have low deformability which influences a vast area in the form of increased stresses. This area is a part of a rock massif where dynamic destruction periodically occurs in particular fragments as the post-mining cavity expands. The size of such an identified fragment of the rock mass depends on the extent of goafs and the distance between them and mining operations as well as inhomogeneities and confinement in the rock massif. The specific structure of the overlying layers, especially their mechanical properties, determine, to a vast extent, the cracks of anthropogenic influence in the rock massif, which result in foci of seismic tremors often recorded far from the areas of conducted mining activities. A selection of seismic tremors for their spatial location, related to the conducted mining operations and the time of their occurrence, can be useful for forecasting areas which determine seismic hazards in the area of mining operations. The aspect of the analysis of seismic tremors recorded in Division G-23 may indicate the location of the areas of the rock mass which remains in a state of boundary energy balance until another portion of seismic energy is released ‘stabilizing’ the area containing this rock mass. The article presents results of the analysis of a set of tremors between 2013 and 2015, induced by mining activities in Division G-23, in order to forecast areas of seismic activity in the rock mass disturbed by mining operations.

9

Reakcja układu strop-filar w komorowo-filarowym systemie eksploatacji

Grzybek W., Stolecki L.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

T. 72, nr 6

37--41

PL

W artykule zaprezentowano wstępne wyniki badań mających na celu rozpoznanie wzajemnego współoddziaływania na siebie poszczególnych elementów układu geomechanicznego jaki na złożu rud miedzi stanowią: strop, filary-calizna i spąg. Do obserwacji procesu deformacji górotworu wykorzystano tzw. metodę objętościową, polegającą na ocenie zmian objętościowych ośrodka skalnego na podstawie rejestracji zmian ciśnienia oleju w sondzie pomiarowej wprowadzonej do otworu wiertniczego nawierconego w górotworze. Badania prowadzono równolegle w warstwach stropowych oraz w wybranym filarze technologicznym. Wykonano trzy otwory wiertnicze, jeden prostopadle do stropu oraz dwa otwory prostopadle do filara technologicznego, po jednym w jego części piaskowcowej i dolomitowej. Sondy pomiarowe zostały umieszczone odpowiednio: w otworze stropowym na wysokości 15 m, natomiast w części piaskowcowej filara na głębokości 7 m od ociosu, a w części dolomitowej na głębokości 4 m. Stanowisko pomiarowe zlokalizowano na wyprzedzeniu frontu eksploatacyjnego w rejonie oddziaływania dużej strefy tektonicznej. Wykazano, że lokalna deformacja warstw stropowych ma swoje odzwierciedlenie w ośrodku skalnym usytuowanym na poziomie złoża (filary, calizna). Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że zastosowana metoda objętościowa może być wykorzystywana do określania i oceny procesów deformacyjnych zachodzących w górotworze, w trakcie eksploatacji złoża.

EN

This paper discusses the results of mining observations that describe the reaction of geomechanical system in Polish cooper mines. This system consists of three elements: roof layers, pillars and floor layers. The authors applied new measuring technique (volumetric measurement method) to determine the method of deformation of rock mass. The pressure probe is a basic element of the measurement system under the volumetric method. The probe is inserted into the borehole. The measurements that are taken include the changes of the oil pressure in the probe. Observations were made in roof layers and in the technological pillar. Three boreholes were made. One borehole was made in the roof layers. Two others in the pillar – one borehole in the sandstone part and the second one in the dolomite part of the pillar. Probes were inserted into boreholes accordingly: in the roof layers at the height of 15 m, in the sandstone part at the depth of 7 m from the pillar side wall and the dolomite part at the depth of 4 m. Measurement station was located in the lead of the mining field in the area of the impact of a large fault zone. It was shown that the local deformation of roof layers are reflected in the rock formation located at the level of deposits (pillars, face). The experience gained during the research indicates that the proposed method delivers promising results in the area of monitoring and assessing the deformation of a rock mass, while mining the deposit.

10

The response of three colliding models of steel towers to seismic excitation

Sołtysik B., Jankowski R.

Czasopismo Techniczne. Budownictwo

|

2016

|

Y. 113, iss. 3-B

123--131

EN

A number of past and recent observations have confirmed that collisions between adjacent, insufficiently-separated structures occurring as a result of seismic excitation (structural pounding) may result in serious damage to structural elements and can even lead to their total destruction. This paper summarises the results obtained from a shaking table experimental study which investigated structural pounding between three adjacent models of steel towers. The study included different configurations of towers and distances between the structures. The results of the study confirmed that collisions have a significant influence upon the behaviour of the towers, leading to the increase as well as decrease in the structural response.

PL

Wielokrotne obserwacje potwierdzają, iż zderzenia podczas trzęsień ziemi pomiędzy zbyt blisko sąsiadującymi ze sobą budynkami mogą powodować znaczące zniszczenia elementów konstrukcyjnych, a czasem mogą nawet prowadzić do całkowitego zniszczenia konstrukcji. Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań eksperymentalnych przeprowadzonych na stole sejsmicznym dotyczących odpowiedzi zderzających się trzech modeli stalowych wież. W analizie tej uwzględniono różne ustawienie konstrukcji oraz zmieniającą się odległość pomiędzy nimi. Wyniki badań potwierdzają, iż interakcje pomiędzy konstrukcjami mają znaczący wpływ na zachowanie się wież, prowadząc zarówno do wzrostu, jak i redukcji odpowiedzi.

11

Lekka obudowa. Część 1 – klasyfikacja i wymagania

Urbańska-Galewska E., Kowalski D.

Builder

|

2016

|

R.20, nr 6

86--89

PL

Wraz z rozwojem technologii budowlanych w ostatnim 50-leciu nastąpiły istotne zmiany w zakresie rozwiązań materiałowokonstrukcyjnych przegród budowlanych. Obudowę obiektów z żelbetowych płyt i bloków prefabrykowanych zastąpiła w wielu inwestycjach tzw. lekka obudowa, zarówno ścienna, jak i dachowa. Nowy cykl artykułów dotyczyć będzie wybranych rodzajów przegród, tzn. zewnętrznych lekkich ścian osłonowych i lekkich pokryć dachowych.

12

Zmienność obszaru aktywności sejsmicznej indukowanej eksploatacją oddziału wydobywczego KGHM Polska Miedź S.A.

Drzewiecki J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2015

|

nr 4

77--88

PL

Prognoza rejonów aktywności sejsmicznej górotworu naruszanego eksploatacją będzie możliwa w przypadku, gdy uda się opracować zasady selekcji wstrząsów sejsmicznych decydujących o lokalnej nierównowadze energetycznej w obszarze prowadzonych robót górniczych. Zasięgi obszarów masywu skalnego biorącego udział w procesach odkształceniowo zniszczeniowych, powodowanych działalnością górniczą, są zmienne zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak i objętości górotworu. Wyznacznikiem tej zmienności może być przestrzenna lokalizacja ognisk wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych. Wyznaczenie zbiorów wstrząsów w odniesieniu ich przestrzennej lokalizacji w stosunku do frontu prowadzonej eksploatacji i czasu ich wystąpienia może być pomocne w progno-zie obszarów decydujących o zagrożeniu sejsmicznym rejonu prowadzonych robót górniczych. Dla wybranego oddziału wydobywczego, na bazie tak opracowanych podzbiorów położenia ognisk wstrząsów i ich energii dla odpowiadających im zakresów wykonanych robót wybierkowych, mogą być wskazówką położenia obszarów górotworu, pozostających w granicznej równowadze energetycznej do momentu wyzwolenia kolejnej porcji energii sejsmicznej „stabilizującej” tego typu obszary górotworu. W artykule przedstawiono propozycję prowadzenia tego typu analiz dla zbiorów zjawisk sejsmicznych z wybranych okresów eksploatacji, co może stanowić podstawę dla opracowania algorytmu programu prognozowania rejonów aktywności sejsmicznej górotworu naruszanego eksploatacją w warunkach każdego z oddziałów wydobywczych KGHM Polska Miedź S.A.

EN

The forecast in the areas of seismic activity of the rock mass affected by the exploitation will be possible when the seismic tremor selection rules which decide about the local energy imbalances in the areas of the mining works are developed. The ranges of areas of the rock mass involved in the process of deformation and destruction – caused by the mining activities – are different in both the horizontal plane and volume of the rock mass. The spatial location of high energy seismic tremors focuses may be determinant of this variability. Designation of seismic tremors sets in respect to their spatial location, relative to the front of mining operation and time of their occurence can be helpful in forecasting the hazard area determining the seismic risk in the area of mining operations. For the mining division selected on the basis of the prepared subsets, the positions of seismic tremors focuses and their energy for the corresponding ranges of performed mining works may be the clue to determine the areas where the rock mass remains in the boundary energy balance until the release of another portion of seismic energy “stabilizing” this type of rock mass areas. The article presents a proposal of conducting this type of analysis for sets of seismic events from the selected periods of operations which can be the foundation for developing the algorithm of forecasting program to monitor the activity of the seismic areas of the rock mass activity affected by exploitation in the conditions of each of the mining divisions of KGHM Polska Miedź S.A.

13

Deformacja górotworu w trakcie eksploatacji złoża rud miedzi w LGOM

Grzebyk W., Stolecki L.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 7

99--105

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę deformacyjną górotworu dokonaną na podstawie wyników pomiarów uzyskanych termodynamiczną metodą pomiarową. Zgodnie z tą metodą, obserwowane zmiany ciśnienia powietrza w otworze badawczym i oleju w sondzie pomiarowej są następstwem zmian objętościowych masywu skalnego, w którym prowadzona jest eksploatacja złoża. Zmiany objętościowe zależną od stanu deformacji, który z kolei jest efektem procesu konsolidacji lub dekonsolidacji masywu skalnego i przejawiają się odpowiednio wzrostem lub spadkiem mierzonego ciśnienia. Szczególnie informatywny w tym względzie jest przebieg zmian ciśnienia powietrza w górnej części otworu badawczego (krzywa TCD), który ściśle odpowiada zakresowi i prędkości prowadzonych prac eksploatacyjnych. Przedstawioną, termodynamiczną metodę oceny stanu górotworu, należy traktować jako propozycję do zastosowania, w podziemnych zakładach górniczych, do bieżącego śledzenia przebiegu deformacji masywu skalnego, w którym prowadzona jest eksploatacja złoża. Wyniki obserwacji mogą być także wykorzystane do weryfikacji stosowanych parametrów eksploatacji górniczej pod katem ich optymalnego doboru.

EN

The article presents a description of deformation characteristics of rock mass made out on the basis of the measurement data obtained from the thermodynamic method. In this method the identified changes of air pressure within the test hole and oil in the measurement probe result from the volume changes of rock mass in the mining operations area. Volume changes of rock mass depend on its deformation condition which, in turn, is the effect of consolidation or deconsolidation process of rock mass. The changes manifest in the increase or decrease of the measured pressure. The course of air pressure changes in the upper part of the test hole (curve TCD), which depends on the scope and rate of mining operations, is particularly informative in this case. The presented thermodynamic method for rock mass condition evaluation should be treated as a proposition possible to apply in permanent observation of the course of rock mass deformation during mining operations in underground mines. The obtained results can also be applied in the verification of parameters used in mining operations in the aspect of their optimal selection.

14

Selected Aspects of Numerical Analyses of Transformers

Kasza K., Płatek R.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2013

|

R. 59, nr 2

183--187

EN

The reliability and lifetime of a transformer depends on the quality of oil or epoxy insulation used in the transformer and attached accessories such as bushings. This paper presents selected aspects of the numerical analyses of transformers and transformer components with epoxy resin solid insulation. Reliability, durability and dielectric properties of the epoxy insulation depend strongly on the quality of a manufacturing process. For example, the residual stresses may be minimized by selecting the right process parameters. Computer simulations of the casting and curing process of high voltage coils of a dry transformer are applied for that purpose. Similar analyses are also possible for high voltage Resin Impregnated Paper (RIP) bushings. In this case computer simulations are also used for modeling the complex vacuum drying process, which is necessary to assure the high quality and reliability of the final product. A transformer and its components may be exposed to various environmental conditions during operation and even very extreme ones (e.g. large changes of the ambient temperature) should be taken into account during the design process. The computer simulations allow verification of a mechanical design of the dry transformer winding which is exposed to a thermal shock. The other example is evaluation of the mechanical resistance to seismic loads. Numerical analyses allow preliminary validation of the design of oil and dry transformers as well as bushings, which are expected to work in the area of earthquakes risk. By their application the design time and testing costs are much reduced.

PL

Decydujący wpływ na niezawodność i czas życia transformatorów ma jakość izolacji olejowej lub żywicznej zastosowanej w transformatorze jak i również w komponentach bezpośrednio do niego podłączonych takich jak przepusty. W artykule przedstawiono wybrane aspekty analiz numerycznych dla transformatorów i komponentów z izolacją żywiczną. Niezawodność, trwałość i własności izolacji żywicznej zależą w dużej mierze od jakości procesu wytwarzania. Przykładowo zastosowanie symulacji komputerowych pozwala na analizę procesu zalewania i utwardzania uzwojeń wysokiego napięcia transformatorów suchych i dobór takich parametrów procesu by zminimalizować powstające naprężenia resztkowe. Podobne analizy są również możliwe dla wysokonapięciowych izolatorów przepustowych dla których wykonuje się również analizy procesu suszenia papieru. W trakcie eksploatacji transformator i jego komponenty narażone są na różnego rodzaju ekstremalne warunki zewnętrzne, których wystąpienie musi być uwzględnione w trakcie projektowania urządzeń. Przykładowo symulacje komputerowe pozwalają na sprawdzenie konstrukcji mechanicznej uzwojeń transformatorów suchych pod kątem ich odporności na drastyczne zmiany temperatury otoczenia. Innym przykładem jest ocena odporności na wstrząsy sejsmiczne. Analizy numeryczne pozwalają na wstępną weryfikację konstrukcji transformatorów olejowych i suchych oraz przepustów, które przewidziane są do pracy w rejonach zagrożonych trzęsieniami ziemi. Możliwe jest dzięki temu ograniczenie kosztów związanych z projektowaniem i testowaniem tych produktów.

15

Wpływ zaburzeń tektonicznych na przebieg deformacji masywu skalnego w obrębie eksploatowanego pola

Grzebyk W., Stolecki L.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 1

81-86

PL

Na przykładzie eksploatacji prowadzonej w polu G-3/4 kopalni Rudna przedstawiono oddziaływanie strefy tektonicznej na przebieg deformacji górotworu w tym polu. Odpowiednie obserwacje obiektowe realizowano z wykorzystaniem termodynamicznej metody pomiarowej umożliwiającej określenie i ocenę zmian objętościowych masywu skalnego. Otrzymana z pomiarów, termodynamiczna krzywa deformacji masywu skalnego (TCD) pozwoliła na uzyskanie pełnej charakterystyki deformacyjnej górotworu na etapie ujawniania się wpływu nieciągłości tektonicznej, jak również reakcji górotworu po wystąpieniu zjawiska dynamicznego na tej nieciągłości.

EN

The mining operations carried out in G-3/4 panel of "Rudna" mine serve as an example of tectonic zone impact on the rock mass deformation. All the site observations were made using the thermodynamic method enabling defining and evaluation of volumetric changes of the rock-mass The resultant thermodynamic curve of rock mass deformation (TCD) allowed to obtain the complete deformation characteristics of rock-mass at the stage of disclosing the impact of tectonic discontinuity as well as the rock-mass reaction after the dynamic event along this discontinuity.

16

Próba zdefiniowania obszarów akumulacji energii w górotworze na podstawie lokalizacji ognisk wstrząsów sejsmicznych

Drzewiecki J.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2013

|

nr 1

5-15

PL

Położenie ognisk wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych oraz towarzyszących im tzw. for i after shock-ów wskazują, że obszar, w którym następuje przywrócenie równowagi energetycznej wielokrotnie przekracza obszar prowadzonej eksploatacji. Ilość zarejestrowanych w krótkim czasie wstrząsów sejsmicznych, a szczególnie lokalizacja ich ognisk, wskazują obszar masywu skalnego biorącego udział w procesach odkształceniowo-zniszczeniowych indukowanych działalnością górniczą. Przeanalizowano położenie ognisk wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych oraz towarzyszących im tzw. for i after shocków dla określenia obszaru akumulowania energii. Powierzchniowo obszar ten znacznie przekracza rozmiary obszaru prowadzonych robót górniczych. Innymi słowy obszar naruszenia równowagi górotworu nie należy odnosić jedynie do prowadzonej eksploatacji, a do obszaru znacznie większego. Analiza lokalizacji szybko po sobie następujących zjawisk sejsmicznych jest wskazówką dla prognozy wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych. Lokalizacja fragmentów górotworu, w których dochodzi w krótkim czasie do serii wstrząsów sejsmicznych, w stosunku do miejsca prowadzonych robót górniczych, może być wskazówką dla prognozy lokalizacji ognisk wysokoenergetycznych wstrząsów sejsmicznych.

EN

Location of high seismic events and for- and after-shocks indicates the area where the restoration of the energy balance often exceeds the area of mining operation. Number of registered short time seismic events and especially the location of outbreaks, indicate where the rock mass was involved in strain-destructive processes induced by mining activities. The location of foci of high seismic events and for- and after-shocks for determining the area of the energy storage was analyzed in the paper. This surface area far exceeds the size of the area of conducted mining operations. In other words, the area of the rock mass balance violations do not only refer to a mining operation, but a much larger area. Analysis of the location of the sequences of the rapid seismic events is an indication for the prediction of high seismic activity. Location fragments of rock in which sequences of the rapid seismic events are recorded in relation to the location of mining conducted, it may be indicated for the forecast location of high seismic events.

17

Charakterystyka termodynamiczna fazy gazowej masywu skalnego poddanego procesowi eksploatacji

Grzebyk W., Stolecki L.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2011

|

nr 2

43-49

PL

W artykule omówiono realizowane w KGHM CUPRUM sp. zo.o. CBR prace nad opracowaniem termodynamicznej metody oceny deformacji górotworu, w którym prowadzona jest eksploatacja złoża rud miedzi. Przedstawiono wstępne wyniki pomiarów parametrów termodynamicznych fazy gazowej masywu skalnego stanowiących podstawę wnioskowania o przebiegu procesu deformacji. Poddano analizie ilościowej wielkość mierzonych zakresów zmian ciśnienia i temperatury wykazując, że obserwowane zmiany ciśnienia nie zależą od temperatury, a są efektem zmian objętościowych zachodzących w górotworze.

EN

The article discusses the work on developing the method for thermodynamic evaluation of rock mass deformation carried out in KGHM CUPRUM Ltd Research & Development Centre. Measurements were carried out in Polish copper mines. The initial results of measurements of thermodynamic parameters of the gas phase of rock mass are presented in the paper. These results provide the basis for the description of deformation process. The ranges of pressure and temperaturę changes that were measured, were the subject of quantitative analysis. The analysis showed that changes in pressure do not depend on temperature and are the result of changes occurring in the subsurface.

18

Wykorzystanie modelu regresji logistycznej do prognozowania uszkodzeń wyrobiska korytarzowego w wyniku wstrząsu sejsmicznego

Nierobisz A.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2011

|

nr 7

3-11

PL

W artykule przedstawiono metodę prognozowania uszkodzeń wyrobiska korytarzowego zaistniałego w wyniku wstrząsu sejsmicznego opartą na analizie 117 tąpnięć zaistniałych w latach 1990-2009. Wykorzystano model regresji logistycznej pozwalający na analizę danych ilościowych i jakościowych. Uzyskane wyniki pozwoliły na opracowanie programu LogSil, służącego do prognozowania utraty funkcjonalności wyrobiska korytarzowego w wyniku wstrząsu sejsmicznego. Opracowane narzędzie pozwoli na prognozowanie zagrożenia dla życia i zdrowia górników.

EN

The article presents a method of forecasting the dog heading damages resulting from a seismic shock based on an analysis of 117 bounces that occurred in the years 1990-2009. The logistic regression model, which allows to analyze quantitative and qualitative data, was used. The obtained results allowed to develop the LogSil program for forecasting the loss of dog heading functionality resulting from a seismic shock. The developed tool will allow to forecast the threat for the miners' life and health.

19

Współpraca służb sejsmologicznych KGHM Polska Miedź S. A. z Instytutem Geofizyki PAN

Król M., Giza J.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2011

|

nr 2

22-27

PL

W artykule przedstawiono przebieg i efekty ponad czterdziestoletniej współpracy pomiędzy służbami sejsmologicznymi KGHM Polska Miedź S. A. oraz naukowcami z Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk w dziedzinie stosowania, analizy i wykorzystywania obserwacji sejsmologicznych w polskim górnictwie rud miedzi. Wykazano przydatność takiej współpracy dla zapewnienia szerokiego zakresu i wysokiego poziomu stosowanych metod analizy sejsmogramów w Kopalnianych Stacjach Geofizyki Górniczej zagłębia miedziowego. Podkreślono korzyści obydwu stron wynikające z takiego działania.

EN

The article is a discussion on the course and effects of over forty years long collaboration between the seismological personnel employed at KGHM Polska Miedź S.A. and the scientists representing the Institute of Geophysics of the Polish Academy of Sciences in the field of application, analysis and use of seismological observations in the Polish copper ore mining industry. The collaboration proved useful from the perspective of ensuring a wide range and high efficiency of seismogram analysing methods to be applied at mining geophysical stations of a copper basin. The mutual benefits resulting from such undertaking have been stressed in the article.

20

Seismic load of structures in Karvina region derived from long-term monitoring

Kalab Z., Lednicka M.

Górnictwo i Geologia

|

2010

|

T. 5, z. 2

59-66

EN

This paper presents results of long-term monitoring of seismic load of structures situated in undermined Karvina region, Data from seismological monitoring were used for seismic load evaluation in terms of new methodology. Main idea is recalculation of maximum measured velocity values to have possibility to take into account number of seismic events and number of intensive seismic events especially. This methodology was elaborated for evaluation of seismic load of given place caused by mining induced seismicity for the purpose of maps of conflicts of interests. Trends of seismic loud of structures are documented using changes of "C coefficient" calculated from data that were obtained on seismic stations situated at the surface in the Karvina region during last ten years.

PL

W ramach pracy przedstawiono wyniki monitoringu sejsmicznego, prowadzonego w rejonie Karwiny w długim okresie czasu. Wyniki pochodzące z monitornigu były wykorzystane do opracowania nowej metodologii oceny skutków aktywności sejsmicznej wywołanej eksploatacją górniczą/, uwzględnieniem długofalowych skutków tych oddziaływań. Metodologia ta zakłada przeliczenie maksymalnych prędkości zarejestrowanych fal sejsmicznych z uwzględnieniem liczby wstrząsów, biorąc pod uwagę szczególnie wstrząsy o dużej intensywności. Zaproponowano odpowiednią miarę zagrożenia sejsmicznego w postaci współczynnika "C", którego wartości ustala się na podstawie wyników długofalowego monitoringu. Przedstawiony przykład opiera się na danych zarejestrowanych na stacjach sejsmicznych zlokalizowanych nu powierzchni w rejonie Karwiny w okresie ostatnich 10 lat.