Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Tectonics of the northern Carpathians basement in the light of electromagnetic and gravity data analysis

Stefaniuk Michał, Cygal Adam

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

67--67

EN

The northern part of the Carpathians covers the north-eastern area of the Western and north-western of the Eastern Carpathians. The basement of the Carpathians in this zone is of a transitional nature and is relatively poorly explored, which results from its deep burial, in particular under the so-called Outer Carpathians. The interpretation of the tectonics and geodynamics of the basement depends to a large extent on the analysis of large scale geophysical data. In this area, regional seismic surveys were carried out mainly using the so-called deep refraction and numerous geophysical works using gravity, magnetic, geomagnetic and magnetotelluric methods. The subject of the presented work is a review of the regional image of electromagnetic and gravity studies carried out in this area, with particular emphasis on the territory of Poland, within which the authors carried out numerous research works. Electromagnetic research allows for the construction of a regional model of basement resistivity distributions and the determination of general outlines of its geometry as well as the formulation or testing of the concept of its geodynamical interpretations. An auxiliary role in this aspect is played by gravity data allowing to recognize the density distribution of the basement and constituting a set of additional data for integrated interpretation. The area outside the territory of Poland was presented on the basis of literature data, creating an extensive regional background for the results of research related with the participation of the authors in Poland. Within the Polish Carpathians, there is a structural reconstruction of the Carpathian overthrust and its basement, as well as a clear change in the nature of geophysical fields, e.g. the system of gravity field anomalies. Due to the deep burial of the Carpathian overthrust in this area and the complex structure of the orogen, which hinder effective drilling penetration, its fragmentary and uncertain recognition is based mainly on geophysical surface studies. The complex structure of the orogen reduces the effectiveness of the use of the seismic reflection method, the participation of which is limited in practice to the recognition of the basement in the marginal zone of the Carpathian overthrust. In the remaining area, alternative methods of surface geophysics are used, i.e. the magnetotelluric and gravity method. An important role in recognizing the basement of the Eastern part of the Polish Carpathians was played by magnetotelluric soundings that cover the above mentioned area with a relatively dense network of several generations of measurement points. The results of the interpretation of the MT soundings were used to construct a resistivity model, which was verified by new results of regional processing of seismic data and magnetotelluric and gravity modelling. The visualization of resistivity distributions was presented through maps interpreted at selected depth levels and in the resistivity cross-sections form. Resistivity distributions are the basis for interpreting tectonic zones marked as resistivity contrasts. Forward modelling and inversion of gravity data were used to verify resistivity structural models.

2

Remnant Neo-Tethyan ocean from the Ladakh Himalaya: constraints on their nature, age and tectonic setting

Talat Ahmad, Bhat Irfan, Chauhan Hiredya

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

11

EN

The Indus and Shyok Suture Zones represent the remnants of the Neo-Tethyan ocean in terms of Nidar arc volcanics and Zildat ophiolitic melange in the eastern Ladakh, Dras Arc volcanics and Shergol ophiolitic melange in the western Ladakh along the Indus Suture Zone. The Shyok-Nubra ophiolitic volcanics of the northern Shyok suture zone, north of the Ladakh batholith, represent the remnant northern portion of the Neo-Tethyan. The Nidar-Dras arc volcanics represent intra oceanic arc that developed as the Indian plate was moving northwards around 140 My ago. These units preserve arc tholeiite, representing primitive arc which passed on to calc alkaline series as the arc matured. These rocks are characterised by depleted nature in terms of incompatible trace elements including rare earth elements and Sm-Nd isotopic characteristics. The Zildat-Shergol ophiolitic melanges are represented by N-MORB and Ocean Island Basalt (OIB) characteristics. These units have also preserved exotic blocks of limestone, physically mixed with other units of the ophiolitic melange. The Shyok-Nubra volcanics are represented by enriched trace elements and isotopic characteristics, very different from those of the Indus Suture zone. They don’t preserve ophiolitic melange, as observed in the Indus suture zone. Our tectonic model indicate double subduction of the Neo-Tethyan ocean, in the north it got subducted under the Tibetan plate giving rise to Andean type continental arc along the Shyok suture zone. In the south the Neo-Tethyan ocean got subducted under the same oceanic crust giving rise the intra-oceanic Mariana type subduction. Thus, in the Ladakh Himalaya there is preservation of almost all components of the Neo-Tethyan ocean preserving the N-MORB and OIB type magmatism in the melange zone. The Andean and Mariana type arc components indicating very different tectonic settings. Neo-Tethyan ocean appear to have all the components that we observe presently in the Pacific-Atlantic ocean. These data will be presented and elaborated during my presentation.

3

Factors controlling a depositional architecture in synorogenic Outer Carpathian basins – an example of Oligocene-age successions from the Fore-Magura Unit, Poland

Siwek Piotr, Waśkowska Anna, Wendorff Marek

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

62--63

EN

A Fore-Magura Unit is strongly tectonically-engaged tectonic unit of the Polish Outer Carpathians, sandwiched between Magura and Silesian nappes. Due to poor and sparse exposure of the Fore-Magura Unit, which is covered by the Magura Nappe, there has been no comprehensive interpretation of depositional systems of the Fore-Magura Basin (Eocene–Oligocene), a part of the Paratethys realm. Therefore, in order to broaden our knowledge about depositional conditions in this part of the Outer Carpathian basins, two turbidite sequences (Szczawa and Klęczany) were subjected to detailed lithofacies and sedimentological analysis. The 100 m thick Szczawa section is predominantly composed of thin and medium thick turbidite sandstones associated with co-genetic turbidite mudstones, which thickness greatly exceeds that of underlying sandstone. The latter ones show another peculiar features, like opposite palaeocurrent directions between base and top of a bed, mud-rich banded and heterolithic structures, and combined-flow bedforms, including small-scale hummocky-type structures. All those sedimentary features reflect deposition from mud-rich low-density turbidity currents enclosed within small confined basin, which prevent each flow from further down-current propagation, and eventually resulted in trapping (ponding) of the whole flow within confinement, a process associated with flow reflections and internal Kelvin-Helmholtz waves propagation (Siwek et al., 2023). This mini-basin can be situated on the southern flank of the Fore-Magura Basin, i.e., on the slope of the Fore-Magura Ridge (Siwek et al., 2023). The 170 m thick succession at Klęczany is composed of thick-bedded amalgamated sandstones, grading into sandstone-mudstone turbidite sequences. The former reflect deposition from high-density turbidity currents and hybrid flows, and are stacked into a few to over ten metres thick tabular lobes, and can be interpreted as lobe axis or distributary channel deposits. These lobes are often topped by socalled ‘bypass’ facies indicating the moment a lobe attained a critical thickness which prevented the accommodation of new deposit, thus heralding a feeder channel avulsion. The recurring process of lobe building and feeder channel avulsion resulted in compensational stacking of subsequent lobes (Piazza & Tinterri, 2020). The upper part of the Klęczany section reflects deposition from low-density turbidity currents and aggradation of turbidite beds into upward-thickening sequences resulting from lateral compensation and/ or forward progradation of subsequent lobes. Considered as a whole, the Klęczany succession is fining upward, and shows decrease of sand net-to-gross, accompanied by increase of more distal facies. Therefore, that depositional system can be situated within single submarine base-of-slope fan featured by retrogradational stacking pattern. Ponded turbidite beds, together with their whole inventory of sedimentary structures, are an evidence of the crucial influence of structural confinement on unrestricted flow propagation on the seafloor. The presence of structural confinement on the basin slope may have been associated with regional compression and tectonic activity of the Outer Carpathian basins. In the case of the Klęczany section, shortterm autocyclicity is manifested in compensational lobe stacking pattern and cyclic feeder channel avulsions. A longterm variability, probably covering the whole Fore-Magura realm, can be identified with one sequence stratigraphy cycle – from forced regression resulting from sea-level falling stage to sea-level lowstand, reflected in the transition from amalgamated massive sandstones to sandstone-mudstone turbidite sequences (Catuneanu, 2006). Alternatively, the uplift-denudation cycle due to tectonic activation of source area (Mutti et al., 2003) can be considered as an explanation of retrogradational stacking pattern of the Klęczany Fan, with eustatic sea-level fall involved (Pszonka et al., 2023). To conclude, the regional and local changes of depositional conditions in deep-water basins can be related to tectonics, as well as to eustatic short- or long-term sea-level changes, or combination of both, and can give the readable rock record in sedimentary successions accumulated especially in synorogenic marginal basins (Pszonka et al., 2023). These include foreland-type Outer Carpathians basins during Oligocene times, which were located in the Central Paratethys isolated from the Tethys Ocean during Eocene-Oligocene geotectonic reconstruction of the Circum-Carpathian realm.

4

Coevolution of Paleo-Tethys and Rheic: New tectonic constraints from Iran and Turkey

Chu Yang, Wan Bo, Lin Wei, Allen Mark B., Talebian Morteza, Uysal Ibrahim, Xin Guangyao

Geotourism / Geoturystyka

|

2023

|

nr 1-2 (72-73)

15--15

EN

In the Paleozoic, one large ocean once separated the Eurasia of the north and the Gondwana of the south, but it has two names, Paleo-Tethys and Rheic, suggesting different tectonic history. The Paleo-Tethys represent the ocean from east Asia to Middle East regions and vanished in Early Mesozoic, while the Rheic existed across the Europe and finally closed in Carboniferous. The two oceans coevolved for a long time, but the interaction and mutual effect at subduction and collision stages are not well understood. Initiation processes of ocean spreading, subduction and collision are crucial in plate tectonics, so resolving the timing for these turning points may greatly enhanced the precision and accuracy of reconstruction of the two oceans, especially for the western Paleo-Tethys. In NE Iran, we find that all the Paleozoic clastic rocks record two major zircon U-Pb age groups peaked at ~800 Ma and ~600 Ma. Consistency in age patterns show a dominant provenance from Neoproterozoic basement of the north Gondwana and a long-lasting passive margin sedimentation after the spreading of the Paleo-Tethys. This environment was interrupted by initial collision between the Turan (Eurasia) and Central Iran (Gondwana) Blocks with massive coarse clastic deposition, i.e. the protolith of the Mashhad Phyllite, in a peripheral foreland basin on the Paleozoic passive margin. The Mashhad Phyllite yields a striking provenance change from passive margin to active margin. The Paleozoic ages reveal a long-lived subduction zone at the south Turan Block initiated since the latest Ordovician. More importantly, the provenance shift better constrains the initial collision timing with the maximum deposition age of the Mashhad Phyllite (~228 Ma) refining the evolution history of Paleo-Tethys. Based on our new results and previous data, we compare the tectonic history of the Paleo-Tethys in its western segment with eastern Rheic, and further discuss the interaction between the Rheic and Paleo-Tethys. We find existence of a lateral subduction zone plays a crucial rule in initiating new subduction zone after an old oceanic plate vanishes and two continents collides, while a lateral collision can also result into shallowing of subducted slab and preservation of coeval compressional structures. These new insights help us to better interpret the emplacement of high-pressure metamorphic rocks during subduction and subduction zone jump when the Rheic and Paleo-Tethys coevolved.

5

Zastosowanie metody K-Ar do oznaczenia wieku deformacji skał metaosadowych formacji Yargait terranu Zavkhan (Khasagt, Mongolia) : wstępne wyniki badań

Sikora Rafał, Wójcik Antoni, Szczerba Marek, Bazarnik Jakub, Madej Stanisław

Przegląd Geologiczny

|

2021

|

Vol. 69, nr 7

448--453

EN

The SW margin of the Zavkhan terrane is significant for research on Paleozoic amalgamation of the Central Asian Orogenic Belt (CAOB). The study area is located in the western part of the Khasagt Mountains, western Mongolia. We present a new preliminary K-Ar dating of metasedimentary rocks from the Yargait Formation which were deformed during collision of the Zavkhan terrane with the Lake Zone terrane. Our results include two dating that are similar to earlier data by other authors (Stípskáetal., 2010; Bold et al., 2016b). The first dating equal to 544.1 ±13.7 Ma can be interpreted as the age ofmetamorphism and the subduction of the SW margin ofthe Zavkhan terrane under the Lake Zone terrane during the late Ediacaran-early Cambrian. The second dating of 441.1 ±11.7 Ma indicates the Late Ordovician - Silurian regional extension event.

6

Differential and source terms locations of the 2015 Teresva (East Carpathians) series and their tectonic implications

Gnyp Andriy, Malytskyy Dmytro

Acta Geophysica

|

2021

|

Vol. 69, no. 6

2099--2112

EN

Earthquakes of the 2015 Teresva series have been relocated using differential arrivals only of their P-waves at the same set of seismic stations and source-specific station terms. At least six distinct groups had been identified in the series as a result of single linkage clustering analysis of cross-correlations between their waveforms. Differential arrivals were estimated separately in each group, and not directly relative to the master event, but through the chains of events with the largest cross correlations. Time drift at some Ukrainian stations had been detected by comparing intervals between the first P-waves from the same earthquakes at pairs of stations and taken into account, assuming a linear drift rate. The relocated epicenter of the main MSH3.5 earthquake was only~2.3 km to the east of the macroseismic one and almost exactly at the intersection of the two major local faults, perpendicular and parallel to the Carpathians arc. The almost linear alignment of the other earthquakes in azimuth~320° almost coincided with the parallel fault and with the nodal plane of the almost purely strike-slip focal mechanism estimated for the strongest earthquake from its first polarities at 26 stations, and by moment tensor inversion of the ground displacement amplitudes and duration of the first P-wave pulses at 18 stations. A very interesting oscillatory (cyclic) pattern of the epicenter migration along the SE–NW axis, obtained as a result of relocation, was also confirmed by variations in S-relative to P-wave delays: During the cycle, the epicenters gradually shifted to NW and at the beginning of the new cycle returned.

7

Tectonic-climatic interactions during changes of depositional environments in the Carpathian foreland: An example from the Neogene of central Poland

Widera Marek, Zieliński Tomasz, Chomiak Lilianna, Maciaszek Piotr, Wachocki Robert, Bechtel Achim, Słodkowska Barbara, Worobiec Elżbieta, Worobiec Grzegorz

Acta Geologica Polonica

|

2021

|

Vol. 71, no. 4

519--542

EN

Many geological problems have not been convincingly explained so far and are debatable, for instance the origin and changes of the Neogene depositional environments in central Poland. Therefore, these changes have been reconstructed in terms of global to local tectonic and climatic fluctuations. The examined Neogene deposits are divided into a sub-lignite unit (Koźmin Formation), a lignite-bearing unit (Grey Clays Member), and a supra-lignite unit (Wielkopolska Member). The two lithostratigraphic members constitute the Poznań Formation. The results of facies analysis show that the Koźmin Formation was deposited by relatively high-gradient and well-drained braided rivers. Most likely, they encompassed widespread alluvial plains. In the case of the Grey Clays Member, the type of river in close proximity to which the mid-Miocene low-lying mires existed and then were transformed into the first Mid-Miocene Lignite Seam (MPLS-1), has not been resolved. The obtained results confirm the formation of the Wielkopolska Member by low-gradient, but mostly well-drained anastomosing or anastomosing-to-meandering rivers. The depositional evolution of the examined successions depended on tectonic and climatic changes that may be closely related to the mid-Miocene great tectonic remodelling of the Alpine-Carpathian orogen. This resulted in palaeogeographic changes in its foreland in the form of limiting the flow of wet air and water masses from the south and vertical tectonic movements.

8

Strukturalne, litologiczne oraz tektoniczne uwarunkowania rozwoju i ewolucji świętokrzyskich skałek piaskowcowych

Urban Jan

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

vol. 68, nr 2

112--126

EN

Majority of ca. 90 sites ofsandstone crag groups and individual crags, occurring in the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mts. region, represent the following crag-forming lithostratigraphic units: Cambrian Wiśniówka Formation, Devonian Barcza Fm and Zagórze Fm, Triassic Zagnańsk Fm and Krynki Beds, as well as Jurassic Skloby Fm and Ostrowiec Fm. Specific features of these rocks are the occurrence of sandstone series, up to 20 m thick, above more plastic, clayey or heterolithic series, high-energy depositional environments, and siliceous composition. The crag-forming sandstones differ in the amount of siliceous cement: from strongly cemented Paleozoic quartzitic sandstones to porous Mesozoic sandstones with poor cement, which determines diverse mechanical properties. Strongly cemented Paleozoic rocks display high rock strength and abrasion resistance, while porous and theoretically friable Mesozoic sandstones are characterised by high grain packing due to compaction. Regarding the principal role of gravitational disinte¬gration of rock massifs under the periglacial conditions in the Pleistocene, other factors constraining the crag formation and shaping are the tectonic situation of rocks (orientation of strata and joints), adequate joint spacing, and bed thickness. The interrelations between lithological and structural features of crag-forming sandstones and tectonics, conditioning erosion and weathering rates are specific for particular types of these sandstones.

9

Wykorzystanie wyników badań współczesnej aktywności tektonicznej do oceny chwilowego poziomu zagrożenia zdarzeniem sejsmicznym na obszarach wydobywczych południowo-zachodniej Polski

Kaczorowski Marek, Rudnicki Marcin

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2020

|

nr 2

5--15

PL

Zmiany tektonicznego pola naprężeń w jednostce Depresji Świebodzic są powodem skomplikowanej kinematyki bloków skalnych. Pole sił tektonicznych wytwarza efekty rotacji, ruchów poziomych i pionowych skalnych bloków rozdzielonych licznymi uskokami. System pomiarowy Laboratorium Geodynamicznego w Książu, składający się z instrumentów stojących na skalnych blokach, jest naturalnym detektorem aktywności tektonicznej. System ten pozwala na wyznaczanie chwilowych wartości funkcji aktywności tektonicznej z mikrometryczną dokładnością. Porównanie zmian funkcji aktywności tektonicznej i ich pochodnych z czasowym rozkładem zdarzeń sejsmicznych w obszarach Dolnego i Górnego Śląska wskazuje, że trzęsienia ziemi występują zgodnie ze szczególnymi i powtarzającymi się stanami procesu deformacji tektonicznych górotworu Depresji Świebodzic. Ta obserwacja wzmacnia tezę o istnieniu wielkoskalowego, jednorodnego pola naprężeń tektonicznych, którego zasięg w tym samym czasie obejmuje obszary Depresji Świebodzic oraz regiony górnicze Czech, Górnego i Dolnego Śląska. Wiarygodność tej tezy jest niezależnie potwierdzona przez wieloletnie pomiary horyzontalnych składowych ruchów skorupy ziemskiej, wykonanych technikami satelitarnymi przez sieć stacji GNSS, SLR, DORIS i VLBA, rozmieszczonych na płycie europejskiej. W obszarze Europy Centralnej pomiary te pokazują jednorodne pole horyzontalnych prędkości przesuwu Płyty Europejskiej. Jednorodny ruch płyty jest wynikiem działania jednorodnego, wielkoskalowego pola sił tektonicznych, które ten ruch wywołują. Bieżący stan wielkoskalowego jednorodnego pola naprężeń tektonicznych ma duży wpływ na wywołanie wstrząsu sejsmicznego. Przedstawione wyniki badań zjawisk tektonicznych są dedykowane potrzebie wzmocnienia wiedzy o aktualnej możliwości zajścia zdarzenia sejsmicznego. Problem ten ma kluczowe znaczenie dla poprawy warunków bezpieczeństwa robót górniczych w obszarach wydobywczych Górnego i Dolnego Śląska.

EN

Changes of the tectonic stress field in Świebodzice Depression unit are the reason of complex variations of the rock blocks kinematic. Field of tectonic stresses produced effects of rotations and horizontal/vertical displacements of rocky blocks separated by numerous faults. The measurement system of the Geodynamic Laboratory in Ksiaz, equipped with instruments situated on the rocky blocks, is a natural detector of tectonic activity, allowing determination of the temporal functions of tectonic activity with sub-micrometric accuracy. Comparison of the functions of the tectonic activity variations and their derivatives with temporal distribution of the seismic shocks in the Lower and Upper Silesia indicate that earthquakes occurred in accordance with particular and repeatable conditions of the Świebodzice Depression tectonic deformations. This observation strengthens the thesis about large-scale, homogeneous field of tectonic stresses which, at the same time, affect the Świebodzice Depression as well as mining areas of the Czech and Lower and Upper Silesian. The credibility of this thesis is independently confirmed by the results of many years long measurements of the Earth crust motions, performed on hundreds of stations by the space and satellite techniques i.e. GNSS, SLR, DORIS, VLBA. Current state of the large-scale, homogeneous field of tectonic stresses decided about the triggering of the earthquakes. Presented investigations of tectonic phenomena are dedicated to improve the safety conditions of mining works, executed in Upper and Lower Silesian mining areas.

10

Deformation analysis in central west Bulgaria using triangulation and GPS data

Dimitrov Nikolay

Reports on Geodesy and Geoinformatics

|

2019

|

Vol. 108

23--26

EN

The article discusses a method applied for combining the results of Global Navigation Satellite Systems (GNSS) and 75-year old triangulation measurements to estimate the crustal movements in central western Bulgaria region. It was examined for joint analysis based on the results of GNSS with angular measurements of the first order triangulation network in Bulgaria during the period 1923–1930 year. As a result of the processing of GNSS and angular measurements, horizontal velocities of 15 points, strain rates, and rotation rates have been obtained. The results show dominating N–S extension at a rate of 1–2 mm/y and the deformation is not uniformly distributed over the studied area. The obtained results indicate the possibility of using old angular measurement of first-order triangulation points, together with GNSS data, to obtain estimates of the horizontal crustal movements.

11

Konstrukcja i charakter, architektura Auguste’a Perreta

Malacarne G.

Pretekst

|

2018

|

Nr 8

18--25

PL

W architekturze Perreta, charakteryzującej się użyciem żelazobetonu, związek formy i konstrukcji jest niezwykle ścisły. Jego dzieła cechuje spójność pomiędzy systemem konstrukcyjnym a architekturą, między formą a konstrukcją. Dla Perreta “architektura, która nie opiera się na systemie konstrukcyjnym, jest niczym innym jak tylko modą”. Jego architektura i przyjęte formy są spójne z wybranym systemem konstrukcyjnym, w którym widoczny jest zarówno praktyczny jak i reprezentatywny cel. Kilka ciekawych i spójnych badań opiera się na zgodności pomiędzy systemem konstrukcyjnym a formalno-reprezentatywnym, który podkreśla charakter i zasadność budynku w odniesieniu do tematu. Techniki i konstrukcja narzucają formie pewne niezbędne ograniczenia, uwalniając tym samym inwencję architektoniczną.

EN

In the architecture of Perret, characterized by the use of reinforced concrete, the relationship between form and construction is very close. A system of coherence between the constructive system and the architecture, between form and construction, characterizes his work. For Perret “an architecture that does not come from a constructive system is nothing but fashion.” His architecture and the forms adopted are coherent with the chosen construction system, in which not only the practical purpose but also the representative one is evident. Some interesting and coherent research is based on the correspondence between the constructive system and the formal-representative system that highlights the character and appropriateness of the building with respect to the theme. Techniques and construction also impose on the form some necessary limits that free the architectural invention.

12

Tectonic and glaciotectonic deformations in the areas of polish lignite deposits

Widera M.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2018

|

Vol. 28, no. 1

182--193

EN

This study addresses the complex geology caused mainly by tectonic and glaciotectonic processes in lignite-bearing areas of Poland. Tectonics played a dominant role in the deformation of peat/lignite seams during their deposition. This is especially true for deep grabens where the thickest lignite seams were deposited (e.g., Bełchatów). Conversely, glaciotectonics led to the post-depositional deformation of other deposits (e.g., Sieniawa). The effects of tectonic and glaciotectonic processes in this region are investigated using both simplified geological cross-sections and photography. The size, depth and architecture of the glaciotectonic structures verified in this study demonstrate the importance of their consideration during the exploration and exploitation stages of such lignite deposits, as well as the planning of construction projects in areas strongly transformed by glaciotectonics.

PL

Prezentowana praca poświęcona jest złożonej geologii, spowodowanej głównie przez procesy tektoniczne i glacitektoniczne, wybranych obszarów węglonośnych w Polsce. Tektonika odgrywała fundamentalną rolę deformującą pokłady torfu/węgla brunatnego w czasie ich depozycji. Dotyczy to zwłaszcza głębokich rowów tektonicznych, w których zalegają najgrubsze pokłady węglowe, np. złoża: Bełchatów, Szczerców, Turów, Lubstów, Pątnów I-IV, Adamów, itd. Natomiast glacitektonika prowadziła do postsedymentacyjnych deformacji polskich pokładów węgla brunatnego. W większości przypadków rola destukcyjna procesów glacitektonicznych była niewielka, w niektórych przypadkach znacząca, a nawet dominująca, np. na obszarze złoża Sieniawa. Skutki procesów tektonicznych i glacitektonicznych przedstawiono na uproszczonych przekrojach geologicznych (złoża: Bełchatów, Szczerców, Oczkowice, Sieniawa), a także na fotografiach wykonanych w niektórych odkrywkach eksploatowanych aktualnie złóż (odkrywki: Jóźwin IIB, Drzewce, Adamów, Turów, Sieniawa). O ile tektonika dotknęła głównie spągowe warstwy pokładów węglowych, o tyle glacitektonika doprowadziła do deformacji ich partii stropowych. Zróżnicowane rozmiary, głębokość zalegania i bogactwo struktur glacitektonicznych sprawia, że należy brać je pod uwagę na etapie dokumentowania złóż, ich eksploatacji, czy też planowania inwestycji budowlanych na obszarach silnie przekształconych glacitektonicznie.

13

Analiza przyczyn powstania liniowej deformacji nieciągłej

Szafulera K., Kruczkowski M.

Budownictwo Górnicze i Tunelowe

|

2017

|

nr 3

24--30

PL

W artykule przedstawiony został przykład wystąpienia na powierzchni liniowej deformacji nieciągłej powyżej przecznic polowych, jednej z kopalń GZW. Przeprowadzona została analiza warunków geologiczno-górniczych wraz z obliczeniami deformacji powierzchni wywołanymi dokonaną eksploatacją.

EN

The article presents an example of the occurrence of a discontinuous deformation on the surface above the field cross-cuts, in one of the mines of Upper Silesian Coalbasin. The analysis of geological and mining conditions was carried out along with calculations of surface deformations caused by the performed mining operations

14

A new regard on the tectonic map of the Arabian–African region inferred from th satellite gravity analysis

Eppelbaum L., Katz Y.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 4

607--626

EN

Satellite gravimetry is a powerful and reliable tool for regional tectono-geodynamic zonation. The studied region contains intricate geodynamical features (high seismological indicators, active rift systems and collision processes), richest structural arrangement (existence of mosaic blocks of oceanic and continental Earth’s crust of various age), and a number of high-amplitude gravity anomalies and complex magnetic pattern. The most hydrocarbon reserves of the world and other important economic deposits occur in this region. Comprehensive analysis of satellite gravity data with application of different approaches was used to develop a sequence of maps specifying crucial properties of the region deep structure. Careful examination of numerous geological sources and their combined examination with satellite gravity (main), magnetic, GPS, seismic, seismological and some other geophysical data enabled to develop a new tectonic map of the Arabian–African region. Integrated analysis of series of gravity map transformations and certain geological indicators allowed to reveal significant geodynamic features of the region.

15

Facies changes in the Cenomanian (Cretaceous) of the northwestern Elbe Valley near Dresden (Saxony, Germany)

Tröger K. -A.

Acta Geologica Polonica

|

2017

|

Vol. 67, no. 1

135--144

EN

The Upper Cretaceous of the Elbe Valley in Saxony and the erosion outliers west of it mark an Upper Cretaceous NW-SE-running strait between the Westsudetic Island in the NE and the Mid-European Island to the west. This street connected the NW-German-Polish Basin in the north and the Bohemian Cretaceous Basin (and adjacent regions of the Tethys) in the south. However, post-Cretaceous erosion north of Meißen removed any Upper Cretaceous deposits but erosion outliers at Siebenlehn and especially north of the Forest of Tharandt proof the presence of a marly through silty belt in this area. Three transgressions (base of uppermost Lower to Middle Cenomanian, base of Upper Cenomanian and base of the geslinianum Zone in the mid-Upper Cenomanian) have taken place. The sedimentation was influenced by the topography of the mentioned islands and by movements at structural lines in the Proterozoic and Palaeozoic basement. During the early Late Cenomanian, a marly-silty sedimentation (Mobschatz Formation) in the north existed besides sandy sedimentation in the south (Oberhäslich Formation). The transgression at the base of the geslinianum Zone caused the final submergence of island chains between Meißen, Dresden and Pirna, and a litho- and biofacies bound to cliffs and submarine swells formed. A silty-marly lithofacies, a mixed sandy-silty lithofacies (Dölzschen Formation) and a sandy lithofacies in the south (Sächsisches Elbsandsteingebirge) co-existed during the latest Cenomanian. The first mentioned biofacies yields a rich fauna mainly consisting of oysters, pectinids, rudists, and near-shore gastropods accompanied by echinids and, in some cliffs, teeth of sharks. The Pennrich fauna (Häntzschel 1933; Uhlig 1941) especially consists of the very common serpulids Pyrgopolon (P.) septemsulcata and Glomerula lombricus (formerly Hepteris septemsulcata and G. gordialis).

16

Przestrzenny model geologiczno-strukturalny strefy przypowierzchniowej w rejonie Soli

Michna M., Mitan K., Machowski G., Papiernik B.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

585--588

PL

Wykorzystując zaktualizowaną mapę geologiczną, 18 przekrojów geologicznych, profile stratygraficzne 7 otworów wiertniczych, wyniki pomiarów terenowych oraz numeryczny model terenu opracowano przestrzenny model geologiczno-strukturalny w rejonie Soli (Karpaty Zachodnie) obejmujący swym zasięgiem powierzchnię ok. 227 km2. Skomplikowana budowa geologiczna Karpat Zewnętrznych w analizowanym rejonie objawia się występowaniem 3 jednostek tektonicznych, w obrębie których można wyróżnić 27 wydzieleń litostratygraficznych. Osnowę strukturalną modelu stworzono na podstawie 66 dyslokacji. Podział litostratygraficzny został uproszczony tak, aby możliwe było połączenie modelu strefy przypowierzchniowej z modelem głębszej strefy skonstruowanym na podstawie interpretacji sejsmiki.

EN

Using an updated geological map, 18 geological cross-sections, stratigraphic profiles of 7 boreholes, the results of field measurements and a digital terrain model spatial geological and structural model in the area of Salt (Western Carpathians) was created. Modeling area covers an area of approximately 227 km2. The complicated geological structure of the Outer Carpathians in the analyzed region revealed the presence of three tectonic units, within which one can ditinguish 27 lithostratigraphic units. The structural model was created based on 66 dislocations. Lithostratigraphic division has been simplified so that it can be combined with model constructed based on seismic data interpretation.

17

Główne linie tektoniczne a anomalie radonowe w Karpatach

Jankowski L., Kowalska S., Skupio R., Dohnalik M.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

127--131

PL

Pochodzenie radonu 222Rn w glebach związane jest z kilkoma różnymi źródłami. Z jednej strony pierwiastek ten związany jest przede wszystkim z naturalną promieniotwórczością skał. Z drugiej strony w strefach głębokich rozłamów dochodzi do migracji większych ilości radonu z głębszych stref skorupy ziemskiej. Dzięki temu zjawisku możliwe jest śledzenie przebiegu dużych stref uskokowych poprzez monitorowanie na powierzchni zawartości radonu w glebach. W referacie przedstawione zostaną przykłady obrazu anomalii radonowych dla wybranych głównych stref tektonicznych w Karpatach.

EN

The origin of 222Rn in soils is associated with a number of different sources. On the one hand, this element is associated primarily with the natural radioactivity of rocks. On the other hand, in areas of deep fault zones larger amounts of radon migrate to the surface from the deeper zones of the earth’s crust. Due to this phenomenon it is possible to track the progress of large fault zone by monitoring a content of radon in the soil. The paper presents examples of radon anomalies associated with selected major tectonic zones in the Carpathians.

18

Rola tektoniki w oddziaływaniu na powierzchnię wysokoenergetycznej sejsmiczności w GZW

Pilecka E.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 2

43--48

PL

Artykuł jest próbą zwrócenia uwagi na rolę tektoniki w skutkach na powierzchni terenu spowodowanych wysokoenergetyczną sejsmicznością indukowaną na terenie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Liczne badania wykazały, że rozkład sejsmiczności indukowanej w GZW jest dwumodalny, co jest już powszechnie wykazane w sejsmologii górniczej [16, 10, 11, 12, 13, 27, 6, 4, 2, 3, 5 14]. Moda wysokoenergetyczna jest reprezentowana przez wstrząsy wysokoenergetyczne, powstające w wyniku współdziałania naprężeń eksploatacyjnych z naprężeniami tektonicznymi. Uskoki w GZW, zwłaszcza te, które wykazująnaprężenia tektoniczne, mogą być potencjalnymi miejscami wystąpienia wysokoenergetycznego wstrząsu. Zatem można określić rejony będące potencjalnymi rejonami epicentralnymi wysokoenergetycznych wstrząsów. Tektonika powoduje także zaburzenia rozchodzenia się fali sejsmicznej ze źródła wstrząsu. W artykule przeanalizowano oddziaływanie uskoku rydułtowskiego na przykładzie wstrząsu w KWK „Rydułtowy" z dnia 22.02.2013 roku.

EN

This paper is an attempt to attract one´s attention to the role of tectonics in the influence on the surface caused by high-energy induced seismic activity in the area of the Upper Silesian Coal Basin (USCB). Number of studies demonstrate that the distribution of induced seismic activity in the USCB is bimodal which is already proved in mining seismology [16, 10, 11, 12, 13,27, 6,4, 2, 3, 5 14]. The high-energy mode is represented by high-power tremors occurring as the result of "cooperation" between exploitation stress and tectonic stress. The faults in USCB, especially those of tectonic stress-related nature, may be potential locations of high-energy tremor occurrence. Thus, it is possible to locate the areas with potential epicenters of the high-energy tremors. Tectonics also leads to the disturbance in seismic wave propagation from the epicenter. This paper analyzes the influence of Rydułtowy fault on the example of the tremor in "Rydułtowy" from 22 February 2013.

19

Analiza rozkładu szkód górniczych po wysokoenergetycznych wstrząsach z dnia 21 kwietnia 2011 r. i 7 czerwca 2013 r. w kopalni „Rydułtowy-Anna" na tle lokalnej tektoniki

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 1

74--82

PL

W artykule przeprowadzono statystyczną analizę szkód górniczych, które powstały w wyniku wstrząsów w dniach 21 kwietnia 2011 roku i 7 czerwca 2013 roku w KWK „Rydułtowy-Anna" w powiązaniu z lokalną tektoniką. Badaniami objęto okres od 2006 roku i do szczegółowej analizy wybrano wyżej wymienione wstrząsy, w wyniku których powstało najwięcej szkód górniczych. Obydwa wstrząsy miały charakter regionalny i objęły swoim zasięgiem znaczny obszar. Statyczna analiza wykazała, że dominującym kierunkiem lokalnej tektoniki szkód górniczych w obu przypadkach, czyli powstałych po wstrząsach w dniach 21 kwietnia 2011 roku i 7 czerwca 2013 roku, jest kierunek zbliżony do równoleżnikowego. Jak wykazała przeprowadzona w niniejszym artykule statystyczna analiza azymutów uskoków w rejonu KWK „Rydułtowy-Anna" jest to kierunek zbliżony do kierunku lokalnej tektoniki.

EN

This paper presents a statistical analysis of mine damage, which occurred as the result of tremors from 21 April 2011 and 7 June 2013 in "Rydułtowy-Anna" mine, against the background of the local tectonics. The research covers the period from 2006 on. The detailed analysis includes the above-mentioned tremors which caused most damage. Both of the tremors occurred regionally, reaching substantial area. The statistical analysis showed that the dominant direction of damage in both cases, which is those from 21 April 2011 and 7 June 2013, is approaching the latitudinal one. As the statistical analysis of the fault´s azimuth in the area of "Rydułtowy-Anna" mine showed, this direction is close to the direction of the local tectonics.

20

Nowe spojrzenie na budowę geologiczną Karpat – ujęcie dyskusyjne

Jankowski L.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2015

|

nr 202

1--154

PL

Niniejsza publikacja poświęcona jest przede wszystkim kompleksom chaotycznym występującym w Karpatach. Omawiana jest tu ich geneza i pozycja w strukturach górotworu. Z różnego rodzaju kompleksów chaotycznych o strukturze „bloki w matriks" najwięcej uwagi poświęcono melanżom tektonicznym – nieomawianym w polskich opracowaniach naukowych. W publikacji przedstawiono także dyskusyjne ujęcie historii basenowo-tektonicznej. Krytycznie przedyskutowano m.in. powszechnie przyjmowaną koncepcję Karpat jako orogenu związanego z procesem subdukcji. Krytyce poddano także pogląd o istnieniu szerokich stref oceanicznych mających występować w czasie rozwoju basenu Karpat. Zaproponowano znacznie prostszą historię rozwoju basenowego. Basen Karpat wypełniony osadami składającymi się na Karpaty wewnętrzne i zewnętrzne był, według przedstawionego tu ujęcia, jedną strefą basenową, podlegającą zmianom i przemieszczaniu. W przyjętym w niniejszej publikacji założeniu, proces formowania basenu Karpat odbył się na pasywnej krawędzi platform wschodnio- i zachodnioeuropejskiej, rozciąganej w procesie ekstensji oraz ponownie zestalonej w procesie zamykania basenu i kolizyjnego etapu deformacji tektonicznej. We wczesnej kredzie kończy się okres ekstensji (tworzenia przestrzeni akomodacyjnej w geometrii półrowów) i zaczyna proces inwersji i zamykania, wykształcony też zostaje basen przedpola. Początek formowania typowego basenu przedpola znaczy pojawienie się inoceramowego systemu depozycyjnego. Pojawiają się facje „fliszowe"; najpierw w obszarze Karpat wewnętrznych. Zatem od późnej kredy basen Karpat zewnętrznych jest basenem przedpola (ang. foredeep basin) w stosunku do wcześniej zestalonej części górotworu (któremu odpowiada rejon Karpat zewnętrznych). Wobec wspólnej historii basenowo-tektonicznej tradycyjny podział Karpat na tzw. Karpaty wewnętrzne i zewnętrzne jest podziałem sztucznym i nie ma żadnego uzasadnienia. Obszar tzw. Karpat wewnętrznych i zewnętrznych przeszedł te same etapy deformacji tektonicznych. Sam proces zamykania i kompresji charakteryzował się przemieszczaniem układu: orogen – (ang. backstop) – basen przedpola (foredeep basin) – wypiętrzenie przedorogeniczne (ang. forebulge). Obszar skłonu basenu przedpola i wypiętrzenia dostarczał materiału klastycznego do basenu, pełniąc rolę czasowo istniejących „kordylier". Na charakter i rozkład facji w niektórych okresach wpływ mają także eustatyczne zmiany poziomu morza. Z czasem centrum depozycji przenosi się w kierunku północnym. Proces migracji basenu przedpola trwał aż do zatrzymania w późnym miocenie. Zaproponowano kilka modeli ukazujących rozwój oraz rozprzestrzenienie i wzajemne relacje facji w poszczególnych okresach. Ponadto zaproponowano modele rozwoju geologicznego regionu okołopienińskiego. Uznawany za rejon graniczny obszar Pienińskiego Pasa Skałkowego jest jedynie pozostałością po kolapsie późnokredowego frontu orogenicznego. W rejonie polskich Karpat Pieniński Pas Skałkowy jest kompleksem chaotycznym o genezie sedymentacyjnej, o typie „bloki w matriks", uformowanym w wyniku kolapsu frontu orogenicznego i zrzucenia bloków do tworzącego się basenu przedpola, czyli systemu inoceramowego. Poszczególne facje, tradycyjnie zaliczane do odrębnych subbasenów, a nawet do regionów (Karpaty wewnętrzne czy zewnętrzne), współwystępują często w jednym systemie depozycyjnym i jednym obszarze basenowym – np. facje jarmucka, inoceramowa, istebniańska, margli krzemionkowych, frydeckich oraz szelfowych piaskowców o typie piaskowców z Rybia są elementami tego samego systemu depozycyjnego, sąsiadując ze sobą. Znacząca okres przejściowy między etapem ekstensji a kompresji, szeroko rozprzestrzeniona (aż do obszaru tatrzańskiego) facja lgocka jest podłożem sedymentacyjnym dla migrującego basenu przedpola. Tradycyjnie wyróżniane elementy tektoniczne (tzw. jednostki karpackie; jak np. jednostka śląska magurska czy skolska) nie są ściśle związane z tzw. basenami lub subbasenami, są jedynie elementami tektonicznymi, a nie tektoniczno-basenowymi. Proces zamykania basenu i budowania orogenu poprzez tworzenie ścięć tektonicznych skośnych do osi systemów depozycyjnych powoduje, że te same facje znajdują się w kilku jednostkach tektonicznych (jak np. facja lgocka, inoceramowa, czy piaskowców cergowskich). Dla końcowego uformowania zarówno Karpat wewnętrznych, jak i PPS oraz tzw. Karpat zewnętrznych istotne znaczenia mają wtórne (po etapie kolizyjnym) deformacje tektoniczne, czyli etap formowania uskoków przesuwczych i etap kolapsu orogenu. Szczególne znaczenie dla geometrii Karpat ma etap uskoków przesuwczych. W znacznej mierze reaktywowane zostały pierwotne powierzchnie nasunięć „w sekwencji" (ang. in sequence) oraz pozasekwencyjnych (ang. out-of-sequence thrusts). Etap uskoków przesuwczych powoduje powstawanie szeregu asocjacji uskoków przesuwczych. Tworzą się liczne w Karpatach struktury o typie „końskiego ogona" (ang. horse tails structure) i struktur „kwiatowych" (ang. flower structure) oraz liczne baseny typu „z rozdarcia" (ang. pull-apart basins). Powstają także liczne uskoki normalne, wynikające z ekstensji równoległej do przebiegu głównych elementów tektonicznych. Ostatnim etapem rozwoju tektonicznego jest etap kolapsu orogenicznego, powodujący rozpad orogenu i cofnięcie procesu nasuwania. Proces kolapsu zachodzi zarówno w Karpatach wewnętrznych, zewnętrznych, ale także w obszarze okołokarpackim. W tym etapie niektóre nasunięcia zostały reaktywowane jako uskoki normalne (m.in. nasunięcia w obrębie jednostki magurskiej). Dla wyjaśnienia sposobu powstawania okien tektonicznych zaproponowano kilka modeli: model powstawania okien w strukturach „kwiatowych", przy strefach uskoków normalnych i w procesie powstawania nasunięć pozasekwencyjnych. Istotne znaczenie w procesie migracji oraz budowania górotworu, a także w procesie tworzenia dużych kompleksów chaotycznych (o genezie sedymentacyjnej) mają nasunięcia pozasekwencyjne (out-of-sequence thrusts) oraz proces utrzymania stałego kąta pryzmy (ang. wedge equilibrium). Wiele stref tektonicznych w Karpatach uległo wielokrotnie reaktywacji we wtórnych (poza procesem kompresji) etapach deformacji. Proces tworzenia melanży tektonicznych zachodzi głównie w wyniku reaktywacji tektonicznej tych samych stref uskokowych. Większość stref melanży tektonicznych związana jest z etapem uskoków przesuwczych. Wtórne etapy deformacji tektonicznych mają także zasadnicze znaczenie dla obrazu geomorfologii Karpat, szczególnie etap uskoków przesuwczych i etap kolapsu orogenu. W opracowaniu postawiono kilka hipotez mogących wyjaśnić przyczyny dodatkowych etapów deformacji tektonicznych oraz przebudowy basenu Karpat. Jednym z powodów może być proces tworzenia orokliny karpackiej, przejawiający się w zaginaniu zarówno przestrzeni basenowej, jak i formującego się orogenu. Proces ów może być także przyczyną zmian nachylenia osi basenu.

EN

This study is devoted to chaotic complexes occurring in the Carpathian Mountains. Their genesis and location in the orogen structure is discussed. Among different types of chaotic complexes revealing "blocks in the matrix" structure, the focus was put on tectonic mélanges, never before discussed in Polish scientific literature. In the study a controversial concept on tectono-sedimentary history of the Carpathians is also presented. A commonly accepted theory of the Carpathians as an orogeny associated with the subduction process was questioned. An opinion regarding the existence of wide oceanic areas contributing to the evolution of the Carpathian basin was also criticized. A much simpler model of the history of the basin was proposed. The Carpathian basin filled with sediments which make up the Inner and Outer Carpathians, according to the presented approach, was a single basin zone, subjected to changes and movements during its history. In the assumption adopted in the study, the formation process of the Carpathian basin took place on the passive edge of the eastern and western european platforms, stretched due to extension, re-solidified in the basin closing process and finally subjected to tectonic deformation in the collisional stage. In the early Cretaceous the extension period ends (creation of accommodation space in geometry of semi-trenches) and then begins the process of inversion and closing – the Carpathians Foredeep Basin is also formed. The beginning of the formation of a typical foreland basin means the appearance of an inoceramid depositional system. The flysh type facies appear first in in the area of Inner Carpathians. Therefore, from the late Cretaceous, the Outer Carpathians basin becomes a foredeep basin in relation to previously solidified sediments corresponding to the Outer Carpathians zone. In the view of shared tectono-sedimentary history, the traditional Carpathians division into so called Inner and Outer Carpathians is artificial and has no justification. The area of so called Inner and Outer Carpathians have undergone the same stages of tectonic deformations. The very process of closing and compression was characterized by the following movements within the Carpathians orogen system: orogeny backstop – foredeep basin – forebulge uplift. Both the foreland basin slope and uplift zones provided clastic material into the basin, acting as a temporary existing "Cordillera". The character and distribution of facies in some geological periods were also influenced by eustatic changes of sea level. Over time, the deposition center moved toward the north. The migration processes of the foreland basin lasted until the late Miocene. Several models explaining development, distribution and facies relationships in different geologic periods were proposed. In addition, the proposed models of geological development of the Pieniny Mountains area was suggested. Considered as a border area, the Pieniny Klippen Belt is only a residue after the collapse of the orogenic front in the late Cretaceous. In the area of the Polish part of the Carpathian Mountains, the Pieniny Klippen Belt is a chaotic complex of "blocks in the matrix" structure type, with the sedimentary genesis, formed as a result of orogenic front collapse and blocks being dumped into the developing foreland basin – inoceramid system. Particular facies, traditionally included in the separated basins and even separated regions (Inner and Outer Carpathians), often coexist within one depositional system and one basin zone. ie. Jarmuta beds, Inoceramid beds, Istebna beds, siliceous marls, Fryderyk type marls and Rybie sandstones are elements belonging to the same depositional system. Co-existing with each other widely spread Lgota beds (up to the Tatras area) comprised a sedimentary base for the migrating foreland basin. Lgota beds were deposited during the transition period between the extension and compression stages. Traditionally distinguished tectonic elements (i.e. Carpathian units such as: Silesian, Magura and Skole units) are not closely related to so called basin and sub-basins, but are only elements of tectonic and not tectono-sedimentary elements. The process of basin closing and orogeny formation, through creating tectonic shearing zones oblique to the axis of depositional systems, are responsible for the occurrence of the same facies in several tectonic units (eg. Lgota beds, Inoceramid beds or Cergowa sandstones). For the final stage of the formation of both the Inner Carpathians and Pieniny Klippen Belt, secondary (after the collision phase) tectonic deformation processes - strike-slip faulting phase and the collapse of the orogen were of great significance. Strike-slip faulting especially influenced the geometry of the Carpathians. Many of the primary thrust surfaces have been reactivated forming, in sequence and out-of-sequence thrusts. Strike-slip faulting resulted in the formation of a number of associations of strike-slip faults. In the Carpathians, numerous structures of horse tail structure type, flower structure type and many pull-apart basins are present. Also many normal faults resulting from extension acting parallel to the direction of major tectonic elements have been formed. The ultimate phase in the tectonic development was orogeny collapse, disintegrating the orogeny and withholding the process of thrusting. The collapse process occurs not only in the Carpathians, both Inner and Outer, but also in the surrounding area. At this stage some thrusting sheets were reactivated as normal faults (among others, thrusts in the Magura unit). Several models explaining the genesis of tectonic windows were proposed: formation of tectonic windows in flower structures, nearby normal faults zones and during out – of - sequence thrusting. For the migration processes, orogeny and large chaotic complexes (with sedimentary genesis) formation, out-of-sequence thrusts and the process of maintaining the wedge equilibrium, play an important role. Many tectonic zones in the Carpathians have been repeatedly reactivated in the secondary deformation process, excluding compression. The process of tectonic mélange formation occurs mainly as a result of the tectonic reactivation of the same fault zones. Most areas with tectonic mélange occurrence is associated with strike-slip faulting. Secondary tectonic deformation processes were also essential for the present geomorphology of the Carpathians, especially strike slip faulting and the stage of orogeny collapse. In the study, several hypotheses that may explain the reasons for additional phases of tectonic deformation and re-development of the Carpathian basin were made. One reason may be the process of the Carpathian Orocline creation, manifesting itself in bending both the basin area and the Orogen. This process can also be the cause of the changes in the slope of the basin axis.