Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

A new species of Hystrix (Rodentia: Hystricidae) from the Pliocene site of Węże 1 in southern Poland

Czernielewski Michał

Acta Geologica Polonica

|

2023

|

Vol. 73, no. 1

73--83

EN

The specific name velunensis is established to encompass porcupine remains (Hystrix Linnæus, 1758) recovered from the Pliocene site of Węże 1 in southern Poland. The studied specimen was previously assigned either to H. primigenia (Wagner, 1848) or H. depereti Sen, 2001, however it can be distinguished from these species and other fossil Hystricidae by its distinct occlusal morphology, most importantly the presence of an anterolingual flexus dissecting the anteroloph of P4. Hystrix velunensis sp. nov. was probably closely related to H. primigenia and H. depereti. A previously undescribed specimen from the nearby site of Węże 2 most probably belongs to H. refossa Gervais, 1852b, which would be the first known occurrence of this species in Poland.

2

Dynamika zmian klimatycznych w pliocenie i plejstocenie dolnym oraz granica neogen/ czwartorzęd w osadach z południowego Mazowsza (środkowa Polska) na podstawie danych palinologicznych

Winter H.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

T. 202

53--106

PL

Podczas prac kartograficznych prowadzonych w celu realizacji arkusza Nowe Miasto nad Pilicą Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski (SMGP) 1:50 000 wykonano następujące otwory badawcze: Wólka Ligęzowska, Wysokin, Sacin, Ceteń 8 i Ceteń 9. Osady występujące w profilach Wysokin, Sacin, Ceteń 8 i Ceteń 9 reprezentowały formację preglacjalną z charakterystycznymi warstwami piaszczystymi, mułkowymi, piaszczysto-mułkowymi i ilastymi, często z humusem i przewarstwieniami torfu. Seria z Wólki Ligęzowskiej miała charakter jeziorno-bagienny. W celu rekonstrukcji zmian roślinności i klimatu posłużono się metodą analizy pyłkowej. Historię zmian roślinności odniesiono do wydzielonych poziomów pyłkowych, które pogrupowano w fazy rozwoju roślinności, a następnie okresy klimatyczno-stratygraficzne. Podstawę do wydzielenia tych faz i okresów stanowiły: podobieństwo florystyczne lokalnych zespołów poziomów pyłkowych (L PAZ), występowanie elementów flory subtropikalnej (P2), arktycznotrzeciorzędowej (A), procentowy udział poszczególnych taksonów w poziomach pyłkowych, procentowy udział taksonów ciepłoumiarkowanych (A1) i chłodnoumiarkowanych (A2), należących do geoflory arktycznotrzeciorzędowej (A). Ponadto wzięto pod uwagę stosunek wartości pyłku drzew i krzewów (AP) do pyłku krzewinek i roślin zielnych (NAP) jako wskaźnik odlesienia i otwartości krajobrazu, skład taksonomiczny oraz procentowy udział NAP, wskazujący na charakter zbiorowisk występujących na siedliskach otwartych. Okresy klimatyczno-stratygraficzne stanowią podstawę do podziału stratygraficznego badanych osadów i jednocześnie dokumentują wielkoskalowe zmiany klimatyczne, wyrażające globalne zmiany klimatu. Interpretacja danych palinologicznych pozwala na określenie wieku osadów z Wólki Ligęzowskiej. Dane pyłkowe pozwalają na korelację fazy 1 WL z poziomem XIII Sequoiapollenites i odniesienie do piętra zankl. Następne fazy, 2 i 3 WL, odniesiono do poziomu XIV Faguspollenites. W związku z brakiem poziomu pyłkowego dla fazy 4 WL zaproponowano wydzielenie poziomu XV Pinuspollenites. Okres II skorelowano z piętrem piacenz. Zapis silnego ochłodzenia klimatu, jaki występował między II i III okresem klimatyczno-stratygraficznym w Wólce Ligęzowskiej, można korelować z globalnymi zmianami klimatycznymi występującymi na granicy neogen/ czwartorzęd, które są datowane astronomicznie na 2,588 Ma, a strop osadów okresu II należy korelować z morskim stadium izotopowym MIS 103. Sekwencja zmian roślinności i klimatu z Wólki Ligęzowskiej doskonale koreluje się z globalnymi zmianami klimatycznymi charakterystycznymi dla pliocenu (do 2,6 Ma) i plejstocenu dolnego. W profilach z Wysokina, Sacina, Cetenia 8 udokumentowano głównie zapis palinologiczny schyłku okresów ciepłych i okresy zimne zgodne z cyklem zmian klimatycznych w plejstocenie dolnym, w którym występują oziębienia i ocieplenia klimatu związane z rozwojem i zanikiem pokrywy lodowcowej na półkuli północnej. Facje rzeczne, z których w większości jest zbudowana formacja preglacjalna, powodują występowanie luk w zapisie palinologicznym, a stopień rozpoznania zmian roślinności w tym czasie jest bardzo ogólny. W miarę konsekwentny przebieg zmian roślinności i klimatu pozwala na wyróżnienie w obrębie plejstocenu dolnego nowej jednostki klimatyczno-stratygraficznej – ocieplenia ceteń. Na podstawie wyników analizy pyłkowej wiek osadów skorelowano z innymi stanowiskami z Polski i Europy.

EN

Mapping survey carried out within the Detailed Geological Map of Poland, 1:50,000, sheet Nowe Miasto nad Pilicą, included drillings at the following locations: Wólka Ligęzowska, Wysokin, Sacin, Ceteń 8 and Ceteń 9. Sediments of Wysokin, Sacin and Ceteń 8 and 9 represented a preglacial series with characteristic sandy, silty, sandy-silty and clayey layers, frequently with humus and interbeddings of peat. The series from Wólka Ligęzowska was of a lacustrine-boggy type. Changes in vegetation and climate were reconstructed by means of pollen analysis. The history of vegetational changes was referred to the distinguished Local Pollen Assemblage Zones, grouped into phases of vegetational development and, eventually, into climatostratigraphic periods. Climatostratigraphic periods provided a basis for the distinction of stratigraphic units within the examined sediments and served as a record of large-scale climatic changes resulting from global climate changes. The phases and periods were defined on the basis of: floral similarity of L PAZ, occurrence of subtropical (P2) and arctic-Tertiary (A) elements and their frequency, percentage values of particular taxa in zones, percentage values of warm-moderate (A1) and cool-moderate (A2) taxa of the arctic-Tertiary (A) geoflora, AP/NAP ratio (pollen of trees and shrubs/ pollen of dwarf shrubs and herbaceous plants) as an indicator of deforestation and landscape openness, percentage values and taxonomic composition of NAP. Interpretation of the obtained palynological data provided a basis for determining the age of sediments from Wólka Ligęzowska. Pollen data support a correlation of phase 1 WL with zone XIII Sequoiapollenites (Piwocki, Ziembińska-Tworzydło, 1995, 1997) and with the Zanclean. The subsequent phases, 2 and 3 WL, are conformable with zone XIV Faguspollenites. As phase 4 WL could not be assigned to any zone, distinction of zone XV Pinuspollenites was proposed. Phase II was correlated with the Piacenz. The strong climatic cooling, recorded in Wólka Ligęzowska between climatostratigraphic periods II and III, is likely to correspond to global climatic changes typifying the Neogene/ Quaternary boundary, astronomically dated to 2.588 Ma, while the top part of period II sediments should be correlated with MIS (Marine Isotope Stage) 103. The sequence of vegetational and climatic changes from Wólka Ligęzowska shows an excellent correlation with global climatic changes typifying the Pliocene (up to ca. 2.6 My) and Lower Pleistocene. The sections of Wysokin, Sacin and Ceteń 8 bear mainly a palynological record of the closing phases of warm and cold periods, conformable with the Lower Pleistocene cycle of climatic changes, following the de¬velopment and disappearance of glacial cover in the Northern Hemisphere. Regrettably, the most of the preglacial series are formed by fluvial facies: the palynological record includes gaps, allowing only for a partial reconstruction of the vegetational changes proceeding in this time. Within the Lower Pleistocene, the climatostratigraphic unit of the Ceteń warming was defined. Results of pollen analysis provided a basis for correlating the age of sediments with other Polish and European sites.

3

Budowa geologiczna i stratygrafia formacji preglacjalnej południowego Mazowsza nad dolną Pilicą

Makowska A.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

T. 202

7--52

PL

W pracy przedstawiono wyniki opracowania profili osadów z 10 kartograficzno-badawczych otworów wiertniczych, wykonanych na południowym Mazowszu, w rejonie Nowego Miasta n. Pilicą. Odwierty o maksymalnej głębokości 80 m przebiły kompleks osadów czwartorzędowych i dotarły do podłoża neogeńsko-paleogeńskiego i mezozoicznego. W dolnej części tego kompleksu występuje formacja preglacjalna, zajmująca ponad połowę jego miąższości. Osady tej formacji poddano badaniom litologiczno-mineralogicznym, palinologicznym i paleomagnetycznym. W wyniku badań określono litologiczny i stratygraficzny skład formacji preglacjalnej, jej wiek oraz paleogeografię analizowanego obszaru w czasie sedymentacji jej osadów. Z badań wynika, że formacja powstawała przez długi okres – od pliocenu po dolną część plejstocenu środkowego, znacznie dłużej niż młodsza glacjalna i postglacjalna część osadów czwartorzędowych.

EN

The paper presents the results of studies of deposits from 10 exploration-mapping boreholes drilled in the southern Mazovia region near Nowe Miasto nad Pilicą. The boreholes, with a maximum depth of 80 m, pierced a complex of Quaternary deposits and reached the Neogene-Paleogene and Mesozoic basement. The lower part of the complex hosts the preglacial formation constituting more than half of its thickness. The deposits were subjected to lithological-mineralogical, palynological and palaeomagnetic investigations. The research enabled identification of the lithology and stratigraphy of the formation, its age and palaeogeography of the study area during the deposition. The research also shows that the formation was being deposited over a long period, starting from the lower Pliocene to the early middle Pleistocene, much longer than the period of deposition of the younger “glacial” and post-glacial parts of the Quaternary sediments.

4

Problem granicy pliocen/plejstocen w słodkowodnych osadach Mizernej na Podhalu

Zastawniak-Birkenmajer E., Birkenmajer K.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 5

276-283

EN

TheMizerna site (Polish Western Carpathians) is one of the most important Pliocene palaeobotanic sites in Central Europe. Its fresh-water deposits, laid down in a buried river valley, were studied in detail more than half a century ago in natural exposures and shallow boreholes, prior to partial drowning of the area by an artificial lake. The deposits yielded a very rich macrofossil plant collection elaborated in detail by Szafer (1954) who claimed that they represented a continuous succession of the Pliocene through Early Pleistocene plant communities. First palynological examination of the Mizerna deposits (by Oszast) was made more than half a century ago. Re-evaluation of stratigraphic and palaeoclimatic significance of macrofossil plant remains, along with a reassessment of palaeoenvironmental and sedimentary conditions during formation of the Mizerna fresh-water deposits, is in progress. This may help elucidate the problem whether the Mizerna sediments represent both the Pliocene and Early Pleistocene or, solely, the Pliocene successions.

5

O wpływie ukształtowania stropu pliocenu na konstrukcje obudowy głębokich wykopów II linii metra w Warszawie

Dawidowski J. S., Pęski S.

Inżynieria i Budownictwo

|

2011

|

R. 67, nr 4

218-220

PL

Omówiono wyniki dotychczasowych badań geotechnicznych, analizowanych w związku z budową odcinka centralnego II linii metra w Warszawie. Obiekty tego odcinka są wbudowane w utwory czwartorzędu, a w swej dolnej części w utwory trzeciorzędu (pliocenu). Zwrócono uwagę na wpływ wbudowanych w utwory pliocenu konstrukcji obiektów na deformację strumienia wód podziemnych.

EN

Current results of geotchnical research were discussed, analysed in connection with the construction of the central section of the second line of the underground in Warsaw. Object of this section were built in the quaternary formation, and in it's lower part were built in the tertiary formation (pliocene). Attention was drawn to the influence of floor deformation pliocene formations on construction of the underground objects.

6

The fossil echinoids of Santa Maria Island, Azores (Northern Atlantic Ocean)

Madeira P., Kroh A., Cordeiro R., Meireles R., Avila S.

Acta Geologica Polonica

|

2011

|

Vol. 61, no. 3

243-264

EN

In the relatively young archipelago of the Azores, fossiliferous deposits are restricted to the oldest island (Santa Maria), mainly from late Miocene.early Pliocene deposits, and a few from the Pleistocene. echinoid material collected from these deposits comprises mainly disarticulated skeletal material (primary spines and coronal fragments) and a few complete tests. The taxa present in the Upper Miocene to lower Pliocene beds comprise Eucidaris tribuloides, Echinoneus cf. cyclostomus, Clypeaster altus, Echinocyamus pusillus, Echinocardium sp. 1, Echinocardium sp. 2, Schizobrissus sp. and undetermined spatangoids. The spatangoids and E. cf. cyclostomus, are new records for the Miocene.Pliocene strata of the island. The material collected from Upper Pleistocene outcrops (MISS 5e) included three regular echinoid species, Sphaerechinus granularis, Arbacia lixula and Paracentrotus lividus. The two latter species are recorded for the first time from the Pleistocene deposits of the island. Compared to the older deposits, the Pleistocene record represents a very narrow range of environments and is basically restricted to deposits associated with an ancient rocky shore. Moreover, the conspicuous presence of taxa typical of tropical seas in the Mio-Pliocene sediments contrasts with the Pleistocene and modern echinoid fauna, which is warm temperate in composition.

7

Phanerozoic paleoenvironment and paleolithofacies maps : Cenozoic

Golonka J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 4

507-587

EN

The paper presents the detailed plate tectonic, paleogeographic, paleoenvironment and plaeolithofacies maps for seven Cenozoic time intervals. Thirty five maps, generated using PLATES and PALEOMAP programs, contain information about plate tectonics, paleoenvironment, and paleolithofacies during Paleocene, Eocene, Oligocene, Miocene and Pliocene, time slices. The spatial reconstruction of basin architectures during their origin, expansion, closure and inversion as well as the dynamic of intrabasinal ridges were obtained by palinspastic modeling. This modeling utilized paleomagnetic data and stratigraphic-facies analysis of basins and ridges. Information contained within global and regional papers were selected and posted on the maps. The detailed paleoenvironment and plaeolithofacies zones were distinguished within the basins. The paleogeographic maps illustrate the geodynamic evolution of Earth from Late Cretaceous to Neogene, spreading and origin of new oceans, oceans closing, collisions, continents accretion and origin of new supercontinents.

PL

Artykuł przedstawia szczegółowe mapy paleogeograficzne dla siedmiu przedziałów czasowych w obrębie kenozoiku. Trzydzieści pięć map, skonstruowanych przy użyciu programów PLATES i PALEOMAP, zawiera informacje dotyczące tektoniki płyt, paleośrodowiska i paleolitofacji w czasie paleocenu, eocenu, oligocenu, miocenu i pliocenu. Przestrzenną rekonstrukcję architektury basenów w okresie ich powstawania, ekspansji, zamykania i inwersji oraz analizę dynamiki grzbietów śródbasenowych uzyskano, wykonując modelowanie palinspastyczne, przy uwzględnieniu badań paleomagnetycznych oraz analizy stratygraficzno-facjalnej basenów i rozdzielających je grzbietów. Informacje zawarte w szeregu globalnych i regionalnych prac zostały wyselekcjonowane i naniesione na mapy. W obrębie basenów wydzielono poszczególne strefy paleośrodowiskowe i paleolitofacjalne. Mapy paleogeograficzne ilustrują geodynamiczną ewolucję Ziemi od późnej kredy po neogen, rozrost (spreding) i tworzenie się oceanów, zamykanie się oceanów, kolizje, łączenie się kontynentów i tworzenie się nowych superkontynentów.

8

Novocrania turbinata (Brachiopoda) from the Early Pliocene of the Azores (Portugal)

Kroh A., Bitner M., Avila S.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 4

473-478

EN

Novocrania turbinata (POLI, 1795) is documented from the Early Pliocene strata of Santa Maria Island (Azores, Portugal), extending the range of this species to the central Northern Atlantic Ocean. This record increases the meagre brachiopod fauna known from the Pliocene of the Azores, which so far consisted only of Terebratulina retusa (LINNAEUS, 1758). It may also represent an example of a thermophilic species that disappeared locally due to Late Pliocene-Pleistocene climate deterioration.

9

Eco-taphonomy of mass-aggregated giant balanids Concavus (Concavus) concavus (DARWIN, 1854) from the Lower Pliocene (Zanclean) of Rafina near Pikermi (Attica, Greece)

Radwańska U., Radwański A.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 1

87-103

EN

The large- to giant-sized balanids, mass-aggregated in a tempestite of the Lower Pliocene (Zanclean) section at Rafina near Pikermi, Greece, represent a single species, Concavus (Concavus) concavus (DARWIN, 1854) [non BRONN, 1831], the taxonomy of which is revised. The peculiarly shaped forms .raphanoides. and .scutorum. are ecophenotypes of this species; the same applies to the .tulipiformis. specimens reported previously from this section. Discussed are dynamic events controlling the life and death conditions in the nearshore (offshore) environment of Rafina, where the giant specimens of Concavus (Concavus) concavus (DARWIN, 1854) flourished through several successive generations. As opportunistic species they adopted the r-selection reproduction strategy in order to dominate over other biota. The intermittent action of high-energy agents was responsible for the production of balanid-shell hash that involved taphonomic feedback. This enabled further colonization of the biotope and the growth of multiphased (bouquet-like and pyramidal) clusters. The demise of the monospecific balanid communities is ascribed to a heavy storm which stirred-up the whole balanid-bearing sequence, to produce a proximal tempestite. This final burial and subsequent depositional lull in the Rafina environment was favoured by a temporary deepening of the whole Lower Pliocene (Zanclean) basin beyond the bathymetric range in which the balanid population could survive.

10

Early Pliocene heteropods and pteropods (Mollusca, Gastropoda) from Santa Maria Island (Azores, Portugal) : systematics and biostratigraphic implications

Janssen A., Kroh A., Avila S.

Acta Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 58, no. 3

355-369

EN

A holoplanktonic mollusc assemblage from Neogene sediments of the Azorean island Santa Maria is described and analysed to determine the age of the sediments. Sixteen taxa are documented (three heteropods, thirteen pteropods), fourteen of which are new records for the fossil fauna of Santa Maria Island. The composition of the heteropod and pteropod assemblage indicates a Zanclean age, which contrasts with earlier age assignments to the Early, Middle or Late Miocene based on benthic molluscs, but is in good agreement with more recent data based on foraminiferal and geochemical evidence. The pteropod Cavolinia marginata (BRONN, 1862) is re-described based on abundant topotypic material and a neotype is designated. The species Cavolinia vendryesiana (GUPPY, 1873) is considered to be a junior subjective synonym of C. marginata. The temporal range of the pteropod Limacina trochiformis (D.ORBIGNY, 1836) is extended to the Zanclean.

11

Geologiczno-inżynierskie zachowanie się iłów londyńskich i warszawskich

Kaczyński Ryszard

Geologos

|

2007

|

Vol. 11

481--490

PL

W pracy przedstawiono ilościową ocenę zachowania się eoceńskich iłów londyńskich i plioceńskich iłów warszawskich jako podłoża gruntowego obiektów budowlanych. Główna uwaga została skoncentrowana na właściwościach fizyczno-mechanicznych tych iłów, a zwłaszcza ich podatności na czynniki egzogeniczne i na działanie obciążeń. Ustalono wielkość zmian parametrów wytrzymałościowych wskutek wietrzenia. Określono również zależność naprężenie-odkształcenie, wytrzymałość maksymalną i rezydualną dla analizowanych gruntów. Porównano iły warszawskie z iłami londyńskimi - te ostatnie należą do najbardziej znanych i zbadanych gruntów na świecie.

EN

A qualitative evaluation of the behaviour of Eocene London Clays and Pliocene Warsaw Clays as a foundation for engineering work is presented, with special emphasis on their physico-mechanical properties - in particular their susceptibility to exogenic factors and loading. The magnitude of changes in strength parameters due to weathering has been defined together with the strain-stress relationships and peak and residual strength of the soils examined. The Warsaw Clays have been compared with London Clays, the latter representing one of the world’s most-studied engineering materials.

12

Sedymentologiczny i paleobotaniczny zapis zmian klimatu w plioceńskich osadach rzecznych południowo-wschodniej części Niziny Śląskiej

Badura J., Przybylski B., Salamon T., Winter H.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

nr 421

1--14

PL

W południowo-wschodniej części Niziny Śląskiej w międzyrzeczu Nysy Kłodzkiej i Odry występuje zwarty kompleks neogeńskich osadów rzecznych formacji Gozdnicy. Badania osadów tej formacji prowadzono na stanowisku Tułowice na Równinie Niemodlińskiej. Analiza minerałów ciężkich wykazała, że osady dolnej części profilu, o całkowitej miąższości 18 m, najprawdopodobniej są związane z Nysą Kłodzką, natomiast górnej — z Odrą. Szczegółowym badaniom sedymentologicznym poddano odsłaniające się w wyrobisku osady górnej części profilu. Wyróżniono cztery kompleksy osadów. Na podstawie analizy litofacjalnej stwierdzono, że trzy pierwsze kompleksy powstawały głównie w systemie rzeki meandrującej. Osady kompleksu 4 reprezentują natomiast rzekę o układzie anastomozującym. Próbki z mułowo-ilastych warstw kompleksu 1 i 2 poddano analizie paleobotanicznej. Wynikająca z niej zmienność szaty roślinnej wykazała tendencję do zmian krótkookresowych oscylacji średnich temperatur i wilgotności. Na podstawie badań spektrów pyłkowych stwierdzono plioceński wiek osadów. Transformacja układu koryta, wynikająca z analizy sukcesji osadowej, mogła mieć związek z coraz większymi zmianami klimatycznymi późnego pliocenu, bezpośrednio poprzedzającymi ochłodzenie z początku plejstocenu.

EN

Neogene fluvial deposits of the Gozdnica Formation constitute a continuous cover in the southeastern part of the Silesian Lowland, in the Nysa Kłodzka and Odra interfluve. The 18 m thick succession of these deposits was studied in the Tułowice site on the Niemodlin Plain. Heavy mineral analysis indicates that deposits of the lower part of the succession were probably accumulated by the Nysa Kłodzka River, and those of the upper part — by the Odra River. Detailed sedimentological research was conducted in an excavation where the latter deposits are exposed. Four lithologic complexes were distinguished. It was found that three older complexes were formed mostly ha a meandering river system. The deposits of complex 4 represent alluvium of an anastomozing river system. Palaeobotanical analyses were made for silty-clayey deposits of complexes 1 and 2, and revealed plant cover variability indicating a climatic tendency for short-term oscillations of mean temperatures and humidity. Pollen spectra evidenced Pliocene age of the deposits under study. Both sedimentological and paleobotanical data indicate that the change of fluvial environment could have been associated with a progressive climatic change during the Late Pliocene, directly preceding the Early Pleistocene cooling.