Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zasadność budowania bazy danych dotyczącej terenów zieleni w miastach województwa śląskiego

Stankiewicz Barbara

Builder

|

2022

|

R.26, nr 6

50--51

PL

Artykuł prezentuje zasadność budowania ogólnodostępnej bazy danych dotyczącej terenów zieleni w województwie śląskim. Szczególne właściwości tych terenów w miastach województwa oraz walory społeczne, dydaktyczne, sportowe, wychowawcze, psychologiczne i inne skłaniają do określenia szerokiego dostępu do wyczerpujących danych szczególnie dla projektantów oraz osób, dla których taka baza byłaby pomocna przy podejmowaniu właściwych decyzji projektowych i administracyjnych. Omówiono główne źródła dostępnych informacji o zasobach zieleni, ich kompletność oraz kontekst prawny.

EN

The article presents the legitimacy of building a publicly available database on green areas in the Silesian Voivodeship. The special properties of these areas in the cities of the voivodeship, their social, didactic, sports, educational, psychological, and other values encourage the determination of wide access to comprehensive data, especially for designers and people for whom such a database would be helpful in making the right design and administrative decisions. The main sources of available information about green resources, their completeness and legal context were discussed.

2

Herbs in Mongolia

Narangerel Tuya, Mańkowska Dorota

Biotechnology and Food Science

|

2019

|

Vol. 83, nr 1

31--36

EN

Herbal plants have been an extremely important part of Mongolian medicine for centuries. They constitute an equally important group of drugs as synthetic drugs and are widely use in both prophylaxis and therapy of various types of diseases. Despite the rich history of the use of Mongolian herbs, many of them have still not been studied. Moreover the knowledge about many species, even the most commonly used, remains unknown to scientists. This review presents both a historical and geographical outline of Mongolian herbal medicine as well as the most popular species of herbs, their systematic, chemical composition and usage.

3

Heavy Metal Concentrations along the Banks of the Sitnica River and in Four Types of Herbaceous Plants

Abazi A. S., Sallaku F., Bytyçi P., Spahiu M. H., Millaku F.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

Vol. 19, nr 5

1--9

EN

This paper presents the results of the heavy metals accumulation (Cd, Cr, Pb, Cu, Zn, Mn, and Fe) in soils and plants (Typha angustifolia L., Urtica dioica L., Ranunculus sardous Crantz and Rumex Crispus L.) collected along the banks of the Sitnica River, which flows through various cities of Kosovo and is quite stressed due to the discharges of urban, industrial, and agricultural pollutants. The aim of this research was to verify the accumulation of heavy metals in water, soil and plants, since vegetables that used as food are cultivated in the vicinity of sample collection. The analyses were conducted with applied methodology in the analytic laboratory of Kosovo Agriculture Institute by using MP-AES 4200 for Cd and Cr, ASS-Scientific for Zn, Cu, Fe, Mn and Pb in plant samples, whereas 4100 MP-AES was used for determination of metals in soil. The results show variations in different metal values found in the samples of the analyzed soils and plants. The lowest values accumulation of the metals analyzed were recorded at A1 (Devetak Station) near the river source and did not contain anthropogenic influences, whereas the highest values were recorded at A3 (Kuzmin Station), which belongs to the middle flow of the Sitnica River that is polluted by wastewater (urban) discharges.

4

Selecting proper plant species for mine reclamation using fuzzy AHP approach (case study: Chadormaloo iron mine of Iran)

Ebrahimabadi A.

Archives of Mining Sciences

|

2016

|

Vol. 61, no. 4

713--728

EN

This paper describes an effective approach to select suitable plant species for reclamation of mined lands in Chadormaloo iron mine which is located in central part of Iran, near the city of Bafgh in Yazd province. After mine’s total reserves are excavated, the mine requires to be permanently closed and reclaimed. Mine reclamation and post-mining land-use are the main issues in the phase of mine closure. In general, among various scenarios for mine reclamation process, i.e. planting, agriculture, forestry, residency, tourist attraction, etc., planting is the oldest and commonly-used technology for the reclamation of lands damaged by mining activities. Planting and vegetation play a major role in restoring productivity, ecosystem stability and biological diversity to degraded areas, therefore the main goal of this research work is to choose proper and suitable plants compatible with the conditions of Chadormaloo mined area, providing consistent conditions for future use. To ensure the sustainability of the reclaimed landscape, the most suitable plant species adapted to the mine conditions are selected. Plant species selection is a Multi Criteria Decision Making (MCDM) problem. In this paper, a fuzzy MCDM technique, namely Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) is developed to assist chadormaloo iron mine managers and designers in the process of plant type selection for reclamation of the mine under fuzzy environment where the vagueness and uncertainty are taken into account with linguistic variables parameterized by triangular fuzzy numbers. The results achieved from using FAHP approach demonstrate that the most proper plant species are ranked as Artemisia sieberi, Salsola yazdiana, Halophytes types, and Zygophyllum, respectively for reclamation of Chadormaloo iron mine.

PL

W pracy przedstawiono skuteczną metodę wyboru odpowiednich gatunków roślin do wykorzystania przy rekultywacji terenów górniczych na terenie kopalni rud żelaza Chadormaloo w środkowej części Iranu, w pobliżu miasta Bafgh, w prowincji Yazd. Po wyczerpaniu zasobów kopalni planowane jest całkowite jej zamkniecie i rekultywacja jej terenów. Rekultywacja terenów górniczych i ich wykorzystanie po zakończeniu wydobycia są kluczowymi zagadnieniami na etapie zamykania kopalni. Spośród rozmaitych scenariuszy rekultywacji terenów (sadzenie roślin, uprawy rolne, sadzenie lasów, przekształcenie w teren mieszkalny lub w atrakcje turystyczne), sadzenie roślin jest najstarszą i najczęściej stosowaną metodą rekultywacji terenów zniszczonych przez działalność górniczą. Nasadzenia i roślinność odgrywają kluczowa role w odtworzeniu produktywności terenu, przyczyniają się do stabilizacji ekosystemów i wnoszą bio-różnorodność na zdegradowane tereny. Stąd też głównym celem obecnych badań jest dobór najbardziej odpowiednich roślin dostosowanych do warunków panujących na terenie obecnej kopalni rud żelaza Chadormaloo, tym samym umożliwiając ponowne tych terenów wykorzystywanie w przyszłości. W celu zapewnienia długotrwałego charakteru krajobrazu, konieczny jest dobór odpowiednich roślin, dostosowanych do warunków panujących na terenie kopalni. Dobór gatunków roślin jest zagadnieniem decyzyjnym, wielo-kryterialnym (MCDM – Multi Criteria Decision Making). W niniejszej pracy przedstawiono metodę wyboru opartą o elementy logiki rozmytej FAHP (Fuzzy Analytic Hierarchy Process) do wykorzystania przez projektantów oraz kierownictwo kopalni i Chadormaloo przy wyborze odpowiednich roślin do rekultywacji terenów w środowisku charakteryzowanym przez parametry rozmyte. Metoda pozwala na uwzględnienie niejasności i niepewności, zmienne językowe są sparametryzowane przy wykorzystaniu liczb trójkątnych. Wyniki uzyskane dzięki wykorzystaniu metody FAHP pokazują, że przy rekultywacji terenów kopalni w Chadormaloo najbardziej odpowiednimi gatunkami roślin będą kolejno: Artemisia sieberi, Salsola yazdiana, Halophytes oraz Zygophyllum.

5

Growth and development of selected plant species in the phytoremediation of diesel oil contaminated soil

Hawrot-Paw M., Bąkowska T.

Environment Protection Engineering

|

2014

|

Vol. 40, nr 4

5--13

EN

Effect of soil contamination with diesel oil on the growth of two plant species – faba bean (Vicia faba ssp. minor) and rape (Brassica napus var. napus) was assessed. It was demonstrated that the presence of diesel oil initially reduced the number of germinating seeds and then limited their development. Negative effect of the contamination was visible also in relation to the length of the roots and above-ground plant parts. The plants stimulated the process of degradation of diesel oil, however, it occurred only in the initial incubation period.

6

Zróżnicowanie zbiorowisk muraw psammofilnych w południowo-wschodniej Polsce

Trąba C., Rogut K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 1

143--169

PL

Na podstawie 143 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w latach 2009–2010 w zbiorowiskach muraw napiaskowych na terenie województwa podkarpackiego i południowo–wschodniej Lubelszczyzny metodą Brauna-Blanqueta, wyróżniono sześć zespołów oraz trzy zbiorowiska, które zaliczono do klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Klika et Novak 1941. Na podstawie składu florystycznego zdjęć fitosocjologicznych obliczono metodą fitoindykacyjną Ellenberga średnie wartości wskaźników ekologicznych (L – nasłonecznienie, T – warunki termiczne, F – uwilgotnienie gleby, R – odczyn, N – zasobność gleby w azot), a następnie średnie dla wyróżnionych zbiorowisk. Płaty zespołu Spergulo vernalis-Corynephoretum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 dominowały na najlżejszych piaskach nieużytków porolnych niżowych regionów województwa podkarpackiego. Zespoły i zbiorowiska ze związków Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 oraz Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae Brzeg in Brzeg et M. Wojt. 1996 występowały głównie na Lubelszczyźnie. Zbiorowiskiem pośrednim między fitocenozami związków Corynephorion Klika 1934 i Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 był Festuco-Thymetum serpylli (R.Tx. 1928) Kornaś 1957. Najmniej zaawansowanym w rozwoju sukcesyjnym był pionierski zespół Spergulo Corynephoretum typicum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 Czyżewska 1992 typicum w wariancie typowym, a najbardziej – zespół Diantho-Armerietum Krausch 1959. Skład gatunkowy wyróżnionych zespołów i zbiorowisk bardziej różnicowały czynniki edaficzne niż klimatyczne ocenione metodą fitoindykacyjną. W fitocenozach badanego terenu stwierdzono 142 gatunki roślin naczyniowych oraz 15 gatunków mchów i porostów. Zagrożeniem dla muraw zespołu Spergulo vernalis-Corynephoretum R.Tx. 1928) Libb. 1933 jest sukcesja leśna oraz budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne, a dla pozostałych dodatkowo wydobywanie piasku, deptanie oraz zrywanie gatunków leczniczych.

EN

Based on 143 phytosociological relevés made in 2009–2010 in the grassland communities developer on sands in the Podkarpacie province and in SE part of Lubelskie province we distinguished six associations and three communities assigned to the class Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Klika et Novak. Based on floristic composition we calculated average values of Ellenberg ecological indices (L – insolation, T – thermal conditions, F – soil moisture, R – soil reaction, N – nitrogen availability) for the phytosociological releves and then the averages for the distinguished communities. The association of Spergulo vernalis-Corynephoretum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 dominated on lightest sands of post-agricultural fallows in lowland parts of the Podkarpacie province. The associations and communities of the Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 and Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae Brzeg in Brzeg et M. Wojt. 1996 alliances occurred mainly in the Lubelskie province. Festuco-Thymetum serpylli (R.Tx. 1928) Kornaś 1957 was an intermediate community lin king phytocoenoses of the Corynephorion Klika 1934 and Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 alliances. While the least advanced in successional development was a pioneering association of Spergulo Corynephoretum typicum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 Czyżewska 1992 typicum in the typical variant, the most advanced was the community of extensive meadows with Dianthus delthoides. According to the phytoindication, the species composition of distinguished associations and communities was more diversified by the edaphic than by climatic factors. We identified as many as 142 species of vascular plants and 15 species of mosses and lichens in the distinguished associations and communities. Housing and recreational development pose major threat to grasslands of the Spergulo vernalis-Corynephoretum R.Tx. 1928) Libb. 1933 association, and sand exploitation, trampling and collection of medicinal plants to the other phytocoenoses.

7

Zróżnicownie florystyczne zbiorowisk łąkowych ze związków molinion, cnidion dubii i filipendulion w Polsce - zagrożenia i ochrona

Trąba C., Wolański P.

Inżynieria Ekologiczna

|

2012

|

Nr 29

224-235

PL

W mniejszej pracy zwrócono uwagę na zróżnicowanie florystyczne, zagrożenia i możliwości ochrony zbiorowisk łąkowych ze związku Molinion, Cnidion dubii i Filipendulion, występujących w siedliskach zmiennie uwilgotnionych. Spośród licznych czynników naturalnych i antropogenicznych, bioróżnorodności tych zbiorowisk najbardziej zagraża zmiana stosunków wodnych w biotopach oraz zaniechanie koszenia, a w niektórych przypadkach spasania runi. O skali zagrożeń świadczy zanikanie gatunków charakterystycznych zespołów i związków oraz zmniejszanie się powierzchni postaci typowych zespołów, których miejsce zajmują zbiorowiska kadłubowe. Do najbardziej zagrożonych zespołów należy Molinietum caeruleae i Violo-Cnidietum dubii. Figurują one na krajowej i europejskiej liście biotopów chronionych. Na zachowanie w krajobrazie rolniczym wilgotnych łąk ze związku Molinion, Cnidion dubii i Filipendulion największy wpływ ma ochrona ich siedlisk i tradycyjne, ekstensywne użytkowanie. Ważne jest też tworzenie rezerwatów łąkowych, florystycznych i krajobrazowych. Dużym osiągnięciem jest również ochrona tych łąk w ramach obszarów Natura 2000 oraz wdrażanie programów rolnośrodowiskowych.

EN

Floristic diversity, threats and possibilities of protection of meadow communities representing Molinion, Cnidion dubii and Filipendulion alliances have been addressed. Among numerous natural and anthropogenic factors, change of water regime and abandonment of mowing or grazing are the most serious threats to their biodiversity. The scale of these threats is reflected by the shrinking surface of the typical associations that are being replaced by incomplete communities and by disappearance of characteristic species for associations and alliances. Molinietum caeruleae and Violo-Cnidietum dubii belong to the most threatened associations. Both are covered by the national and European lists of protected biotopes. Preservation of swampy meadows belonging to Molinion, Cnidion dubii and Filipendulion depends on their sites conservation and maintenance of traditional extensive forms of their use. The discussed communities, due to the abundance of plants with colorful flowers and inflorescences, have an aestheticizing effect on the countryside. It is essential to establish reserves dedicated to the conservation of meadows, floristic assemblages and landscapes. Protection within the framework of Natura 2000 and through agro-environmental schemes is also a substantial conservation achievement.

8

Zróżnicowanie florystyczne łąk związków Calthion I Alopecurion w Polsce - zagrożenia i ochrona

Trąba Cz., Wolański P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 1

299-313

PL

W niniejszej pracy zwrócono uwagę na problem różnorodności florystycznej, zagrożenia i możliwości ochrony zbiorowisk łąkowych ze związków Calthion i Alopecurion. Spośród licznych czynników naturalnych i antropogenicznych, różnorodności tych zbiorowisk najbardziej zagraża zmiana stosunków powietrzno-wodnych oraz zaniechanie koszenia, a w niektórych przypadkach wypasania runi. O skali zagrożeń świadczy zmniejszanie się powierzchni typowych zespołów oraz zanikanie gatunków charakterystycznych i wyróżniających zespołów i związków, których miejsce zajmują zbiorowiska kadłubowe i rośliny pospolite. Większość omawianych zespołów (z wyjątkiem zbiorowisk z Deschampsia caespitosa, Holcetum lanati i Alopecuretum pratensis) znajduje się na regionalnych listach fitocenoz zagrożonych wyginięciem. Największy wpływ na zachowanie w krajobrazie rolniczym zbiorowisk łąkowych ze związku Calthion ma ochrona ich siedlisk i zachowanie tradycyjnego, ekstensywnego użytkowania. Ważne jest tworzenie rezerwatów łąkowych, florystycznych i krajobrazowych. Dużym osiągnięciem jest również ochrona poprzez wdrażanie programów rolnośrodowiskowych.

EN

Floristic diversity, threats and possibilities of protection of meadow communities representing the Calthion and Alopecurion alliances have been addressed. Among numerous natural and anthropogenic factors, change of water regime, abandonment of mowing and in certain cases abandonment of the sward grazing are the most serious threats to their floristic diversity. The scale of these threats is reflected by shrinking surface of the typical associations that are being replaced by incomplete communities and by the disappearance of species characteristic for associations and alliances. Most of the associations considered (except for the communities with Deschampsia caespitosa, Holcetum lanati and the Alopecuretum pratensis) are on the regional lists of threatened phytocoenoses. Preservation of meadows belonging to the Calthion alliance in the agricultural landscape depends largely on the protection of their habitats and on the maintenance of traditional extensive forms of their use. Wet meadows should be protected in floristic, landscape and peatland reserves. Protection through the implementation of agro-environmental programmes is an important achievement.

9

Charakterystyka florystyczna runi oraz ocena fitoindykacyjna warunków siedliskowych wybranych łąk śródleśnych

Szydłowska J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

299-312

PL

Łąki śródleśne charakteryzują się dużą różnorodnością gatunkową i pełnią wiele ważnych funkcji w przyrodzie [3]. Na ich terenie występuje znaczne urozmaicenie warunków edaficznych i wodnych oraz specyficzny mikroklimat [4], na co wpływa bliskość lasu, który decyduje zarówno o układzie warunków siedliskowych, jak i składzie florystycznym tych łąk [2, 4]. Poszczególne gatunki roślin obecne w runi użytków zielonych są często wskaźnikami określonych warunków siedliskowych panujących na danym terenie [11]. Dokładnej określić można warunki siedliskowe poddając bioindykacji całe zespoły roślinne [12]. Metoda fitoidykacji jest metodą obiektywną, a zarazem tańszą i prostszą w wykonaniu niż tradycyjne badania chemiczne [15]. Celem niniejszego opracowania jest scharakteryzowanie szaty ro-ślinnej porastającej wybrane łąki śródleśne oraz określenie, na podstawie wskaźników roślinnych, panujących w ich obrębie niektórych warunków siedliskowych.

EN

Forest meadows are characterized by high species diversity and serve many important functions in nature. On their area, there is a considerable variety of aquatic and edaphic conditions and unique microclimate, which is affected by closeness of a forest, which determines both system of habitat conditions and floristic composition of those meadows. Individual plant species present in the grasslands sward are often indicators of specific habitat conditions in the area. It can be specified more exactly site conditions using bioindication for the whole plant associations. Fitoidication method is a objective, yet cheaper and simpler in implementation method than the traditional chemical examinations. The aim of studies was to fix floristic composition of forest meadows' sward and on this basis lay down conditions of their habitats. Investigated forest grasslands were surrendered by mixed forest, situated on north of Klodawa (Lubuskie Province). There were made botanic-gravimetric analyses to stipulate floristic composition of sward and used ecological indicators values of vascular plants acc. to Zarzycki et al. [14] to appraise habitat's conditions. Estimated moisture of habitat (W), trophic status of soil (Tr), soil acidity and light conditions in communities. On this area there were floristic types with domination of Carex riparia, Phalaris arundinacea, Phalaris arundinacea with Alopecurus pratensis, Alopecurus pratensis, Arrhenatherum elatius with Festuca rubra, Arrhenatherum elatius with Holcus lanatus, Arrhenatherum elatius, Festuca ovina. On a basis of indicator species there found out that the most various were moisture conditions, characterized as from wet to dry. Soils of the largest area of investigated meadows were eutrophic with neutral to slightly alkaline pH, only soils estimated as dry were oligotrophic, and species occurred there had distinctive soil pH tolerance. There were moderate light conditions in investigated plant communities, only in community with domination of sedges recorded few species which were tolerant to partial shade.

10

Odporność wybranych gatunków roślin na zanieczyszczenia gleby przepracowanym olejem silnikowym

Małuszyńska I., Małuszyński M. J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2009

|

Nr 21

40-47

PL

Większość z produktów naftowych działa toksycznie na organizmy żywe, w tym na rośliny, zwierzęta a także na człowieka. Szczególnie groźne dla środowiska są przepracowane oleje silnikowe ze względu na ich zanieczyszczenie. Celem pracy było określenie wpływu przepracowanego oleju silnikowego na wzrost i rozwój wybranych gatunków roślin. Badano wpływ przepracowanego oleju silnikowego w glebie w dawkach 0,5, 1, 10,50, 100 g na 1000 g gleby na przyrost części nadziemnych oraz masę części nadziemnych i podziemnych kupkówki pospolitej (Daetylis glomerata L.), wyki siewnej (Vicia sativa L.), i gorczycy białej (Synapis alba L.). Na podstawie wyników przeprowadzonych badań stwierdzono, iż obecność przepracowanego oleju silnikowego wpływa na ograniczenie wzrostu roślin. Zwiększenie dawki ksenobiotyku spowodowało zmniejszenie masy części nadziemnych i podziemnych roślin użytych w doświadczeniu. Badane gatunki wykazały zróżnicowaną wrażliwość na zanieczyszczenie gleby przepracowanym olejem silnikowym.

EN

Most of products of oil refining have a toxic effects to plants, animals and also to man. Especially dangerous for environment are overworked engine oils because of its pollutants. The aim of this work was to determine the effect of overworked engine oil on growth and advancement of chosen species of plants. The effect of increasing concentration of the overworked engine oil in the soil (0,5, 1, 10, 50, 100 g/kg) on: biomass of roots, the stalk elongation, biomass of stalk of Dactylis glomerata L., Vicia sativa L., Synapis alba L., were studied. On the basis of research results it was stated that limiting the height of plants was causing used oil. Increasing the dose of xenobiotic caused reducing biomass of roots and stalks all tested plants. The species studied showed different sensitivity to the concentration of overworked engine oil.

11

Badanie wpływu zasolenia gleby na wzrost i rozwój wybranych gatunków roślin

Małuszyńska I., Małuszyński M. J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2009

|

Nr 21

32-39

PL

Celem badań było określenie wpływu zasolenia gleby na wzrost i rozwój wybranych gatunków roślin. Do badań wytypowano dwa gatunki z rodziny traw: kupkówkę pospolitą (Daetylis glomerata L.), życicę wielokwiatową (Lolium multijlorum L.) oraz dwa z rodziny motylkowatych: koniczynę łąkową (Trifolium pratense L.), wykę siewną (Vicia sativa L.). Warunki rozwoju roślin zostały zróżnicowane poprzez wprowadzenie zasolenia na poziomie O, 2, 6, 12 i 20 mS' cm-l w temp. 25°C. Dla większości kombinacji zaobserwowano obniżenie przyrostu biomasy pod wpływem zasolenia gleby u wszystkich badanych roślin. Badania wykazały, że zastosowane trawy są bardziej tolerancyjne na zasolenie niż wybrane motylkowate. Wyniki badań pozwoliły na określenie, iż z roślin należących do rodziny traw nieznacznie bardziej tolerancyjna na zasolenie jest życica wielokwiatowa. Spośród motylkowatych większą tolerancją wykazała się wyka siewna, mniejszą koniczyna łąkowa.

EN

The aim of this research was to determine the effect of soil salinity on growth and advancement of selected plant species. Two species of Poaceae and two species of Fabaceae were chosen to conduct the research. The conditions of plants growth were diversified through introduction of salinity at levels 0, 2, 6, 12 i 20 mS źcm-I. For the majority of combinations of researched plants the reduction of biomass accumulation caused by the soil salinity was observed. The results showed that the Poaceae were more tolerant to soil salinity than Fabaceae. The research results show that Lolium multiflorum L., were more tolerant to soil salinity than Dactylis glomerata L .. Out of Fabaceae Vicia sativa L. showed greater tolerance than Trifolium pretense L..

12

Zróżnicowanie łąk zespołu Cirsietum rivularis Nowiński 1927 na siedliskach pobagiennych Kotliny Zamojskiej

Trąba Cz., Wolański P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

175-189

PL

Celem badań była analiza zróżnicowania florystycznego i wartości gospodarczej runi zespołu Cirsietum rivularis Nowiński 1927 na tle niektórych czynników ekologicznych. Przed zbiorem pierwszego pokosu siana w zespole Cirsietum rivularis wykonano 69 zdjęć fitosocjologicznych. Pobrano również 18 próbek gleby i runi, które poddano analizom chemicznym. Natężenie niektórych czynników ekologicznych określono też metodą fitoindykacyjną Ellenberga. Na podstawie analiz botaniczno-wagowych runi obliczono liczbę jej wartości użytkowej (Lwu). Zastosowanie pakietu specjalistycznych programów Profit 2 ułatwiło segregowanie zdjęć fitosocjologicznych i wyróżnienie wariantów zespołu. ZespółCirsietum rivularis był zróżnicowany na 6 wariantów: typowy, Carex gracilis Curtis, Phragmites australis Trin. ex Steud., Carex nigra Reichard, Trifolium pratense L. i Poa trivialis L. Na zróżnicowanie florystyczne zespołu Cirsietum rivularis miały wpływ warunki siedliskowe, zwłaszcza uwilgotnienie i troficzność gleb, oraz antropogeniczne (stosowanie nawożenia, podsiew, użytkowanie kośne lub jego brak). Wartość gospodarcza zespołu Cirsietum rivularis była niewielka, na co wskazują zarówno liczba wartości użytkowej (Lwu), jak i skład chemiczny runi. Największym plonem i wartością użytkową odznaczała się ruń wariantów z Trifolium pratense L. i Poa trivialis L. z dużym udziałem traw pastewnych i roślin motylkowych. W runi łąk zespołu Cirsietum rivularis występowały gatunki rzadkie i chronione, np. kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis P.H. Hunt & Summerh.), kukułka plamista (D. maculata (L.) Soó), kozłek całolistny (Valeriana simplicifolia Kabath), przytulia północna (Galium boreale L.), turzyca darniowa (Carex caespitosa L.), bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata L.) i siedmiopalecznik błotny (Comarum palustre L.). Do zachowania łąk z dużym udziałem ostrożnia łąkowego (Cirsium rivulare (Jacq.) All.) w krajobrazie rolniczym Kotliny Zamojskiej konieczne jest systematyczne koszenie runi co najmniej raz na dwa lata.

EN

The goal of the studies was the analysis of floristic diversity and selected qualities of the Cirsietum rivularis Nowiński 1927 sward with respect to certain ecological factors. Sixty nine phytosociological releves were made before the first hay harvest in the Cirsietum rivularis association. Also 18 samples of soil and sward were collected and subjected to chemical analyses. The intensity of selected ecological factors was assessed with the phytoindicative method by Ellenberg. Fodder value scores (FVS) of sward were calculated on the basis of the botanical-weight analyses. Using the software package Profit 2 helped to sort and segregate phytosociological releves and to distinguish the association's variants. Six variants were distinguished in the Cirsietum rivularis association: typical, with Carex gracilis, Phragmites australis, Carex nigra, Trifolium pretense, and with Poa trivialis. Major factors affecting the floristic diversity of Cirsietum rivularis association were site conditions, particularly soil humidity and trophic status, as well as anthropogenic factors (fertilizing, sowing, harvesting or its abandonment). The economic value of Cirsietum rivularis was small as shown by the index of fodder value scores (FVS) and sward chemistry. The largest harvested crop and best utilitarian value were found in the variant with Trifolium pratense and Poa trivialis with a substantial content of fodder grasses and Papillionaceae. Rare and protected species were found in the sward such as Dactylorhiza majalis, D. maculata, Valeriana simplicifolia, Galium boreale, Carex caespitosa, Menyanthes trifoliata, Comarum palustre. To preserve meadows abounding in Cirsium rivulare in the agricultural landscape of Kotlina Zamojska systematic mowing is necessary at least once every second year.