Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Mineralogical and Chemical Characteristics of Phosphates from the Djebel Onk Deposits (Tebessa, Algeria)

Tahri Tourkia, Narsis Souad, Bezzi Nacer, Bouzenzana Abdellali, Sekiou Omar, Trirat Tabet, Amrane Theziri, Benselhoub Aissa

Inżynieria Mineralna

|

2023

|

no. 2, vol. 1

351--359

PL

Algeria has important phosphate reserves (2 billion tons) located in the east of the country at Djebel Onk. This mining district is located in the northwestern part of the Algerian Sahara near the Algerian-Tunisian border. The granulo-chemical and XRD analytical results confirm the phosphate depletion of Bled El Hadba layer and their enrichment in carbonate and dolomite, in comparison with the layer of Kef Essennoun. Phosphorite particles are heterogeneously grained. Although the two deposits are relatively close to each other, they show different mineralogical and chemical characteristics, which may cause the use of different mining exploitation methods.

XX

Algieria posiada ważne rezerwy fosforanów (2 miliardy ton) zlokalizowane na wschodzie kraju w Djebel Onk. Ten obszar górniczy znajduje się w północno-zachodniej części algierskiej Sahary, w pobliżu granicy algiersko-tunezyjskiej. Wyniki analiz granulochemicznych i XRD potwierdzają zubożenie fosforanów w warstwie Bled El Hadba i ich wzbogacenie w węglan i dolomit, w porównaniu z warstwą Kef Essennoun. Cząstki fosforytu są niejednorodnie ziarniste. Chociaż oba złoża znajdują się stosunkowo blisko siebie, wykazują różne właściwości mineralogiczne i chemiczne, co może powodować stosowanie różnych metod eksploatacji górniczej.

2

Estimation of dynamic properties of sandstones based on index properties using artifcial neural network and multivariate linear regression methods

Alizadeh Sayed Mehdi, Iraji Amin, Tabasi Somayeh, Ahmed Alim Al Ayub, Motahari Mohammad Reza

Acta Geophysica

|

2022

|

Vol. 70, no 1

225--242

EN

The dynamic properties of the rock are very important for the design of geotechnical structures and the modeling of deep drilling. In the present study, the velocity of compressional and shear waves (Vp and Vs) and the dynamic elastic modulus (Ed) of sandstones were estimated based on index tests using artificial neural network (ANN) and multivariate linear regression analysis (MVLRA) methods. For this purpose, petrographic, physical, mechanical and dynamic tests were performed on 54 specimens. Petrographic results showed that the samples were classified as feldspathic litharenite. The results showed that the Vp/Vs ratio was equal to 1.78. Also, the effect of mineralogy on mechanical properties was more than dynamic properties and the effect of quartz on dynamic properties was more than other minerals. The presented relationships were evaluated using R-squared (R2 ), root-mean-square error (RMSE), mean absolute relative prediction error (MARPE), variance account for (VAF) and performance index (PI). The results of the ANN to estimate the Ed, Vp and Vs showed that it is possible to estimate these parameters based on inputs with high accuracy. The accuracy of the ANN was higher than the MVLRA. Estimation of Vs, Vp and Ed by ANN showed correlation coefficients of 0.97, 0.86 and 0.92 and RMSE of 0.10, 0.31, and 3.98, respectively. The ANN was also conservative in predicting these variables, while MVLRA was conservative only in estimating the Vs and Ed of the studied sandstones.

3

Skały osadowe czerwonego spągowca w wierceniu Kutno 2 w warunkach postulowanego jurajskiego wydarzenia termicznego oraz wysokich nadciśnień : studium petrograficzne

Kuberska Marta, Kiersnowski Hubert, Poprawa Paweł, Kozłowska Aleksandra

Przegląd Geologiczny

|

2021

|

Vol. 69, nr 6

365--373

EN

A highs ignifance of the Kutno 2 deep borehole is due to its location in the central zone of the Polish Basin where the Rotliegend complex has previously never been achieved by other drill holes and thus was not recognized and studied. Drill core from the Rotligend of the Kutno2 has been recently studied for its petrography and facies. The Rotligend in this zone is represented by fluvial and alluvial sediments. It is composed mainly of fine- to coarse-grained sandstones, with conglomerate inter beds. Diagenetic processes of the sediments have been dominated by mechanical and chemical compaction, as well as by transformation of the unstable mineral components. Fluid inclusion analysis for quartz and carbonates indicates that the diagenesis-associated temperature reached 120-180°C. The presence of haematite pseudomorphoses after framboidal pyrite indicates an extremely high palaeotemperature of approx. 500°C. Itis related here to the Jurassic hydrothermal event. The recent very high reservoir pressure might be associated with high temperatures due to the aqua thermal pressure mechanism.

4

Badania mineralogiczno-petrograficzne i chemiczne gnejsu jako klucz do racjonalnej gospodarki złożem

Kania Marcin, Zielińska Amelia, Pomorski Andrzej, Gunia Piotr, Majcher Arkadiusz

Górnictwo Odkrywkowe

|

2021

|

R. 62, nr 3

4--18

PL

W artykule scharakteryzowano wyniki analiz petrograficznych i chemicznych gnejsu ze złoża Doboszowice 1. Złoże cechuje się złożoną budową geologiczną, warunkowaną zarówno przez obecność licznych odmian petrograficznych kopaliny, jak i zmienną miąższość nadkładu i występowaniem licznych przerostów i dyslokacji. Analiza budowy złoża ułatwia planowanie selektywnej eksploatacji złoża i dywersyfikację kierunków wykorzystania kopaliny oraz odpadów wydobywczych. Takie działanie wpisuje się w zasady racjonalnej, niskoemisyjnej gospodarki zasobami naturalnymi o obiegu zamkniętym.

EN

Results of the petrographic and chemical analyses of the gneiss from the Doboszowice 1 deposit have been described in this paper. The deposit is characterised by the complicated geological setting, conditioned by the presence of the various petrographic types of gneiss, variable thickness of the cover and the occurence of the mumerous overgrowths and dislocations. The examination of the deposit’s structure makes planning of the selective extraction and diversity of the post-mining wastes usage directions easier. Such activities fit into the rules of rational, low-emission natural resources management and circular economy.

5

Coalification as a process determining the methane adsorption ability of coal seams

Dutka Barbara, Godyń Katarzyna

Archives of Mining Sciences

|

2021

|

Vol. 66, no. 2

181--195

EN

The paper presents the results of a study of methane adsorption on coal samples with various degrees of metamorphism, coming from the Polish and Czech parts of the Upper Silesian Coal Basin (USCB). The range of coalification of the samples was from bituminous with vitrinite reflectance Ro equal to about 0.5% to para-anthracite coals with Ro equal to over 2%. The methane adsorption capacity was determined at the temperature 303 K for each of the studied coal seams. Methane adsorption isotherms were approximated using the Langmuir model. The relationship between the Langmuir isotherm parameters (am and PL) and the degree of coalification was presented. It was shown that the degree of coalification of the coal substance affects the adsorption ability of coal with respect to methane and determines the value of the Langmuir isotherm parameters. The study was conducted in order to present the distribution of adsorption capacity of Upper Silesian coals in relation to improving work safety in active mines as well as designing technologies that use coal bed methane (CBM) from balance and off-balance resources.

6

A putative Tournaisian and Visean volcanic-sedimentary succession in the Lublin Basin, SE Poland: depositional processes, petrological characteristics and sequence stratigraphy

Waksmundzka Maria I., Kozłowska Aleksandra, Pańczyk Magdalena

Acta Geologica Polonica

|

2021

|

Vol. 71, no. 3

305--344

EN

The aim of this study was to establish the stratigraphic extent of a putative Tournaisian Stage within the Carboniferous succession in the Lublin Basin. The oldest part of the succession, known as the Huczwa Formation and comprising depositional sequences 1-4, was investigated based on lithofacies analysis, sequence stratigraphy and petrographic studies. The article provides descriptions of depositional sequences, parasequences (cyclothems) and lithofacies that were formed in a range of environments (elements of depositional architecture) and as a result of volcanic processes - lava and pyroclastic eruptions and chemical weathering of their products. Correlation of the sequence stratigraphy to the West European and global Carboniferous chronostratigraphic divisions, as well as to the Khoriv suite in the Lviv-Volyn Basin in adjacent Ukraine, indicates a putative late Tournaisian age for sequence 1, and a late Visean age for sequences 2-4. There is a stratigraphic gap between sequences 1 and 2, spanning probably the uppermost Tournaisian and the lower and middle Visean. The upper Tournaisian is represented by the FRST-LST deposits of sequence 1, comprising mainly volcaniclastic conglomerates and sandstones developed in braided-river channels and incised valleys with hyperconcentrated flow processes. These deposits are represented by polymictic paraconglomerate and lithic/sublithic/subarkose arenites or sublithic wackes, and contain predominantly grains of acidic and alkaline volcanic and igneous rocks. This material probably came from the Łuków-Wisznice Elevation and the Volynian Polesia region, located to the NE and E of the Lublin Basin. In the uppermost part of sequence 1, volcanic rocks and tuffs appear which developed during the activity of at least three volcanic cones in the Lublin Basin. The volcanoes were the source of alkaline lavas in the central and SW areas of the basin, and of acidic lavas in the SE area, previously undescribed. The Visean sequences 2-4 consist of the FRST-LST sediments deposited within incised valleys. The TST and HST deposits accumulated mainly in a shallow ramp-type carbonate shelf, shallow clayey shelf and deltaic environments.

7

Wyniki badań petrograficzno-mineralogicznych wybranych kamieni młyńskich z terenu Pomorza. Przyczynek do zastosowania interdyscyplinarnych metod w badaniach nad tradycyjnym młynarstwem

Bartz Wojciech, Prarat Maciej

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 61

124--144

PL

Kamienie młyńskie od wieków były głównym elementem systemu roboczego zakładów napędzanych siłą wody i wiatru. Te niezwykle cenne zabytki kultury materialnej rozpoznane są jednak w nieznacznym zakresie. W ostatnich latach widoczna jest intensyfikacja interdyscyplinarnych metod badawczych w molinologii. Jedną z nich są badania petrograficzne kamieni młyńskich. W polskich opracowaniach brak jednak takiego ujęcia. Dla wybranej, skatalogowanej grupy kamieni z terenów Pomorza autorzy obrali za cel określenie rodzaju skał, miejsca ich pochodzenia oraz funkcji w młynie. Spośród 15 kamieni trzy okazały się sztucznym kamieniem, 8 piaskowcem kwarcowym, jedna granitem, jedna anortozytem kwarcowym, dwie skałą osadową krzemionkową. Dla części udało się także określić miejsce pochodzenia z łomów niemieckich i francuskich, niektóre mogły być pochodzenia miejscowego.

EN

Millstones have been the main element of the working system of plants powered by water and wind for centuries. However, these extremely valuable monuments of material culture are recognized to a rather small extent. Recent years have seen a certain intensification of interdisciplinary research in the field of molinology. One of them is petrographic study of millstones. Yet, Polish studies still lack this kind of approach. This paper is aimed at determining the types of rocks, their origins and functions within the mill structure. In a group of fifteen stones, three were made of artificial stone, eight turned out to be quartz sandstones, one is made of granite and one of quartz anorthosite, two proved to be made of sedimentary siliceous rock. Certain rocks have been determined to be of German or French origin, whereas the others could have been acquired locally.

8

Pigment mineralogy, chemical composition and stratigraphy of wall paintings in the Church in Włościejewki, Poland

Węcławska Marta

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 64

161--171

EN

The sixteenth-century geometrical polychromies that were discovered during conservation works in a medieval church in Włościejewki provided an extraordinary opportunity to examine the original structure of old painting layers and compare them with newer ones. Scientific research was carried out to obtain and confirm the stratigraphy of the paintings and enhance the knowledge about the techniques and pigments that had been used there. This paper presents a mineralogical and petrographic characteristic of the materials. The analysis was performed in painting layers such as: plaster, whitewash and pigment. They originated from layers created between the sixteenth and nineteenth century. Four microscopic observations of thin sections were made, using reflected and transmitted light. Samples that turned out to be too fragile were examined using a scanning microscope equipped with an EDS detector. The research also described in detail the plaster and the whitewash. Monochromes of the background, details of walls and ceilings were made on lime whitewash using the dry fresco technique. The study illustratively demonstrates the structural and textural variability of the painting layers through the ages. The study’s findings show a slight variability of the pigments, mainly iron oxides based pigments.

PL

Szesnastowieczne polichromie geometryczne, które odkryto podczas prac konserwatorskich w średniowiecznym kościele we Włościejewkach, dostarczyły nadzwyczajnej możliwości zbadania oryginalnej struktury starych warstw malarskich i porównania ich z nowszymi warstwami. Przeprowadzono badania naukowe, aby otrzymać i potwierdzić stratygrafię malowideł i pogłębić wiedzę na temat użytych technik i pigmentów. Niniejszy artykuł prezentuje mineralogiczną i petrograficzną charakterystykę zastosowanych materiałów. Analizę przeprowadzono na takich warstwach malarskich, jak: tynki, farba wapienna i pigmenty. Zostały one pobrane z warstw wytworzonych pomiędzy XVI i XIX wiekiem. Wykonano cztery obserwacje mikroskopowe na preparatach, wykorzystując światło odbite i przechodzące. Próbki, które okazały się zbyt delikatne, zostały przebadane przy użyciu mikroskopu skanującego wyposażonego w detektor EDS. Badanie również szczegółowo opisało tynk i farbę wapienną. Monochromie tła, detale ścian oraz sufitów wykonano na farbie wapiennej przy użyciu techniki suchego fresku. Badanie ilustratywnie przedstawia strukturalne i teksturalne zróżnicowanie warstw malarskich w różnych wiekach. Wyniki pokazują nieznaczne zróżnicowanie w pigmentach, głównie opartych na tlenkach żelaza.

9

Charakterystyka utworów czerwonego spągowca w aspekcie badań rentgenowskiej mikrotomografii komputerowej i mikroskopii optycznej

Dohnalik Marek, Ziemianin Konrad

Nafta-Gaz

|

2020

|

R. 76, nr 11

765--773

PL

Artykuł prezentuje wyniki analiz mikrotomograficznych oraz petrograficznych piaskowców czerwonego spągowca pobranych z materiału rdzeniowego z otworów wiertniczych zlokalizowanych na obszarze monokliny przedsudeckiej, w jej części środkowej iźpółnocnej, oraz na granicy monokliny przedsudeckiej i synklinorium mogileńsko-łódzkiego. Do badań wytypowano 3 rejony: Czarna Wieś–Parzęczewo (19 próbek), Środa Wielkopolska–Kromolice (21 próbek) oraz Siekierki–Miłosław (21 próbek). Celem przeprowadzonych badań petrologicznych oraz mikrotomograficznych było zbadanie, w jaki sposób odmienne właściwości zbiornikowe piaskowców znajdą odzwierciedlenie w wynikach zastosowanych metod. Wykazano zdecydowane zróżnicowanie pomiędzy próbkami z rejonu Środa Wielkopolska–Kromolice a pozostałymi przebadanymi obszarami. Dla wspomnianego obszaru otrzymano najwyższą średnią wartość porowatości efektywnej, najwyższy średni udział podsystemów zaliczanych do VII klasy objętości porów, trzykrotnie większą średnią wartość współczynnika porowatości CT oraz największą długość średniej cięciwy. Również pod kątem petrograficznym (skład szkieletu ziarnowego, typ cementu) jest to region, gdzie zaznaczają się wyraźne różnice, zwłaszcza w porównaniu z rejonem Czarna Wieś–Parzęczewo. Na podstawie uzyskanych wyników możliwe było uszeregowanie przebadanych rejonów pod kątem własności zbiornikowych – od najgorszych (Czarna Wieś–Parzęczewo) do najlepszych (Środa Wielkopolska–Kromolice). Wyciągnięte wnioski znajdują także potwierdzenie w innych analizach petrofizycznych (np. porozymetria rtęciowa, analizy przepuszczalności). Połączenie otrzymanych wyników mikrotomograficznych i petrograficznych pozwoliło na uzyskanie pełnej charakterystyki badanych próbek – zarówno pod kątem składu mineralogicznego szkieletu ziarnowego, jak też wykształcenia przestrzeni porowej. Dane te, zwłaszcza w połączeniu z wynikami analizy gęstości i porowatości metodami piknometrii helowej oraz porozymetrii rtęciowej, otwierają szereg możliwości przeprowadzenia różnego typu modelowań (porowatość, przepuszczalność) zarówno w skali samej próbki, jak też w skali otworu lub nawet całego basenu, co ma kluczowe znaczenie dla tworzenia strategii poszukiwań złóż węglowodorów.

EN

The article presents the results of microtomographic and petrographic investigations of Rotliegend sandstones collected from core material from wells located in the area of the Fore-Sudetic Monocline in its central and northern parts and also on the border of the Fore-Sudetic Monocline and the Mogilno - Łódź Synclinorium. Three areas were selected for the study: Czarna Wieś–Parzęczewo (19 samples), Środa Wielkopolska–Kromolice (21 samples) and Siekierki–Miłosław (21 samples). The aim of the petrologic and microtomographic studies was to investigate how the different reservoir properties of sandstones will be reflected in the results of the methods used. Strong differences between samples from the region of Środa Wielkopolska–Kromolice and the other studied areas have been demonstrated. In the case of this area several key factors were noticed: the highest average value of effective porosity; the highest average content of pores belonging to class VII (pore volume subsystem classification); three times higher average value of the CT porosity coefficient and the largest length of the average chord. Also in terms of petrography (composition of grains, cement type) it is a region where major differences, especially compared to the region of Czarna Wieś–Parzęczewo, can be seen. Based on the obtained results, it was possible to rank the examined regions in terms of their reservoir properties – from the worst (Czarna Wieś–Parzęczewo) to the best (Środa Wielkopolska–Kromolice). These conclusions are also confirmed by other petrophysical analyses (eg. mercury porosimetry, permeability analysis). Combination of the obtained microtomographic and petrographic results allowed to obtain a full characterization of the investigated samples – both in terms of the mineralogical composition of grains, as well as the development of the pore space. These data, especially in combination with the results of density and porosity analyses (helium pycnometry and mercury porosimetry), open up a number of possibilities to carry out different types of modeling (porosity, permeability) both on the scale of the sample itself, as well as the scale of a single well or even the whole basin, which is crucial for creating a hydrocarbon exploration strategy.

10

Charakterystyka i proweniencja piaskowców z gotyckiego portalu bazyliki św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu

Zboińska Katarzyna, Bartz Wojciech

Przegląd Geologiczny

|

2019

|

Vol. 67, nr 9

749--757

EN

The St. Elizabeth of Hungary Basilica is one of the most important and recognizable monuments of Wroclaw - the capital of Lower Silesia (SWpart of Poland). The origin of the church dates back to the beginning of the 13th century. The basilica received its present Gothic form in the 14th-15th centuries. At the foot of the church tower, overlooking the buildings of the nearby Market Square, there is a late-Gothic portal built in 1456. This is the oldest portal of the basilica. Adjacent to it, there are epitaphs of wealthy Wroclaw burghers. These monuments are the top-class works of Silesian stonemasonry and also an interesting example of the use of natural stone in constructing architectural details. From the portal and three epitaphs (devoted to the Krapps’family, Georg Althoff Scholz and Hans Schulz von Wolkovitz), atotal often samples of clastic rock were collected. These were subjected to detailed petrographic and mineralogical studies in order to determine the provenance of the stone material. The research confirmed that these architectural details were made of quartz sandstones. The probable source of this material was the Cretaceous joint sandstones from the North-Sudetic Basin (Conacian, upper joint sandstone - Rakowice type).

11

Współczesne metody badania materiałów budowlanych pochodzących z zabytkowych obiektów murowanych

Stryszewska Teresa, Kańka Stanisław

Materiały Budowlane

|

2019

|

nr 3

39--41

PL

W artykule przedstawiono przykłady zaawansowanych badań mineralnych materiałów budowlanych pobranych z murowanych obiektów zabytkowych o wartości historycznej. W celu identyfikacji materiałów, ich składu fazowego oraz określenia specyficznych właściwości, w tym stopnia skażenia solami, wykonano badania petrograficzne, obserwacje w mikroskopie skaningowym wraz z analizą dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego pierwiastków, a także określono strukturę porowatości. Badania umożliwiające ocenę materiału na podstawie bardzo małych próbek mają ogromne znaczenie w przypadku obiektów zabytkowych, w tym o charakterze martyrologicznym, gdyż obowiązuje wówczas wiele ograniczeń wynikających z konieczności zachowania substancji oryginalnej i zminimalizowania ingerencji związanej z pobieraniem próbek.

EN

The paper present examples of advanced studies of mineral building materials collected from facilities located within the area of the former Auschwitz-Birkenau camp. These facilities are characterised by great historical value. In order to identify the materials and their phase composition, and to determine their specific properties, including the extent of salt contamination, petrographic examinations were performed as well as SEM observations along with an energy dispersive X ray analysis and porosity structure. It has been stressed in the paper that testing methods that enable evaluation of the material based on very small samples is of great importance in the aspect of heritage facilities including those associated with suffering where many restrictions are applicable due to the requirement that the original substance should be retained and the interference in connection with the sampling should be minimised.

12

Petrograficzna charakterystyka pelletów drzewnych dostępnych w obrocie handlowym na terenie Polski

Nocoń A., Jelonek I., Jach-Nocoń M., Jelonek Z.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2018

|

nr 104

131--139

PL

Pellety drzewne są klasyfikowane jako biomasa stała. Stanowią jedno z najpopularniejszych w Europie paliw stosowanych do ekologicznego ogrzewania, szczególnie w sektorze małego ciepłownictwa, spalane są w domowych kotłach małej mocy. Popularność pelletu oraz automatycznych urządzeń grzewczych umożliwiających spalanie tego paliwa wzrosła ze względu na rosnący problem zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (smogu) oraz w związku z licznymi powstającymi programami ograniczenia niskiej emisji (PONE). Pellet drzewny powstaje w wyniku kompresji materiału pochodzącego z drzew iglastych (w główniej mierze) oraz liściastych i zaliczany jest do odnawialnych źródeł energii. Celem prezentowanych badań było porównanie jakości pelletów drzewnych pochodzących od różnych producentów, wykorzystywanych w domowych kotłowniach na paliwa stałe na podstawie jakościowej i ilościowej identyfikacji zanieczyszczeń obecnych w badanym paliwie uzyskanym z rynku krajowego. Innowacją w prezentowanej pracy jest zastosowanie analizy petrograficznej dla paliwa w postaci pelletu, która dotychczas stosowana była jedynie w odniesieniu do paliw kopalnych. Analizę mikroskopową przeprowadzono zarówno dla pelletów certyfikowanych (EN Plus/DIN Plus), jak i niecertyfikowanych dostępnych na rynku. Niestety, analiza wykazała obecność niebezpiecznych kontaminacji w obu typach pelletu. Niedopuszczalne wtrącenia organiczne w analizowanych próbkach to: węgle kopalne i ich pochodne oraz materiały polimerowe pochodzenia naturalnego. Niedozwolone inkluzje nieorganiczne wyznaczone w analizowanych próbkach to: rdza, kawałki metalu, tworzywa sztuczne i materiały polimerowe pochodzenia nieorganicznego.

EN

Wood pellets are classified as a solid biomass type. They are one of the most popular bio-heating fuels used in Europe, especially in the small heating sector, where pellets are burned in low-power domestic boilers. The pellets and automatic pellet-fired heating devices gained popularity due to the increasing air pollution (smog) problem and the low emission limiting campaigns associated with it. Wood pellets are formed as a result of small forestry particles mechanical compression (mainly conifers originated) and they are listed among renewable energy sources. The purpose of the presented studies was to compare the quality of wood pellets used for pellet-fired boilers and to identify, qualitatively and quantitatively, impurities marked in the samples obtained from the domestic market. The application of petrographic analyses, applied so far in relation to fossil fuels, is a presented work innovation for wood pellets. The microscopic analyses were performed on both certified (ENplus/DINplus) and uncertified wood pellets available on the market. Unfortunately, the analysis revealed that the quality requirements were not met, because of the unacceptable contamination presence. The unacceptable organic inclusions in the analyzed samples are fossil coals and their derivatives, coke, and polymeric materials of natural origin. Unacceptable inorganic inclusions determined in the analyzed samples were: glass, slag, rust, pieces of metal, stone powder, plastic, and polymeric materials of inorganic origin.

13

Wybrane aspekty mineralogiczno-petrograficzne skał zbiornikowych podhalańskiego systemu geotermalnego

Kasztelewicz A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2018

|

R. 57, nr 1

105--117

PL

Podhalański system geotermalny jest jednym z najbardziej perspektywicznych regionów pod względem potencjału geotermalnego w Polsce. Wody geotermalne wykorzystywane są do celów grzewczych już od 1993 roku, a dobrze rozwinięta infrastruktura ciepłownicza oraz rekreacyjna sprzyja dalszemu rozwojowi tego sektora. W artykule przedstawiono wybrane wyniki badań mineralogicznych, petrograficznych i petrofizycznych skał zbiornikowych eksploatowanych obecnie wód geotermalnych. Próbki skał pobranych z otworu Biały Dunajec PAN-1 petrograficznie zakwalifikować można jako skały węgalanowe, głównie wapienie i dolomity o porowatości poniżej 1%.

EN

Podhale (S Poland) is one of the most promising regions in the country in terms of its geothermal resource potential. The use of geothermal waters for heating purposes commenced there at the beginning of the 1990s. The Podhale region provides excellent conditions for the use of geothermal energy, such as a well-developed infrastructure for the heating industry, recreation, balneotherapy and other applications. The assessment of the geothermal potential should always take an accurate identification of the geological conditions into account. This article presents the results of detailed mineralogical, petrographic and petrophysical studies of the best hydrogeothermal structure within the Podhale geothermal system with a single well capacity of up to 550 m3/h. Rock samples collected from the Biały Dunajec PAN-1 borehole can be petrographically classified as crystalline limestones. They consist of two irregularly intersecting zones differing in terms of calcite crystal size. The measured porosity of the structures under consideration, based on microscopic analysis, is below 1%. The series of units have good reservoir and exploitation parameters.

14

Z czego składa się kruszywo? Opis petrograficzny w genealogii kruszywa

Król K.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 2

100--103

PL

Na użyteczność kruszyw wpływa wiele czynników wynikających bezpośrednio z ich składu i pochodzenia. Aby odpowiednio rozpoznać te cechy, należy wykonać dokładny i szczegółowy opis bazujący na metodach i klasyfikacjach przyjętych w petrografii zgodnie z obecnie obowiązującą normą PN-EN 932-3 Badania podstawowych właściwości kruszyw – Procedura i terminologia uproszczonego opisu petrograficznego.

EN

The usefulness of aggregates is influenced by many factors resulting directly from its composition and origin. In order to properly identify these features, it is necessary to perform accurate and detailed description based on the methods and classifications adopted in petrography, in accordance with the current standard PN-EN 932-3 (Tests for general properties of aggregates – Procedure and terminology for simplified petrographic description).

15

Wyniki badań mineralogiczno-petrograficznych skał grobu Chystusa

Pawlikowski M., Klimas S. N.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2017

|

nr 23

1--17

PL

Prowadzone prace rewaloryzacyjne i konserwatorskie pozwoliły na pobranie kilku małych prób skał z grobu Chystusa i z pod fundamentów świątyni Grobu Pańskiego. Stworzyło to wyjątkową okazję do przeprowadzenia szczególowych badań tych skał z wykorzystaniem najnowoczesniejszych metod. Otrzymane wyniki ujawniły kilka intersujących i nie znanych dotychczas szczegułów., Rozpoznano na koamieniu z grobu ślady hematytu ( ślady malowania ochrą?). Stwiedzono także, że kamienie z grobu są odmienne mineralogiczmnie i petrogrfaicznie od wapieni z lokalnego podłoża Świątyni Grobu Pańskiego. Oznacza to, że zostały onę ściagniete z poza tego terenu.

EN

Mineraloghical investigation of stones used for construction of Jesus tomb in Jerusalem were performed using polarizing light microscoe, SEM-EDS method. Additionalya rocks present udner the Temple of Christ Tomb were performed as material for comparison. Obtaioned data document presence of hematite and traces of sculpturing on the stones of tomb. Moreover investiogation confirm the tomb is constructed of limestine not similar to one present under the temple. This means for construction of tomb was used blocks of limestone produced at quarry located at othe place.

16

Wpływ petrograficznego zróżnicowania piaskowców krośnieńskich na ich właściwości fizyczno-mechaniczne w złożach Górka-Mucharz i Skawce (Beskid Mały)

Figarska-Warchoł B., Stańczak G.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 96

37--55

PL

Ze względu na szerokie rozprzestrzenienie i stosunkowo wysoką jakość piaskowce krośnieńskie należą do najczęściej wykorzystywanych materiałów kamiennych Karpat. Leżące we wschodniej części Beskidu Małego złoża Górka-Mucharz i Skawce stały się przedmiotem badań niniejszego artykułu. Po dokonaniu obserwacji terenowych i badań odbojności do dalszych badań wybrano próbki piaskowców, które zaklasyfikowano na podstawie cech makroskopowych do siedmiu typów petrograficznych, przy czym pięć z nich reprezentowało świeże, niezmienione odmiany, zaś dwa pozostałe objęte były procesami wietrzenia. Kolejne badania polegały na wykonaniu dokładnej charakterystyki mikroskopowej odmian, obejmującej opis składników, ilościową analizę składu oraz granulometrię. Potwierdziły one różnice wykształcenia piaskowców wyróżnionych typów. W trakcie badań laboratoryjnych oznaczono gęstość objętościową, nasiąkliwość wagową oraz wytrzymałość na ściskanie dla próbek nieforemnych, przeliczoną następnie na wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie próbek foremnych. Wykonane następnie badania właściwości fizyczno-mechanicznych wykazały odmienność uzyskiwanych wyników dla poszczególnych typów. Najwyższą jakością odznaczały się piaskowce laminowane skorupowo lub poziomo (typy IV i V), osiągając średnie wartości wytrzymałości na ściskanie odpowiednio 115 MPa i 154 MPa, przy wysokiej gęstości pozornej (2,66–2,67 Mg/m3). Wiązało się to z ich drobno- i bardzo drobnoziarnistą teksturą oraz wysokim udziałem spoiwa (20–29% obj.). W jego składzie przeważał węglanowy cement, ale towarzyszyły mu także obwódki regeneracyjne na ziarnach kwarcu i w mniejszym udziale matriks ilasta. Przeciętne wartości parametrów jakościowych, bliskie przedstawianym w literaturze i dokumentacjach złóż, wykazywały drobnoziarniste piaskowce masywne (typ I). Wśród odmian niezwietrzałych najsłabszą odporność na ściskanie (ok. 88 MPa), przy stosunkowo wysokiej nasiąkliwości wagowej (ok. 1,2%), wykazywały piaskowce różnoziarniste (typy II i III), w których spoiwo węglanowe osiągało niewielki udział około 10% obj., zaś cement kwarcowy (1,0% obj.) utworzył zaczątkowe formy obwódek regeneracyjnych. Większe składniki detrytyczne (głównie fragmenty łupków łyszczykowych i skał magmowych) uległy częściowemu lub całkowitemu rozkładowi, rozluźniając szkielet ziarnowy skały zbudowany z okruchów o przeważających wklęsło-wypukłych i prostych kontaktach. W pracy wykazano zasadność wyróżniania typów petrograficznych w złożach piaskowców na podstawie prostych badań makroskopowych, łatwych do wykonania przez geologa górniczego.

EN

Due to the wide distribution and relatively high quality, Krosno Sandstones are the most commonly used stone materials in the Carpathians. Located in the Eastern part of the Beskid Mały Mountains, the Górka-Mucharz and Skawce deposits are the subject of research of this article. After field observations and Schmidt hammer tests, sandstone samples were selected for further study, classified into 7 petrographic types on the basis of macroscopic characteristics, wherein 5 of them represented fresh, intact varieties, and the other 2 were weathered. Subsequent tests involved microscopic studies including a description of components, quantitative analysis of composition and granulometry. They confirmed differences in the distinguished types of sandstones. Laboratory tests included determining bulk density, water absorption and compressive strength for irregularly shaped samples, then converted to the uniaxial compressive strength of regularly shaped samples. The subsequent of physico-mechanical property tests revealed the diversity of the results for the individual types. Convolute or parallel laminated sandstones (types IV and V) were characterized by the highest quality, achieving average compressive strength values, respectively of 115 MPa and 154 MPa, and a high bulk density (2.66–2.67 Mg/m3). It was associated with their fine- and very fine-grained texture and a high proportion of cement and matrix (20–29% by volume). Its composition was dominated by carbonate cement, which was also accompanied by outgrowths on the quartz grains and with a lesser participation of a clay matrix. The average values of quality parameters, close to those presented in literature and documentation of the deposits were found for fine-grained massive sandstones (type I). Among the unweathered varieties, the weakest compressive strength (approx. 88 MPa), with a relatively high water absorption (approx. 1.2%) was found for poorly sorted sandstones (types II and III), in which a small proportion of carbonate cement and matrix reached the level of approx. 10% by volume, and quartz cement (1.0% by volume) created early forms of outgrowths. Larger detrital components (mainly fragments of mica schists and igneous rocks) were partially or completely decomposed, loosening the rock fabric, which was composed of debris with prevailing concave-convex and long contacts. The study demonstrated the validity of distinguishing petrographic types of sandstones in deposits on the basis of simple macroscopic tests, which are easy to perform by a mining geologist.

17

Petrografia i granulometria utworów czerwonego spągowca – wstępna charakterystyka do poszukiwania złóż gazu zamkniętego (tight gas)

Ziemianin K.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 7

502--512

PL

Utwory czerwonego spągowca, ze względu na obecne w nich złoża gazu, są od dziesięcioleci przedmiotem intensywnych badań geologicznych. Współcześnie obszar występowania tych utworów (dotychczas kojarzony ze złożami konwencjonalnymi) budzi zainteresowanie również pod kątem złóż niekonwencjonalnych (ang. tight gas). W artykule przedstawiono wyniki badań petrograficznych i granulometrycznych dla ponad 400 próbek, które przyporządkowane zostały facjom: eolicznej, fluwialnej, plai (jeziornej) oraz tzw. białego spągowca. W celu zbadania relacji pomiędzy składnikami szkieletu ziarnowego, spoiwami a rozkładem uziarnienia dokonano analizy korelacyjnej. Uzyskane wyniki powiązać będzie można z rezultatami analiz petrofizycznych (porowatość, przepuszczalność), co ułatwi stworzenie cyfrowych modeli 3D i umożliwi lokalizację potencjalnych złóż gazu.

EN

Rotliegend sandstones are well known conventional gas reservoirs and have been a subject of intense geological investigation for decades. Nowadays, even more attention is paid to Rotligend sandstones as they may also be reservoirs for unconventional gas – tight gas. This paper presents the results of petrographic and granulometric analyses for over 400 samples that have been described as sediments related to aeolian, fluvial, playa and so called “white Rotliegend” deposition systems. In order to investigate the relationships between the components of grains, cements and particle size distributions, correlation analysis was performed. Presented results may be directly linked with petrophysical (porosity, permeability) features of analyzed rocks, which enables to create detailed, digital 3D models of Rotliegend sediments. These models are powerful tools that can be used to locate new wells and new areas of interest.

18

Siarczki w pokładach węgla kamiennego warstw orzeskich s.s. serii mułowcowej (westfal B) we wschodniej części GZW

Bielowicz B., Misiak J.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2016

|

T. 32, z. 3

23--38

PL

Z uwagi na dynamiczne zmiany klimatyczne, które częściowo spowodowane są użytkowaniem węgla, ważne jest badanie zawartości substancji szkodliwych. Niebezpieczne zanieczyszczenia powietrza, powstające podczas spalania węgla (np, As, Se, Hg, Pb, Sb), są często związane z minerałami siarczkowymi w węglu. Przedmiotem badań były siarczki, które występują w polskim węglu kamiennym. Siarczki są jedną z form występowania siarki w węglu. Przeprowadzona praca skupiła się głównie na charakterystyce form występowania siarczków w skali makroskopowej i mikroskopowej, a także analizie chemicznej w mikroobszarze. Badania były prowadzone dla pokładów 301–308 ze wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, stratygraficznie zaliczanych do najwyższej części warstw orzeskich s.s. (westfal B). Zostały opróbowane pokłady węgla w wyrobiskach podziemnych kopalń Jan Kanty, Sobieski Jaworzno III , Wesoła i Ziemowit. [...]

EN

Due to dynamic climatic changes resulting, among others, from the use of coal, the content of harmful substances in coal is of particular importance. Dangerous air pollution resulting from the burning of coal (e.g. As, Se, Hg, Pb, Sb) is often associated with sulfide minerals in coal. The study focused on the sulphides occurring in Polish hard coal deposits. Sulfides are one of the forms of occurrence of sulfur in coal. In this paper, an emphasis has been placed on the characteristics of forms of occurrence of sulphides on both macroscopic and microscopic scale and on the chemical analysis in the micro area. The study has been conducted for the No. 301–308 seams from the eastern part of the Upper Silesian Coal Basin, stratigraphically belonging to the highest part of the Orzesze Beds s.s. (Westphalian B). The coal samples have been collected from the coal seams in the underground excavations of the following coal mines: Jan Kanty, Sobieski Jaworzno III , Wesoła and Ziemowit hard coal mine. [...]

19

Głazy narzutowe Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego : potencjał badawczy i geoturystyczny

Woźniak P. P., Tylmann K., Kobiela A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 4

256–-262

EN

The paper presents the results of erratic boulders studies in the area of Trójmiejski Landscape Park (TLP) located west of the Gulf of Gdañsk. The research objects were boulders protected as natural monuments (66 erratics) and all boulders with long axis ³ 50 cm within two testing areas (1100 erratics). Results show that erratics of the TLP often occur in clusters and their spatial density is even near 300 items/km2 in some areas. The authors selected 44 boulders which may be interesting research objects and/or have high values for geotourism. Nine erratics reveal features potentially suitable for the terrestrial cosmogenic nuclides (TCN) dating. Moreover, high number of boulders in the TLP area gives the possibility for investigations of the directions of glacial paleo-transport based on indicator erratics and analysis of glacial striae. Distinctive zones of significant clusters of boulders characterised by high attractiveness and diversified values were also indicated.

20

Warstwy świętomarskie dewonu środkowego Gór Świętokrzyskich i ogniwa żniatyńskiego z SE Lubelszczyzny w świetle wyników badań petrograficznych

Kuleta M., Malec J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2015

|

nr 463

43--61

PL

W Górach Świętokrzyskich utwory terygeniczne środkowego żywetu są obecne tylko w regionie łysogórskim, gdzie w części wschodniej występują między iłowcami warstw skalskich a wapieniami biostromalnymi warstw pokrzywiańskich, natomiast w zachodniej – między iłowcami warstw skalskich i nieczulickich. Utwory te, należące do warstw świętomarskich, składają się z mułowców i piaskowców, a ich miąższość dochodzi do ok. 100 m. Pod względem składu piaskowce to drobnoziarniste arenity kwarcowe, wapniste arenity kwarcowe, rzadziej sublityczne, oraz waki kwarcowe i sublityczne, które mają podrzędny udział w laminowanych mułowcach ze szczątkami roślin. Podobny charakter petrograficzny mają równowiekowe piaskowce ogniwa żniatyńskiego z otworu wiertniczego Terebin IG 4 z południowo-wschodniej Lubelszczyzny. Źródłem materiału detrytycznego piaskowców warstw świętomarskich i ogniwa żniatyńskiego były reaktywowany orogen zbudowany ze skał silikoklastycznych oraz kratoniczna strefa bloku kontynentalnego. Do środkowodewońskiego basenu łysogórskiego materiał terygeniczny był dostarczany systemem deltowym z południowego wschodu. Środowiskiem sedymentacji warstw świętomarskich był obszar proksymalnej i dystalnej części prodelty progradującej w kierunku zachodnim.

EN

In the Holy Cross Mountains, Middle Givetian terrigenous deposits occur only in the Łysogóry region. In its eastern part they are found between claystones of the Skały Beds and biostromal limestones of the Pokrzywianka Beds, whereas in the western part - between claystones of the Skały Beds and the Nieczulice Beds. These deposits are ascribed to the Świętomarz Beds and consist of mudstones and sandstones reaching about 100 m in thickness. The sandstones encompass fine-grained quartz arenites, calcareous quartz arenites, rare sublithic arenites, quartz and sublithic wackes, being subordinate to laminated mudstones with plant remnants. The same petrographic characteristics are exhibited by the Żniatyń Member known from borehole Terebin IG 4 of the SE Lublin area. The source of detritic material for the Świętomarz Beds and the Żniatyn Member were recycled orogen built of siliciclastic rocks and a cratonic zone of the continental block. The terrigenous material was delivered to the Middle Devonian Łysogóry basin from the south-east through a deltaic system. The depositional environment was a proximal and distal area of prodelta that prograded to the west.