Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Obiekty sakralne w krajobrazie kulturowym pogranicza katolicko-prawosławnego w północnowschodniej Polsce wyrazem poszanowania i przenikania tradycji

Awramiuk-Godun Alina

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2020

|

nr 44 (2)

123--137

PL

Pogranicza są postrzegane, jako obszary sprzyjające kontaktom i przenikaniu kultur (tradycji, zwyczajów, idei). Przyjmując, że religia jest kluczowym elementem kultury różne formy religijności będą znajdowały istotne odzwierciedlenie w krajobrazie kulturowym, głownie w postaci materialnych, sakralnych elementów krajobrazu. W opracowaniu podjęto dyskusję na temat znaczenia religii w kształtowaniu krajobrazu pogranicza wyznaniowego w północno-wschodniej Polsce. Na wybranych przykładach obiektów sakralnych (głownie symboli religijnych) obecnych w krajobrazie pogranicza katolicko-prawosławnego przedstawiono przejawy przenikania tradycji oraz zapożyczania wzorców kulturowych. Zwrócono również uwagę na przykłady eksponowania różnic kulturowych w architekturze sakralnej, starając się określić lokalne uwarunkowania obu zjawisk.

EN

Borderlands are perceived as areas conducive to the permeation of cultures (traditions, customs, concepts). Assuming that religion is a key element of culture, various forms of religiosity will be significantly reflected in the cultural landscape, mainly in the form of material, sacred landscape elements. This study discusses the importance of religion in shaping the landscape of the religious borderland in north-eastern Poland. It presents the manifestations of traditions blending together and the borrowing of cultural patterns based on selected examples of sacred structures (mainly religious symbols) present in the landscape of the Catholic-Orthodox borderland. This paper also discusses examples of cultural differences highlighted in sacred architecture, and tries to define the local conditions of both phenomena.

2

Wstępne rozpoznanie obwódek cyrkonowo-hafnowych wokół minerałów kruszcowych w złożach Fe-Ti-V w suwalskim masywie anortozytowym (północno-wschodnia Polska)

Ruszkowski M., Wiszniewska J.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 2

107--110

EN

Zirconium-hafnium rims were discovered and described for the first time within the Suwalki Anorthosite Massif (SAM). They are observed at boundaries of Fe-Ti oxides ilmenite, hematitoilmenite and titanomagnetite with plagioclases. The most frequent forms reach 80-250 μm in length and 4-30 μm in width. These are narrow rims covering even up to 70% ore mineral grains. The most spectacular forms were "blown candle flame” structures. Their average width ranges from 20 to 45 μm and the length exceeds 350 μm in . Chemical composition analysis was carried out on the largest clusters of zircon crystals/rims which show high local enrichment in Hf (0.5-0.8% by weight). The boundaries of these crystals are cracked and blurry. This may suggest their participation in later fluids inflow processes within the rocks. The enrichment in hafnium content in zircon grains, is related to significant reduction in the amount of Th, U and Pb and increased amount- sof Ti and Fe in zircon rims. A large variety of forms and variability of their chemical composition point to a complex physical chemical orgin process.

3

Uwarunkowania rozwoju startupów : perspektywa północno-wschodniej Polski

Kowalewski K.

Nowoczesne Systemy Zarządzania

|

2018

|

T. 13, nr 3

245--257

PL

Niniejsza praca ma charakter teoretyczno-badawczy. Jej głównym celem jest zbadanie istnienia dysproporcji w uwarunkowaniach działalności startupów założonych w północno-wschodniej Polsce w stosunku do sytuacji ogólnokrajowej w badanym zakresie. Przedstawiono istotę i cechy szczególne startupów. W kolejnej części pracy ukazano specyfikę startupów funkcjonujących w regionie północno-wschodniej Polski. Analizę danych zastanych wzbogacono o prezentację wyników wywiadów eksperckich przeprowadzonych przez autora pracy. Artykuł kończą wnioski, które pozwalają stwierdzić, że warunki funkcjonowania i rozwoju startupów wykazują w Polsce silne regionalne zróżnicowanie.

EN

The following work has a theoretical and research character. Its main objective is to evaluate the existence of disproportions in the conditions of activities of startup businesses established in northeastern Poland in relation to the national situation in the examined area. The author has presented the essence and distinguishing features of startup businesses. The next part of the paper shows the specificity of startup businesses operating in the northeastern region of Poland. The analysis of existing data has been enriched with the presentation of the results of expert interviews conducted by the author of this work. The paper ends with the conclusions which lead to state that the conditions of functioning and development of startup businesses show strong regional diversity in Poland.

4

Pesticide residues and acute dietary risk assessment in Polish raw food (2005–2013)

Łozowicka B., Hrynko I., Jankowska M., Rutkowska E., Kaczyński P., Mojsak P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2015

|

Vol. 22, nr 3

363--380

EN

Food safety is very important for consumers. Fruits, vegetables and cereals are not only the major source of vitamins, minerals, fibre and energy, but can also be a source of many pollutants posing health hazards. Pesticides found in food are just examples of harmful substances affecting food safety. The objective of this paper was to assess short-term health risks assessment based on the concentration of pesticide residues found in agricultural products collected from national food control systems during the period 2005–2013 at the Official Pesticide Residue Laboratory in Bialystok in frame of RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) system. During nine-year testing, totally 2021 fruits, vegetables and cereals were sampled from the north-eastern and central part of Poland and analyzed by gas and liquid chromatography and spectroscopic technique for the presence of 188 active substances of pesticides. Contaminations were not detected in 65.3 % of samples, 31.9 % samples contained residues below the maximum residue levels (MRLs), while 2.8 % of tested samples exceeded MRLs. Among 81 RASFF notifications noted, the greatest number of irregularities concerned exceeding the values of MRL – 41, in 27 cases it was found that a pesticide was not used in accordance with the registration of plant protection product. The highest estimated values for short-term exposure were obtained for plum for the dimethoate, and in the group of toddlers it was 94.6 % ARfD (Acute Reference Dose), and in the adult group it was 23.3 % ARfD.

PL

Bezpieczeństwo żywności jest bardzo ważne dla konsumentów. Owoce, warzywa i zboża są nie tylko ważnym źródłem witamin, minerałów, błonnika i energii, ale również mogą być źródłem wielu zanieczyszczeń mogących stanowić ryzyko dla zdrowia. Pestycydy znajdujące się w żywności to tylko przykłady szkodliwych substancji wpływających na bezpieczeństwo żywności. Celem niniejszej pracy była ocena krótkoterminowego zagrożenia zdrowia na podstawie stężenia pozostałości pestycydów w płodach rolnych pobranych w ramach urzędowej kontroli w okresie 2005–2013 w ramach systemu RASFF (System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach). W dziewięcioletnim okresie badań łącznie 2021 próbek owoców, warzyw i zbóż pobrano z północno-wschodniej i środkowej części Polski i analizowano pod kątem obecności 188 substancji czynnych pestycydów techniką chromatografii gazowej, cieczowej i spektrofotometryczną. Wolnych od zanieczyszczeń było 65,3 % próbek, 31,9 % próbek zawierało pozostałości poniżej, a w 2,8 % powyżej najwyższych dopuszczalnych poziomów (NDP). Spośród 81 powiadomień informacyjnych RASFF, najwięcej nieprawidłowości dotyczyło przekroczenia wartości NDP – 41, w 27 przypadkach stwierdzono, że pestycyd nie był używany zgodnie z rejestracją środka ochrony roślin. Najwyższe oszacowane wartości krótkotrwa łego narażenia zdrowia uzyskano dla śliwki dla dimetoatu, w grupie małych dzieci – 94,6 % ARfD (Ostra Dawka Referencyjna) i dorosłych – 23,3 % ARfD.

5

Zmiany na rynku kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce w latach 2005-2012

Guzik K., Szlugaj J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2013

|

nr 85

105--120

PL

Artykuł prezentuje szczegółowe informacje na temat rynku kruszyw żwirowo-piaskowych północno-wschodniej Polski, obejmującej w prezentowanym ujęciu obszar trzech województw, tj.: podlaskiego, warmińsko-mazurskiego oraz mazowieckiego. Dla każdego z nich przedstawiono rozwój wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w latach 2005-2012. Przeanalizowano zmiany bazy zasobowej oraz wskazano największe dotychczas niezagospodarowane złoża kruszyw. Na podstawie danych wielkości wydobycia oraz zasobów przemysłowych oceniono okres wystarczalności zasobów, zwracając uwagę na znaczny wzrost stopnia zagospodarowania zasobów bilansowych. W dalszej części artykułu przedstawiono informacje na temat głównych producentów wraz z asortymentem ich produkcji. Wskazano główne kierunki użytkowania kruszyw, a ponadto oceniono poziom zapotrzebowania na żwiry, mieszanki oraz pospółki w poszczególnych województwach. Rozpatrywane województwa dostarczają łącznie około 20-30% krajowego wydobycia kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Ostatnie lata były okresem dynamicznego wzrostu zapotrzebowania na produkowane w regionie piaski i żwiry w związku z realizacją inwestycji w ramach przygotowań do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej oraz Programu Budowy Dróg na lata 2011-2015. Ilość pozyskiwanej kopaliny w ciągu zaledwie trzech lat, tj. 2009-2011, uległa podwojeniu i osiągnęła najwyższy w historii poziom 69 mln t, z ograniczeniem do 43 mln t w 2012 r. Największe wydobycie kruszyw wykazywało województwo mazowieckie (29 mln t w 2011 roku), gdzie pozyskiwane były w przewadze piaski i pospółki. Niedobór wysokiej jakości kruszyw klasyfikowanych uzupełniany był dostawami z województwa podlaskiego oraz warmińsko-mazurskiego. Wymienione województwa wykazują znaczne nadwyżki produkcji żwirów w stosunku do własnych potrzeb. Rozwój wydobycia kruszyw w rozpatrywanym obszarze kraju przyczynił się do zagospodarowania znacznej części dotychczas nieeksploatowanych złóż. Spowodowało to znaczne wydłużenie wystarczalności statycznej zasobów, jednak potencjał zasobowy dotychczas nieeksploatowanych dużych złóż uległ znacznemu ograniczeniu, a największe spadki miały miejsce w województwie podlaskim.

EN

The paper presents detailed information about the sand and gravel aggregates market in the three voivodeships of NE Poland (i.e. Masovian, Podlaskie and Warmian-Masurian Voivodeship). The main tendencies of aggregates extraction and production have been presented in the years of 2005-2012. The changes in reserve base of aggregates has been analysed, and the biggest undeveloped deposits in the region has been indicated. Basing on the data concerning the volume of extraction and reserves, the period of reserves sufficiency has been determined. Moreover, the considerable increase of the management degree of the resources has been pointed out. In the following part of the paper the major producers of aggregates have been identified and the range of manufactured products has been characterized. The main directions of aggregates consumption has been analysed, and the level of demand for gravel, as well as for classified and non-classified mixes has been evaluated. North-eastern Poland provides ca. 20-30% of the volume of domestic sand and gravel extraction. The recent years could be described as the period of dynamic increase in demand for produced in the region sand and gravels. It has been result infrastructure development connected with preparation to UEFA European Championship and realization of Programme of motorways and expressway construction 2011-2015, partly financed by European Funds. The amount of extracted raw-material during the period of 2009-2011 has been doubled, and rose to 69 million ton, with reduction to 43 million ton in 2012. The biggest extraction was recorded in the Masovian Voivodeship, where mainly sand and mixes are produced. The deficit of classified aggregates was covered by supplies from Podlaskie and Warmian-Masurian Voivodeships, where considerable surplus in gravel production is noted. The increase of sand and gravel extraction in NE Poland resulted in the further development of deposits, causing the significant extension of reserves sufficiency. In the consequence the reserve base potential of unexploited the biggest deposits has been diminished, particularly in Podlaskie Voivodeship.

6

Rozmieszczenie obiektów sakralnych jako kryterium wyznaczania zasięgu krajobrazu pogranicza kulturowego

Awramiuk-Godun A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

62--72

PL

Północno-wschodnia Polska jest określana mianem pogranicza religijnego, gdyż obszar ten kształtował się pod wpływem oddziaływania dwóch wielkich tradycji chrześcijańskich: zachodniej (łacińskiej) i wschodniej (bizantyjsko-ruskiej). W artykule przedstawiono wyniki badań, których celem było określenie zasięgu strefy przenikania kulturowego na podstawie analizy natężenia występowania obiektów sakralnych na terenie północno-wschodniej Polski i zachodniej Białorusi. W badaniu wykorzystano metodę wieloboków Thiessena (diagram Voronoi) oraz narzędzia geoinformacyjne (GIS) i geostatystyczne. W efekcie uzyskano mapy intensywności obiektów sakralnych (świątyń rzymskokatolickich i prawosławnych) oraz dwubiegunową mapę przenikania kulturowego, które pozwoliły określi zasięgu krajobrazu kulturowego pogranicza.

EN

The north-eastern Poland is described as a religious borderland and has been formed as a result of the inter-action of two great religious and cultural traditions: the Western (Latin) and Eastern (Byzantine-Ruthenian, Orthodox). The paper presents results of the research which aim was to present the extent of the cultural diffusion zone on the basis of the intensity of occurrence of church buildings in north-eastern Poland and western Belarus. The study used the method of Thiessen polygons (Voronoi diagram), and geo-information (GIS) and geostatistical tools. The result is the intensity maps of sacral buildings (Roman Catholic and Orthodox churches) and a bimodal map of the cultural diffusion that helped to determine the extent of the cultural landscape of the borderland.

7

Środowiskowo-planistyczne uwarunkowania zagospodarowania złóż kopalin skalnych północno-wschodniej Polski

Kot-Niewiadomska A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

45--51

PL

W północno-wschodniej Polsce (rozumianej jako obszar województw mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego i podlaskiego) niezagospodarowanych pozostaje ponad 1600 złóż kopalin skalnych, spośród których ponad 80% stanowią złoża kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Przeprowadzona waloryzacja wykazała jednak, że tylko 67 spośród nich może mieć znaczenie gospodarcze większe niż lokalne. Jednocześnie konieczność ochrony środowiska przyrodniczego, a w mniejszym stopniu zabudowa i infrastruktura, ograniczają możliwości podjęcia swobodnej eksploatacji części z nich. Jako główne przyczyny konfliktów środowiskowych wskazano współistnienie kilku elementów, takich jak funkcjonowanie obszarów chronionego krajobrazu, obszarów NATURA 2000 wraz z zwartymi kompleksami leśnymi czy konieczności ochrony wód podziemnych i gleb wysokich klas bonitacyjnych. Wśród ograniczeń planistycznych najistotniejsza okazała się lokalizacja złóż w granicach strefy ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych.

EN

In the north-eastern Poland (inclusive Masovian, Podlaskie and Warmian-Masurian Voivodeship) is about 1600 undeveloped rock mineral deposits of which 80 percent are natural sand-gravel aggregates deposits. Based on multicriterial valorisation only 67 of them should be covered in high or superlative protection and they have regional economic importance. Simultaneously nature protection and growth of housing and infrastructure causes numerous conflicts connected with the possibility of deposits management The most common cause of environmental constraints are nature protected areas (Natura 2000 net and areas of protected landscape) along with forests and soils protections and groundwater protection (quaternary main aquifers). Medial zones of water intakes protection are most important factors among the spatial planning limits.

8

Waloryzacja i hierarchizacja złóż kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce

Kot-Niewiadomska A.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

97-106

PL

Celem artykułu była odpowiednia selekcja i uporządkowanie złóż perspektywicznych kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych północno-wschodniej Polski, pod względem atrakcyjności ich zagospodarowania, z uwzględnieniem czynników geologiczno-górniczych i środowiskowo-planistycznych. Waloryzacja opierała się na czterech kryteriach: złożowo-surowcowych, górniczych, środowiskowych i planistycznych. Przyjęte kryteria złożowo-surowcowe pozwoliły na wytypowanie do waloryzacji tylko 31 złóż, spośród ponad 1300 niezagospodarowanych lub zaniechanych w województwie warmińsko-mazurskim, mazowieckim i podlaskim. Niezbędne warunki, które złoża musiały spełnić to zasoby przekraczające 5 mln ton (przy punkcie piaskowym poniżej 50%) lub 20 mln ton (dla punktu piaskowego od 50 do 75%) w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim. Wyjątek stanowiło województwo mazowieckie, uznane przez autorów waloryzacji za region deficytowy. W takim przypadku punkt piaskowy kruszyw mógł znajdować się w przedziale 75-90% dla zasobów powyżej 5 mln ton. Kryteria górnicze określały stopień trudności eksploatacji złoża i odstawy surowca, natomiast środowiskowe i planistyczne wskazywały na ograniczenia dostępności złóż z uwagi na ochronę przyrody i sposób zagospodarowania powierzchni nad złożem. Przeprowadzona waloryzacja wskazała, że wysoką ochroną należy objąć 22% zasobów kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w województwie mazowieckim, 30% w województwie warmińsko-mazurskim i aż 40% zasobów w województwie podlaskim. Do powszechnych ograniczeń w grupie kryteriów górniczych należy przynależność złóż do II grupy zmienności oraz znaczna odległość od potencjalnych odbiorców, rzadziej miąższość nadkładu. Wśród ograniczeń środowiskowych najczęstszą przyczyną utrudnionej dostępności jest występowanie obszarowych form ochrony przyrody (głównie obszary NATURA 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu), ochrony wód podziemnych (Główne Zbiorniki Wód Podziemnych) oraz lasów ochronnych. Zdecydowanie mniejsze znaczenie w zakresie dostępności złóż mają ograniczenia planistyczne. Za najważniejsze uznać należy położenie kilku z nich w granicach pośredniej ochrony ujęć wód, co w chwili obecnej zupełnie wyklucza te złoża z możliwości eksploatacji.

EN

This paper presents the appropriate selection and hierarchy of natural sand-gravel aggregates deposits in three voivodeships of North-eastern Poland (Mazowieckie, Podlaskie, and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships), taking into account possibilities and limitations of their management. The schema of multicriterial valorization of mineral deposits was based on four separate groups of factors. The first group includes the quality of the mineral and the quantity of resources. Other criteria relate to geological-mining parameters of deposits and environmental or spatial planning limitations of deposits accessibility. On the basis of the first criterion, only 31 natural sand-gravel aggregates deposits in North-eastern Poland were selected to valorization. Resources of these deposits are larger than 5 million tons (sand point under 50 percent) or 20 million tons in the Podlaskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeship (sand point from 50 to 75 percent). The deposits of the Mazowieckie Voivodeship, which was recognized as an aggregate deficient region containing deposits with resources over 5 million tons but a sand point from 75 to 90 percent, were also taken into account. The paper also examines geological-mining criteria related to the geological structure of deposits and options for the transportation of raw materials to recipients. Environmental-spacial planning criteria indicated the possibility of deposits management taking into account environmentally protected areas, water protection, and land use. Valorization revealed that 22 percent of sand-gravel aggregates resources in the Mazowieckie Voivodeship, 30 percent in the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship and 40 percent in the Podlaskie Voivodeship should be covered by high protection. All deposits belong to the second group of deposits' variability. Moreover, they are located a considerable distance from potential recipients. The most common environmental constraints are environmentally protected areas (Natura 2000 area, landscape parks, and areas of protected landscape) along with groundwater protection (quaternary main aquifers) and forests protection. Medial zones of water intakes protection are the most important factors among the spatial planning limits.

9

Kruszywa naturalne żwirowo-piaskowe w północno-wschodniej Polsce

Guzik K., Szlugaj J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

19-35

PL

Artykuł prezentuje szczegółowe informacje na temat trendów rozwoju wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce w latach 2001-2011. W granicach administracyjnych trzech województw, tj. mazowieckiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego wytypowano powiaty wiodące pod względem ilości pozyskiwania tych kopalin oraz wskazano położenie największych kopalń. Przedstawiono głównych producentów kruszyw wraz z asortymentem ich produkcji. Rozpatrywane województwa dostarczają łącznie około 30% krajowego wydobycia kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Największe ilości kruszyw, głównie piasków i pospółek, pochodziły w 2010 r. z kopalń woj. mazowieckiego (łącznie około 28 mln ton). Z kolei w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim, gdzie prowadzona jest w przewadze produkcja kruszyw klasyfikowanych (żwirów, mieszanek), poziom wydobycia był rzędu około 20 mln ton/r. Obecnie eksploatacja złóż kruszyw w woj. mazowieckim skoncentrowana jest głównie w powiatach: żyrardowskim, ostrołęckim, sokołowskim, płockim oraz żuromińskim. W województwie podlaskim najważniejsze kopalnie położone są w powiatach: sokólskim, suwalskim oraz grajewskim, a w województwie warmińsko-mazurskim w powiatach: ostródzkim, działdowskim oraz olsztyńskim. W artykule przeanalizowano ponadto związki rozwoju produkcji kruszyw z głównymi kierunkami ich użytkowania. Wskazano największych dostawców żwirów i mieszanek klasyfikowanych dla potrzeb produkcji betonu towarowego i wyrobów betonowych oraz wymieniono źródła dostaw piasków i pospółek dla budownictwa drogowego (budowa nasypów i podbudowa dróg). Ponadto szczegółowo przedstawiono zakres realizowanych w ostatnich latach w północno-wschodniej Polsce inwestycji drogowych w ramach Programu Budowy Dróg Krajowych.

EN

This paper presents detailed information about tendencies in sand and gravel aggregates extraction and production in three voivodeships of North-eastern Poland (Mazowieckie, Podlaskie, and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships) in the years 2001-2011. Districts where the extraction of sand and gravel aggregates is most intensive have been selected and the biggest mines have been indicated. Moreover, the paper identifies the major producers of such aggregates and characterizes the range of manufactured products. North-eastern Poland provides around 30% of the volume of domestic sand and gravel extraction. The most important supplier, especially of raw sand and non-classified mix, is the Mazowieckie Voivodeship with output of around 28 million tpy in 2011. A slightly lower level of extraction, approximately 20 million tpy, is reported in the Podlaskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships where particularly classified sand, gravel, and mix are obtained. The exploitation of sand and gravel deposits in the Mazowieckie Voivodeship is conducted primarily in Żyrardów County, Ostrołęka County, Sokołów County, Płock County, and Żuromin County. In the Podlaskie Voivodeship, the largest output of sand and gravel comes from Sokółka County, Suwałki County, and Grajewo County; whereas in the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship, the most important mines are situated in Ostróda and Działdowo counties, as well as in Olsztyn County. The next section of the paper analyzes relations between the production level of sand and gravel aggregates and their main consumption directions. It points out the main companies delivering gravel and mixes for ready-mix concrete and concrete prefabricates production, and summarizes the main sources of sands and sand-gravel mixes utilized in road construction. Moreover, the paper describes in detail new road construction in the examined voivodeships of North-eastern Poland over the last six years (according to the National Road Construction Programme).

10

Effect of habitat quality on the structure of populations of Pulsatilla patens (L.) Mill. (Ranunculaceae) - rare and endangered species of European flora

Juśkiewicz-Swaczyna B., Choszcz D.

Polish Journal of Ecology

|

2012

|

Vol. 60, nr 3

567-576

EN

Pulsatilla patens has a circumpolar distribution from Eurasia to North America. This species occurs in the central and central-eastern parts of Europe, where is a rare and threatened species. In Poland, the largest number of sites is found in the north-east. A study on populations of P. patens was carried out in 2009-2010, at two wildlife refuges of the NATURA 2000 (N2000) network situated in North-Eastern Poland. Local names are following: the "Sejneńskie Lake District" (SLD) and the "Grasslands in the Military Training Grounds in Orzysz" (GMO). The current population structure of P. patens was estimated including the number, density and structure of different life cycle stages. Seventy-nine research plots of 2 m x 2 m were established at sites: dry heath, xeric sand calcareous grassland and pine forest. In each plot, all individuals were recorded and classified into life cycle stages: juvenile, vegetative and flowering individuals. The studies were carried out twice a year - in spring, during the full bloom of Easter pasque flower and in summer, in time of its fructification. The bioindication method was applied in order to determine the climatic and soil conditions of the habitats. Relationships were estimated between these population characteristics and habitat-related features such as the cover of phanerogams, cryptogams, litter, and bare soil. The population found on the GMO, was composed of 316 individuals which gives the density 6.4 ind. per plot while the one in SLD consisted of 202 individuals which gives the density 6.7 ind. per plot. The age structure of the populations proved that these were stable populations. This was evidenced by a large share of vegetative individuals - in both populations they prevailed (ca 64%). The highest share of juvenile individuals was noticed at the sites characterized by a moderate cover of cryptogams (21-35%). The analysis of correlations showed that on the non-forest habitats - dry heath and xeric sand calcareous grassland, the total number of individuals and number of vegetative individuals were negatively correlated with the cover of phanerogams and the cover of cryptogams. It was recorded negative impact of dense moss layer on the number of juvenile individuals. Moreover, the cover of litter had negative influence on the total number of individuals, number of juvenile and vegetative individuals. In contrast, the total number of individuals and number of juvenile individuals at that sites was positively affected by the cover of bare soil. A positive correlation was found between the number of vegetative individuals and phanerogams, and also between the number of juvenile individuals and the cover of bare soil at forest habitats. Negative impact on total number of individuals and the number of flowering individuals is exerted by the cover of cryptogams. Considering the ecological indicators set for the plant communities in which Pulsatilla patens appeared, it should be concluded that these were the habitats characterized by moderate light and moderately warm climate condition. The communities with Pulsatilla patens grew on dry and fresh soils, oligotrophic and mesotrophic ones, composed of sand and argillaceous clay. The pH ranging was from moderately acidic to neutral. The analysis of the age structure of the examined populations, the latter can be said to be stable. It can therefore be assumed that the Eastern pasque flower has met the favorable habitat conditions at the analyzed sites, therefore it is justifiable to claim that these sites will exist in the future and will constitute an important part of the resources of this species in Poland.

11

Wpływ zjawisk lodowych na erozję brzegów koryta rzecznego na przykładzie rzeki Łyny

Kalinowski A., Glińska-Lewczuk K, Burandt P, Banaszek Ż

Inżynieria Ekologiczna

|

2012

|

Nr 31

57--71

PL

W artykule podjęto próbę analizy wpływu zjawisk lodowych na erozję brzegów koryta rzeki pojeziernej na przykładzie rzeki Łyny (północno-wschodnia Polska). Do analizy wytypowano przekrój Smolajny, położony w jej środkowym biegu. Badania przeprowadzono w latach hydrologicznych 2005-2012. W badanym okresie obserwowano występowanie, rozwój i intensywność zjawisk lodowych, takich jak: lód brzegowy, pokrywa lodowa, spływ wody na lodzie na tle zmian cech morfologicznych koryta rzecznego. W wyniku obserwacji stwierdzono skokowe zwiększenie się szerokości koryta w badanym profilu poprzecznym (dwukrotnie po 0,5 m). Związane było to z długim czasem zalegania grubej pokrywy lodowej. W latach 2005-2012 zaobserwowano fluktuacje wielkości cech morfometrycznych, zarówno dodatnie jak i ujemne. Czynnikiem kształtującym brzegi koryta są ponadto gwałtowne roztopy pokrywy śnieżnej przy jednoczesnym utrzymywaniu się pokrywy lodowej. Wpływa to na zwiększone podmywanie brzegów koryta. Wykazano, że w badanym okresie nastąpiło zwiększenie szerokości koryta w badanym przekroju o jeden metr, zwiększenie powierzchni przekroju poprzecznego oraz głębokości maksymalnej i średniej.

EN

The aim of the paper is attempt to analysis influence on bank erosion on example Łyna river (NE Poland). The analysis has been performed at the cross section of Smolajny during hydrological years 2005-2012. In that period we observed occurrence, evolution and intensity of ice phenomena, such as: border ice, ice cover, water runoff on ice cover. Simultaneously, hydrological and morphological measurements of bed channel have been done. Results showed that width of river bed had increase, bit by bit (twice by 0,5 m), in observed cross section. There was observed fluctuation attributes of morphology in years 2005-2012, both positive and negative. Sudden snowmelt has a great impact on bank erosion, with prolonged ice cover. That situation has influence on sapping of banks. It was stated that, in spite of fluctuations of channel morphological parameters, the overall increase in the channel width was at about 1m in 2005-2012. Similarly other parameters, as wetted area, maximal and average depths have increased in those years.

12

Wpływ przedsiębiorstw z sektora MSP na rozwój gospodarczy północno-wschodniego regionu kraju

Ignatiuk S.

Ekonomia i Zarządzanie

|

2011

|

Vol. 3, no. 2

7-20

EN

The aim of this study was to analyze factors that influence the development of the northeast of the country with particular emphasis on companies in the SME sector. In the work the stress was laid on that the region is less developed in comparison to other regions of the country. It was found that a large impact on economic development on the region have the companies of small and medium-size because of absorbing a large number of employees. For this reason, to improve the economic situation of the analyzed region business support from the central and local authorities shall be introduced.

13

Malakofauna osadów jeziornych torfowiska Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim (północno-wschodnia Polska)

Alexandrowicz W. P., Żurek S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 4

491-504

PL

Analizie malakologicznej poddano skorupki ślimaków i małży występujące w gytiach wapiennych i kredach jeziornych wypełniających torfowisko Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. W sześciu analizowanych próbkach stwierdzono występowanie 13 gatunków mięczaków wodnych. Obserwowane zmiany składu i struktury zespołu mięczaków uzupełnione wynikami analiz palinologicznych i radiometrycznych pozwoliły na rekonstrukcję ewolucji torfowiska Gajlik w okresie późnego glacjału i dolnego holocenu. Skorupki mięczaków występowały wyłącznie w osadach związanych z cieplejszym i okresami (interfaza alleröd oraz preborealna i borealna faza holocenu). Nie pojawiały się one natomiast w osadach zimnych okresów późnego glacjału.

EN

Malacological analysis was conducted on snails and bivalve shells present in calcareous gytia and lacustrine chalk of the Gajlik mire in the Sejny Lake District. Thirteen species of water molluscs were identified within six analyzed samples. Changes observed in the structure and composition of molluscs, supplemented by palynological data, and the results of radiocarbon datings allowed for the reconstruction of the mire's evolution during Late Glacial and Early Holocene period. Molluscs' shells occurred solely in sediments associated with warmer periods (interphase Alleröd and Preboreal-Boreal phases of Holocene). Additionally, they were not present in sediments associated with cold Late Glacial periods.

14

Wyniki badań paleomagnetycznych osadów jeziornych z profilu Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska)

Nawrocki J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

69--74

PL

Przedmiotem badań paleomagnetycznych było 51 fragmentów rdzenia z otworu wiertniczego Czarnucha. Badane osady jeziorne zostały w głównej swej masie przemagnesowane w wyniku procesów diagenetycznych, prowadzących do powstania wtórnych nośników namagnesowania. Pojedyncze próbki o inklinacji ujemnej, znajdujące się głównie w dolnej części profilu, reprezentują najprawdopodobniej pierwotny zapis paleomagnetyczny. Ich obecność może wskazywać, że co najmniej ta część profilu powstawała w chronie odwrotnego namagnesowania Matuyama.

EN

Paleomagnetic analysis was performed on 51 core samples from the Czarnucha borehole. The lacustrine deposits were mostly remagnetized as a results of diagenetic processes leading to the formation of secondary magnetization carries. Single samples of negative inclination, found mainly in the lower portion of the section, most likely represents the original palaeomagnetic record. Their presence can indicate that at least part of the sequence was deposited during the Matuyama chrone of reverse magnetization.

15

Zapis palinologiczny zmian roślinności i klimatu interglacjału augustowskiego w profilu Żarnowo (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska)

Winter H.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 11

1011-1018

EN

Series of lacustrine-boggy sediments from a drilling core at the Żarnowo site (the Augustów Plain, NE Poland) have been investigated by means of high-resolution pollen analysis. The pollen succession from Żarnowo is of a long pollen sequence nature. Twenty three local pollen assemblage zones representing decline of the Narevian Glaciation, Augustovian Interglacial and the beginning of the Nidanian Glaciation have been distinguished. The interglacial part of the pollen succession is characterized by the presence of two warm stages (of interglacial rank) separated by a cold stage comprising stadial and interstadial intervals. This long pollen sequence was compared with other pollen sequences from the Augustów Plain, and with those of the Ferdynandovian age.

16

Pesticide residues in farm produce from various farming systems in North-Eastern Poland

Łozowicka B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 10

1109-1120

EN

The official program of pesticide residue monitoring in farm produce encompasses fruits, vegetables, grains of cereals and seeds of rape from conventional and integrated production. In 2005-2007 in North-Eastern Poland, 16 integrated crops (352 samples) and 23 conventional crops (322 samples) were monitored. Pesticide residues were found both in products from conventional and integrated production systems. There were mainly found fungicide residue (dithiocarbamate fungicides, procymidone, captan, tolylf1uanid, carbendazim) and, in lesser extent, insecticide residue (fenitrothion, chlorpyrifos). Fungicide content (carbendazim, piryrnethanil, procymidon) visibly exceeded the maximum residues levels (MRL) more often than remaining pesticides. Fungicides (carbendazim, tolylfluanid, endosulfan) occurred in studied farm produce as active substances that could not be applied on given crops.

PL

Program urzędowej kontroli pozostałości pestycydów w płodach rolnych objął owoce, warzywa oraz ziarno zbóż i nasiona rzepaku pochodzące z produkcji konwencjonalnej oraz integrowanej. W latach 2005-2007 w północno-wschodniej Polsce kontroli poddano 16 upraw prowadzonych metodami integrowanymi (352 próbki) i 23 uprawy prowadzone metodami konwencjonalnymi (322 próbki). Pozostałości pestycydów wykryto zarówno w produktach pochodzących z produkcji konwencjonalnej, jak i integrowanej. Wykryto przede wszystkim pozostałości fungicydów (fungicydy ditiokarbaminianowe, procymidon, kaptan, tolitluanid, karbendazym), a w mniejszym stopniu insektycydów (fenitrotion, chloropiryfos). Zawartość fungicydów (karbendazym, pirymetanil, procymidon) częściej niż pozostałych pestycydów, wyraźnie prze. wyższały największe dopuszczalne poziomy (NDP). Fungicydy (karbendazym, tolitluand, endosulfan) występowały jako substancje aktywne niedozwolone do stosowania na dane uprawy.

17

Stratygrafia osadów pogranicza ordowiku i syluru północno-wschodniej Polski i ich korelacja ze stratotypowymi profilami Estonii

Modliński Z., Nolvak J., Szymański B.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 427

61-78

PL

Seria osadów pogranicza ordowiku i syluru w profilach otworów wiertniczych Widowo IG 1 (głęb. 700,0-730,0 m) i Prabuty IG 1 (głęb. 3348,0-3372,0 m) zawiera urozmaicony taksonomicznie i bogaty ilościowo zespół Chitinozoa. Zidentyfikowano okazy 57 taksonów, w tym 48 w randze gatunku i podgatunku, dokumentujących odpowiedniki 6 standardowych poziomów i dwóch podpoziomów regionalnej skali bałtoskańskiej. Są to następujące poziomy i podpoziomy (od najstarszego): w ordowiku -(fungiformis) = spinifera z podpoziomami angusta i reticulifera, bergstroemi; w sylurze - longicollis, margaritana, proboscifera oraz mamilla. Znaczny stopień kondensacji osadów i niedostatecznie urozmaicony skład taksonomiczny zespołów Chitinozoa w interwale 706,0-708,3 m profilu Widowo IG 1 uniemożliwia wyróżnienie odpowiedników poziomów acuminata i banwyensis, a tym samym niemożliwe jest rozgraniczenie poziomów proboscifera i margiritana. Identyfikacja odpowiedników standardowych poziomów i podpoziomów Chitinozoa regionalnego podziału bałtoskańskiego pozwala na jednoznaczne i precyzyjne korelacje sekwencji węglanowo-klastycznej z pogranicza ordowiku i syluru profilów Widowo IG 1 i Prabuty IG 1 z równowiekowymi sekwencjami obszarów sąsiednich: Polski (otw.: Kętrzyn IG 1, Proniewicze IG 1, Klewno 1), Estonii (otw.: Rapla 1, Tartu (453), Taga-Roostoja (25A), Ruhnu, Mehikoorma (421), Viljandi) oraz zachodniego WołynianaUkrainie (otw. Kowel 1 - nr 5415).

EN

The carbonate-silicoclastic sequence at the Ordovician and Silurian boundary in the Widowo IG 1 (depth 700.0-730.0 m) and Prabuty IG 1 (depth 3348.0-3372.0 m) boreholes contains a diversified and abundant Chitinozoa assemblage. A total of 57 taxa were identified (48 of them to the species and subspecies rank) which document 6 standard zones of the regional Baltoscandian scale. These are the following zones and subzones: in the Ordovician -(fungiformis) = spinifera Zone, including angusta and reticulifera subzones, bergstroemi; in the Silurian - longicollis, margaritana, proboscifera and mamilla zones. The chitinozoan zones of margaritana and proboscifera from the Widowo IG 1 borehole (depth 706.0-708.3 m) could not be identified. It was also impossible to distinguish the acuminata and banwyensis zones due to very strong condensation of the succession. The determination of extent and boundaries as well as the position of the zones and subzones within the section enables precise correlation of the Ordovician and Silurian carbonate-silicoclastic sequence from the Widowo IG 1 and Prabuty IG 1 boreholes with the isochronous sections in the adjacent areas of Poland (Kętrzyn IG 1, Proniewicze IG 1, and Klewno 1 boreholes), Estonia (Rapla 1, Tartu (453), Taga-Roostoja (25A), Ruhnu, Mehikoorma (42I) and Viljandi boreholes) and western Volhynia of Ukraine (Kowel 1 borehole - no 5415).

18

Interpretacja geologiczna wyników głębokich sondowań sejsmicznych eksperymentu Polonaise’97 dla polskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego

Cymerman Z.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 188

167--202

PL

Na podstawie danych strukturalnych z rdzeni wiertniczych, regionalnych uwarunkowań geologicznych i analizy danych geofizycznych wykonano interpretacyjne przekroje geologiczne czterech głębokich, refrakcyjnych profili sejsmicznych (P2, P3, P4 i P5) eksperymentu POLONAISE’97, dla polskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego (EEC). Otwory wiertnicze są rozmieszczone nierównomiernie na obszarze eksperymentu. Większość z nich wykonano na terenie suwalskiego masywu anortozytowego i w regionie podlaskim. Wyniki analizy strukturalnej rdzeni wskazują, że podatne strefy ścinania rozwijały się w różnej skali, od regionalnych stref o miąższości kilku kilometrów do warstewek o milimetrowej grubości. Ogólnie, kąty upadu głównej foliacji SM wynoszą około 50–60°. Regionalny bieg foliacji SM ustalono na podstawie skrzywienia osi otworów wiertniczych. Badania strukturalne rdzeni wiertniczych nie potwierdzają poprzednich modeli tektonicznych ze starymi „masywami” i młodszymi, otaczającymi je „pasmami” orogenicznymi. Cechą charakterystyczną ewolucji tektonicznej polskiej części EEC była obecność dwóch głównych procesów orogenicznych. Starsza orogeneza, swekofeńska (1,95–1,77 mld lat temu), jest związana z kompresyjnym reżimem deformacji i spowodowała rozwój podatnych pakietów nasuniętych generalnie ku SW. Młodsze deformacje wystąpiły podczas orogenezy późnogotyjskiej i/lub duńsko-polskiej (ok. 1,55–1,45 mld lat temu) w warunkach reżimu kompresyjnego i transpresyjnego oraz lokalnie ekstensyjnego. W południowo-zachodniej części suwalskiego masywu anortozytowego doszło do rozwoju podatnych nasunięć ku NE, niektóre z nich o geometrii spiętrzonej antyformy. Dane strukturalne z kompleksu mazurskiego sugerują, że te skały mezoproterozoiczne typu AMCG (anortozyt–mangeryt–czarnokit–granit rapakiwipodobny) intrudowały podczas kompresji z kierunku NE–SW i skracania skorupy, związanego z orogenezą późnogotyjską i/lub duńsko-polską.

EN

Geological interpretative cross-sections of four deep seismic refraction profiles (P2, P3, P4 and P5) of the POLONAISE'97 deep seismic refraction experiment from the Polish part of the East European Craton (EEC) based upon structural data Erom boreholes, regional geological considerations and analysis of geophysical data are presented. These boreholes are not uniformly distributed throughout the area of the POLONAISE'97 experiment. Most of them are concentrated in the Suwałki Anorthosite Massif and in the Podlasie region. The results of the structural analysis of drill-cores show that the ductile shear zones have developed from regional-scale kilometres-wide belts down to millimetre-wide bands. In general, the dip angle of the main mylonitic foliation (SM) is in the range of 50-60°. The regional strike of the foliation SM has been established in boreholes based on the curvature of well axis. Structural research of the drill-cores does not support previous models of the structure and evolution of the EEC with several old "massifs" and surrounding younger "orogenic belts". Two main orogenic processes characterise tectonic evolution of the Precambrian crust of the Polish part of the EEC. Older Svecofennian orogeny (1.95-1.77 Ga) is related to compressional regime of deformation and to development of ductile thrust sheets displacing generally top to-the-SW. Later deformations that occurred during the late Gothian and/or Danopolonian orogeny (ca. 1.55-1.45 Ga) were characterized by compressional to transpressional regime and locally to extensional strain. The southwestern part of the Suwałki Anorthosite Massif is characterized by the development of ductile thrust sheets displaced mainly top to-the-NE, some of them are similar to an antiformal stack geometry. The structural data of the Mazury Complex suggest these Mesoproterozoic AMCG (anorthosite-mangerite-charnockite -rapakivi-like granite) rocks were intruded during the NE-SW compression and crustal shortening connected with late Gothian and/or Danopolonian orogeny.

19

Ekstrema termiczne w północno-wschodniej Polsce w latach 1951-2000

Panfil M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. spec.

237-242

PL

W pracy przedstawiono występowanie fal upałów i fal mrozów w północno-wschodniej Polsce, jako jednego z wielu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Wyniki opracowano na podstawie 50-letnich dobowych maksymalnych Tmax oraz minimalnych Tmin wartości temperatury powietrza, pochodzących z 10 stacji IMGW. Wzrost średniej temperatury powietrza w północno-wschodniej Polsce w latach 1951-2000 generował zwiększenie liczby fal upałów oraz zmniejszenie liczby fal mrozów. Częstość temperatur bardzo niskich decydowała o charakterze termicznym wybranego okresu w większym stopniu niż częstość temperatur bardzo wysokich.

EN

The paper presents analysis of the characteristic heat waves (Tmax > 25°C) and frost waves (Tmin <-10°C) in north-eastern Poland based on meteorological dataset from 10 meteorological stations covering the period from 1951 to 2000. The findings suggest that increase of the mean temperature over the whole region resulted in the increased number of heat waves and in the decrease of frost waves. Frequency of very low temperatures decided more about thermal situation in the study period than frequency of very high temperatures.

20

Two climatic oscillations during the eemian interglacial : preliminary results of multi-proxy researches of palaeolake at solniki, Ne Poland

Kupryjanowicz M., Ciszek D., Morosław-Grabowska J., Marciniak B., Niska M.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

53--57

EN

Lake series from the Eemian Interglacial and Early Vistulian has been discovered at Solniki in the Białystok Upland region, north-eastern Poland. Preliminary results of interdisciplinary researches (pollen, diatom, Cladocera, isotopic and magnetic susceptibility analyses) were used to illustrate the changes of the Eemian climate. At present stage of investigations, there are found signs of two abrupt climatic oscillations - first with very humid climate took place at middle part of the regional Carpinus pollen zone (E5 R PAZ), and second with cold and dry climate at middle part of the regional Pinus zone (E7 R PAZ).

PL

W Solnikach na Wysoczyźnie Białostockiej (północno-wschodnia Polska) odkryto serię osadów jeziornych reprezentujących interglacjał eemski i wczesny vistulian. Wstępne wyniki badań interdyscyplinarnych (analiza pyłkowa, okrzemkowa i Cladocera, pomiary podatności magnetycznej osadów oraz zawartości izotopów stabilnych tlenu i węgla) wykorzystano do zilustrowania zmian klimatu podczas interglacjału eemskiego. Udokumentowano dwie gwałtowne oscylacje klimatu - pierwsza z ciepłym i bardzo wilgotnym klimatem (?opady) miała miejsce w środkowej części poziomu pyłkowego E5 Carpinus, druga z klimatem suchym i bardzo zimnym - w środkowej części poziomu E7 Pinus.