Od lat wiele mówi się o konieczności spełnienia coraz wyższych celów - nakładanych na wprowadzających produkty w opakowaniach na rynek oraz na samorządy - w zakresie recyklingu i przygotowania do ponownego użycia odpadów opakowaniowych i komunalnych.
The introduction of a deposit-return system for certain packaging in Poland, scheduled for 2025 will be a significant change to the system of waste management instruments. The aim of the article is to identify and analyze the economic effects of the introducing such a system, with particular emphasis on plastic beverage bottles. Analysis of the newly introduced regulations, as well as projections based on data on packaging placed on the market and its recycling allowed us to estimate the scale of these effects, in quantitative and monetary terms. We concluded that the introduction of a deposit system in Poland would contribute to achieving the objectives set out in the Single Use Plastic directive; a goal that is unlikely to be met with the current system. This will be done at a lower cost than if the system remained in its current form.
Directive (EU) 2018/852 has modified the definition of composite packaging: packaging made of two or more layers of different materials which cannot be separated by hand and form a single integral unit, consisting of an inner receptacle and an outer enclosure, that is filled, stored, transported and emptied as such. Since January 2022, a change has been introduced in Poland regarding the classification of packaging waste as a recycled mass.
PL
Dyrektywa (UE) 2018/852 wprowadziła modyfikację definicji opakowania wielomateriałowego: opakowanie wykonane co najmniej z dwóch warstw różnych materiałów, które nie mogą być ręcznie oddzielone i tworzą jedną integralną całość składającą się z przestrzeni wewnętrznej i powłoki zewnętrznej, którą napełnia się, przechowuje, transportuje i opróżnia w takiej formie. W Polsce od stycznia 2022 roku wprowadzona została również zmiana dotycząca zaliczania odpadów opakowaniowych do masy poddanej recyklingowi.
W maju Ministerstwo Klimatu i Środowiska wpisało do wykazu prac legislacyjnych projekt ustawy dotyczącej zmian w gospodarowaniu opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Przedstawiono tam główne założenia dokumentu, co nie daje jednak pełnego obrazu planowanych zmian. To niepokojące tym bardziej, że MKiŚ zapowiedziało przedstawienie pełnego projektu ustawy dopiero na przełomie trzeciego i czwartego kwartału tego roku, co oznacza, że realne zmiany w systemie zobaczymy najwcześniej w 2023 r. To bardzo późno, zważywszy na obowiązujące Polskę unijne wytyczne dotyczące osiągnięcia kolejnych poziomów recyklingu.
Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach na polski rynek ponoszą najniższe w Unii Europejskiej opłaty recyklingowe. Powoduje to zapaść na rynku surowców wtórnych czyniąc selektywną zbiórkę odpadów nieopłacalną Faktyczne koszty gospodarki komunalnej ponoszą obywatele i firmy recyklerskie.
Z danych pozyskanych przez Stowarzyszenie „Polski Recykling” od recyklerów wynika, że w Polsce rocznie poddaje się recyklingowi wybrane frakcje odpadów: szkło – 740 tys. ton; papier – 1,14 mln ton; aluminium – 55 tys. ton; tworzywa sztuczne – 581 tys. ton. Łącznie to 2 mln 516 tys. ton surowców odzyskanych dla przemysłu i producentów, które zamiast powiększać składowiska lub zanieczyszczać przyrodę, wracają do gospodarki. To 125 800 wypełnionych odpadami ciężarówek, które ustawione w kolejce zajęłyby 2,65 tys. km, co równa się odległości z Warszawy do Madrytu.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło projekty rozporządzeń dostosowujące polską legislację odpadową do unijnego prawa, m.in. roczne poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych, które producenci będą musieli osiągnąć do 2030 r., oraz zasady obliczania masy odpadów poddanych recyklingowi. Nowe przepisy mają obowiązywać od stycznia 2022 r. To już kolejne zmiany prawa, które zbliżają nas do założeń gospodarki o obiegu zamkniętym.
Oczekuje się, że ok. 6-8 mld euro rocznie wpłynie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej z nowej opłaty od niepoddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych. Danina ta, potocznie nazwana plastic tax, jest elementem składki członkowskiej Plastic Levy.
Europejskie firmy, stowarzyszenia i organizacje działające w ramach Circular Economy for Flexible Packaging (CEFLEX) uzgodniły wspólne stanowisko w sprawie zasadniczych zasad zbierania odpadów opakowaniowych giętkich w gospodarce o obiegu zamkniętym.
11 marca 2020 r. Komisja Europejska przyjęła nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), który ma na celu dostosowanie się do zielonej przyszłości i wzmocnienie konkurencyjności Unii Europejskiej. Priorytetem tego planu jest ochrona środowiska i nowe prawa konsumenckie, tak aby zrównoważone produkty stały się normą we wszystkich krajach członkowskich. Działania komisji UE zmierzają w kierunku gospodarki efektywnie przekształcającej odpady w pełnowartościowe surowce wtórne. Działania, które planuje podjąć UE są bardzo ważne, ze względu na zagrożenia wynikające z nadmiernej produkcji odpadów, w tym opakowaniowych. Powodują one dewastacje środowiska naturalnego i wpływają negatywnie na organizmy żywe, w tym zdrowie i życie człowieka. Ciągły wzrost konsumpcji pociąga za sobą rosnącą produkcję, co z kolei skutkuje coraz większą masą wytwarzanych odpadów opakowaniowych. Każdy ich rodzaj wymaga odrębnego, specyficznego sposobu przetwarzania. Dlatego też odzysk surowców opakowaniowych oraz procesy efektywnego przekształcania w pełnowartościowy substrat to ważny temat. Dotyczy on zarówno opakowań wytworzonych z papieru i tektury, jak i tworzyw sztucznych, szkła, metali. W artykule zaprezentowano funkcjonowanie systemu recyklingu papieru w Polsce, w porównaniu z pozostałymi surowcami opakowaniowymi. Przestawiono procesy przetwarzania różnych frakcji surowców oraz problemy, jakie występują podczas przetwarzania opakowań. Ukazano, jakie problemy powodują różnego rodzaju dodatki stosowane w produkcji opakowań z papieru, szkła, metali i tworzyw sztucznych podczas procesu odzysku surowca. Często są one niezbędne podczas przetwarzania, w celu uzyskania odpowiedniego materiału, np. plastyfikatory, stabilizatory, substancje nadające funkcje barierowe. Równie często są to jedynie elementy poprawiające estetykę, a tym samym wpływające na marketing produktu, tj. nadruki, dodatkowe kolorowe etykiety. Niniejsza praca ma na celu przedstawienie planów UE w zakresie poprawy funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi, w tym możliwości ustanowienia zharmonizowanego na poziomie unijnym modelu selektywnego zbierania odpadów i ich oznakowania, aby ograniczyć do minimum wywóz odpadów z UE oraz rozwiązać problem nielegalnego przemieszczania odpadów.
EN
The European Commission, in 11th March 2020 received a new plan of action for the circular economy, which should adapt the economy for a green future and strengthen the competitiveness of the European Union. The priority of this plan is environmental protection and new consumer law, so that sustainable products will become the standard in all member states of the European Union. The activities of the EU commission lead up to economy, which effectively transform waste into valuable recycled material. The activities which are planned to be taken by the EU are extremely important because of the risks of excessive production of packaging waste. They cause devastation of the natural environment and have a negative impact on living organisms, including human health and life. The continuous increase of consumption cause higher production, which results in greater masses of packaging waste. Each type of packaging waste requires a different and specific processing. Therefore, the recovery of packaging materials and the processes of effective transformation into a valuable product is an important topic. It applies to packaging made of paper and cardboard but also to plastics, glass and metals. Therefore, in this document it is presented how the paper recycling system is currently operating in Poland in comparison to other packaging materials. The processing of various fractions of materials and the problems that occur during the process are presented. The research presents how various types of applied additives for paper, glass, metal and plastic packaging cause problems during the recovery process. They are often necessary during processing of materials in order to obtain a suitable product, e.g. plasticizers, stabilizers or substances that provide barrier functions. But equally often those are only elements improving the aesthetics and thus affect product marketing, i.e. prints, additional colorful labels. The goal of this research is to present EU plans to improve the functioning of the packaging waste management system, including the possibility of establishing a harmonized at the Union level selective waste collection model and waste labeling so as to minimize EU waste exports and solve the problem of illegal waste relocating.
W czerwcu 2018 roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowane zostały nowe dyrektywy środowiskowe, określające między innymi aktualne cele i wymagania dotyczące gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Jednym z głównych założeń tych dyrektyw, znanych pod nazwą ?pakietu odpadowego?, jest wdrożenie innowacyjnej koncepcji gospodarczej, czyli gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz powiązanej z nią strategii rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), obejmującej wprowadzane opakowania i wytwarzane odpady opakowaniowe.
Połowa aluminium produkowanego w Europie jest wytwarzana z metalu poddawanego recyklingowi. Wynika to z fizycznych właściwości tego metalu, gdyż raz rafinowany może być następnie wielokrotnie przetapiany bez utraty swoich właściwości. W Polsce zbieranych i poddawanych recyklingowi jest ponad 80% puszek trafiających do obiegu, co w systemie bezkaucyjnym jest bardzo wysokim wynikiem. Przyjęcie przez organy Unii Europejskiej Pakietu Odpadowego1 w pierwszej połowie 2018 roku zintensyfikowało dyskusję na temat gospodarki odpadami w Polsce. Dyskusja ta objęła także problematykę gospodarowania odpadami opakowaniowymi i zasady rozszerzonej odpowiedniości producenta w odniesieniu do opakowań, obecnie regulowaną przez Ustawę z 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. DzU z 2018 r. poz. 150, dalej jako: „ustawa opakowaniowa”).
W całej Polsce rosną opłaty za odbiór odpadów komunalnych, a w systemie gospodarki odpadami brakuje pieniędzy. Forum Gospodarki Odpadami apeluje o zmiany w prawie, które mogą ograniczyć skalę podwyżek i zasilić system dodatkowymi środkami finansowymi pochodzącymi od producentów odpadów, głownie opakowań. Na postulaty i wnioski branży odpadowej odpowiedział Henryk Kowalczyk, minister środowiska. Od nowego roku wiele samorządów podwyższyło opłaty za odbiór odpadów komunalnych. Kolejne zapowiadają podwyżki. Ich przyczyną są rosnące koszty gospodarki odpadami. W połowie stycznia w Warszawie na debacie „Dlaczego zapłacimy więcej za gospodarkę odpadami” spotkali się przedstawiciele branży zrzeszeni w Forum Gospodarki Odpadami. Przedstawili zaproszonemu na debatę ministrowi środowiska diagnozę problemu i możliwe rozwiązania, które mogą pomóc w obniżce kosztów.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wzrost konsumpcji powoduje wytwarzanie coraz bardziej licznych odpadów, w tym opakowaniowych. Firmy nastawione na niski koszt produkcji i szybki zysk, wykorzystują głównie tworzywa sztuczne ze względu na łatwość ich obróbki, niewielką wagę i szerokie zastosowanie. Większość opakowań, zwłaszcza jednorazowego użytku, nie nadaje się do łatwego recyklingu i pod wpływem czynników zewnętrznych staje się niebezpieczna dla zdrowia i życia organizmów. Badanie ankietowe przeprowadzone wśród studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego on line wykazało, że 75% badanych zdaje sobie sprawę ze związku między wyborami konsumentów a gospodarowaniem odpadami opakowaniowymi. Ponad połowa studentów nie przywiązuje wagi do znaków na opakowaniach towarów.
EN
The increase in consumption results in the production of more waste, including packaging. Companies focused on low production cost and quick profit, mainly use plastics due to their ease of processing, low weight and wide use. Most of the packaging, especially disposable, is not suitable for easy recycling and becomes dangerous to the health and life of organisms under the influence of external factors. A survey conducted among students of the University of Rzeszów on line showed that 75% of respondents are aware of the relationship between consumer choices and packaging waste management. More than half of students do not pay attention to the label on the packaging of goods.
W pracy analizowano funkcjonowanie istniejącego systemu logistycznego w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi w miejsko-wiejskiej gminie Wadowice. Analizę prowadzono z uwzględnieniem sprawności procesów planowania, wykonania i kontrolowania przepływu strumienia odpadów opakowaniowych. W celu zebrania materiału do badań bazowano głównie na dostępnej dokumentacji będącej w zasobach jednostek samorządu terytorialnego, wywiadach przeprowadzanych w przedsiębiorstwach logistycznych zaangażowanych w system odbioru i transportu odpadów z badanego obszaru oraz wywiadach przeprowadzanych z mieszkańcami gminy (wytwórcami odpadów). Badania realizowano w latach 2013-2016. Wyniki badań zestawiano tabelarycznie, prezentowano graficznie oraz wyliczono podstawowe miary statystyczne. Uzyskane wyniki pozwoliły na ocenę realizowanych procesów logistycznych w aspekcie gospodarowania odpadami opakowaniowymi w badanej gminie. Ponad 90% odpadów opakowaniowych odbierana jest z terenu gminy przez przedsiębiorstwa wywozowe. Punkty selektywnej zbiórki odpadów komunalnych odbierały głównie wielomateriałowe odpady opakowaniowe, opakowania z tworzyw sztucznych i opakowania zmieszane. Znikomy był odsetek opakowań odzyskiwanych poprzez organizowane zbiórki okazjonalne.
EN
The work analyzed the functioning of the existing logistics system in the field of packaging waste management in the urban-rural commune of Wadowice. The analysis was carried out taking into account the efficiency of the planning, execution and monitoring processes of the packaging waste stream. In order to collect the material for research, mainly the available documentation in the resources of territorial self-government units, interviews carried out in logistic enterprises involved in the waste collection and transport system from the surveyed area and interviews conducted with the inhabitants of the commune (waste producers) were based. The research was carried out in 2013-2016. The results of the tests were tabulated, presented graphically and basic statistical measures were calculated. The obtained results allowed to evaluate the logistic processes carried out in the aspect of packaging waste management in the studied commune. The selective collection points of municipal waste were mainly collected in multi-material packaging waste, plastic packaging and mixed packaging. The percentage of packaging recovered by organized occasional collections was negligible.
Szkło jako materiał permanentny ma nieskończony potencjał recyklingu. Opakowania szklane obdarzone są zaufaniem konsumentów, a wręcz pewnym sentymentem. Przekonaniem konsumentów jest lepszy smak produktów z opakowań szklanych, co niewątpliwie ma pewne uzasadnienia. Mimo swoich wad, jakimi są kruchość i ciężar, szklane opakowania wybierane są chętnie jako bardziej przyjazne dla zdrowia i środowiska od innych grup materiałowych, a także są kojarzone z segmentem premium. Mniej sentymentu mają już mieszkańcy do segregowania opakowań szklanych, stąd rynek recyklingu szkła jest wciąż nienasycony. Na ogromną przewagę opakowań szklanych składają się jego barierowość, neutralność oraz wysokie pozycjonowanie w opiniach konsumenckich. Stąd opakowania te są referencyjne dla branż alkoholi wysokoprocentowych, piwa i wina, a także w branży farmaceutycznej.
Wprowadzenie w życie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2017 roku w sprawie stawki opłaty recyklingowej nałożyło na przedsiębiorców obowiązek naliczania opłaty za jedną sztukę lekkiej torby na zakupy z tworzywa sztucznego w wysokości 0,20 zł. Podmiotem, na który oddziałuje ten nakaz są także konsumenci zmuszeni do ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z zakupem tzw. „jednorazówek”, które charakteryzują się bardzo krótkim cyklem życia. Po przyniesieniu ich przez konsumenta do domu, najczęściej uznawane są za nieprzydatne, co skutkuje wyrzuceniem ich do kosza. Ze względu na niewielką masę toreb z tworzywa sztucznego, są one łatwo przemieszczane przez wiatr i wodę, co skutkuje wzrostem zanieczyszczenia ziemi oraz wód przez ten rodzaj odpadów. Stąd jednym z celów rozporządzenia jest ograniczenie liczby kupowanych „jednorazówek”, co pozwoli na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego. Zakłada się, że rozsądny konsument wykorzysta wcześniej kupioną torbę bawełnianą wielokrotnego użytku, zamiast ciągłego nabywania „jednorazówek”.
EN
Implementation of the Regulation of the Minister of the Environment of 8 December 2017 on the rate of the recycling fee imposed on entrepreneurs the obligation to charge a plastic shopping bag of PLN 0.20 for one piece. The entity subject to this order is also consumers forced to bear additional costs associated with the purchase of the so-called "disposables", which are characterized by a very short life cycle. After bringing them home by the consumer, they are usually considered useless, which results in throwing them into the bin. Due to the small weight of plastic bags, they are easily moved by wind and water, which results in an increase in soil and water pollution by this type of waste. Hence, one of the objectives of the regulation is to limit the number of purchased "disposables", which wi ll reduce environmental pollution. It is assumed that a reasonable consumer will use a previously purchased reusable cotton bag, instead of constantly purchasing "disposables".
Recykling i czyste środowisko są bardzo potrzebne Polsce, a Komisja Europejska i jej nowa strategia – circular economy (gospodarka o obiegu zamkniętym) – mają pomóc w osiągnięciu założonych celów.
Rozporządzenie w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów może zwiększy ilości zbieranych surowców, ale czy nie uderzy w system kosztami? Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek opakowania i produkty w opakowaniach przyjęli fakt wprowadzenia standaryzacji selektywnej zbiórki, unifikujący systemy na terenie całego kraju, z dużą aprobatą, upatrując w tym rozwiązaniu szans na poprawę jakości i zwiększenie ilości frakcji surowcowych na rynku. Choć możliwość realizacji umów na starych zasadach do 2021 r. martwi, to jest to krok w dobrym kierunku. Z pewnością nie będzie on najłatwiejszy dla samorządów, które w większości przypadków stają przed wyzwaniem rozbudowania systemu selektywnej zbiórki u źródła.