Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ochrona złóż kopalin – koncepcja waloryzacji i selekcji złóż o znaczeniu publicznym

Wołkowicz S., Kozłowska O., Andrzejewska-Kubrak K., Brzeziński D.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

171--184

PL

W artykule przedstawiono propozycję nowych zasad selekcji złóż, które, z uwagi na swoją wartość, powinny być objęte ochroną jako Złoża Kopalin o Znaczeniu Publicznym (ZKoZP) szczebla krajowego. Przyjęto, że ochroną należy objąć tylko największe udokumentowane złoża pod względem zasobów, zlokalizowane w obszarach nie wykluczających eksploatacji. Złoża takie powinny spełniać łącznie dwa kryteria: sumaryczne zasoby największych złóż powinny obejmować co najmniej 50% krajowych geologicznych zasobów bilansowych i jednocześnie zasoby te powinny spełniać kryterium bezpieczeństwa dostaw danej kopaliny przez co najmniej 50 lat, przy średnim zapotrzebowaniu obliczonym na podstawie ostatnich 10 lat. Stosując powyższe kryteria, przeprowadzono analizę złóż gipsów i anhydrytów, bazaltów, granitów, granodiorytów, głazów narzutowych i sjenitów, dolomitów, margli, trawertynu, wapieni i wapieni dolomitycznych, kwarcytów, szarogłazów, piaskowców, piaskowców kwarcytowych, margli i wapieni dla przemysłu cementowego oraz wapieni i margli dla przemysłu wapienniczego. Łącznie analizie poddano 828 złóż, a założone kryteria wypełnia grupa 82 złóż. Wśród analizowanych złóż pod względem środowiskowym 6 z nich zaliczono do bardzo konfliktowych, 71 – do konfliktowych, a 5 – do mało konfliktowych. W przypadku kilku złóż bardzo konfliktowych podjęcie eksploatacji, z dużym prawdopodobieństwem, nie będzie możliwe, spełnienie stawianych kryteriów będzie wymagało wówczas poszerzenia listy o kolejnych 6 złóż. Zaproponowano przeprowadzanie weryfikacji waloryzacji złóż zaliczanych do ZKoZP okresowo – nie częściej niż co 5, ale nie rzadziej niż co 10 lat. Zadanie to powinno należeć do obowiązków służby geologicznej.

EN

The article presents a proposal for the new rules for the selection of deposits, which due to their value should be protected as Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI) on national level. It was assumed that safeguarding should cover only the largest recognized deposits in terms of resources located in areas not excluding exploitation, which meet jointly two criteria: the total resources of the largest deposits should cover at least 50% of national geological resources and simultaneously they should meet the criterion of security of supply minerals for at least 50 years, with average demand calculated based on data from the last 10 years. Using the above criteria, analysis of the following deposits was performed: gypsum and anhydrite, basalt, granite, granodiorite, erratic boulder and syenite, dolomite, marl, travertine, limestone and dolomitic limestone, quartzite, greywacke, sandstone, quartzite sandstone, marl and limestone for the cement industry as well as limestone and marl for the lime industry. In total, 828 deposits were analyzed, and the assumed criteria were fulfilled in this group of deposits by a total number of 82 deposits. Among them, 6 deposits are very conflict, 71 – conflict, and 5 – partly conflict. In the case of several very conflict deposits, there is a high probability that their exploitation will not be possible, so meeting the criteria will require extending the list of deposits by 6 other ones. It was proposed that the verification of valorisation of deposits classified as MDoPI should be carried out periodically – not more often than every 5, but not less than every 10 years. This task should belong to the duties of the geological survey.

2

Proces likwidacji zakładu górniczego a ochrona złóż

Ptak M., Kasztelewicz Z., Sikora M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2017

|

nr 100

183--192

PL

Zarówno problem ochrony złóż, jak i proces likwidacji zakładu górniczego nie doczekały się skutecznych rozwiązań w prawie krajowym, pomimo że są to zagadnienia bardzo aktualne. Sytuacja taka skłoniła autorów artykułu do szczegółowej analizy tych zagadnień. Ilość złóż porzuconych, o zaniechanej eksploatacji, które ujawnia Bilans zasobów złóż kopalin, powinna wpłynąć, zdaniem autorów, na tworzoną od lat politykę surowcową państwa, a w szczególności racjonalną gospodarkę surowcami, w tym również na cały system koncesjonowania, zabezpieczania złóż i procedurę likwidacji zakładów górniczych. Jako dobry gospodarz surowców, które dała nam Matka Ziemia, nie możemy pozwolić, by system koncesjonowania złóż, a także procedury likwidacji zakładów górniczych bez właściwej staranności, powodowały brak zabezpieczenia tych złóż. Racjonalna gospodarka surowcowa, w tym zagwarantowanie możliwości eksploatacji przez przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym braku skutecznego egzekwowania procesu likwidacji zakładu, powoduje, zdaniem autorów, konieczność podjęcia działań. Działania te nie powinny utrudniać przyszłej eksploatacji złóż z powodu źle przeprowadzonej likwidacji. Przeprowadzona analiza wskazuje na właściwe działania w tym zakresie. Autorzy szczegółowo prześledzili regulacje prawne na przestrzeni minionego wieku, zestawiając je z aktualnie obowiązującymi przepisami i wskazując słabe punkty systemu w zakresie zabezpieczenia złóż, w szczególności części złóż niewyeksploatowanych. Krytyka objęła zarówno regulacje ustawowe – Prawo geologiczne i górnicze, jak i akty wykonawcze w zakresie zabezpieczenia złóż. Odrębnej analizie została poddana procedura likwidacji zakładu górniczego w aspekcie zabezpieczenia złóż dla zakładów górniczych działających na podstawie koncesji marszałkowskich. Przedstawiony w układzie schematu blokowego proces, jasno uwidacznia słabe punkty obecnie działającego systemu.

EN

The problem of deposit protection and the process of liquidation of mining plants does not find effective solutions in the national law. Nevertheless, this is a very up-to-date issue. This situation prompted the authors of the article to once again analyze these issues. The number of abandoned exploitation sites which were published in the Polish Geological Institute reports should affect the entire licensing system and the state’s raw material policy. As a good host of raw materials, which we have been given by Earth Mother, we cannot allow that the mining licensing system, the liquidation procedures of mining plants without due diligence, result in the lack of protection of these deposits. The rational raw material economy and the ability to exploit it for the future generations, while failing to effectively enforce the site liquidation process makes it necessary to take actions leading to not blocking the mineral deposits in this way. The analysis shows what appropriate actions should be taken. The authors have thoroughly investigated the legal regulations over the past century, compiling them with the current legislation, and pointing out the weaknesses of the system in the field of deposits protection, particularly in the part of the unexploited deposits. Criticism covered both the statutory regulations – Geological and mining law as well as executive acts in the field of deposit protection. A separate analysis was subjected to the procedure of liquidation of the mining plants in the aspect of deposits protection, for mining plants operating on the basis of the Province Marshal’s licenses. The process presented in the flowchart layout clearly shows the weak points of the currently operating system.

3

Kryteria waloryzacji geośrodowiskowej obszarów perspektywicznych występowania kopalin

Sikorska-Maykowska M., Walentek I., Andrzejewska-Kubrak K.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 2

81--95

PL

W pracy tej przedstawiono problematykę waloryzacji geośrodowiskowej obszarów perspektywicznych występowania kopalin w Polsce. Zagadnienia te rozpatrywane są w głównej mierze na podstawie danych z bazy Mapy Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000 (MGśP II). O ile dla udokumentowanych złóż stosowana jest od lat klasyfikacja pod kątem uwarunkowań środowiskowych, o tyle w odniesieniu do obszarów perspektywicznych wystąpień kopalin taka ocena nie jest prowadzona. Biorąc pod uwagę nie tylko ochronę środowiska przyrodniczego, ale także ochronę zasobów kopalin w Polsce, konieczna jest weryfikacja podejścia do obszarów perspektywicznych w kontekście ich roli w procesach planowania przestrzennego. Obszary perspektywiczne posiadają, w zależności od rodzaju kopaliny, zasięgu przeprowadzonego rozpoznania surowcowego, budowy geologicznej, bardzo zróżnicowane powierzchnie, od kilku do tysięcy hektarów. Sprawia to, że podejście do ocen środowiskowych na ich terenie musi różnić się od ocen stosowanych dla udokumentowanych już złóż kopalin. W artykule przedstawiono ilościową charakterystykę obszarów perspektywicznych kopalin dla obszaru całej Polski prezentowanych na MGśP II. Zaproponowano kryteria oceny konfliktowości obszarów perspektywicznych kopalin, różnicując je przede wszystkim w zależności od rodzaju kopaliny, sposobu eksploatacji, powierzchni obszaru i formy jego użytkowania oraz możliwości przyszłej rekultywacji.

EN

In this work, we present the problem of geo-environmental assessment of prospective areas of mineral deposits occurrence in Poland. The issue is discussed mainly based on data from the database of Geo-environmental map of Poland, scale 1:50 000 (MGśP II). While for proven deposits a classification based on environmental conditions has been used for many years, for prospective areas of mineral occurrence such an assessment is not conducted. Taking into consideration not only protection of the natural environment, but also protection of mineral resources in Poland, it is necessary to review the approach to areas with prospective mineral resources from the point of view of their role in land use planning. Such prospective areas have – depending on the type of mineral in question, how large an area has been prospected, its geological structure – highly diverse surface area, from just a few to thousands of hectares. This means the approach to environmental assessments of prospective areas of mineral occurrence must be different from that for already proven locations of mineral resources. The article presents quantitative characteristics of prospective areas of mineral occurrence presented on the aforementioned MGśP II map for Poland. We propose herein criteria for environmental evaluation of such prospective areas, differentiating them mainly depending on the type of mineral, manner of exploitation, surface area and land use legal forms, as well as possibility of future reclamation.

4

Analiza dostępności zasobów w polskich złożach węgla brunatnego ze względu na ochronę przyrody i zagospodarowanie powierzchni terenu

Naworyta W.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 95

23--33

PL

W artykule dokonano przeglądu polskich złóż węgla brunatnego pod kątem możliwości ich przyszłego zagospodarowania górniczego. We wstępie przedstawiono zasoby polskich złóż węgla brunatnego z uwzględnieniem wielkości poszczególnych złóż oraz stanu udokumentowania. Jako tło do analiz przedstawiono ustawowe formy ochrony przyrody w Polsce z oceną ich ilości oraz zajmowanej powierzchni. Przeanalizowano sposób zagospodarowania powierzchni terenu nad złożami oraz formy ochrony przyrody ustanowione nad złożami bądź w ich najbliższym otoczeniu. Zaproponowano weryfikację bilansu zasobów polskich złóż węgla brunatnego i wykreślenie tych złóż, których eksploatacja ze względu na zagospodarowania powierzchni i ochronę przyrody jest mało prawdopodobna. Oprócz wymienionych powodów natury przyrodniczej i zabudowy terenu zaproponowano, aby z bilansu wykreślić złoża o niewielkich zasobach (do 20 mln Mg). Samodzielna eksploatacja węgla z takich złóż ze względów ekonomicznych i ekologicznych nie jest uzasadniona. W artykule przedstawiono przykłady złóż, które ze względu na wartość przyrody oraz zabudowę prawdopodobnie nie będą w przyszłości eksploatowane. Efektem analiz jest krótka lista złóż węgla brunatnego, których przyszła eksploatacja przedstawia się jako mało konfliktowa i które jako baza zasobowa dostępnego krajowego surowca energetycznego powinny być przedmiotem szczególnej ochrony przed postępującą zabudową oraz przed niefrasobliwym ustanawianiem nowych form ochrony przyrody.

EN

The article reviews the Polish lignite deposits in terms of the possibility of their future exploitation. In the introduction, the resources of Polish lignite deposits have been presented, taking the size of individual deposits and the status of their documentation into account. As the background, statutory forms of nature protection in Poland have been shown together with the assessment of their number and area. The development of the land surface area and forms of environmental protection established over deposits and in their immediate vicinity have been analyzed. The verification of Polish lignite resources has been proposed and the removal from the balance sheet of those deposits, the exploitation of which is unlikely due to space development and the nature protection. In addition the removal from the balance sheet of deposits with small resources (under 20 million Mg) has been proposed because the independent exploitation of lignite from small deposits from the economic and ecological reasons is not justified. Some examples of lignite deposits have been presented, which, due to the value of nature and the surface management will not be exploited in the future. The result of the analysis is a short list of the lignite deposits, the future operation of which does not pose a threat to the special values of nature. Such deposits as a base of available and only domestic energy resource should be protected against progressive land development and the carefree establishment of new forms of nature conservation.

5

Założenia metodologiczne propozycji wyznaczania złóż kopalin o znaczeniu publicznym

Galos K.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

T. 72, nr 5

21--26

PL

Projekt MINATURA 2020, realizowany od 2015 roku w ramach programu Horyzont 2020, ma na celu wypracowanie metod i narzędzi pozwalających na zapewnienie dostępu do najważniejszych europejskich złóż kopalin i umożliwienie ich przyszłej eksploatacji, pod kątem zaspokojenia większości obecnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa europejskiego w zakresie surowców mineralnych. Drogą do tego jest rozwój zharmonizowanej ogólnoeuropejskiej koncepcji wyznaczania Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym oraz związanej z tym rekomendacji narzędzi dla ochrony takich złóż, aby zapewnić możliwość jak najlepszego i najpełniejszego ich wykorzystania w przyszłości. Wydzielanie złóż kopalin o znaczeniu publicznym, których eksploatacja byłaby z jednej strony możliwa, a z drugiej szczególnie wskazana z gospodarczego punktu widzenia, musi być poprzedzone wielokryterialną waloryzacją, z uwzględnieniem kryteriów geologicznych, górniczych, środowiskowych, przestrzennych, ekonomicznych, społecznych i kulturowych, powiązaną z oceną potencjalnej konfliktowości takiej eksploatacji z innymi kierunkami wykorzystania terenu, z uwzględnieniem m.in. uwarunkowań środowiskowych, priorytetów osadniczych, istniejącej i planowanej infrastruktury liniowej itp. Artykuł prezentuje ogólne założenia metodologii wydzielania Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym (ZKoZP), poczynając od przedmiotu projektu - złóż kopalin, poprzez główne założenia dotyczące wydzielania ZKoZP, możliwe kryteria pozwalające na kwalifikację złóż jako ZKoZP oraz założenia dotyczące algorytmu waloryzacji złóż pod kątem wydzielania ZKoZP.

EN

MINATURA 2020 project, implemented in the framework of Horizon 2020 program since 2015, aims to develop methods and tools for ensuring access to mineral deposits (especially the most important of them, of public importance). It will allow for future exploitation of such deposits, in order to secure most of the current and future demand of European society for minerals. The way to achieve this goal is the development of harmonized, Pan European concept determination of Mineral Deposits of Public Importance, as well as consecutive recommendation of tools for safeguarding of such deposits for their use in the future. Selection of such Mineral Deposits of Public Importance, exploitation of which would be potentially possible and feasible, must be preceded by multi-criteria valorization of a whole set of deposits, taking into account geological, mining, environmental, spatial, economic, social and cultural criteria, as well as by evaluation of potential conflict of such exploitation with other land uses, environmental constraints, settlement priorities, existing and planned linear infrastructure, etc. This paper presents general assumptions of methodology of determination of Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI), starting from the subject of the project – mineral deposits, through the main assumptions of determination of MDoPI, possible qualifying criteria allowing for classification of mineral deposits as MDoPI, ending with assumptions of algorithm of mineral deposits valorization for final MDoPI determination.

6

Zielone światło dla ochrony zasobów złóż kopalin

Radwanek-Bąk B.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

Nr 1

20--22

PL

Problemy ochrony zasobów kopalin w celu zapewnienia możliwości ich gospodarczego wykorzystania obecnie i w przyszłości są znane i dyskutowane od wielu lat. W dyskusjach tych podkreślana jest potrzeba ich ochrony jako nieodnawialnych zasobów środowiska przyrodniczego o limitowanej ilości i położeniu w przestrzeni.

7

Metody oceny niezagospodarowanych złóż węgla brunatnego w aspekcie bezpieczeństwa energetycznego kraju

Barańska-Buslik A.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2016

|

nr 3

23--33

PL

W artykule dokonano przeglądu metod stosowanych w ocenie krajowych złóż węgla brunatnego pod kątem ustalenia kolejności ich zagospodarowania oraz zabezpieczenia ich dostępności dla przyszłej eksploatacji. W dalszej części przedstawiono założenia polityki energetycznej Polski i podstawy prawne jej funkcjonowania. Wskazano czynniki prowadzące do zahamowania rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce i działania zapobiegawcze.

EN

This article reviews methods applied in the evaluation of domestic lignite deposits for selection of their development and to provide their availability for future exploitation. The following shows the assumptions of the Polish energy policy, the legal basis for its operation, the factors leading to the inhibition of the development of the lignite mining in Poland and preventive measures.

8

Niektóre problemy ochrony złóż kopalin w planowaniu przestrzennym

Lipiński A.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2015

|

nr 91

135--148

PL

Od ponad 35 lat istnieje obowiązek takiego ukształtowania zagospodarowania przestrzennego, które zapewnia ochronę złóż kopalin poprzez zapewnienie możliwości ich wydobywania. W praktyce jest on jednak realizowany w niezwykle skromnym zakresie i nierzadkie są sytuacje polegające na takim ukształtowaniu wspomnianego zagospodarowania, które albo wyklucza podjęcie wydobycia kopalin, albo je znacząco utrudnia. Prawo geologiczne i górnicze przewiduje wprawdzie instrumenty wymuszające realizację tak rozumianej ochrony złóż, tyle że nadal są one lekceważone. Co prawda początkowo orzecznictwo sądów administracyjnych bagatelizowało ten problem, jednak w ostatnich orzeczeniach sądy administracyjne dostrzegają potrzebę wspomnianej ochrony.

EN

A legal obligation has been in force for 35 years for spatial planning providing the protection of mineral deposits by creating opportunities for their extraction. In practice, however, this has been executed to an extremely modest extent and it is not uncommon that spatial plans either preclude any mineral exploitation or make it considerably more difficult. Although the Geological and Mining Law provides instruments to enforce the implementation of this kind of deposits protection, they are still disregarded. This problem had been ignored in some initial administrative court judgements, yet in their recent judgements, the administrative courts are recognizing the need for such protection.

9

Europejska koncepcja złóż kopalin o znaczeniu publicznym (projekt MINATURA2020)

Galos K., Nieć M.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2015

|

nr 91

35--43

PL

Projekt MINATURA2020, realizowany w ramach programu Horyzont 2020, ma na celu wypracowanie narzędzi pozwalających na zapewnienie dostępu do najważniejszych europejskich złóż kopalin i umożliwienie ich przyszłej eksploatacji pod kątem zaspokojenia większości obecnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa europejskiego w zakresie surowców mineralnych (alternatywą jest zaspokajanie tych potrzeb drogą importu). Drogą do tego jest rozwój zharmonizowanej ogólnoeuropejskiej koncepcji Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym oraz związanej z tym metodyki ramowych regulacji/wskazań/rekomendacji dla ochrony takich złóż, aby zapewnić możliwość jak najlepszego i najpełniejszego ich wykorzystania w przyszłości. Wydzielanie złóż kopalin o znaczeniu publicznym, których eksploatacja byłaby z jednej strony możliwa, a z drugiej szczególnie wskazana z gospodarczego punktu widzenia, musi być poprzedzone wielokryterialną waloryzacją z wykorzystaniem kryteriów geologicznych, górniczych, środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, powiązaną z oceną potencjalnej konfliktowości takiej eksploatacji z innymi kierunkami wykorzystania terenu, z uwzględnieniem m.in. uwarunkowań środowiskowych, priorytetów osadniczych, istniejącej i planowanej infrastruktury liniowej itp.

EN

MINATURA2020 project, implemented within Horizon 2020 program, aims to develop tools for ensuring access to mineral deposits (especially the most important of them, of public importance). It will allow future exploitation of such deposits, in order to secure most of the current and future demand of European society for minerals (the alternative is to satisfy these needs through imports). The way to achieve this goal is development of harmonized, Pan-European concept of Mineral Deposits of Public Importance, as well as consecutive development of methodology of regulation framework/guidelines/recommendations to ensure protection of such deposits for their use in the future. Selection of such Mineral Deposits of Public Importance, exploitation of which would be potentially possible and feasible, must be preceded by multi-criteria valorization of a whole set of deposits, taking into account geological, mining, environmental, economic and social criteria; as well as by evaluation of potential conflict of such exploitation with other land uses; environmental constraints, settlement priorities, existing and planned linear infrastructure, etc.

10

Kierunki zarządzania zasobami kopalin mineralnych z punktu widzenia Skarbu Państwa jako właściciela złóż kopalin objętych własnością górniczą

Stefanowicz J., Galos K.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2014

|

nr 88

251--264

PL

Gospodarka zasobami kopalin mineralnych nie stanowi w Polsce jednego kompleksowego zadania publicznego, przypisanego jednemu organowi władzy publicznej lub instytucji centralnej. Aktualnie sprawy zarządu tymi zasobami są rozrzucone pomiędzy kompetencje pięciu ministrów. Spójne uregulowanie zarządzania zasobami kopalin, w szczególności w odniesieniu do złóż objętych własnością górniczą Skarbu Państwa, powinno być jednym z niezbędnych elementów polityki surowcowej kraju. W przypadku złóż kopalin będących przedmiotem własności Skarbu Państwa jako własność górnicza Skarb Państwa może rozporządzać tym przedmiotem przez ustanowienie użytkowania górniczego, uzyskując związane z tym wynagrodzenie. Czerpanie przez Skarb Państwa pożytków ze złoża objętego własnością górniczą jest jednak aktualnie realizowane przede wszystkim w sposób pośredni, poprzez wprowadzony w 2012 r. podatek od wydobycia niektórych kopalin (rudy Cu-Ag, węglowodory), a od 2016 r. także specjalny podatek węglowodorowy. Coraz częściej powstaje konkurencja pomiędzy wykorzystaniem górotworu wraz z zasobami złóż stanowiących własność górniczą Skarbu Państwa a wykorzystaniem nadległych nieruchomości gruntowych, jak również konkurencja w obrębie górotworu - czy to w przypadku tej samej kopaliny, czy pomiędzy różnymi rodzajami kopalin. Wyraźnie zaznacza się przy tym brak wypracowanych tzw. norm kolizyjnych w regulacjach prawa geologicznego i górniczego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, w tym także w zakresie ochrony zasobów złóż kopalin. Najważniejsze postulaty działań krótko- i średnioterminowych dla poprawy zarządzania zasobami kopalin mineralnych w Polsce to: opracowanie spójnej strategii gospodarowania zasobami kopalin, wprowadzenie instytucjonalnej ochrony zasobów złóż kopalin, wydzielenie listy złóż strategicznych i zabezpieczenie ich obszarów przed konkurencyjnym zagospodarowaniem, podjęcie działań dla zapewnienia jednego organu państwa odpowiedzialnego w całości za zarząd zasobami złóż kopalin objętych własnością górniczą.

EN

Mineral resources management in Poland is not yet complex public task, governed by one central authority, as some competences are separated between five ministries. Coherent regulation of this management, especially regarding deposits covered by so-called mining property, should be one of the basic components of the domestic mineral policy. In case of such State-owned deposits, State Treasury can dispose its ownership rights through establishment of mining usufruct, with proper compensation related to it. Collecting of benefits from State-owned deposits is actually realized also indirectly, through tax on mining exploitation of some minerals (Cu-Ag ores, hydrocarbons) introduced in 2012, and special hydrocarbon tax (in force since 2016). Competition between mining use of orogen with State-owned mineral deposits and other uses of laying above land properties, as well as competition within orogen - regarding licences for the same mineral or for different minerals, are still increasing in Poland. There is a lack of so-called collision standards in Polish law regulations, also these related to the protection of mineral deposits. The most important postulated short and medium term activities for improvement of mineral resources management in Poland should be: preparation of coherent strategy of mineral resources management, introduction of legal protection of mineral deposits, preparation of the list of strategic mineral deposits with their protection against competitive direction of use, introduction of one central authority responsible for all tasks related to mineral resources management.

11

Zasoby kopalin jako podstawa rozwoju gospodarczego województwa świętokrzyskiego i lubelskiego

Brych M., Rogosz M., Patla S., Rogosz K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 5-6

166--172

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie potencjału województwa świętokrzyskiego i lubelskiego w świetle zasobów i wydobycia kopalin skalnych. Przedstawione zostały najbardziej znaczące zakłady produkcyjne bazujące na eksploatacji złóż. Zaprezentowano rodzaj kopalin, na których warto oprzeć dalszy rozwój województw. Odniesiono zasoby obu regionów do prognozowanego zapotrzebowania na surowce skalne. Wskazano strategiczne złoża, które warto chronić szczegółowymi zapisami w planach zagospodarowania przestrzennego obu województw.

EN

Structure of resources and extraction of rock raw materials in the Świętokrzyski and Lubelski region has been discussed. The most important mines and processing plants in Świętokrzyski and Lubelski region have been described and presented on the map. Possibilities to secure aggregate demand for road infrastructure investments have been pointed out. Strategic deposits which should be preserved in spatial development plans have been indicated.

12

Waloryzacja złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego

Radwanek-Bąk B.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

39--44

PL

W artykule przedstawiono wyniki syntetycznej, wielokryterialnej waloryzacji złóż kopalin skalnych województwa podkarpackiego. Waloryzację taką wykonywano w skali całego kraju, według jednolitych założeń i kryteriów należących do czterech niezależnie wyodrębnionych modułów oceny. Najważniejszy z nich odnosi się do walorów surowcowych złoża. Waloryzacja i hierarchizacja pozwoliły na przyporządkowanie analizowanych złóż do jednej z trzech kategorii, którym przypisany został zróżnicowany zakres proponowanej ochrony i dostępności terenów złożowych.

EN

The paper shows some results od synthetic, multi-criteria evaluation of rock raw materials deposits in the Podkarpackie Voivodship (District). Such assessment was made in the whole country scale by using the same, uniform criteria, representing four independently extracted evaluation modules. The raw material features of the deposit are the most important among them. The assessment allowed to hierarchise the analyzed deposits and to assign them to one of the tree categories of proposed protection and land availability.

13

Złoża kopalin jako element przestrzeni

Radwanek-Bąk B.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2012

|

nr 5

12-14

14

Waloryzacja złóż węgla brunatnego dla prawnej ich ochrony

Uberman R.

Polityka Energetyczna

|

2011

|

T. 14, z. 2

415-425

PL

Coraz większe trudności z dostępem do złóż kopalin uaktualniły problem prawnej ich ochrony. Jest to tematem referatu w odniesieniu do złóż węgla brunatnego. W analizie stanu prawnego ochrony złóż kopalin, szczególnie ochrony terenów nad złożami, wykazano niedostatki dotychczasowych uregulowań w tym zakresie. Ponieważ czynnikiem ułatwiającym opracowanie zasad ochrony złóż kopalin jest ich waloryzacja i kategoryzacja, przeanalizowano dotychczasowe prace nad ustaleniem rankingu złóż węgla brunatnego. Dużą uwagę pooewięcono propozycji Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN opracowanej wspólnie z Państwowym Instytutem Geologicznym, dotyczącej waloryzacji i kategoryzacji złóż dla potrzeb ustawowej ich ochrony. Odniesiono się do sformułowanych zasad i przepisów, w tym do proponowanych instrumentów finansowych, gwarantujących skuteczność stosowania ustawy. W podsumowaniu podkreślono konieczność wprowadzenia bardziej radykalnych niż obecne rozwiązań prawnych dla ochrony złóż kopalin, zwracając jednak uwagę na dyskusyjność niektórych propozycji.

EN

Increasing problems with legal and technical access tomineral deposits due to adverse influence of other activities carried out on related surface terrain have evidenced a need for their legal protection. The presented article deals with this issue in relation to lignite deposits. A performed legal analyses of regulations regarding the above identified problem shows important deficiencies regarding protection of surface terrain against uses harming prospectus exploitation of the deposits in consideration. Ranking lignite deposits becomes an important factor facilitating such protection, therefore significant attempts regarding it have been scrutinised, focusing on proposal presented by Mineral and Economy Research Institute of Polish Academy of Science (IGSMiE PAN) together with Polish Geological Institute, for the purpose of appropriate state legislation. Criteria applied for this purpose as well as financial instruments stipulated by the committee aimed at enforcement of the recommended law are analysed. Recognising that some of the proposal can be controversial author strongly advocates a need for more stringent and effective regulations leading to protect a possibility for mineral deposits exploitation.

15

Ochrona złóż - idea a rzeczywistość na przykładzie perspektywicznych złóż węgla brunatnego

Duczmal M., Ślusarczyk G., Specylak-Skrzypecka J., Borowicz A., Bednarz A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2008

|

R. 49/2, nr 2-3

86-92

PL

W artykule przedstawiono prawne aspekty ochrony złóż węgla brunatnego oraz podjęto próbą oceny rzeczywistego stanu ich ochrony na podstawie wybranych perspektywicznych obszarów występowania złóż węgli brunatnych w Polsce. Istniejące przepisy prawne (Prawo ochrony środowiska, Prawo geologiczne i górnicze) nie w pełni gwarantują ochronę złóż przed zagospodarowaniem powierzchni terenu i uniemożliwieniem późniejszej eksploatacji. Brak dostępnych, nowych złóż węgla brunatnego, w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energię elektryczną, grozi destabilizacją krajowej gospodarki.

EN

The lawful aspects of lignite deposit protection and the assessments of realistic condition of their protection, based on selected area of lignite deposits in Poland, have been shown in this article. The legal regulations don't guarantee protection of deposit against land development. Domestic economy is in danger of destabilization because of growing demand for electric energy and the absence of accessible and new lignite deposits.

16

Regulacje prawa geologicznego i górniczego a efektywność wykorzystania zasobów złóż kopalin

Stefanowicz J. A.

Polityka Energetyczna

|

2007

|

T. 10, spec. 2

159-175

PL

Autor przedstawia w pracy ocenę wybranych przepisów prawa geologicznego i górniczego z punktu widzenia efektywności wykorzystania zasobów surowcowych. Między innymi zgłasza zastrzeżenia do definicji niektórych pojęć, treści i procedur koncesjonowania, użytkowania górniczego, rozstrzygnięć własnościowych oraz ochrony złóż i planowania. W pracy przywołuje i cytuje orzecznictwo sądowe uwzględniając też szeroko literaturę przedmiotu. Uwagi mają być przyczynkiem do prac nad nowymi rozwiązaniami regulacji działalności geologicznej i górniczej.

EN

In the paper, author presents evaluation of selected regulations of the geological and mining law from the point of view of efficiency of mineral deposits reserves' utilization. He discusses definitions of some concepts, contents and procedures of licensing, mining use, mineral deposits ownership, as well as deposits' protection and site planning. Author gives also court judgements and cites literature connected with this topic. Remarks should be some contribution to the works on new regulations of the geological and mining law.

17

Czy w Polsce jest możliwa racjonalna gospodarka złożami kopalin?

Nieć M.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 3-4

57-62

PL

W 50-letniej historii systematycznego dokumentowania złóż kopalin zbadane zostały i wprowadzone do bilansu zasobów liczne złoża dotychczas niezagospodarowane. Stanowią one rezerwę surowcową. Występują ograniczenia i zagrożenia dla zagospodarowania tych złóż, przez prawa własności nieruchomości gruntowych, planowanie niegórniczego zagospodarowania terenu i nie zawsze uzasadnione wymagania ochrony środowiska. Powodują one, że wykorzystanie potencjalnej bazy zasobowej staje się wątpliwe. Stwarza to zagrożenie dla wykorzystania złóż i dla bezpieczeństwa surowcowego kraju w przyszłości. Ograniczone możliwości pozyskania w przyszłości surowców, zwłaszcza budowlanych może stanowić barierę dla zrównoważonego rozwoju społeczności lokalnych. Aktualne są zatem postulaty ochrony złóż zapewniającej możliwość ich wykorzystania w przyszłości. Rozpoznane i objęte ochroną powinny być też obszary potencjalnego występowania złóż o szczególnej wartości zarówno z punktu widzenia potrzeb ogólnokrajowych jak i lokalnych. Ochrona złóż i zasady jej realizacji powinny znaleźć wyraz albo w prawie geologicznym i górniczym, albo w odrębnej ustawie o ochronie złóż kopalin.

EN

Mineral deposits in Poland are systematically explored and inventoried since more than 50 years. Lot of them remain not mined and consist undeveloped resources. There exist strong restraints for their usage in the future: the ownership law of ground properties, planned not mining land usage of deposit areas, exigencies for protection of environment. The use of explored deposits remains doubtful and the sustainable development of the country and local societies may be limited. There is strong need for protection of undeveloped mineral deposits. He protection rules should be emphasized in the geological and mining law or in the special act on mineral deposits protection.

18

Warunki geologiczno-górnicze eksploatacji i ochrony środowiska złóż kredy jeziornej z przełomu plejstocenu i holocenu

Jurys J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

120-125

PL

W geologicznej skali czasu złoża kredy jeziornej z przełomu plejstocenu i holocenu powstawały na współczesnej powierzchni terenu. Z tego powodu obserwacje stanu powierzchni terenu oraz występujących na niej zwałowisk mają większe znaczenie niż w przypadku innych, starszych kopalin. Zaznacza się to szczególnie wyraźnie w rozpoznaniu warunków geologiczno-górniczych eksploatacji oraz ochrony środowiska. Obserwacje powierzchni złoża i jego otoczenia nie zastępują metod podstawowego rozpoznania przy pomocy typowych badań geologicznych, ale w istotnym zakresie rozszerzają wiedzę o złożu. Pozwalają także na szerszą interpretację wyników z wierceń. Wszechstronna analiza stanu powierzchni złoża jest także konieczna na etapie projektowania badań. Na specyfikę rozpoznania złóż kredy jeziornej z przełomu plejstocenu i holocenu mają także wpływ jej nietypowe cechy fizyko-chemiczne i występowanie w wyjątkowych warunkach środowiskowych. Zwykle ma ona konsystencję galarety bądź miękkiego masła o zawartości wody rzadko mniejszej niż 60%. Nadkładem prawie zawsze jest torf lub mursz torfowy oraz gleba powstała na podłożu organicznym. Geneza kredy jeziornej sprawia, że złoża zlokalizowane są w podmokłych lub wręcz bagnistych obniżeniach terenu, drenujących wody gruntowe. W artykule przedstawiono obserwacje jakich można bądź należy dodatkowo dokonać dla rozpoznania warunków geologiczno-górniczych i ochrony środowiska złóż kredy jeziornej. Zwykle chodzi tylko o dociekliwe wykorzystanie istniejących materiałów kartograficznych, archiwalnych wyników badań geologicznych, obserwacje w terenie oraz szersze wykorzystanie danych uzyskiwanych z wierceń rozpoznawczych. Najważniejsze są informacje pozwalające na dokładne rozpoznanie warunków hydrogeologicznych, a w szczególności właściwości poziomu wód gruntowych w osadach podścielających złoże oraz warunków hydrologicznych na powierzchni terenu. Bez tych informacji nie sposób prawidłowo ocenić warunków eksploatacji złoża i ochrony środowiska. Innym problemem jest poznanie osadów nadkładu w stopniu uniemożliwiającym rozróżnienie torfów od murszu, co jest ważne dla oceny wartości przyrodniczej terenu złoża oraz wskazanie występowania osadów rzecznych. Niektóre z uzyskanych tą nietypową drogą obserwacji mają podstawowe znaczenie dla przyszłej eksploatacji i rekultywacji i byłoby dobrze ustalić bardziej obiektywną metodykę ich prowadzenia. Konieczne jest tu wsparcie badaniami naukowymi. Dotyczy to zwłaszcza kardynalnej roli wód podziemnych, które niegdyś - na etapie powstawania złoża dostarczały związków wapnia do jeziora. Ich rola nie skończyła się w momencie powstania złoża kredy jeziornej i wraz z wodami na powierzchni w sposób dominujący wpływają na eksploatację i późniejszą rekultywację wyrobisk.

EN

In the geological time scale, lacustrine from the turn of Pleistocene and Holocene were formed on the recent land surface. Due to this fact, observations of land surface state phenomena existing on it, have much deepper meaning that observations of other older mineral products. It is especially evident in the survey of geological and mining conditions of exploitation and environment preservation. Observations of the surface of deposits and its surroundings do not make it possible to substitute basic methods of recognition by the use of typical geological survey, but they greatly extend our knowledge about deposits. They also enable us to interpret broader the results of boring. Versatile analysis of condition of the surface of deposits is necessary at the stage of survey planning. Individuality of survey of the chalk lacustrine deposits from the turn of Pleistocene and Holocene results from its untypical physical and chemical character and existance in exceptional environment conditions. The most often, its consistency is similar to the jelly or soft butter containing usually not less than 60% of water. The overlaying sediments almost always are built from peat or peat-earth and soil formed on the organic base. Lacustrine chalk origin results in the localisation of deposits in waterlogged or even swampy depressions of ground which are draining groundwater. This paper presents observations that may be or should be additionally made to recognize both geological - mining or environment preservation conditions of lacustrine chalk deposits. Usually, the point is to use thorougly all existing cartographic materials and archival results of geological survey, observe the terrain and use comprehensively all the data obtained from the test borings. The most important is information which enables us to determine precisely hydrographical conditions, especially characteristics of the water level in the sediments underlying deposits and hydrographical conditions on the ground surface. Without this information it would be impossible to estimate correctly the conditions of the both exploitation of deposits and environment preservation. Another problem is to recognize blanket sediments to the extent large enought to differentiate peat from peat - earth and indicate occurrence of aggradational deposits. Some of the observations, obtained in a very untypical way, have a basic meaning for future exploitation and recultivation and it would be useful to determine more objective conducting procedure for them. Scientific support seems to be very needed. It mainly concerns the fundamental role of ground water, which in the past - at the stage of forming the deposits, provided the lake with calcium combinations. Its role was not over at the moment when deposits of lacustrine chalk were formed and presently it has a great influence on the exploitation and the future recultivation of the excavation.

19

Geologia gospodarcza

Paulo A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2001

|

T. 27, z. 2--4

703-739

PL

Określono zakres, główne kierunki badawcze i zastosowania praktyczne geologii gospodarczej. Wskazano na ważniejsze badania w tej dziedzinie realizowane w Polsce w różnych ośrodkach. Spośród trzech głównych gałęzi gospodarowania obiektami geologicznymi: ogółem zasobów złóż kraju lub regionu, konkretnym eksploatowanym złożem, surowcami mineralnymi - szerzej omówiono pierwszą z wymienionych. Przedstawiono problematykę gospodarowania złożami na kolejnych etapach ich poznawania - od prognozowania, poprzez poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatację po zagospodarowanie terenu pogórniczego. Geologia gospodarcza ma charakter interdyscyplinarny i bliskie związki z innymi dziedzinami badań: nauką o złożach, geologią górniczą, hydrogeologią, geologią inżynierską, górnictwem, planowaniem przestrzennym, sozologią i ekonomią. Przedstawiono stan nauczania w tej dziedzinie

EN

Present scope of economic geology, its main research fields and applications were determined. Examples of problems encountered in Poland and solutions applied during system transition into market economy which have been studied in the main scientific organisms of the country are given. More detailed presentation is devoted to management of geological resources of the region, whereas two other branches, i.e. mining project reserves development and economics of mineral raw materials are briefly outlined. Aims of the geological resources management to be filled at the different stages of recognition from prognosis, through prospection, exploration and exploitation, to post-mining development the terrain were described. Interdisciplinary character and close relations to mineral deposits geology, mining geology, hydrogeology, engineering geology, environmental planning, sozology and economics are illustrated. Related educating state of art is also given