Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Case study of an old farmhouse in Olszewo: pro memoria

Bogdziewicz Magdalena, Buczyńska Natalia, Szewczyk Jarosław

Architecturae et Artibus

|

2022

|

Vol. 14, no. 2

17--28

EN

In 2021, the authors performed a series of field surveys in Podlaskie region, northeastern Poland, looking for culturally significant specimens of vernacular architecture. The search in Brańsk commune (gmina Brańsk) have resulted with finding a small but extremely interesting farmhouse, built some 80 years ago, i.e. in the early 1940s, with the use of locally obtained materials. In this article the authors present their findings; namely, they have documented the unique history and essential features of this farmhouse in terms of its construction, materials, layout, architectural form and adornment. All these aspects also witness a tangled history of the village and its surroundings, as well as intricacies of the local culture. An observed accumulative nature of the house and the uniqueness of its long history attribute the house with moral values of commemoration. Both that reason and the recently-observed rapid deterioration of the house compose a rationale for its documenting.

PL

W 2021 roku wykonano serię poszukiwań terenowych na Podlasiu. Celem poszukiwań było rozpoznanie zachowanych po dziś dzień cennych przykładów budownictwa ludowego. W rezultacie znaleziono bardzo interesujący obiekt we wsi Olszewo w gminie Brańsk. Ten ponad osiemdziesięcioletni budynek wzniesiono około 1940 roku lub niewiele później z użyciem różnych materiałów miejscowych. W artykule scharakteryzowano go pod względem materiałowo-konstrukcyjnym, rozplanowania, kształtu (formy architektonicznej) i zdobnictwa, rozpoznając w tychże jego cechach wartość unikatu. Autorzy stawiają tezę o kulturowej esencjonalności opisywanego budynku jako wieloaspektowo upamiętniającego przeszłość swą formą, konstrukcją i zdobnictwem, przy czym mało który dawny wiejski dom (lub chałupa) równie bogato poświadczał minione zakręty historii. Czynnik ten zaważył na decyzji o jego naukowym opisie, niemniej także postępujące ostatnio techniczne zniszczenie domu dowodzi zasadności przedłożenia tu jego dokumentacji ku pamięci następnych pokoleń.

2

Buildings erected with unconventional materials in Grajewo and Rajgród communes, N-E Poland: results of field surveys in 2021

Adamska Renata, Karwowska Katarzyna, Szewczyk Jarosław

Architecturae et Artibus

|

2022

|

Vol. 14, no. 2

1--16

EN

In October 2021 a series of field surveys were performed in the gminy (communes) of Grajewo and Rajgród in north-eastern Poland, to assess the present-day occurrence of old semi-vernacular buildings that had been made with unique materials or unconventional structures. The secondary objective was to develop and test the best methods of recording such buildings, assuming that they are an important part of the local architectural heritage. Eventually, six rammed earthen buildings and two cordwood masonry houses were found, assessed and recorded. However, the authors failed to find two other cordwood masonry buildings that had been mentioned in earlier writings. Old hollow brick buildings were also found and mentioned as important elements of rural landscape due to their ornamental values.

PL

W październiku 2021 r. przeprowadzono szereg badań terenowych na terenie gmin Grajewo i Rajgród w północnowschodniej Polsce, w celu oceny współczesnego występowania starych, semi-wernakularnych budynków, wykonanych z unikalnych materiałów lub niekonwencjonalnych konstrukcji. Celem drugorzędnym było opracowanie i przetestowanie najlepszych metod rejestrowania takich obiektów, przy założeniu, że stanowią one ważną część lokalnego dziedzictwa architektonicznego. Ostatecznie odnaleziono, oszacowano i zarejestrowano sześć budynków z ubitej gliny i dwa murowane domy z drewna sznurowego; ponadto nie udało nam się znaleźć dwóch innych budynków murowanych z drewna sznurowego, o których wspomniano we wcześniejszych pismach. Odnaleziono również stare budynki z pustaków, które ze względu na walory ozdobne wymieniane są jako ważne elementy krajobrazu wiejskiego.

3

Obiekty sakralne w krajobrazie kulturowym pogranicza katolicko-prawosławnego w północnowschodniej Polsce wyrazem poszanowania i przenikania tradycji

Awramiuk-Godun Alina

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2020

|

nr 44 (2)

123--137

PL

Pogranicza są postrzegane, jako obszary sprzyjające kontaktom i przenikaniu kultur (tradycji, zwyczajów, idei). Przyjmując, że religia jest kluczowym elementem kultury różne formy religijności będą znajdowały istotne odzwierciedlenie w krajobrazie kulturowym, głownie w postaci materialnych, sakralnych elementów krajobrazu. W opracowaniu podjęto dyskusję na temat znaczenia religii w kształtowaniu krajobrazu pogranicza wyznaniowego w północno-wschodniej Polsce. Na wybranych przykładach obiektów sakralnych (głownie symboli religijnych) obecnych w krajobrazie pogranicza katolicko-prawosławnego przedstawiono przejawy przenikania tradycji oraz zapożyczania wzorców kulturowych. Zwrócono również uwagę na przykłady eksponowania różnic kulturowych w architekturze sakralnej, starając się określić lokalne uwarunkowania obu zjawisk.

EN

Borderlands are perceived as areas conducive to the permeation of cultures (traditions, customs, concepts). Assuming that religion is a key element of culture, various forms of religiosity will be significantly reflected in the cultural landscape, mainly in the form of material, sacred landscape elements. This study discusses the importance of religion in shaping the landscape of the religious borderland in north-eastern Poland. It presents the manifestations of traditions blending together and the borrowing of cultural patterns based on selected examples of sacred structures (mainly religious symbols) present in the landscape of the Catholic-Orthodox borderland. This paper also discusses examples of cultural differences highlighted in sacred architecture, and tries to define the local conditions of both phenomena.

4

Results of integrated geoarchaeological prospection of unique Iron Age hillfort located on Radomno Lake island in north-eastern Poland

Welc F., Nitychoruk J., Solecki R., Rabiega K., Wysocki J.

Studia Quaternaria

|

2018

|

Vol. 35, Nr 1

55--71

EN

Archaeology of north-eastern Poland has been poorly recognized owing to vast forest areas and numerous lakes. This particularly refers to the Warmian–Masurian Voivodship, where forest covers over 30% of its area. Prospection of forested areas has become possible in Poland just over 10 years ago with the Airborne Laser Scanning (ALS) and Light Detection and Ranging (LiDAR). These techniques allow obtaining 3-D documentation of recognized and also unknown archaeological sites in the forested areas. Thanks to ALS/LiDAR prospection a significant number of archaeological structures have been identified also in the Warmia and Masuria regions. Among them oval-shaped hillforts, surrounded by perfectly spaced concentric moats and ramparts, located mainly on islands and in wetland areas, have raised particular attention. Based on field prospection and results of preliminary excavations, these objects have been considered as Iron Age hillforts. One of the best preserved objects of this type is on the Radomno Lake island, located several kilometres to the south of Iława town. Integrated geoarchaeological prospection of this hillfort emphasized benefits of using LiDAR in combination with results of geophysical prospection and shallow drillings. Applied methodology enabled to document the hillfort shape, and to study its geological structure and stratigraphy. The results clearly indicate that integration of LiDAR data with geophysical prospecting is indispensable in future archaeological surveys. It is a perfect tool for remote sensing of archaeological objects in forest areas, so far not available for traditional archaeology.

5

Uwarunkowania rozwoju startupów : perspektywa północno-wschodniej Polski

Kowalewski K.

Nowoczesne Systemy Zarządzania

|

2018

|

T. 13, nr 3

245--257

PL

Niniejsza praca ma charakter teoretyczno-badawczy. Jej głównym celem jest zbadanie istnienia dysproporcji w uwarunkowaniach działalności startupów założonych w północno-wschodniej Polsce w stosunku do sytuacji ogólnokrajowej w badanym zakresie. Przedstawiono istotę i cechy szczególne startupów. W kolejnej części pracy ukazano specyfikę startupów funkcjonujących w regionie północno-wschodniej Polski. Analizę danych zastanych wzbogacono o prezentację wyników wywiadów eksperckich przeprowadzonych przez autora pracy. Artykuł kończą wnioski, które pozwalają stwierdzić, że warunki funkcjonowania i rozwoju startupów wykazują w Polsce silne regionalne zróżnicowanie.

EN

The following work has a theoretical and research character. Its main objective is to evaluate the existence of disproportions in the conditions of activities of startup businesses established in northeastern Poland in relation to the national situation in the examined area. The author has presented the essence and distinguishing features of startup businesses. The next part of the paper shows the specificity of startup businesses operating in the northeastern region of Poland. The analysis of existing data has been enriched with the presentation of the results of expert interviews conducted by the author of this work. The paper ends with the conclusions which lead to state that the conditions of functioning and development of startup businesses show strong regional diversity in Poland.

6

Via Baltica i jej znaczenie dla bezpieczeństwa i rozwoju Polski północno-wschodniej

Zakrzewski B., Nowacki G., Kopczewski R.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2018

|

R. 19, nr 6

299--308, CD

PL

W artykule omówione zostały problemy dotyczące infrastruktury transportu drogowego Polski północno-wschodniej, przede wszystkim województw: mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego i podlaskiego, na przykładzie międzynarodowego korytarza transportowego Via Baltica. Przedstawiono argumenty, że powstająca w tym korytarzu infrastruktura drogowa jest kluczowym czynnikiem bezpieczeństwa i rozwoju gospodarczego północno-wschodniej Polski oraz strategicznym elementem bezpieczeństwa naszych sojuszników z NATO i Unii Europejskiej: Litwy, Łotwy i Estonii.

EN

Paper discussed problems of road transport infrastructure in Eastern Poland, especially voivodship: Mazovia, Podlaskie, Warminsko-Mazurskie. The arguments were presented that mentioned infrastructure is a safety factor of development of North-Eastern Poland.

7

A Hirnantian deep-water refuge for warm-water ostracods in Baltoscandia

Truuver K., Meidla T.

Geological Quarterly

|

2015

|

Vol. 59, No. 4

738--749

EN

The latest Ordovician is marked by a severe climate change, the Hirnantian glaciation. This climatic event affected many marine taxa including ostracods. Rich and abundant ostracod assemblages of the Baltic Palaeobasin were severly impoverished. Many of the typical pre-Hirnatian warm-water ostracod species died out, but also some distinct, cold-water species appeared. Two very different but likely coeval latest Ordovician ostracod assemblages are recorded in the Baltic countries and north-eastern Poland. The latest Ordovician Estonian Shelf (inner ramp) is characterized by the Medianella aequa association whilst sections in the Livonian Basin (middle to outer ramp) reveal the Harpabollia harparum association that is thought to represent a cold-water assemblage belonging to the Dalmanitina-Hirnantia Fauna sensu lato. A transitional assemblage composed of a “species mixture” of typical Hirnantian cold-water and some pre-Hirnantian warm-water ostracod species is described for the first time from the Kętrzyn IG1 borehole, north-eastern Poland. The assemblage is dominated by Cryptophyllus pius sp. n. The genus Cryptophyllus is rare in the two other well-known assemblages. The discovery suggests that marginal parts of the Baltic Palaeobasin could serve as a kind of refuge for the last representatives of the ostracod faunas of the inner shelf of Baltic Palaeobasin. The Hirnantian assemblage is replaced by the low-diversity recovery assemblage that is dated as late Hirnantian-Silurian in Estonia and other areas. This suggests that the position of the systemic boundary in the Kętrzyn borehole and elsewhere in north-eastern Poland should be re-evaluated.

8

Pesticide residues and acute dietary risk assessment in Polish raw food (2005–2013)

Łozowicka B., Hrynko I., Jankowska M., Rutkowska E., Kaczyński P., Mojsak P.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2015

|

Vol. 22, nr 3

363--380

EN

Food safety is very important for consumers. Fruits, vegetables and cereals are not only the major source of vitamins, minerals, fibre and energy, but can also be a source of many pollutants posing health hazards. Pesticides found in food are just examples of harmful substances affecting food safety. The objective of this paper was to assess short-term health risks assessment based on the concentration of pesticide residues found in agricultural products collected from national food control systems during the period 2005–2013 at the Official Pesticide Residue Laboratory in Bialystok in frame of RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed) system. During nine-year testing, totally 2021 fruits, vegetables and cereals were sampled from the north-eastern and central part of Poland and analyzed by gas and liquid chromatography and spectroscopic technique for the presence of 188 active substances of pesticides. Contaminations were not detected in 65.3 % of samples, 31.9 % samples contained residues below the maximum residue levels (MRLs), while 2.8 % of tested samples exceeded MRLs. Among 81 RASFF notifications noted, the greatest number of irregularities concerned exceeding the values of MRL – 41, in 27 cases it was found that a pesticide was not used in accordance with the registration of plant protection product. The highest estimated values for short-term exposure were obtained for plum for the dimethoate, and in the group of toddlers it was 94.6 % ARfD (Acute Reference Dose), and in the adult group it was 23.3 % ARfD.

PL

Bezpieczeństwo żywności jest bardzo ważne dla konsumentów. Owoce, warzywa i zboża są nie tylko ważnym źródłem witamin, minerałów, błonnika i energii, ale również mogą być źródłem wielu zanieczyszczeń mogących stanowić ryzyko dla zdrowia. Pestycydy znajdujące się w żywności to tylko przykłady szkodliwych substancji wpływających na bezpieczeństwo żywności. Celem niniejszej pracy była ocena krótkoterminowego zagrożenia zdrowia na podstawie stężenia pozostałości pestycydów w płodach rolnych pobranych w ramach urzędowej kontroli w okresie 2005–2013 w ramach systemu RASFF (System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach). W dziewięcioletnim okresie badań łącznie 2021 próbek owoców, warzyw i zbóż pobrano z północno-wschodniej i środkowej części Polski i analizowano pod kątem obecności 188 substancji czynnych pestycydów techniką chromatografii gazowej, cieczowej i spektrofotometryczną. Wolnych od zanieczyszczeń było 65,3 % próbek, 31,9 % próbek zawierało pozostałości poniżej, a w 2,8 % powyżej najwyższych dopuszczalnych poziomów (NDP). Spośród 81 powiadomień informacyjnych RASFF, najwięcej nieprawidłowości dotyczyło przekroczenia wartości NDP – 41, w 27 przypadkach stwierdzono, że pestycyd nie był używany zgodnie z rejestracją środka ochrony roślin. Najwyższe oszacowane wartości krótkotrwa łego narażenia zdrowia uzyskano dla śliwki dla dimetoatu, w grupie małych dzieci – 94,6 % ARfD (Ostra Dawka Referencyjna) i dorosłych – 23,3 % ARfD.

9

Wykorzystanie ciągników w rolnictwie Polski Północno-Wschodniej

Maciulewski B., Pawlak J.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2014

|

R. 22, nr 1

21--30

PL

Na podstawie wyników badań, przeprowadzonych w 2012 r. przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Suwałkach w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim, określono zależności między przeciętnym rocznym wykorzystaniem ciągników użytkowanych w gospodarstwach rolnych a powierzchnią tych gospodarstw i mocą zainstalowanych silników. Badania przeprowadzono metodą wywiadu kierowanego. Wyniki przedstawiono na wykresach, na których zaznaczono linie trendu, wyznaczone z zastosowaniem funkcji, która najlepiej odwzorowuje badane zależności. Badane gospodarstwa były wyposażone w łącznie 166 ciągników sześćdziesięciu typów, o mocy od 18 do 122 kW. Na jedno gospodarstwo przypadało przeciętnie 2,6 ciągnika. Roczne wykorzystanie ciągników w poszczególnych grupach obszarowych gospodarstw wyniosło od 199 do 582 godzin (średnia 422 godziny). Stwierdzono, że przeciętne wykorzystanie ciągników rośnie w miarę zwiększania powierzchni gospodarstw rolnych oraz mocy zainstalowanej w silnikach.

EN

Based on the results of research conducted in 2012 by the Higher Vocational School in Suwałki in the region of Podlasie and Warmia and Mazury, there have been defined the relationship between the average annual use of tractors on farms and the acreage of these farms and power of the installed tractor engines. The study was carried out by the use of a directed interview. The results are shown in the graphs in which there are marked trend lines designated using functions which illustrate the best the studied de-pendences. The tested farms have been equipped with a total of 166 tractors of sixty types, with a capacity from 18 to 122 kW. Per one farm there have been 2.6 tractors, on average. Annual use of tractors by an individual farm acreage group ranged from 199 to 582 hours (422 hours average). It has been found that the average use of tractors grows up as far as are increasing both farm area and power of installed engines.

10

Wiek ciągników w rolnictwie Polski Północno-Wschodniej

Maciulewski B., Pawlak J.

Problemy Inżynierii Rolniczej

|

2013

|

R. 21, nr 4

25--32

PL

Na podstawie wyników badań, przeprowadzonych w 2012 r. przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Suwałkach w 63 gospodarstwach, w województwach podlaskim i warmińsko-mazurskim, określono zależności między przeciętnym wiekiem ciągników użytkowanych w gospodarstwach rolnych a powierzchnią tych gospodarstw i mocą zainstalowanych silników. Badania przeprowadzono metodą wywiadu kierowanego. Wyniki przedstawiono na wykresach, na których zaznaczono linie trendu, wyznaczone z zastosowaniem funkcji najlepiej odwzorowujących badane zależności. Badane gospodarstwa posiadały łącznie 166 ciągników sześćdziesięciu typów, o mocy od 18 do 122 kW. Na jedno gospodarstwo przypadało przeciętnie 2,6 ciągnika. Wiek ciągników w badanych gospodarstwach mieścił się w przedziale od 1 do 41 lat (średnia blisko 16 lat). Stwierdzono, że przeciętny wiek ciągników zmniejsza się w miarę zwiększania powierzchni gospodarstw rolnych oraz mocy zainstalowanej w silnikach.

EN

Based on the results of research conducted in 2012 by the Higher Vocational School in Suwalki in the region of Podlasie and Warmia and Mazury, there have been defined the relationship between the average age of tractors used on farms and the acreage of farms and power of the installed tractor engines. The study was conducted by a directed interview. The results are shown in the graphs in which there are marked trend lines designated using functions which illustrate the best the studied dependences. The tested farms have been equipped with a total of 166 tractors of sixty types, with a capacity from 18 to 122 kW. Per one farm there have been 2.6 tractors, on average. In the studied farms the age of tractors ranged from 1 to 41 years (the average amount to about 16 years). It has been found that the average age of tractors decreased with increasing acreage of farms and capacity of installed engines.

11

Rozmieszczenie obiektów sakralnych jako kryterium wyznaczania zasięgu krajobrazu pogranicza kulturowego

Awramiuk-Godun A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2013

|

nr 19

62--72

PL

Północno-wschodnia Polska jest określana mianem pogranicza religijnego, gdyż obszar ten kształtował się pod wpływem oddziaływania dwóch wielkich tradycji chrześcijańskich: zachodniej (łacińskiej) i wschodniej (bizantyjsko-ruskiej). W artykule przedstawiono wyniki badań, których celem było określenie zasięgu strefy przenikania kulturowego na podstawie analizy natężenia występowania obiektów sakralnych na terenie północno-wschodniej Polski i zachodniej Białorusi. W badaniu wykorzystano metodę wieloboków Thiessena (diagram Voronoi) oraz narzędzia geoinformacyjne (GIS) i geostatystyczne. W efekcie uzyskano mapy intensywności obiektów sakralnych (świątyń rzymskokatolickich i prawosławnych) oraz dwubiegunową mapę przenikania kulturowego, które pozwoliły określi zasięgu krajobrazu kulturowego pogranicza.

EN

The north-eastern Poland is described as a religious borderland and has been formed as a result of the inter-action of two great religious and cultural traditions: the Western (Latin) and Eastern (Byzantine-Ruthenian, Orthodox). The paper presents results of the research which aim was to present the extent of the cultural diffusion zone on the basis of the intensity of occurrence of church buildings in north-eastern Poland and western Belarus. The study used the method of Thiessen polygons (Voronoi diagram), and geo-information (GIS) and geostatistical tools. The result is the intensity maps of sacral buildings (Roman Catholic and Orthodox churches) and a bimodal map of the cultural diffusion that helped to determine the extent of the cultural landscape of the borderland.

12

Środowiskowo-planistyczne uwarunkowania zagospodarowania złóż kopalin skalnych północno-wschodniej Polski

Kot-Niewiadomska A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2013

|

R. 54, nr 2

45--51

PL

W północno-wschodniej Polsce (rozumianej jako obszar województw mazowieckiego, warmińsko-mazurskiego i podlaskiego) niezagospodarowanych pozostaje ponad 1600 złóż kopalin skalnych, spośród których ponad 80% stanowią złoża kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Przeprowadzona waloryzacja wykazała jednak, że tylko 67 spośród nich może mieć znaczenie gospodarcze większe niż lokalne. Jednocześnie konieczność ochrony środowiska przyrodniczego, a w mniejszym stopniu zabudowa i infrastruktura, ograniczają możliwości podjęcia swobodnej eksploatacji części z nich. Jako główne przyczyny konfliktów środowiskowych wskazano współistnienie kilku elementów, takich jak funkcjonowanie obszarów chronionego krajobrazu, obszarów NATURA 2000 wraz z zwartymi kompleksami leśnymi czy konieczności ochrony wód podziemnych i gleb wysokich klas bonitacyjnych. Wśród ograniczeń planistycznych najistotniejsza okazała się lokalizacja złóż w granicach strefy ochrony pośredniej ujęć wód podziemnych.

EN

In the north-eastern Poland (inclusive Masovian, Podlaskie and Warmian-Masurian Voivodeship) is about 1600 undeveloped rock mineral deposits of which 80 percent are natural sand-gravel aggregates deposits. Based on multicriterial valorisation only 67 of them should be covered in high or superlative protection and they have regional economic importance. Simultaneously nature protection and growth of housing and infrastructure causes numerous conflicts connected with the possibility of deposits management The most common cause of environmental constraints are nature protected areas (Natura 2000 net and areas of protected landscape) along with forests and soils protections and groundwater protection (quaternary main aquifers). Medial zones of water intakes protection are most important factors among the spatial planning limits.

13

Waloryzacja i hierarchizacja złóż kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce

Kot-Niewiadomska A.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

97-106

PL

Celem artykułu była odpowiednia selekcja i uporządkowanie złóż perspektywicznych kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych północno-wschodniej Polski, pod względem atrakcyjności ich zagospodarowania, z uwzględnieniem czynników geologiczno-górniczych i środowiskowo-planistycznych. Waloryzacja opierała się na czterech kryteriach: złożowo-surowcowych, górniczych, środowiskowych i planistycznych. Przyjęte kryteria złożowo-surowcowe pozwoliły na wytypowanie do waloryzacji tylko 31 złóż, spośród ponad 1300 niezagospodarowanych lub zaniechanych w województwie warmińsko-mazurskim, mazowieckim i podlaskim. Niezbędne warunki, które złoża musiały spełnić to zasoby przekraczające 5 mln ton (przy punkcie piaskowym poniżej 50%) lub 20 mln ton (dla punktu piaskowego od 50 do 75%) w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim. Wyjątek stanowiło województwo mazowieckie, uznane przez autorów waloryzacji za region deficytowy. W takim przypadku punkt piaskowy kruszyw mógł znajdować się w przedziale 75-90% dla zasobów powyżej 5 mln ton. Kryteria górnicze określały stopień trudności eksploatacji złoża i odstawy surowca, natomiast środowiskowe i planistyczne wskazywały na ograniczenia dostępności złóż z uwagi na ochronę przyrody i sposób zagospodarowania powierzchni nad złożem. Przeprowadzona waloryzacja wskazała, że wysoką ochroną należy objąć 22% zasobów kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w województwie mazowieckim, 30% w województwie warmińsko-mazurskim i aż 40% zasobów w województwie podlaskim. Do powszechnych ograniczeń w grupie kryteriów górniczych należy przynależność złóż do II grupy zmienności oraz znaczna odległość od potencjalnych odbiorców, rzadziej miąższość nadkładu. Wśród ograniczeń środowiskowych najczęstszą przyczyną utrudnionej dostępności jest występowanie obszarowych form ochrony przyrody (głównie obszary NATURA 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu), ochrony wód podziemnych (Główne Zbiorniki Wód Podziemnych) oraz lasów ochronnych. Zdecydowanie mniejsze znaczenie w zakresie dostępności złóż mają ograniczenia planistyczne. Za najważniejsze uznać należy położenie kilku z nich w granicach pośredniej ochrony ujęć wód, co w chwili obecnej zupełnie wyklucza te złoża z możliwości eksploatacji.

EN

This paper presents the appropriate selection and hierarchy of natural sand-gravel aggregates deposits in three voivodeships of North-eastern Poland (Mazowieckie, Podlaskie, and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships), taking into account possibilities and limitations of their management. The schema of multicriterial valorization of mineral deposits was based on four separate groups of factors. The first group includes the quality of the mineral and the quantity of resources. Other criteria relate to geological-mining parameters of deposits and environmental or spatial planning limitations of deposits accessibility. On the basis of the first criterion, only 31 natural sand-gravel aggregates deposits in North-eastern Poland were selected to valorization. Resources of these deposits are larger than 5 million tons (sand point under 50 percent) or 20 million tons in the Podlaskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeship (sand point from 50 to 75 percent). The deposits of the Mazowieckie Voivodeship, which was recognized as an aggregate deficient region containing deposits with resources over 5 million tons but a sand point from 75 to 90 percent, were also taken into account. The paper also examines geological-mining criteria related to the geological structure of deposits and options for the transportation of raw materials to recipients. Environmental-spacial planning criteria indicated the possibility of deposits management taking into account environmentally protected areas, water protection, and land use. Valorization revealed that 22 percent of sand-gravel aggregates resources in the Mazowieckie Voivodeship, 30 percent in the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship and 40 percent in the Podlaskie Voivodeship should be covered by high protection. All deposits belong to the second group of deposits' variability. Moreover, they are located a considerable distance from potential recipients. The most common environmental constraints are environmentally protected areas (Natura 2000 area, landscape parks, and areas of protected landscape) along with groundwater protection (quaternary main aquifers) and forests protection. Medial zones of water intakes protection are the most important factors among the spatial planning limits.

14

Kruszywa naturalne żwirowo-piaskowe w północno-wschodniej Polsce

Guzik K., Szlugaj J.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 83

19-35

PL

Artykuł prezentuje szczegółowe informacje na temat trendów rozwoju wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce w latach 2001-2011. W granicach administracyjnych trzech województw, tj. mazowieckiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego wytypowano powiaty wiodące pod względem ilości pozyskiwania tych kopalin oraz wskazano położenie największych kopalń. Przedstawiono głównych producentów kruszyw wraz z asortymentem ich produkcji. Rozpatrywane województwa dostarczają łącznie około 30% krajowego wydobycia kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych. Największe ilości kruszyw, głównie piasków i pospółek, pochodziły w 2010 r. z kopalń woj. mazowieckiego (łącznie około 28 mln ton). Z kolei w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim, gdzie prowadzona jest w przewadze produkcja kruszyw klasyfikowanych (żwirów, mieszanek), poziom wydobycia był rzędu około 20 mln ton/r. Obecnie eksploatacja złóż kruszyw w woj. mazowieckim skoncentrowana jest głównie w powiatach: żyrardowskim, ostrołęckim, sokołowskim, płockim oraz żuromińskim. W województwie podlaskim najważniejsze kopalnie położone są w powiatach: sokólskim, suwalskim oraz grajewskim, a w województwie warmińsko-mazurskim w powiatach: ostródzkim, działdowskim oraz olsztyńskim. W artykule przeanalizowano ponadto związki rozwoju produkcji kruszyw z głównymi kierunkami ich użytkowania. Wskazano największych dostawców żwirów i mieszanek klasyfikowanych dla potrzeb produkcji betonu towarowego i wyrobów betonowych oraz wymieniono źródła dostaw piasków i pospółek dla budownictwa drogowego (budowa nasypów i podbudowa dróg). Ponadto szczegółowo przedstawiono zakres realizowanych w ostatnich latach w północno-wschodniej Polsce inwestycji drogowych w ramach Programu Budowy Dróg Krajowych.

EN

This paper presents detailed information about tendencies in sand and gravel aggregates extraction and production in three voivodeships of North-eastern Poland (Mazowieckie, Podlaskie, and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships) in the years 2001-2011. Districts where the extraction of sand and gravel aggregates is most intensive have been selected and the biggest mines have been indicated. Moreover, the paper identifies the major producers of such aggregates and characterizes the range of manufactured products. North-eastern Poland provides around 30% of the volume of domestic sand and gravel extraction. The most important supplier, especially of raw sand and non-classified mix, is the Mazowieckie Voivodeship with output of around 28 million tpy in 2011. A slightly lower level of extraction, approximately 20 million tpy, is reported in the Podlaskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships where particularly classified sand, gravel, and mix are obtained. The exploitation of sand and gravel deposits in the Mazowieckie Voivodeship is conducted primarily in Żyrardów County, Ostrołęka County, Sokołów County, Płock County, and Żuromin County. In the Podlaskie Voivodeship, the largest output of sand and gravel comes from Sokółka County, Suwałki County, and Grajewo County; whereas in the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship, the most important mines are situated in Ostróda and Działdowo counties, as well as in Olsztyn County. The next section of the paper analyzes relations between the production level of sand and gravel aggregates and their main consumption directions. It points out the main companies delivering gravel and mixes for ready-mix concrete and concrete prefabricates production, and summarizes the main sources of sands and sand-gravel mixes utilized in road construction. Moreover, the paper describes in detail new road construction in the examined voivodeships of North-eastern Poland over the last six years (according to the National Road Construction Programme).

15

Effect of habitat quality on the structure of populations of Pulsatilla patens (L.) Mill. (Ranunculaceae) - rare and endangered species of European flora

Juśkiewicz-Swaczyna B., Choszcz D.

Polish Journal of Ecology

|

2012

|

Vol. 60, nr 3

567-576

EN

Pulsatilla patens has a circumpolar distribution from Eurasia to North America. This species occurs in the central and central-eastern parts of Europe, where is a rare and threatened species. In Poland, the largest number of sites is found in the north-east. A study on populations of P. patens was carried out in 2009-2010, at two wildlife refuges of the NATURA 2000 (N2000) network situated in North-Eastern Poland. Local names are following: the "Sejneńskie Lake District" (SLD) and the "Grasslands in the Military Training Grounds in Orzysz" (GMO). The current population structure of P. patens was estimated including the number, density and structure of different life cycle stages. Seventy-nine research plots of 2 m x 2 m were established at sites: dry heath, xeric sand calcareous grassland and pine forest. In each plot, all individuals were recorded and classified into life cycle stages: juvenile, vegetative and flowering individuals. The studies were carried out twice a year - in spring, during the full bloom of Easter pasque flower and in summer, in time of its fructification. The bioindication method was applied in order to determine the climatic and soil conditions of the habitats. Relationships were estimated between these population characteristics and habitat-related features such as the cover of phanerogams, cryptogams, litter, and bare soil. The population found on the GMO, was composed of 316 individuals which gives the density 6.4 ind. per plot while the one in SLD consisted of 202 individuals which gives the density 6.7 ind. per plot. The age structure of the populations proved that these were stable populations. This was evidenced by a large share of vegetative individuals - in both populations they prevailed (ca 64%). The highest share of juvenile individuals was noticed at the sites characterized by a moderate cover of cryptogams (21-35%). The analysis of correlations showed that on the non-forest habitats - dry heath and xeric sand calcareous grassland, the total number of individuals and number of vegetative individuals were negatively correlated with the cover of phanerogams and the cover of cryptogams. It was recorded negative impact of dense moss layer on the number of juvenile individuals. Moreover, the cover of litter had negative influence on the total number of individuals, number of juvenile and vegetative individuals. In contrast, the total number of individuals and number of juvenile individuals at that sites was positively affected by the cover of bare soil. A positive correlation was found between the number of vegetative individuals and phanerogams, and also between the number of juvenile individuals and the cover of bare soil at forest habitats. Negative impact on total number of individuals and the number of flowering individuals is exerted by the cover of cryptogams. Considering the ecological indicators set for the plant communities in which Pulsatilla patens appeared, it should be concluded that these were the habitats characterized by moderate light and moderately warm climate condition. The communities with Pulsatilla patens grew on dry and fresh soils, oligotrophic and mesotrophic ones, composed of sand and argillaceous clay. The pH ranging was from moderately acidic to neutral. The analysis of the age structure of the examined populations, the latter can be said to be stable. It can therefore be assumed that the Eastern pasque flower has met the favorable habitat conditions at the analyzed sites, therefore it is justifiable to claim that these sites will exist in the future and will constitute an important part of the resources of this species in Poland.

16

Intuitive management in the assessment of managers (according to research conducted in the North-Eastern Poland)

Moczydłowska J.

Management

|

2011

|

Vol. 15, no 2

76-84

EN

The article constitutes an attempt to corroborate the thesis about the growing role of intuitive management, particularly in relation to current conditions in which the character and attributes of environment of companies often exclude the possibility to formulate some conclusions based on the analysis of data from the past. The article comprises results of the survey conducted by the author on a representative sample of 160 managers from companies operating in the north-eastern Poland.

PL

Artykuł stanowi próbę potwierdzenia tezy o rosnącej roli zarządzania intuicyjnego, zwłaszcza w odniesieniu do aktualnych warunków, w których charakter i atrybuty otoczenia przedsiębiorstw często wykluczają możliwość formułowania wniosków w oparciu o analizę danych pochodzących z przeszłości. Zawiera rezultaty badań ankietowych przeprowadzonych przez autorkę na reprezentatywnej próbie 160 menedżerów z przedsiębiorstw funkcjonujących w Polsce północno-wschodniej.

17

Malakofauna osadów jeziornych torfowiska Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim (północno-wschodnia Polska)

Alexandrowicz W. P., Żurek S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 4

491-504

PL

Analizie malakologicznej poddano skorupki ślimaków i małży występujące w gytiach wapiennych i kredach jeziornych wypełniających torfowisko Gajlik na Pojezierzu Sejneńskim. W sześciu analizowanych próbkach stwierdzono występowanie 13 gatunków mięczaków wodnych. Obserwowane zmiany składu i struktury zespołu mięczaków uzupełnione wynikami analiz palinologicznych i radiometrycznych pozwoliły na rekonstrukcję ewolucji torfowiska Gajlik w okresie późnego glacjału i dolnego holocenu. Skorupki mięczaków występowały wyłącznie w osadach związanych z cieplejszym i okresami (interfaza alleröd oraz preborealna i borealna faza holocenu). Nie pojawiały się one natomiast w osadach zimnych okresów późnego glacjału.

EN

Malacological analysis was conducted on snails and bivalve shells present in calcareous gytia and lacustrine chalk of the Gajlik mire in the Sejny Lake District. Thirteen species of water molluscs were identified within six analyzed samples. Changes observed in the structure and composition of molluscs, supplemented by palynological data, and the results of radiocarbon datings allowed for the reconstruction of the mire's evolution during Late Glacial and Early Holocene period. Molluscs' shells occurred solely in sediments associated with warmer periods (interphase Alleröd and Preboreal-Boreal phases of Holocene). Additionally, they were not present in sediments associated with cold Late Glacial periods.

18

Wyniki badań paleomagnetycznych osadów jeziornych z profilu Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska)

Nawrocki J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 435

69--74

PL

Przedmiotem badań paleomagnetycznych było 51 fragmentów rdzenia z otworu wiertniczego Czarnucha. Badane osady jeziorne zostały w głównej swej masie przemagnesowane w wyniku procesów diagenetycznych, prowadzących do powstania wtórnych nośników namagnesowania. Pojedyncze próbki o inklinacji ujemnej, znajdujące się głównie w dolnej części profilu, reprezentują najprawdopodobniej pierwotny zapis paleomagnetyczny. Ich obecność może wskazywać, że co najmniej ta część profilu powstawała w chronie odwrotnego namagnesowania Matuyama.

EN

Paleomagnetic analysis was performed on 51 core samples from the Czarnucha borehole. The lacustrine deposits were mostly remagnetized as a results of diagenetic processes leading to the formation of secondary magnetization carries. Single samples of negative inclination, found mainly in the lower portion of the section, most likely represents the original palaeomagnetic record. Their presence can indicate that at least part of the sequence was deposited during the Matuyama chrone of reverse magnetization.

19

Pollen and diatom stratigraphy of the lacustrine-fluvial-swamp deposits from the profile at Domuraty, NE Poland

Winter H., Khursevich G., Fedenya S.

Geological Quarterly

|

2008

|

Vol. 52, No 3

269-269

EN

Fluvio-lacustrine deposits from a boring core drilled at Domuraty, NE Poland have been examined by pollen and diatom analyses. These studies allow characterization of the development of vegetation in a long pollen sequence, and of palaeoenvironmental changes in the former basin based on quantitative and qualitative changes in diatom assemblages along the profile studied. The pollen record shows a sequence of phases with forest communities separated by phases of open vegetation. It demonstrates the impact of rapid, of lesser climate changes, as well as climatic fluctuations on terrestrial ecosystems. The age of the succession can be related to the Cromerian Complex Stages.l. (early Mid dle Pleistocene). Stage s.l. (early Mid dle Pleis to cene).

20

Pesticide residues in farm produce from various farming systems in North-Eastern Poland

Łozowicka B.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 10

1109-1120

EN

The official program of pesticide residue monitoring in farm produce encompasses fruits, vegetables, grains of cereals and seeds of rape from conventional and integrated production. In 2005-2007 in North-Eastern Poland, 16 integrated crops (352 samples) and 23 conventional crops (322 samples) were monitored. Pesticide residues were found both in products from conventional and integrated production systems. There were mainly found fungicide residue (dithiocarbamate fungicides, procymidone, captan, tolylf1uanid, carbendazim) and, in lesser extent, insecticide residue (fenitrothion, chlorpyrifos). Fungicide content (carbendazim, piryrnethanil, procymidon) visibly exceeded the maximum residues levels (MRL) more often than remaining pesticides. Fungicides (carbendazim, tolylfluanid, endosulfan) occurred in studied farm produce as active substances that could not be applied on given crops.

PL

Program urzędowej kontroli pozostałości pestycydów w płodach rolnych objął owoce, warzywa oraz ziarno zbóż i nasiona rzepaku pochodzące z produkcji konwencjonalnej oraz integrowanej. W latach 2005-2007 w północno-wschodniej Polsce kontroli poddano 16 upraw prowadzonych metodami integrowanymi (352 próbki) i 23 uprawy prowadzone metodami konwencjonalnymi (322 próbki). Pozostałości pestycydów wykryto zarówno w produktach pochodzących z produkcji konwencjonalnej, jak i integrowanej. Wykryto przede wszystkim pozostałości fungicydów (fungicydy ditiokarbaminianowe, procymidon, kaptan, tolitluanid, karbendazym), a w mniejszym stopniu insektycydów (fenitrotion, chloropiryfos). Zawartość fungicydów (karbendazym, pirymetanil, procymidon) częściej niż pozostałych pestycydów, wyraźnie prze. wyższały największe dopuszczalne poziomy (NDP). Fungicydy (karbendazym, tolitluand, endosulfan) występowały jako substancje aktywne niedozwolone do stosowania na dane uprawy.