Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Investment outlays on nature protection in the context of the share of areas of high environmental value in the regions of Poland

Kropsz-Wydra Irena, Adamska Hanna, Szuk Tomasz, Minta Stanisław

Economics and Environment

|

2023

|

No. 4

1--18

EN

The aim of the study is to determine whether there is a relationship between the value of investments made for nature protection and the area of legally protected areas in Poland. The research problem concerns investment outlays incurred for nature protection in relation to the surface of areas with high natural values in Poland, taking into account the division into voivodeships in the years 2002-2021. In general, the area of legally protected areas in Poland did not show high variability in the analysed period, while the assessment of the relationship between the variables showed differences between voivodships. The results of the statistical analysis showed that there is a positive relationship between investment outlays, and the share of legally protected areas and that the level of investment outlays incurred for nature protection is not proportional to the share of legally protected areas.

PL

Celem badania było ustalenie, czy istnieje związek pomiędzy wartością inwestycji realizowanych na rzecz ochrony środowiska a powierzchnią obszarów prawnie chronionych w Polsce. Problem badawczy dotyczy nakładów inwestycyjnych poniesionych na ochronę środowiska w odniesieniu do powierzchni obszarów o wysokich walorach przyrodniczych w Polsce z uwzględnieniem podziału na województwa w latach 2002-2021. Powierzchnia obszarów prawnie chronionych ogółem na terenie Polski nie wykazała dużej zmienności w analizowanym czasie, natomiast ocena zależności między zmiennymi wskazała na zróżnicowanie pomiędzy województwami. Wyniki analizy statystycznej wskazują, że istnieje pozytywna zależność pomiędzy nakładami inwestycyjnymi a udziałem obszarów prawnie chronionych oraz że poziom nakładów inwestycyjnych ponoszonych na ochronę środowiska nie jest proporcjonalny do udziału obszarów prawnie chronionych.

2

Odpowiedzialność za szkody związane z istnieniem pomników przyrody

Gruszecki Krzysztof

Zieleń Miejska

|

2021

|

Nr 10

57--58

PL

Objęcie ochroną cennych składników środowiska przyrodniczego nie zwalnia z ewentualnej odpowiedzialności za szkody wywołane przez pomniki przyrody.

3

Naruszenie zakazów w stosunku do pomników przyrody

Gruszecki Krzysztof

Zieleń Miejska

|

2021

|

Nr 11

57--58

PL

Efektywność ochrony prawnej konkretnych obiektów w dużej mierze uzależniona jest od rodzaju i skuteczności sankcji stosowanych w sytuacji naruszenia prawa. Dlatego też również w przypadku ochrony pomników przyrody po stwierdzeniu ich uszkodzenia albo zniszczenia bardzo ważne staje się ustalenie, jakiego rodzaju sankcje prawne mogą znajdować zastosowanie.

4

Hybrydowe zezwolenia na usunięcie drzew

Gruszecki Krzysztof

Zieleń Miejska

|

2020

|

Nr 2

77--78

PL

W przypadku realizacji inwestycji bardzo często zachodzi konieczność usuniecia równocześnie wielu drzew lub krzewów. Z punktu widzenia podmiotów zainteresowanych wycinką optymalnym rozmiązaniem jest rozstrzygnięcie tej sprawy w jednej decycji. Niestety często drzewa planowane do usunięcia przedstawiają różną wartość przyrodniczą uzależnioną od ich gatunku i wielkości.

5

The influence of horse graizing on utility and natural values of grass phytocenoses

Kryszak J., Kryszak A., Klarzyńska A., Mularczyk M.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2017

|

Vol. 62, nr 3

196--200

EN

A decreasing interest in pastures is one of the reasons for their gradual degradation, resulting in impoverishment of species composition and fast development of less valuable (in terms of grazing) species of herbaceous plants and forests. It results in a drop of a grazing value of sward and in a species decline in naturally valuable areas. Extensive grazing, especially of primitive horse breeds, is a chance to restore their natural value, including biodiversity. Field work was conducted on a pasture in Gronówka Stable and a forester in Zaustowo. A multi-aspect natural valorization was carried out on the basis of species structure and a geographical and historical spectrum. Furthermore, habitat conditions of the area were determined, and an assessment of natural and utilization values of sward was performed. In Zaustowo, Polish primitive horses were grazed, whereas in Granówka, horses of the following breeds: the Holsteiner, the Welsh Pony, the Malopolski, the Oldenburg, the Wielkopolski and the Thoroughbred. It was observed that horse grazing influenced pasture sward in a direct way by selective nibbling of plants. A utility value of sward and a natural value of phytocenoses depends on the habitat conditions of grazing quarters and especially on their moisture condition. Floristic composition of the quarters’ sward located in more moisturized areas, had moderate natural values and a low utility value.

PL

Zmniejszające się zainteresowanie pastwiskami jest jedną z przyczyn stopniowej ich degradacji, czego wyrazem jest ubożenie składu gatunkowego, szybki rozwój mniej cennych paszowo gatunków roślin zielnych oraz zadrzewień. Skutkiem tego jest spadek wartości paszowej runi, a na powierzchniach cennych przyrodniczo ustępowanie gatunków. Szansą przywrócenia ich wartości przyrodniczej, w tym bioróżnorodności, jest prowadzenie ekstensywnego wypasu, szczególnie prymitywnych ras koni. Prace terenowe wykonano na pastwiskach Stajni Granówka i leśniczówki w Zasutowie. Wieloaspektową waloryzację przyrodniczą pastwisk przeprowadzono na podstawie struktury gatunkowej, spektrum geograficzno-historycznego. Ponadto, określono warunki siedliskowe obszaru, a także dokonano oceny walorów przyrodniczych i wartości użytkowej runi. W miejscowości Granówka wypasano konie ras: holsztyński, kuc walijski, małopolski, oldenburski, wielkopolski i pełna krew angielska, a w leśniczówce Zasutowo utrzymywano koniki polskie. Stwierdzono, że pasące się konie wpływają na ruń pastwiskową w sposób bezpośredni, poprzez selektywne przygryzanie roślin. Wartość użytkowa runi i przyrodnicza fitocenoz wykazuje zależność z warunkami siedliskowymi wypasanych kwater, szczególnie ich uwilgotnieniem. Skład florystyczny runi kwater zlokalizowanych na terenach silniej uwilgotnionych charakteryzował się umiarkowanymi walorami przyrodniczymi, przy jednocześnie niskiej wartości użytkowej.

6

Strategic management of the use of natural values for tourism development on the example of Podlaskie region

Szczepanowski A. E.

Ekonomia i Środowisko

|

2017

|

nr 3

131--144

EN

The first part of the study presents the results of research in the natural values of Podlaskie region. It shows the characteristics of tourism and recreation forms, which are preferred on environmentally valuable areas. In the second part of the article the author proposes a strategy model for the development of nature tourism, ecotourism, green therapy and recreation. The model describes the strategy steps, stating proposals for specific provisions that take into account the specificity of these forms of tourism and recreation. The final part indicates major benefits that come from the creation and implementation of strategies aimed at exploiting the potential of the natural region.

7

Floristic and habitat analyses and natural value of the association Potentillo-Festucetum arundinaceae (R.Tx. 1933). Nordh. 1940

Grzelak M., Gaweł E., Mackiewicz D., Murawski M., Knioła A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2016

|

Vol. 61, nr 3

173--175

EN

Studies on the association Potentillo-Festucetum arundinaceae (R. Tx. 1933) North. 1940 were conducted in the years 2011-2013 at the Bukówka river and the Molita and Czarna canals in the Czarnków-Trzcianka county in the Wielkopolskie province. Based on the floristic analyses of 23 relevés prepared according to Braun-Blanquet the sward of this association a total of 31 species from 14 botanical families were reported. Plant species belonging to the families Poaceae and Polygonaceae were most abundant in the meadow swards. Apophytes and spontaneophytes, native species (over 90%) were predominant in the floristic species composition. This plant association is characterised by an mean Shannon-Wiener index of floristic diversity H’ = 2.2.

PL

Badania zespołu Potentillo-Festucetum arundinaceae (R. Tx. 1933) North. 1940 wykonano w latach 2011-2013 nad rzeką Bukówką oraz kanałem Molita i Czarna w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w woj. wielkopolskim. Na podstawie analizy florystycznej 23 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych metodą Braun-Blanqueta, w runi zbiorowiska zanotowano występowanie 31 gatunki pochodzących z 14 rodzin botanicznych. Najliczniej w runi łąk reprezentowane były gatunki roślin należące do rodziny Poaceae i Polygonaceae. W składzie florystycznym przeważały apofity i spontaneofity, gatunki rodzimego pochodzenia (ponad 90%). Zespół cechuje się średnim wskaźnikiem różnorodności florystycznej Shannona-Wienera, H’ = 2,2.

8

Phytocenoses with a considerable share of Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv.

Grzelak M., Mackiewicz D., Murawski M., Janyszek S., Runowski S., Knioła A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 3

106--108

EN

Basic studies were conducted in the Notec Bystra valley at the Biała - Radolin - Radolinek section, in the vegetation season in 2012, and supplementary studies, mainly site studies, were conducted in 2014. In terms of the administrative division this area is located in the northern part of the Wielkopolskie province in the Czarnków-Trzcianka county. Analyses were carried out on seventeen phytocenoses with a marked dominance of tufted hairgrass (Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv.). In the floristic composition native species were predominant, accounting for 92.72%, of which 70.91% were apophytes and 21.81% - spontaneophytes. Alien species (kenophytes and archeophytes) were relatively scarce and accounted for 7.28%. Analysed phytocenoses in the plant community are characterized by a medium floristic diversity, defined by the calculated Shannon-Wiener index H’ = 2.7. In turn, the nature value index was 2.16. Fodder value was low, with yields of hay at 3.2 - 4.2 (t ha-1) and fodder value score Fvs = 3.9.

PL

Badania zasadnicze przeprowadzono w dolinie Noteci Bystrej na odcinku Biała - Radolin - Radolinek, w sezonie wegetacyjnym w 2012, a uzupełniające, głównie siedliskowe, w 2014 r. Pod względem administracyjnym obszar ten jest położony w północnej części województwa wielkopolskiego, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim. Przeanalizowano siędemnaście płatów z widoczną dominacją śmiałka darniowego. (Deschampsia caespitosa (L.) P. Beauv.). W składzie florystycznym przeważają gatunki rodzimego pochodzenia, które stanowią 92,72% z czego 70,91% to apofity, a 21,81% - spontaneofity. Gatunki obcego pochodzenia (kenofity i archeofity) występują stosunkowo nielicznie i stanowią 7,28%. Analizowane płaty zbiorowiska odznaczają się średnią różnorodnoscią florystyczną, która charakteryzuje obliczony wskaźnik Shannona- Wienera wynoszący H’ = 2,7. Natomiast wskaźnik waloryzacji przyrodniczej wynosi 2,16. Wartość paszowa jest niska, plony siana kształtują się na poziomie 3,2 - 4,2 (t ha-1), a wartość użytkowa (Lwu = 3,9).

9

Natural and utility values of meadow communities of the order Arrhenatheretalia in Wałbrzych County in relation to habitat conditions

Paszkiewicz-Jasińska A., Steinhoff-Wrześniewska A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2015

|

Vol. 60, nr 4

55--60

EN

The aim of this study was to estimate natural and utility values of meadow communities of the order Arrhenatheretalia situated in Wałbrzych County in relation to habitat conditions. Moisture and trophic status were selected for analyses from among many habitat conditions. Plants of fresh habitats dominated (57-62% of the total number of species) in all described communities (Arrhenatheretum elatioris, Poa pratensis-Festuca rubra, Agrostis capillaris-Festuca rubra, Trisetum flavescens). Phytocoenoses of the order Arrhenatheretalia showed a high species richness amounting from 83 to 115 species. Depending on community, diversity index varied from 2.99 to 3.40. Comparative analysis of natural valorisation showed that studied communities had small to medium natural values. The share of plant functional groups differed among studied phytocoenoses. Grasses constituted 14.8 to 17.7% of the sward and legumes - from 8.9 to 14.5%. Herbs and weeds were the most numerous groups in meadow communities and contributed in more than 60% to the sward composition. Depending on phytocoenoses, the number of utility value (Lwu) of the sward varied between 5.4 and 6.4 which placed the meadows in the group of mean to good fodder quality (Lwu>6.0). Performed evaluation allowed to distinguish Trisetum flavescens community, which showed the highest natural and utility value.

PL

Celem pracy było określenie wartości przyrodniczo-użytkowej zbiorowisk łąkowych z rzędu Arrhenatheretalia zlokalizowanych w powiecie wałbrzyskim, na tle warunków siedliskowych. Sposród wszystkich czynników siedliskowych do analizy wybrano uwilgotnienie i trofizm. We wszystkich omawianych zbiorowiskach występujących na badanym terenie (Arrhenatheretum elatioris, Poa pratensis-Festuca rubra, Agrostis capillaris-Festuca rubra, Trisetum flavescens) dominowały rośliny siedlisk swieżych z udziałem od 57 do 62% ogółu gatunków. Fitocenozy badanego terenu z rzędu Arrhenatheretalia charakteryzowały się dużym bogactwem gatunkowym - od 83 do 115 gatunków. Obliczony na podstawie badań wskaźnik różnorodności H’ przyjmował wartość, w zależności od zbiorowiska, od 2,99 do 3,40. Analiza porównawcza waloryzacji przyrodniczej wykazała, że badane zbiorowiska charakteryzowały się małymi i średnio małymi walorami przyrodniczymi. Udział poszczególnych grup funkcjonalnych roślin w badanych fitocenozach był zróżnicowany. Trawy stanowiły od 14,8 do 17,7% składu runi, a rośliny bobowate od 8,9 do 14,5%. We wszystkich badanych zbiorowiskach łąkowych najliczniejszą grupę stanowiły zioła i chwasty, a ich udział w runi wynosił ponad 60%. W zależności od badanej fitocenozy liczba wartości użytkowej runi (Lwu) wahała sie od 5,4 do 6,4, co charakteryzuje je jako łąki o miernej i dobrej (Lwu>6.0) wartości paszowej. W przeprowadzonej ocenie wartości przyrodniczo-użytkowej wyróżniało się zbiorowisko z Trisetum flavescens, które charakteryzowało się najwiekszą wartością przyrodniczą i użytkową runi.

10

Threats to historic parks arising from the conflict of cultural and natural values

Sikora D.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

275--290

EN

The values which dictate whether a historic park is listed as a heritage site, and which justify the need for statutory protection, are its historical, artistic and scientific values. The lack of public understanding and respect for these values, and the failure to perceive historic parks as works of garden art, and not merely as biologically active areas used primarily as recreation sites, poses many serious threats to this group of heritage sites.

PL

Wartości, jakie decydują o objęciu parku historycznego ochroną prawną, uzasadniające konieczność tej ochrony to: wartość historyczna, artystyczna i naukowa. Brak społecznego zrozumienia i poszanowania dla tych wartości, brak postrzegania parków zabytkowych jako dzieł sztuki ogrodowej, a nie tylko terenów biologicznie czynnych, pełniących przede wszystkim funkcję rekreacyjną, prowadzi do wielu poważnych zagrożeń dla tej grupy zabytków.

11

Wartość przyrodnicza i paszowa użytkowanych ekstensywnie łąk w dolinie Golionki (Bory Tucholskie)

Stosik T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 4

77--94

PL

Optymalne ze względów produkcyjnych uwilgotnienie gleb łąkowych nie jest dzisiaj częstym zjawiskiem, a nadmiernie przesuszone przez lata pokłady torfu straciły bezpowrotnie swoje właściwości. Konsekwencją degradacji gleby są zmiany jakościowe i ilościowe w składzie gatunkowym runi. Niekorzystne zmiany struktury fitocenoz użytków zielonych obserwuje się również w Borach Tucholskich, gdzie jeszcze w połowie XX wieku notowano dobrze zachowane zbiorowiska łąk wilgotnych, zmiennowilgotnych i fitocenozy z dużym udziałem turzyc. W pracy przedstawiono strukturę fitosocjologiczną, wartość użytkową i przyrodniczą użytków zielonych w dolinie Golionki, a także warunki siedliskowe, określone za pomocą liczb wskaźnikowych Ellenberga. Łącznie wyróżniono 12 syntaksonów o różnej randze. Określone dla nich cechy, jak średnia liczba gatunków w zdjęciu i współczynnik różnorodności gatunkowej, nie w pełni odzwierciedlają wartość przyrodniczą fitocenoz. Za bardziej obiektywny wyznacznik należy uznać udział gatunków rzadkich i chronionych, które zazwyczaj utrzymują się w siedlisku mało przekształconym. W kompleksie łąkowym nad Golionką występują one na glebie wilgotnej lub skrajnie suchej, kwaśnej lub zasadowej i mało żyznej w zbiorowiskach wysokich turzyc, zbiorowisku z Carex nigra oraz w zbiorowisku z Origanum vulgare. Utrzymaniu dużej wartości przyrodniczej fitocenoz nie sprzyjają odwadnianie i inne zabiegi prowadzące do ujednolicania siedliska.

EN

The optimal, from the production point of view, meadow soil moisture is not a frequent phenomenon today and the peat deposits excessively dewatered over years have lost their properties irrevocably. The soil degradation resulted in qualitative and quantitative changes in the species composition of the sward. Unfavourable changes in the phytocenosis structure of grasslands are also observed in the Tuchola Pinewoods where still in the mid 20th century there were noted well-preserved communities of wet meadows, of variable moisture content and phytocenoses with a large share of sedges. The paper demonstrates the phytosociological structure, functional and natural value of grasslands in the Golionka River Valley, as well as habitat conditions, determined with Ellenberg's indicator values. In total there were differentiated between 2 syntaxa different in weight: the plant community with Urtica dioica, reed beds (Magnocaricion), Scirpetum sylvatici), the plant communities with Deschampsia caespitosa, the plant communities with Bromus hordeaceus, the plant communities with Potentilla anserina, Ranunculo-Alopecuretum geniculati, the plant communities with Antoxanthum odoratum, the plant communities with Holcus lanatus, the plant community with Poa pratensisFestuca rubra, the plant community with Carex nigra, and the plant community with Origanum vulgare. The parameters, such as the number of species per relevé and the species diversity coefficient, do not fully reflect the natural value. One shall consider the share of habitat-compatible rare and protected species a more objective indicator. Usually they persist in the habitat almost optimal. As for the meadow complex on the Golionka River they occur on a more moist soil and extremely dry, acid or alkaline as well as low fertility soil; in the communities of tall sedge, the community with Carex nigra as well as the community with Origanum vulgare. Preserving a high natural value of phytocenoses is not helped by dewatering and other treatments leading to making the habitat homogeneous. In such conditions there develop the communities with a slightly higher functional value, represented in a given area by the community with Anthoxanthum odoratum, with Holcus lanatus, Poa pratensis-Festuca rubra as well as the community with Origanum vulgare.

12

Natural and utility characteristic of Sudetes grasslands used in extensive beef cattle breeding

Paszkiewicz-Jasińska A.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2014

|

Vol. 59, nr 4

50--55

EN

The paper presents phytosociological characteristic of grassland communities in farms situated in the Sudetes and extensive breeding beef cattle. Natural values (species richness and diversity index H’) and utility value of the sward were estimated. Communities of the studied grasslands were ascribed to the class Molinio-Arrhenatheretea and the order Arrhenatheretalia. Two plant associations-Arrhenatheretum elatioris and Lolio-Cynosuretum and 3 communities with dominating species - Poa pratensis-Festuca rubra, Agrostis capillaris and Holcus lanatus were distinguished. Lolio-Cynosuretum association was found on pastures in all studied farms, other phytosociological units were noted on meadows or on grasslands used as both meadows and pastures. Plant communities were characterised by a high species richness (30 - 69 species in total). Grazed grasslands in the Middle Sudetes were populated by more species than meadows. The index of floristic diversity varied between 2.06 and 2.42 and its highest value was noted in Holcus lanatus community. Most (75%) of analysed grass-lands had good utility value (FVS>6.0). In all studied farms grazed grasslands had higher utility value of the sward.

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę fitosocjologiczną zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych wykorzystywanych w gospodarstwach położonych w Sudetach, prowadzących ekstensywny chów bydła mięsnego. Oceniono ich wartości przyrodnicze (bogactwo gatunkowe i wskaźnik różnorodności H') oraz wartość użytkową runi. Zbiorowiska badanych użytków zielonych zaklasyfikowano do klasy Molinio-Arrhenatheretea i rzędu Arrhenatheretalia. Wyróżniono 2 zespoły: Arrhenatheretum elatioris i Lolio-Cynosuretum oraz 3 zbiorowiska z gatunkiem dominującym - Poa pratensis-Festuca rubra, z Agrostis capillaris i Holcus lanatus. Zespół Lolio-Cynosuretum wyróżniono na użytkach zielonych wykorzystywanych pastwiskowo, we wszystkich badanych gospodarstwach, pozostałe jednostki fitosocjologiczne na łąkach użytkowanych kośnie lub kośno-pastwiskowo. Zbiorowiska te charakteryzują się zróżnicowanym bogactwem gatunkowym (30-69 gatunków ogółem). Użytki zielone wypasane, usytuowane w Sudetach Środkowych, cechuje większa liczba gatunków ogółem niż łąki. Wartości wskaźnika różnorodności florystycznej zawierają się w granicach 2,06-2,42, największą jego wartość stwierdzono w zbiorowisku Holcus lanatus. Większość (75% badanych użytków zielonych) charakteryzuje się dobrą wartością użytkową runi (Lwu>6,0), We wszystkich badanych gospodarstwach użytki spasane wyróżniają się większą liczbą wartości użytkowej runi.

13

Walory krajobrazowe i wartość przyrodnicza zbiorowisk łąkowych obszaru natura 2000 "Ostoja Nietoperzy Gór Sowich"

Paszkiewicz-Jasińska A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2013

|

Nr 33

96--103

PL

W pracy przedstawiono walory krajobrazowe i wartość przyrodniczą zbiorowisk łąkowych położonych w granicach obszaru objętego programem ochrony Natura 2000 „Ostoja Nietoperzy Gór Sowich”. Na podstawie przeprowadzonych badań wyróżniono 6 zbiorowisk roślinnych, które charakteryzowały się dużym bogactwem gatunkowym (od 64 do 109 gatunków w zbiorowisku) i średnimi wartościami wskaźnika różnorodności florystycznej (H’= 2,1-2,4). Największą wartością przyrodniczą charakteryzowało się zbiorowisko łąkowe ze związku Polygono-Trtisetion, wyróżniające się w krajobrazie badanego terenu bogactwem kolorów, dzięki obecności w runi 109 gatunków roślin, w tym wielu barwnie kwitnących. Jego wartość przyrodniczą i krajobrazową podnosi obecność gatunków objętych ochroną ścisłą, wśród nich należących do zagrożonych wymarciem i rzadkich. Wszystkie badane zbiorowiska użytków zielonych, położone wśród ciemnozielonych, dominujących w krajobrazie tego obszaru lasów, są jednym z ważniejszych elementów decydujących o jego walorach krajobrazowych.

EN

The paper presented landscape and natural values of meadows situated within the Natura 2000 “Ostoja Nietoperzy Gór Sowich” area. Based on the study, 6 plant communities were highlighted. They were characterized by high species richness (from 64 to 109 species in a community) and average values of floristic diversity index H’ (2.1-2.4). The greatest natural value of grassland community was found in Polygono-Trtisetion community - distinctive in its color richness, thanks to the presence in the sward of 109 species of plants, including many colorfully flowering ones. Its natural and landscape value was increased by the presence of species under strict protection (with endangered and rare species among them). All studied grassland communities, located among dark green forests, which dominate in this area, are one the most important element deciding about landscape values.

14

An assessment of the natural value of selected meadow-pasture communities in the Middle Sudetes region

Żyszkowska M., Paszkiewicz-Jasińska A.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

53-64

EN

The paper presents an assessment of the natural values of grassland communities situated in the region of the Middle Sudetes in meso-regions of the Sowie, Kamienne and Wałbrzyskie Mountains. The study was carried out in the years 2009-2010 on utilised meadows and pastures. Two hundred and thirty two phytosociological relevés were made with the Braun-Blanquet method to estimate phytosociological affiliation of grassland communities. Moreover, species richness and the index of floristic diversity were calculated. Protected species were recorded and their risk categories were estimated. The studies showed that grassland communities belonged to the class Molinio-Arrhenatheretea. Five phytosociological units in the rank of association or community with the dominating species were distinguished within this class: Arrhenatheretum elatioris, the community Poa pratensis-Festuca rubra, the community with Agrostis capillaris, the association Lolio-Cynosuretum and the community with Alopecurus pratensis. The distinguished grassland communities were characterised by relatively high species richness ranging from 57 species in the community with Alopecurus pratensis to 103 species in the community with Agrostis capillaris and by mean diversity indices H' ranging from 2.6 to 3.1. In part of analysed grasslands there were 10 strictly or partly protected species. Six of them: Dactylorhiza maculata (L.) Soó, Gymnadenia conopsea (L.) subsp. conopsea R. Br., Trollius europaeus L. s. str. Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh., Colchicum autumnale L. and Platanthera bifolia (L.) Rich belonged to endangered or rare species in Lower Silesia. The presence of protected and rare species in grasslands increases their natural value. Most valuable phytocoenoses classified as the association Arrhenatheretum elatioris and the community Poa pratensis- Festuca rubra are identifiers of valuable habitats protected within the Natura 2000 system. Obtained results indicate that the studied grassland communities are characterised by a high natural value.

PL

W górskim regionie polskich Sudetów łąki i pastwiska pełnią ważną rolę w strukturze użytkowania ziemi, zajmując ponad 50% powierzchni użytków rolnych. Po okresie transformacji ustrojowej, na skutek spadku opłacalności produkcji zwierzęcej, doszło tam do niekorzystnych zmian w sposobie wykorzystywania przestrzeni rolniczej, m.in. odłogowania, zalesiania i zaorywania użytków zielonych. Zmiany te doprowadziły do przekształcenia zbiorowisk oraz zmniejszenia ich wartości przyrodniczej, a nawet do utraty wielu cennych gatunków i zbiorowisk. Wprowadzenie od 2004 r. wsparcia w ramach WPR spowodowało wznowienie użytkowania na wielu użytkach zielonych, co zapobiega niekorzystnym przekształceniom zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych oraz prowadzi do poprawy struktury ich składu gatunkowego i różnorodności. Dlatego na terenach górskich, gdzie udział użytków zielonych w strukturze użytków rolnych jest znaczny, badania walorów przyrodniczych obszarów łąkowo-pastwiskowych jest bardzo istotne. Celem pracy jest ocena wartości przyrodniczej wybranych zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych w regionie Sudetów Środkowych, w mezoregionach: Gór Sowich, Gór Kamiennych i Gór Wałbrzyskich. W Górach Sowich badaniami objęto użytki zielone, położone w okolicy miejscowości Glinno, Jugowice i Walim, w Górach Kamiennych - w miejscowości Sokołowsko, a w Górach Wałbrzyskich - Lubiechów. Badania przeprowadzono w latach 2009-2010 na użytkowanych łąkach i pastwiskach. W tym okresie wykonano 232 zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-Blanqueta, które posłużyły do określenia przynależności fitosocjologicznej zbiorowisk użytków zielonych. Ponadto określono bogactwo gatunkowe na podstawie liczby gatunków ogółem w zbiorowisku oraz obliczono wskaźnik różnorodności florystycznej, odnotowano obecność gatunków chronionych oraz określono kategorie ich zagrożenia. Wskazano również zbiorowiska, będące identyfikatorami siedlisk podlegających ochronie w ramach sieci obszarów chronionych Natura 2000, oraz inne formy ochrony przyrody na badanym obszarze.

15

Wartość przyrodnicza roślinności siedlisk nieleśnych Pogórza Kaczawskiego uznanego za obszar Natura 2000

Żyszkowska M., Fatyga J., Nadolna L., Paszkiewicz-Jasińska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

227-244

PL

Tematem niniejszej pracy jest inwentaryzacja i ocena wybranych siedlisk nieleśnych Pogórza Kaczawskiego, zakwalifikowanych wstępnie do uznania za obszar Natura 2000 i oznaczonych symbolem PLH 020037. W badaniach marszrutowych określono strukturę użytkowania ziemi i strukturę użytków rolnych, a następnie w wyznaczonych za pomocą GPS punktach na powierzchni użytków zielonych wykonano zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-Blanqueta. Zebrany materiał stanowił podstawę określenia przynależności fitosocjologicznej na podstawie 6-stopniowej skali ilościowości. Stwierdzono, że na badanym terenie szata roślinna została zdominowana przez uprawy polowe, a użytki zielone zajmują stanowiska marginalne i są w dużej mierze wynikiem odłogowania gruntów ornych. Spośród zbiorowisk roślinności łąkowej wyróżniono 10 jednostek fitosocjologicznych. Do najbardziej wartościowych należały fitocenozy zakwalifikowane jako zespół Arrhenatheretum elatioris i zbiorowisko Poa pratensis-Festuca rubra. Przedstawicielem roślinności ruderalnej był zespół Convolvulo-Agropyretum, a roślinności terenów podmokłych - Phragmitetum australis. Wiele płatów roślinności z uwagi na trudności w jednoznacznym określeniu przynależności do zespołu ujęto jako zbiorowiska z dominującym gatunkiem. Były to zbiorowiska z Solidago canadensis, Holcus mollis, Holcus lanatus i Filipendula ulmaria. Wynikiem pracy była ogólna konkluzja, że jako siedliska podlegające ochronie mogą być rozpatrywane tylko te, na których występowało zbiorowisko Poa pratensis-Festuca rubra. Gatunkiem znajdującym się pod ścisłą ochroną była centuria zwyczajna (Centaurium erythraea Rafn), a narażone na wyginięcie były okrzyn łąkowy (Laserpitium prutenicum L.) i stokłosa żytnia (Bromus secalinus L.). W podsumowaniu stwierdzono, że badany teren tylko w niewielkim stopniu spełnia kryteria obszarów Natura 2000.

EN

The subject of our study was to make an inventory and evaluation of selected non-forest habitats of the Kaczawskie Foothills and Mountains preliminarily classified as the area of Natura 2000 (symbol PLH 020037). In the route studies the structure of land use and of farmlands was determined and then in grassland sites chosen with the GPS phytosociological relevés were taken with the use of Braun-Blanquet's method. Collected material was a basis for establishing phytosociological status based on 6-grade Braun-Blanquet's scale of cover-abundance. It was found that the flora within study area was dominated by field crops and the grasslands covered only a marginal part of the area being mostly an effect of abandoned arable lands. Among communities of meadow vegetation 10 phytosociological units were distinguished. The most valuable ones included phytocoenoses classified as Arrhenatheretum elatioris association and Poa pratensis-Festuca rubra community. Ruderal vegetation was represented by Convolvulo-Agropyretum, and wetland vegetation - by Phragmitetum australis. Due to difficulties with exact classification of some vegetation patches, they were classified as communities of one dominating species. They included the communities of Solidago canadensis, Holcus mollis, Holcus lanatus and of Filipendula ulmaria. The general conclusion of the study was that only the communities with Poa pratensis-Festuca rubra may be considered as protected habitats. Centaurium erythraea is the species under strict protection, while Laserpitium prutenicum and Bromus secalinus are the threatened species. In conclusion we underline that the study area only partially fulfills the criteria of Natura 2000 sites.

16

Walory przyrodnicze miasta Orzesza i ich zagrożenia

Warzecha M., Sierka E.

Problemy Ekologii

|

2009

|

R. 13, nr 2

93-96

PL

Miasta Górnego Śląska są najczęściej postrzegane jako obszary silnie zdegradowane, ze znacznie przeobrażonym środowiskiem przyrodniczym. Jednak liczne badania dowodzą, że posiadają one cenne walory przyrodnicze i krajobrazowe. Za przykład może posłużyć położone w środkowej części województwa śląskiego miasto Orzesze. Szczegółowe badania na jego terenie wykazały obecność wielu interesujących gatunków roślin naczyniowych, w tym gatunków objętych ochroną prawną i gatunków rzadkich w skali regionu. Na terenie miasta znajdują się również cenne pojedyncze okazy drzew oraz dobrze zachowane i interesujące pod względem estetycznym i przyrodniczym aleje i parki. Do ważnych elementów orzeskiej przyrody można zaliczyć lasy, które zajmują ok. 50% jego powierzchni oraz liczne zbiorniki wodne - głównie stawy hodowlane. Południowo-zachodnia część miasta jest położona na terenie parku krajobrazowego "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich", gdzie w szczególny sposób wyróżnia się sołectwo Woszczyce. Ogólny stan zachowania przyrody w mieście można ocenić jako dobry, jednak bezpośrednia i pośrednia działalność człowieka może być dla niego poważnym zagrożeniem. Szczególne znaczenie ma tutaj przemysł oraz zwiększające się natężenie ruchu drogowego.

EN

The towns of Upper Silesia are the most frequently treated as strongly degraded areas with considerable changes in natural environment. However, numerous studies show that even they posse precious environmental and landscape elements. Such example is a town situated in medium part of Silesian province - Orzesze. The detailed studies conducted in its area demonstrated the presence of many interesting vascular plant species including those which are under legal protection and are rare in the scale of region. In the territory of the town there are also trees being nature monuments and well-preserved and interesting from nature point of view and aesthetics parks and alleys. Other important elements of Orzesze's nature are forests, which cover ca. 50% of its territory and, many water reservoirs - mainly fish ponds. The southern-western part of the town is situated in the area of the landscape park "Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich" [Landscape Park of the Cistercian Landscape Compositions of Rudy Wielkie], where one of the most valuable part is the village Woszczyce. The general state of nature in the town can be considered as good, however, direct and indirect human activity may be serious problem. Particularly the industry and increasing road traffic matter.

17

Walory przyrodnicze parku przypałacowego we wsi Dłużek koło Lubska (woj. lubuskie)

Tomaszewska K., Przybysz M.

Architektura Krajobrazu

|

2008

|

nr 3

48-54

EN

Park in Dłużek, established at a turn of XVIII and XIX century, was inscribed into monuments register in 1977. Unfortunately it is not under a proper care, elements of a spatial composition are being fading away and it is more and more transforming into wood-park. In such a situation, not only trees, but herb plants as well are decorative elements. A definite majority of trees in the park are representatives of a national flora. Thirty three species of threes and bushes were found in total, including only 3 species of gymnosperm. Park in Dłużek should be included into moderately rich ones from the point of view of dendroflora. It is an old premise, so as many as 20 trees (from 4 species) could be covered with a protection as nature monuments. Relief of the ground where the park had been established is diversified. Herb plants have a huge influence on the appearance, not only in woodland part, but on clearings, in streams and ponds as well. A hundred species belonged to 34 families were fund, including some very decorative ones, like snowdrop Galanthus nivalis, wood anemone Anemone nemorosa, wood violet Viola reichenbachiana, Water Forget- -me-not Myosotis palustris, Narrow Leaf Cattail Typha angustifolia, common reed Phragmites australis. There are 4 species under a legal protection in the park, that definitely increases a natural value. The lack of funds for a restoration to an old splendour is a problem of numerous old premises. However, nothing stands on the way to design composition elements increasing decorative values.

18

Łąki mozgowe (Phalaridetum arundinaceae) w dolinie Baryczy

Kryszak J., Kryszak A., Klarzyńska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

209-218

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań geobotanicznych (119 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych metodą Brauna-Blanqueta), prowadzonych w latach 1998-2003 w dolinie Baryczy. Celem badań była ocena wpływu aktualnych warunków siedliskowych na skład florystyczny, walory przyrodnicze i użytkowe łąk mozgowych. Wykazano, że płaty Phalaridetum arundinaceae zajmują w tej dolinie ok. 20,0% powierzchni użytków zielonych. Najczęściej są to formy przejściowe zbliżone do zbiorowisk klasy Molinio-Arrhenatheretea, rzędu Molinietalia. Zakres przekształceń sukcesyjnych zależy od warunków geomorfologiczno-siedliskowych w dolinie, głównie - zmian w uwilgotnieniu gleby. Łąki mozgowe w dolinie Baryczy mają umiarkowane i średnio umiarkowane walory przyrodnicze (klasa waloryzacji IVB, VB) oraz mierną wartość użytkową (Lwu 5,4-6,0).

EN

The study presents results of geobotanical investigations (119 phytosociological surveys obtained using the Braun-Blanquet method) carried out in the years 1998-2003. The objective of the long-term study was to evaluate the impact of the current site condition and floristic composition on the natural significance and fodder value of canary grass meadows. It was demonstrated that patches of Phalaridetum arundinaceae occupied up to approximately 20% of the grassland area. At present, they occur as transitional forms associated with the communities of the class Molinio-Arrhenatheretea of the Molinietalia order. The extent of successional transformations depends on the geomorphological and site conditions prevailing in the valley, primarily on changes in the content of soil moisture. The canary grass meadows found in the Barycz River valley are of moderate and medium moderate natural significance and of low fodder value score (FVS from 5.4 to 6.0).

19

Zapomniane wartości starych parków

Czechowicz M.

Architektura Krajobrazu

|

2006

|

nr 3-4

48-55

EN

Lower Silesia is an area prodigal with palace-park sets which have been preserved until the present. Localization in this part of Europe because of historical and cultural conditions. Many of the objects preserved until today still have the readable compositional set and we can easily discover the main thought of their creators. The analyzed objects have undergone dramatic changes during the years. Starting with the changes of the park area, devastation of cubature objects, clearing trees to complete liquidation of sets and building small housing estates in their place. The present state of many objects often requires immediate human intervention and large financial inputs. This article is an attempt at systematizing information on the subject of compositional, cultural, historical and landscape value of old parks remaining after the destruction of mansions, which are the cultural element of Lower Silesia heritage.