Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Determining the possibility of using the Polish aggregates for recovery of rare earth elements

Friebe Paweł

Mining Machines

|

2021

|

no. 2

34--43

EN

The high and constantly growing interest in Rare Earth Elements (REE) results from their desirable properties that are required in the state-ofthe- art technologies. These elements are widely distributed in nature but most often found in low concentrations. Poland's resources are limited to a few poor deposits. KOMAG has started research projects aimed at extending the knowledge about the content of REE in Polish raw materials. Five Polish natural aggregates were selected for testing. The method of mass spectrometry with inductively coupled plasma ionization (ICP-MS) were used for analyses. Content of REE in the tested materials was found to be in the range of 190.0-14.8 ppm. Basalt aggregate marked with number 1 and halloysite had the highest content, and the lowest content was in the granite aggregate and sand marked with number 2. Then, the grain class 0.045-0 mm was separated to determine REE content in fine grains of materials. The test results indicate different proportions between light and heavy REE in the samples of the tested materials.

2

Extraction, Production and Consumption of Gravel and Sand Aggregates in Poland – an Attempt to Assess National and Regional Balances

Kozioł Wiesław, Baic Ireneusz

Inżynieria Mineralna

|

2019

|

R. 21, nr 1/2

65--74

EN

Natural aggregates are the basic group of extracted minerals. In Poland, their share in the extraction of solid minerals over 30 years (1989–2018) increased from about 24% to 54%. Current aggregate production is about 300 million Mg and in 2019 it will probably exceed the record volume of 2011 – over 330 million Mg. In the extraction and production of aggregates in Poland, there is a decisive preponderance of gravel and sand aggregates – their share in the total production of natural aggregates amounts to 70–75%. The remaining part consists of crushed-stone aggregates produced from compact and moderately compact rocks of magma origin (basalts, granites, gabbro and diabases, melaphyres, porphyry, syenites, etc.), sedimentary rocks (dolomites, limestones, sandstones, etc.), and metamorphic rocks (amphibolites, migamatites, gneisses, serpentinites, etc.). A gradual deterioration in the quality of the raw material base of gravel and sands as well as a simultaneous increase in the demand of the construction industry for the best quality thick aggregate fractions (5/8mm, 8/11, etc.) has a significant impact on the rise in the amount of hard to sell and unsalable (waste) fractions of aggregates produced in Poland. This applies especially to gravel and sand aggregates in whose deposit the share of fine fractions (below 2 mm) is systematically increasing, while the demand for them in the construction sector is limited and they are often treated as useless (waste) material. Since it is practically unknown what is the production and consumption of these aggregates, an attempt was made to assess the amount of extracted and produced sand and gravel fractions of natural aggregates in Poland. The deficit of natural aggregates in many countries and regions as well as the limited aggregate resources in Poland and increasing difficulties in obtaining licenses for their extraction indicate the need for selective storage of sand aggregate assortments instead of “melting” them in post-mining excavation pits. The presented research results should contribute to the development of more accurate market forecasts regarding the demand for and production of natural aggregates in Poland and in individual regions, especially when it comes to gravel and sand aggregates, including also fine fractions.

PL

Kruszywa naturalne są podstawową grupą wydobywanych kopalin. W Polsce ich udział w wydobyciu kopalin stałych w ciągu 30 lat (1989–2018) zwiększył się z ok. 24 do 54%. Obecne wydobycie kruszyw wynosi około 300 mln Mg i w 2019 r prawdopodobnie przekroczy rekordową wielkość z roku 2011 – ponad 330 mln Mg. W wydobyciu i produkcji kruszyw w Polsce zdecydowana przewagę mają kruszywa żwirowo- piaskowe, ich udział w produkcji kruszyw naturalnych ogółem stanowi 70–75%. Pozostałą część stanowią kruszywa łamane produkowane ze skał zwięzłych i średnio zwięzłych pochodzenia magmowego (bazalty, granity, gabra-diabazy, melafiry, porfiry, sjenity i in.), osadowego (dolomity, wapienie, piaskowce i in.) i metamorficznego (amfibolity, migmatyty, gnejsy, serpentynity i in.). Stopniowe pogarszanie się jakości bazy surowcowej żwirów i piasków i równocześnie wzrost zapotrzebowania budownictwa na najlepsze jakościowo grube frakcje kruszyw (5/8mm, 8/11, itd.), ma duży wpływ na wzrost frakcji trudno zbywalnych i niezbywalnych (odpadowych) produkowanych kruszyw. Dotyczy to szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych w zasobach których systematycznie wzrasta udział frakcji drobnych (poniżej 2 mm), na które jest ograniczone zapotrzebowanie budownictwa i często traktowane są jako materiał nieużyteczny (odpadowy). Ponieważ praktycznie nie wiadomo jaka jest produkcja i zużycie tych kruszyw podjęto próbę oceny w skali kraju i poszczególnych regionów (województw, stref regionalnych) ilości wydobywanych i produkowanych frakcji piaskowych i żwirowych kruszyw naturalnych w Polsce. Deficyt kruszyw naturalnych w wielu krajach i regionach oraz ograniczone zasoby kruszyw w Polsce i coraz większe trudności z uzyskaniem koncesji na ich wydobycie wskazują na potrzebę selektywnego składowania piaskowych asortymentów kruszyw zamiast ich „topienia” w wyrobiskach poeksploatacyjnych. Wyniki badań powinny przyczynić się do opracowania w następnych latach dokładniejszych prognoz rynkowych zapotrzebowania i produkcji w Polsce i w poszczególnych regionach kruszyw naturalnych w tym szczególnie kruszyw żwirowo – piaskowych z uwzględnieniem również frakcji drobnych.

3

Kruszywa z recyklingu betonu kluczem do zrównoważonego budownictwa

Bołtryk M., Pawluczuk E., Kalinowska-Wichrowska K.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2018

|

Nr 3

26--31

PL

Jedną z wielu konsekwencji popularności betonu jako materiału budowlanego są deficyty kruszyw naturalnych, z którymi przychodzi zmierzyć się w wielu rejonach świata. Zastosowanie kruszyw recyklingowych jako zamiennika kruszyw naturalnych w nowo wznoszonych konstrukcjach jest najbardziej oczekiwanym rozwiązaniem. Włączenie uzyskanych w wyniku recyklingu gruzu betonowego kruszyw wtórnych do ponownego obiegu w procesie produkcji budowlanej jest w pełni zgodne z ideą zrównoważonego rozwoju i wymaganiami w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

EN

The utilization of concrete gravel in the era of the common use of concrete in constructions around the world is a very important issue that can be called the problem of modern times. One of the many consequences of the popularity of concrete as a building material are the deficits of natural aggregates, which must be faced in many regions of the world. The use of recycling aggregates as a substitute for natural aggregates in newly erected structures is the most expected solution. The incorporation of secondary aggregates obtained as a result of recycling in the construction production process is fully in line with the idea of sustainable development and environmental protection requirements.

4

Rock Mining in Poland – Current Status and Conditions for Development

Kozioł W., Baic I.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 20, nr 2

65--72

EN

This work presents development of extraction of rock raw minerals in the period 1950 - 2017 with particular emphasis on the extraction and production of natural aggregates in the last 30 years. In that time, share of rock raw minerals in the extraction of solid minerals in Poland increased from 36.8% to 66.9%, while the share of extraction of natural aggregates also increased by 30%, from 23.9% to 53.9%. One threat for the production of gravel aggregates is gradual decrease of gravel fractions in deposits, which are in great demand in the construction sector. Dolnośląskie, świętokrzyskie and małopolskie Voyvodships are of primary importance for the extraction and production of crushed aggregates (42 %, 35% and 12% respectively). In świętokrzyskie Voyvodship resources in developed deposits are at the stage of depletion. Development of rock mining, despite large and increasing demand for mineral materials, faces many difficulties, resulting, among others, from ecological (environmental), urban planning, social, economic conditionings.

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia surowców skalnych w okresie 1950 - 2017 ze szczególnym uwzględnieniem wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych w ostatnim 30-leciu. W tym okresie udział wydobycia surowców skalnych w wydobyciu kopalin stałych w Polsce wzrósł z 36,8 do 66,9%, w tym udział wydobycia kruszyw naturalnych wzrósł również o. 30% z 23,9 do 53,9%. Zagrożeniem dla produkcji kruszyw żwirowych jest stopniowe zmniejszanie się w złożach zawartości frakcji żwirowych, na które jest duże zapotrzebowanie budownictwa. W wydobyciu i produkcji kruszyw łamanych dominujące znaczenie mają województwa dolnośląskie (42%), świętokrzyskie (35%) i małopolskie (12%). W województwie świętokrzyskim następuje wyczerpywanie się zasobów w złożach zagospodarowanych. Rozwój górnictwa skalnego pomimo dużego, wzrastającego zapotrzebowania na surowce mineralne napotyka na wiele trudności wynikających miedzy innymi z uwarunkowań ekologicznych (środowiskowych), urbanistycznych, społecznych, ekonomicznych i innych.

5

Dokumentowanie i eksploatacja złóż surowców skalnych w rejonie Działoszyna (przypadek złóż Trakt Kamioński)

Mirkowski Z., Mirkowska E.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 3

78--83

PL

W budowie geologicznej obszaru Wyżyny Wieluńskiej, stanowiącej przedłużenie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej dominują utwory zlodowacenia środkowopolskiego (zlodowacenia Warty) w postaci piasków i żwirów wodnolodowcowych i lodowcowych z mniejszym udziałem glin zwałowych. Pod pokrywą utworów plejstocenu zalegają wapienie jury górnej, które lokalnie, w licznych miejscach wychodzą na powierzchnię. Rejon Działoszyna jest bardzo intensywnie zagospodarowany górniczo, a przedmiotem eksploatacji są kruszywa naturalne utworów plejstoceńskich oraz wapienie jurajskie, stosowane do produkcji wapna, cementu, wapna rolniczego oraz kamieni budowlanych i kruszywa drogowego. Odzwierciedleniem budowy geologicznej jest sytuacja na złożu Trakt Kamioński, w którym wydobycie obejmuje plejstoceńskie kruszywa naturalne oraz wapienie jurajskie jako kopalinę towarzyszącą.

EN

The geological structure of the area of the Wieluń Upland (the extension of the Silesian-Cracow Upland) is dominated by Riss glacial (Warta glacial) deposits, which are fluvioglacial and glacial sands and gravels with a smaller share of glacial clay. Under the Pleistocene cover there are limestones of the Upper Jurassic, which locally appear in numerous places on the surface. The Działoszyn area is very intensively exploited and the mineral resource of extraction are the Pleistocene aggregates and Jurassic limestones, used for the production of lime, cement, agricultural lime and construction stones and aggregates for road construction. Trakt Kamioński deposits including Pleistocene natural aggregates and Jurassic limestones (accompanying mineral) is typical for geological structure of the area.

6

Środowiskowe aspekty eksploatacji kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody w Polsce

Kozioł W., Baic I., Góralczyk S., Machniak Ł., Borcz A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2017

|

Tom 19

731--744

PL

Przemysłowa działalność człowieka w różnym stopniu oddziałuje na środowisko naturalne. Górnictwo związane z odkrywkową eksploatacją kopalin, charakteryzuje się przede wszystkim przekształcaniem morfologii terenu, ale również często wpływa na stosunki wodne (konieczność odwadniania złoża), na zasiedlenie obszarów przyległych przez różne gatunki zwierząt, ptaków, płazów, a także na lokalną florę. Szeroki zakres zastosowań a także wielkość popytu na kruszywa naturalne żwirowo-piaskowe i łamane powoduje, iż stanowią największą grupę wydobywanych i zużywanych w świecie surowców mineralnych. W Polsce zdecydowaną przewagę mają żwiry i piaski. Górnictwo kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w Polsce związane jest w większości (ok. 3/4 kopalń) z eksploatacją prowadzoną spod lustra wody. Kopalnie tego typu nie mają praktycznie wpływu na poziom zwierciadła wód podziemnych nie powodując osuszania przyległych akwenów oraz terenów objętych ochroną. W przeciwieństwie do wielu obszarów, w których działalność człowieka związana jest np. ze wzmożoną turystyką i rekreacją, z produkcją odpadów w obszarach przyrodniczo cennych i innych aktywności człowieka, w tym związanych z urbanizacją, w których dochodzi do dewastacji lokalnego środowiska, prowadzenie działalności wydobywczej obliguje na przedsiębiorcy górniczym w ramach obowiązkowej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych konieczność przywracania naturze obszarów cennych, co często w efekcie polepsza stan środowiska. Oczywiście również w górnictwie dochodzi do zaniedbań związanych z ochroną przyrody. Jednak pomimo początkowego i trwającego niejednokrotnie podczas prowadzenia eksploatacji wpływu na zmniejszenie liczebności gatunków zwierząt i roślin, takie przekształcanie środowiska daje nierzadko dużo skutków pozytywnych często przyczyniając się do tworzenia nowych i bogatszych siedlisk w stosunku do tych, które dotychczas występowały na badanym obszarze. Artykuł przedstawia podział technologii wydobywczych stosowanych w Polsce do eksploatacji żwirów i piasków i skalę ich oddziaływania na środowisko. Wytypowano technologie eksploatacji, które najmniej oddziałują na środowisko naturalne. Podano najważniejsze kryteria wrażliwości ekologicznej, które są niezbędne do podjęcia oceny oddziaływania eksploatacji na środowisko. Są to kryteria, które podawane są między innymi w wytycznych UE dotyczących obszarów związanych z ochroną rzadkich gatunków zwierząt i roślin. Krajowe górnictwo kruszyw żwirowo-piaskowych eksploatowanych spod wody oparte jest o rozwiązania techniczne, które nie wpływają na obniżanie zwierciadła wód. Siła oddziaływania kopalń na środowisko w stosunkowo małym stopniu zależna jest od czynników technicznych, zależy zaś głównie od innych czynników, w tym od samego środowiska, które podlega ochronie. Dotychczasowa praktyka górnicza wskazuje, że dzięki odpowiednio zaprojektowanej i wykonanej rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych tereny pogórnicze stają się schronieniem rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków, gadów, płazów itp. Obszary te w wielu przypadkach można określić mianem wybitnych ostoi przyrody, chroniących zjawiska przyrodnicze nie występujące lub bardzo rzadko występujące gdzie indziej. Prowadzone prace we Francji, w Niemczech a również i w Polsce potwierdziły, że niektóre gatunki chronione, które w tych krajach lub regionach były bardzo nieliczne, znajdują schronienie w nowych siedliskach mieszczących się w dawnych lub też w czynnych wyrobiskach odkrywkowych. Za granicą mamy przykłady, że byłe wyrobiska włączane są do obszarów Natura 2000.

EN

Industrial human activities impacts in different levels on the environment. Mining related to the surface exploitation of minerals, is mainly characterized by the transformation of the terrain morphology, but also often affects water conditions (the necessity of deposits dewatering), for settlement adjoining areas for different species of animals, birds, amphibians, as well as the local flora. Wide range of applications as well as the demand for sand and gravel and crushed stones natural aggregates causes that they represent the largest group of extracted and consumed minerals in the world. In Poland decisive advantage have gravels and sands. Mining of these aggregates in Poland is related mainly (approx. 3/4 of mine) to the operations from under the water. Mines of this type do not have a real impact on the level of groundwater without causing drainage adjacent basins and protected areas. Unlike many areas in which human activity is related to for example with increased tourism and recreation, the production of waste in environmentally valuable areas and other human activities, including those related to urbanization, which comes to the devastation of the local environment, mining activities obliges mining entrepreneurs for mandatory reclamation, which need to restore valuable nature areas, often resulting in improving the environment. Of course, also in the mining industry it comes to failures related to nature conservation. However, despite the initial and ongoing frequently, during exploitation, impact on reducing the number of animals and plants species, including the transformation of the environment, often gives a lot of positive effects contributing to the creation of new and richer habitats in comparison to those that so far have been observed in studied areas. The article presents the division of mining technologies used in Poland to exploitation of gravels and sands and the scale of their impact on the environment. Technologies of exploitation were selected which has the lowest impact on the environment. The most important criterias of environmental sensitivity, that are needed to make impact assessment of exploitation on the environment, were given. These are the criterias that are given among other things in the EU guidelines on areas related to the protection of animals and plants rare species. Polish mining of sand and gravel aggregates exploited from under the water is based on technical solutions that do not affect lowering of the groundwater level. The impact of mines on the environment in a relatively low degree is dependent on technical factors and it mostly depends on other factors, including the environment itself which is subject to be protected. The current practice of mining shows that with properly designed and made reclamation of excavation workings mining areas have become shelter for rare and endangered species of birds, reptiles, amphibians, etc. These areas in many cases can be described as outstanding wildlife shelters, protecting natural phenomena which do not occur, or are very rare elsewhere. Work carried out in France, Germany and Poland also confirmed that some protected species which in those countries or regions were very rare found shelter in the new habitats coming up in the old or in operating workings of surface mines. Outside Poland we have examples of the former workings which are included in the Natura 2000 areas.

7

Regionalne zmiany bazy surowcowej i wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce

Kozioł W., Baic I., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 10

65--72

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem kruszyw żwirowo- piaskowych. Scharakteryzowano zmiany ilościowe i jakościowe udokumentowanej bazy surowcowej i wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w kraju oraz w poszczególnych regionach i strefach. Podano najważniejsze zagrożenia i szanse rozwoju produkcji kruszyw w Polsce.

EN

This paper presents the development of extraction and production of natural aggregates in Poland with particular emphasis on gravel and sand aggregates. The quantitative and qualitative changes of the documented resource base and extraction of gravel and sand aggregates in the country in particular regions and zones, were characterized. The most important threats and opportunities for the development of aggregate production in Poland were given.

8

Eksploatacja kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody – porównanie technologii. Część 1

Lieske C., Kozioł W., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 4

62--69

PL

W artykule zaprezentowano podział technologii eksploatacji kruszyw żwirowo-piaskowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na wydobycie spod wody, które w przeciągu ostatnich 40 lat zwiększyło swój udział o ponad 20%. Wynika to głównie z uwarunkowań złożowych związanych ze wzrostem głębokości eksploatacji. Przedstawiono porównanie wybranych technologii wydobycia. Do analizy wykorzystano dane przemysłowe z kopalń polskich i niemieckich. Dla przykładowego złoża zaprezentowano analizę kosztów wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych za pomocą zgarniarki linowej i pogłębiarki ssącej, a następnie podano porównanie wielkości wydobycia i jednostkowych kosztów eksploatacji dla czterech typów złóż i ośmiu sposobów wydobycia (po dwa dla każdego typu złoża). Uzyskane wyniki powinny być przydatne do oceny i wyboru właściwych technologii wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody.

EN

This paper presents the division of exploitation technologies of sand and gravel aggregates, with particular attention to mining from under the water, which in the past 40 years has increased its share by more than 20%. This is mainly due to the depositional conditions related to increase in the depth of exploitation. The paper also presents a comparison of selected technologies of aggregates extraction from under the water. For the analysis, data from Polish and German mines were used. Basing on a sample deposit, an analysis of the costs of sand and gravel aggregates extraction were presented, where a dragline scraper and suction dredger were used, and then a comparison of production and unit operating costs for four types of deposits and eight methods of extraction (two for each type of deposit) was performed. The obtained results should be useful for the evaluation and selection of appropriate production technology of sand and gravel aggregates exploited from under the water.

9

Eksploatacja kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody. Część 2 – Analiza ekonomiczna doboru technologii wydobycia

Lieske C., Kozioł W., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 5

1--7

PL

W pierwszej części artykułu (Lieske i in. 2017) scharakteryzowane zostały technologie eksploatacji spod wody stosowane w polskim i niemieckim górnictwie odkrywkowym naturalnych kruszyw żwirowo-piaskowych. Dla wybranych technologii podano wartości możliwych do uzyskania wskaźników techniczno-ekonomicznych wraz z analizą kosztów wydobycia. Treść artykułu stanowi kontynuację tematyki doboru technologii wydobycia kruszyw, która zawiera głównie porównawczą analizę rentowności przykładowo zastosowanych technologii. Do tego celu wykorzystano podstawowe wskaźniki stosowane w ekonomicznych ocenach inwestycji (próg rentowności – BEP, wartość zaktualizowana netto – NPV, wewnętrzna stopa zwrotu – IRR). Uzyskane wyniki powinny być przydatne do oceny i racjonalnego wyboru właściwych technologii wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody.

EN

The first part of this paper (Lieske et al. 2017) describes the technologies used in Polish and German surface mining of sand and gravel natural aggregates, exploited from under the water. Also the values of the technically and economically feasible indicators for the selected technologies, along with the analysis of mining costs, are given. The content of the paper is a continuation on natural aggregates extraction technology selection, which mainly contains comparative analysis of profitability of exemplary technologies. For this purpose, basic indicators used in economical evaluations of investments (break-even point, net present value, internal rate of return) were used. The obtained results should be useful for the evaluation and rational choice of appropriate extraction technology of sand and gravel aggregates from under the water.

10

Regionalne zmiany bazy surowcowej kruszyw naturalnych do budowy dróg i autostrad

Kozioł W., Góralczyk S., Baic I., Borcz A.

Magazyn Autostrady

|

2017

|

Nr 3

46--52

PL

W artykule opisano wydobycie i produkcję kruszyw naturalnych w Polsce, zmiany regionalne produkcji kruszyw naturalnych w latach 2007-2015 oraz regionalną identyfikację struktury i tendencji zmian zasobów kruszyw żwirowo-piaskowych i łamanych w Polsce.

EN

The article presents the extraction and production of natural aggregates in Poland, changes in the regional production of natural aggregates in 2007-2015, as well as the regional identification of the structure and trends of gravel-sand and broken aggregates resources in Poland.

11

W kruszywach rok 2016 gorszy od oczekiwań

Kozioł W.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 1

12--17

PL

Przedstawiono aktualny stan wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych i zachodzące w ostatnich latach zmiany regionalne. Niestety ubiegły rok nie był pomyślny dla budownictwa i producentów kruszyw. Rok 2017 nie zapowiada się dużo lepiej, szczególnie dotyczy to pierwszego półrocza, drugie półrocze powinno być korzystniejsze dzięki oczekiwanemu rozpoczęciu na większą skalę budowy nowych dróg krajowych i samorządowych współfinansowanych ze środków unijnych z transzy 2014-2020.

EN

The article presents the current state of the mining and production of natural aggregates (gravel, sand and crushed stones) and also regional changes which have been taking place in recent years. The main attention has been paid to the risks for the aggregates industry and its expectations. Unfortunately, last year was not good for the construction industry and aggregates producers. The demand for aggregates (estimated) was much smaller than the production capabilities and lower than their production in 2015, which contributed to the maintaining of low prices for aggregates, or even lower as compared to the previous year. A particularly bad situation concerns small fractions of aggregates (gravel, sand and crushed stones), and the fraction of coarse crushed aggregates. The current year, 2017, is not going to be much better, especially its first half, the second half should be more favourable due to the expected onset of large-scale construction of new national and local roads co-financed with EU funds from the 2014–2020 tranche.

12

Charakterystyka surowcowa wybranych kruszyw mineralnych NE Polski w aspekcie trwałości betonów

Wyszomirski P., Szydłak T., Pichniarczyk P.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 96

363--377

PL

Do produkcji betonów stosowane są kruszywa mineralne naturalne, zarówno żwirowo-piaskowe jak i łamane. Udział kruszyw mineralnych w betonach, stanowiących jeden z najważniejszych kierunków ich wykorzystania, niejednokrotnie przekracza 70% obj. W związku z tym charakterystyka składu petrograficznego kruszyw nabrała, zwłaszcza w ostatnich latach, szczególnego znaczenia. Odnosi się to przede wszystkim do kruszyw naturalnych, które stanowią mieszaninę materiału okruchowego o zróżnicowanym najczęściej charakterze petrograficznym. Z punktu widzenia trwałości betonów obecność w takich kruszywach faz węglanowych (kalcyt, dolomit) i minerałów grupy SiO2 (zwłaszcza chalcedonu i opalu) jest niekorzystna, gdyż sprzyja reaktywności alkalicznej. W pierwszym przypadku wpływa na to m.in. zróżnicowanie strukturalne (zwłaszcza wielkość ziaren kalcytu, wzgl. dolomitu), w drugim zaś zaburzenie struktury faz krzemionkowych i niski stopień jej uporządkowania. Przedmiotem przeprowadzonych badań były naturalne kruszywa żwirowo-piaskowe z wybranych złóż NE Polski zlokalizowanych w województwach podlaskim (Drahle III) i mazowieckim (Rostki-Borowce, Wręcza-Olszówka II, Zbiroża V i Rudno). Ilościowa analiza petrograficzna przeprowadzona na przykładzie reprezentatywnej frakcji 8–16 mm wykazała, że najczęściej występują w niej okruchy skał węglanowych (głównie wapieni) oraz skał krystalicznych (zarówno magmowych jak i metamorficznych). Udziały tych skał wynoszą odpowiednio 47,0 ± 6,3% mas. oraz 37,4 ± 6,8% mas. Skład ten uzupełniają okruchy piaskowców (13,4 ± 4,1% mas.) i – występujące w podrzędnej ilości (średnio 2% mas.) – najbardziej szkodliwe z punktu widzenia trwałości betonu fragmenty skał krzemionkowych (głównie krzemieni).

EN

Natural mineral aggregates, both sand&gravel as well as crushed, are used in the concrete production. The content of mineral aggregates in concrete, being one of the most important way of use them, repeatedly is higher than 70 vol.%. In that respect, the characteristics of aggregates petrographic composition has become – especially recently – very significant. It especially concerns natural aggregates which are a mixture of clastic material of generally diverse petrographic character. From the concrete durability viewpoint the presence of carbonate phases (calcite, dolomite) and SiO2 group minerals (generally chalcedony and opal) in such aggregates is unfavourable due to alkali reactivity. In the first case it is caused, among others, by the structural differentiation (mainly size of calcite and dolomite grains), in the second – by disorder of the structure of silica phases and low degree of its arrangement. Natural gravel and sand aggregates from some deposits of NE Poland, localized in Podlasie (Drahle III) and Mazowsze (Rostki-Borowce, Wręcza-Olszówka III, Zbiroża and Rudno) Voivodeship, were the objects of the study. The quantitative petrographic analysis – performed on the representative 8-16 mm fraction – indicated that the presence of pieces of carbonate rocks (mainly limestones) and crystalline rocks (both igneous as well as metamorphic) is the most frequent. It equals to 47,0 ± 6,3 wt.% and 37,4 ± 6,8 wt.%, respectively. The composition is supplemented by sandstones fragments (13,4 ± 4,1 wt.%) and – in secondary quantity (in average 2 wt.%) – by siliceous rocks (mainly cherts). The latter are the most detrimental from the viewpoint of concrete durability.

13

Nie tylko dla budownictwa

Rams A.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2016

|

nr 2

14--16

PL

Budownictwo wciąż jest głównym odbiorcą piasków i żwirów. Jednak kryzys, który dotknął branżę, wymusił na producentach kruszyw poszukiwanie nowych rynków zbytu. Globalne zapotrzebowanie na piasek rośnie, a kruszywa znajdują zastosowanie w rożnych gałęziach przemysłu.

14

Produkcja i zastosowanie kruszyw z wtórnych surowców odpadowych

Kozioł W., Baic I., Machniak Ł.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 1

831--852

PL

W gospodarce surowcami mineralnymi, duże znaczenie mają kruszywa mineralne ze względu na skalę produkcji i zużycia [średnio 6-7 Mg/osobę w roku]. Roczne wydobycie kruszyw na świecie szacuje się na 40 mld ton, co stanowi około 2/3 wydobycia wszystkich surowców kopalnych. Coraz częściej wiele państw staje przed problemem krajowego lub lokalnego niedoboru naturalnych zasobów kruszyw. Największe ilości kruszyw zużywa budownictwo i drogownictwo, ale również w innych gałęziach gospodarki kruszywa są ważnym surowcem. Ograniczone zasoby surowców mineralnych możliwych do wydobycia w UE powodują, że ostatnio coraz większą uwagę przywiązuje się do racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi i wykorzystania surowców wtórnych. Polityka surowcowa UE w dokumencie z 2008 roku, jako jeden z głównych celów przewiduje maksymalne wykorzystanie surowców wtórnych do produkcji wyrobów o jakości nie ustępującej produktom z surowców naturalnych. W artykule przedstawiono obecny stan produkcji i zastosowania kruszyw z surowców wtórnych [odpadowych] w Polsce na tle produkcji tych kruszyw w Unii Europejskiej. Szczególną uwagę zwrócono na podział i nazewnictwo poszczególnych grup kruszyw [sztuczne, wtórne, z recyklingu], ogólnie nazwanych kruszywami alternatywnymi w porównaniu do kruszyw naturalnych [żwirowo-piaskowych i łamanych]. Kruszywa alternatywne stanowią uzupełnienie produkcji i zużycia kruszyw naturalnych, a ich produkcja wpisuje się w podstawowe cele i zasady racjonalnej gospodarki odpadami polegającej miedzy innymi na: minimalizacji wielkości odpadów, minimalizacji ich wpływy na środowisko, odzysk zgodny z zasadami ochrony środowiska. W krajach z rozwiniętą gospodarką i dużą świadomością ekologiczną produkcja kruszyw alternatywnych stanowi znaczący odsetek łącznej produkcji kruszyw. Wyróżniającymi się pod tym względem krajami są Wielka Brytania i Holandia, w których udział kruszyw alternatywnych stanowi około 25% łącznej produkcji kruszyw. W Polsce wskaźnik ten wynosi niespełna 12% [około 30 min ton]. W najbliższych latach może jednak nastąpić zmniejszenie produkcji kruszyw z odpadów wydobywczych i hutniczych, co związane jest z wyczerpywaniem się bazy zasobowej starych składowisk i hałd dogodnych do eksploatacji (rozbiórki). Uzupełnienie utraconych zdolności produkcyjnych może nastąpić poprzez wzrost wykorzystania kruszyw z recyklingu, jak również większe wykorzystanie odpadów wydobywczych z bieżącej produkcji węgla kamiennego, a także produkcji kruszyw lekkich z osadów ściekowych, dennych itp.

EN

In management of mineral resources, an important role is played by mineral aggregates due to the scale of production and consumption [6-7 Mg per person a year on average]. The annual extraction of aggregates is estimated at the level of 40 billion tons, which constitutes approximately 2/3 of global extraction of all mine resources. More often many countries face the problem of national or local shortage of natural resources of aggregates. The largest amounts of aggregates are used in the civil engineering and road construction industries but also in other industry branches they are an important raw material. Limited mineral resources possible to be extracted in the EU are the reason why recently, more attention has been drawn to reasonable management of natural resources and the usage of recyclables. The EU resource policy in a document from 2008 anticipates, as one of the main goals, the maximum use of recyclables for production of goods offering quality which is not worse that the quality of goods made from natural resources. The article presents the current state of production and application of aggregates made of waste recyclables in Poland as compared to the production of such aggregates in the European Union. Particular attention was drawn to the division and names of particular aggregate groups (artificial, from waste or re cycled aggregates), generally called alternative aggregates as compared to natural aggregates (sand and gravel mix, crushed stone aggregate]. Alternative aggregates are a supplement of production and consumption of natural aggregates while their production meets the basic aims and principles of reasonable waste management which consists in the following: minimising the volume of waste, minimising its impact on the environment, recovery compliant-with the principles of environmental protection. In countries with developed economy and high eco-awareness, the production of alternative aggregates constitutes a significant share of the total aggregate production. Great Britain and the Netherland stand out in this respect, and their share of alternative aggregates is approximately 25% of total aggregate production. In Poland, this index is only 12% (approximately 30 million tons). Nevertheless, in the upcoming years aggregate production using extraction and steel waste may be reduced which is connected with exhaustion of the resource base of old dumping sites and heaps which allow exploitation (removal). The lost production capacities may be supplemented by increasing the use of recycled aggregate as well as higher use of extraction waste from the existing production of hard coal, as well as the production of light aggregates from sewage deposits and bottom sediments etc.

15

Sezonowość w technologii produkcji, transporcie, składowaniu i sprzedaży kruszyw naturalnych

Stachowski M.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

Nr 4

20--24

PL

Kruszywa niewątpliwie stanowią materiał, który można określić mianem sezonowego. Dominujący czas pod względem produkcji, sprzedaży i stosowania to okres od początku kwietnia do końca września. Ma to oczywiście związek z sezonowością branży budowlanej, której kruszywa stanowią nieodłączny element.

EN

Undoubtedly aggregates are materials that can be referred to as seasonal. Their prevailing production, sales and use season covers the period form early April till late September. It is obviously associated with the seasonal nature of the construction sector, for which aggregates constitute an inherent component.

16

Plany w gospodarce wodnej a wydobywanie kruszyw naturalnych

Dyka M.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

Nr 1

24--29

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest przedstawieniu dokumentów planistycznych oraz omówieniu wpływu wynikających z nich ustaleń na treść zgód administracyjnych wymaganych do eksploatacji kopalin.

17

Ocena lokalizacji produkcji kruszyw w relacji kopalnie – odbiorcy

Stryszewski M.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2016

|

Nr 2

70--74

PL

Artykuł prezentuje wyniki wieloletnich prac nad problemem dostosowania lokalizacji produkcji kruszyw naturalnych do lokalizacji odbiorców. Istnieje naturalna tendencja dostosowywania produkcji kruszyw do lokalizacji odbiorców polegająca na pozyskiwaniu ich możliwie blisko odbiorców. Proces ten podlega jednak zakłóceniom, gdyż miejsca występowania kruszyw są często wykorzystywane do innych celów, np. wypoczynkowych, a udokumentowane zasoby są z reguły tracone do wykorzystania w gospodarce. Istnieje wówczas konieczność korzystania z innych, zwykle bardziej odległych, miejsc występowania kruszywa, co zwiększa koszty transportu.

EN

The article presents the results of many years of working on the problem of adapting the location of natural aggregates production to the location of customers. In the literature, this problem has been rarely undertaken. There is a natural tendency to adapt the production of aggregates to the location of customers by acquiring aggregates as close as possible to their recipients. This process, however, is subjected to interference, as the locations of aggregates are often used for leisure, recreation, are environmentally protected or under construction, and the documented resources are, as a rule, not used in the economy. Therefore it is necessary to use other, usually more distant, places of aggregate occurrence, which increases the transportation costs. There is a need for the legal protection of aggregates resources (i.e. protection of the lithosphere) used in the economy, similar to the legal protection of the resources of atmosphere, hydrosphere, and living nature.

18

Górnictwo kruszyw w Polsce – szanse i zagrożenia

Kozioł W., Machniak Ł., Borcz A., Baic I.

Inżynieria Mineralna

|

2016

|

R. 17, nr 2

175--182

PL

Niniejszy artykuł przedstawia rozwój wydobycia i produkcji kruszyw w Polsce na tle kształtowania się produkcji kruszyw w wybranych krajach Unii Europejskiej. Kruszywa mają szerokie zastosowanie w wielu branżach przemysłowych. Są największą na świecie grupą eksploatowanych kopalin, a ich globalne wydobycie szacowane jest na poziomie ponad 20 mld Mg rocznie, z czego w Europie kształtuje się na poziomie 3,7 mld Mg/rok. W Polsce produkcja kruszyw w 2015r wyniosła ponad 0,23 mld Mg/rok i od lat 90. XX wieku wzrosła prawie czterokrotnie. W artykule zwrócono uwagę na rolę i znaczenie kruszyw naturalnych w gospodarce krajowej. Scharakteryzowano zmiany regionalne i jakościowe wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce. W latach 2011–2015 wydobycie kruszyw naturalnych uległo głównie spadkowi – w czterech województwach nawet ponad 50%. Województwa utrzymują generalnie stałe pozycje w rankingu jeżeli chodzi o produkcję kruszyw łamanych. Istotną część artykułu stanowi analiza szans i zagrożeń produkcji kruszyw w Polsce, której nie grozi tak drastyczny spadek zapotrzebowania na kruszywa jak innym krajom Europy. Wynika to z faktu możliwości korzystania ze środków unijnych w najbliższych latach, jednak i po tym okresie prognozuje się nadal spore zapotrzebowanie wynikające z konieczności: rozbudowy i powiększenia obszarów szybkich dróg i obwodnic dużych miast, budowy inwestycji energetycznych oraz konieczności budowy mieszkań, których w Polsce jest zdecydowanie za mało. Niemniej pojawiają się również utrudnienia wynikające choćby z pogarszania się jakości złóż kruszyw naturalnych, czy wzrost głębokości eksploatacji i konieczność urabiania złóż trudno urabialnych, które wymagają zmiany technologii wydobycia, co przekłada się na wzrost kosztów produkcji. Istotnym elementem jest brak możliwości modyfikowania parków maszynowych przez kopalnie o dużych możliwościach produkcyjnych, w których sprzedaż kruszyw po niskich cenach wystarcza zaledwie na pokrycie kosztów zmiennych produkcji.

EN

This article presents the development of extraction and production of natural aggregates in Poland on the background of the formation of aggregates production in selected countries of the European Union. Aggregates are widely used in many industrial sectors. They are the world's largest group of exploited minerals, and their global production stands at more than 20 billion Mg per year, of which Europe stands at 3,7 billion Mg/year. In Poland, the production of aggregates stands at over 0,23 billion Mg/year (2015 year), and since the 90s of the twentieth century it grew almost four times. In this article attention was paid to the role and importance of natural aggregates in the national economics. Changes in the regional and qualitative extraction of sand and gravel aggregates in Poland were characterized. In period 2011–2015 extraction of natural aggregates has mostly decreased – in four provinces even more than 50%. The voivodeships remain generally on fixed positions in the ranking when it comes to the production of crushed stones aggregates. An important part of the article is description of the opportunities and threats of aggregates production in Poland, which threatened not so drastic decrease in demand for aggregates like in the other countries of Europe. This is due to the possibility of using EU funds in the coming years, however and after this period forecasts are showing still considerable demand resulting from the need to: expansion and enlargement of areas of fast roads and bypasses of major cities, construction of energy investments and the need for housing constructions, which in Poland are definitely not enough. However, there are also difficulties resulting even with the deterioration in the quality of deposits of natural aggregates, or an increase in the depth of exploitation and the need for excavate of deposits difficult to mine that require changes in production technology, which results into an increase in production costs. An important element is the lack of ability to modify machine parks by mines with high production capacity, in which the aggregate trade at low prices is sufficient just to cover the variable costs of production.

19

Wydobywanie kruszyw naturalnych a przepisy prawa ochrony środowiska w 2015 roku

Dyka M.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2015

|

Nr 3

74--79

PL

Artykuł przedstawia wymagania stawiane przedsiębiorcom z branży kruszyw w 2015 roku przez przepisy z zakresu ochrony środowiska. Legalizacja wydobycia kruszyw wymaga bowiem uzyskania sporej liczby decyzji, bez których rozpoczęcie działalności może zostać zablokowane.

20

Kruszywa naturalne i sztuczne i ich zastosowanie w drogownictwie. Cz. I

Pietrzyk-Sokulska E.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2015

|

Nr 4

31--37

PL

Artykuł prezentuje możliwości zastosowania kruszyw naturalnych oraz przede wszystkim kruszyw alternatywnych w drogownictwie. Przedstawia zapotrzebowanie na kruszywa niezbędne do modernizacji i budowy nowoczesnej sieci dróg w Polsce, rodzaje odpadów przemysłowych wykorzystanych w drogownictwie oraz doświadczenia zagraniczne.