Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Simulating Filtration to Evaluate Hydrodynamic Indices of the Underground Gas Storage Operation

Sadovenko Іvan, Inkin Оlexander, Dereviahina Nataliia

Inżynieria Mineralna

|

2023

|

no. 1

97--102

EN

The research objective is to develop and test mathematical model of gas storage in the layered aquifer with poorly permeable interlayer if plane-parallel and axisymmetric filtration takes place. The paper evaluates the gas-hydrodynamic operational indices of the underground gas storages within aquifers in the South East Ukraine. Comprehensive approach has been applied involving collection, systematization, and analysis of actual data on filtration and physicomechanical properties of enclosing rocks impacting formation of natural and technogenic deposits as well as analytical and numerical methods to solve equations of the gas-water contact shift under different conditions. A gas-hydrodynamic model of underground gas storage within the nonuniform aquifer has been substantiated to calculate its cyclic operation in the three-layered seam taking into consideration crossflows through a poorly permeable stopping. The calculation results show significant impact of characteristics of the layered porous environment on the gas water contact transfer through certain seams. The derived new technique linearizing a system of differential equations to identify pressure within a reservoir is generalization of the earlier applied procedures with introduction of ‘boundary schemes’. The calculation results demonstrate significant impact of the layered porous environment on the gas water contact transfer through certain seams. The findings may be applied while making evaluations at the stage of gas storage design within aquifers.

PL

Celem badań jest opracowanie i przetestowanie modelu matematycznego magazynowania gazu w warstwie wodonośnej ze słabo przepuszczalną międzywarstwą, przy założeniu filtracji płasko-rownóległej i osiowo-symetrycznej. W artykule dokonano oceny gazowo-hydrodynamicznych wskaźników eksploatacyjnych podziemnych magazynów gazu w warstwach wodonośnych południowo- wschodniej Ukrainy. Zastosowano kompleksowe podejście polegające na zebraniu, usystematyzowaniu i analizie rzeczywistych danych, dotyczących właściwości filtracyjnych i fizykomechanicznych skał otaczających, wpływających na powstawanie osadów naturalnych i technogenicznych, a także analityczne i numeryczne metody rozwiązywania równań przesunięcia kontaktu gaz-woda w rożnych warunkach. Model gazowo-hydrodynamiczny podziemnego magazynowania gazu w niejednorodnej warstwie wodonośnej został uzasadniony w celu obliczenia jego cyklicznej pracy w pokładzie trójwarstwowym z uwzględnieniem przepływów krzyżowych przez słabo przepuszczalną zaporę. Wyniki obliczeń wskazują na istotny wpływ charakterystyk warstwowego środowiska porowatego na kontakt gazu z wodą przez określone pokłady. Nową techniką linearyzującą układ równań różniczkowych do identyfikacji ciśnienia w zbiorniku jest uogólnienie wcześniej stosowanych procedur poprzez wprowadzenie „schematów brzegowych”. Wyniki obliczeń wskazują na istotny wpływ warstwowego środowiska porowatego na kontakt gazu z wodą przez określone pokłady. Uzyskane wyniki mogą być wykorzystane przy dokonywaniu ocen na etapie projektowania magazynów gazu w warstwach wodonośnych.

2

The history of UGS Strachocina investment as an example of success achieved by cooperation between a western company and Polish oil and gas companies

Filar Bogdan, Miziołek Mariusz, Kawecki Mieczysław, Piaskowy Marek

Nafta-Gaz

|

2021

|

R. 77, nr 11

760--764

EN

In 2006 Oil and Gas Institute, Underground Gas Storage Department was given the task of designing the UGS Strachocina working volume, production and injection rates enlargement. Gas storage Strachocina is located in the south eastern part of Poland, near Sanok. The UGS Department ran some analysis before that date, which gave us the answer that the old vertical well technology would not be enough to achieve investment success. We knew that we needed to use horizontal well technology in which we had no experience at all. At that time there were only a few horizontal wells drilled in Poland. We decided to start cooperation with the company Baker Hughes, and asked them to help us to design the drilling technology and well completions. We knew that we needed to drill 8 horizontal wells in difficult reservoir conditions. Based on Baker Hughes’ recommendations, the EXALO Polish drilling company’s experience and the Institute’s knowledge of storage reservoir geology, the trajectories of 8 new wells were designed. Working with Baker Hughes, we designed the well completion based on expandable filters, the second time this type of completion technology had been used in the world at that time. During drilling, we were prepared for drilling fluid losses because of the extensive Strachocina reservoir’s natural fracture system. The investment was in doubt during the drilling of the first two horizontal wells because of huge drilling fluid losses and the inability of drilling the horizontal section length as designed. We lost 4000 cubic metres of drilling fluid in a one single well. During the drilling of the 2 nd well, we asked Baker Hughes to help us to improve the drilling technology. Our partners from Baker Hughes prepared the solution in 3 weeks, and so we were able to use this new technology on the 3rd well drilled. It turned out that we could drill a longer horizontal section with less drilling fluid loss. The paper will show the idea of the project, the team building process, the project problems solved by the team, decisions made during the UGS Strachocina investment and the results. It will show how combining “western” technology and experience with “eastern” knowledge created a success story for all partners.

PL

W 2006 roku Instytutowi Nafty i Gazu, Zakładowi Podziemnego Magazynowania Gazu, powierzono zadanie zaprojektowania rozbudowy PMG Strachocina poprzez powiększenie pojemności czynnej i zwiększenie mocy zatłaczania oraz odbioru gazu. Magazyn gazu Strachocina zlokalizowany jest w południowo-wschodniej Polsce, niedaleko Sanoka. Zakład Podziemnego Magazynowania Gazu przeprowadził analizę eksploatacji PMG Strachocina do roku 2006. Wykonana analiza dała odpowiedź, że stara technologia odwiertów pionowych nie wystarczy do osiągnięcia sukcesu inwestycyjnego, polegającego na rozbudowie magazynu Strachocina. Zakład PMG wiedział, że musi skorzystać z technologii odwiertów poziomych, w której nie posiadał żadnego doświadczenia. W tym czasie wykonano w Polsce tylko kilka odwiertów poziomych. Postanowiliśmy nawiązać współpracę z firmą Baker Hughes i poprosiliśmy ją o pomoc w zaprojektowaniu technologii wiercenia i wykonania odwiertów. Zespół Zakładu PMG obliczył, że musi zostać odwierconych 8 otworów horyzontalnych, w trudnych warunkach geologicznych. Na podstawie zaleceń Baker Hughes, doświadczeń polskiej firmy wiertniczej Exalo oraz wiedzy Instytutu z zakresu geologii PMG Strachocina zaprojektowano trajektorię 8 nowych odwiertów. Współpracując z Baker Hughes, wspólnie zaprojektowaliśmy udostępnienie horyzontów magazynowych z wykorzystaniem technologii filtrów poszerzalnych. W tamtym czasie technologia ta została zastosowana na świecie po raz drugi. Podczas wiercenia byliśmy przygotowani na ucieczki płynów wiertniczych ze względu na rozległy system naturalnych spękań występujących w horyzontach magazynu Strachocina. Osiągnięcie parametrów inwestycyjnych było zagrożone podczas wiercenia dwóch pierwszych odwiertów poziomych ze względu na duże straty płuczki wiertniczej oraz niemożność odwiercenia projektowanej długości odcinka poziomego. W jednym odwiercie straciliśmy 4000 metrów sześciennych płuczki wiertniczej. Podczas wiercenia drugiego odwiertu poprosiliśmy firmę Baker Hughes o pomoc w udoskonaleniu technologii wiercenia. Nasi partnerzy z Baker Hughes przygotowali rozwiązanie w 3 tygodnie. W związku z tym udoskonalona technologia została zastosowana podczas wiercenia trzeciego odwiertu. Okazało się, że możemy wywiercić dłuższy odcinek poziomy z mniejszymi stratami płynu wiertniczego. W artykule przedstawiona została idea projektu, proces budowania zespołu, problemy projektowe rozwiązane przez zespół, decyzje podjęte w trakcie realizacji rozbudowy PMG Strachocina oraz ich rezultaty. Głównym celem publikacji jest pokazanie, jak połączenie „zachodniej” technologii i doświadczenia ze „wschodnią” wiedzą tworzy historię sukcesu wszystkich partnerów.

3

Podziemne Magazyny Gazu – rola w systemie gazowniczym i określenie ich niezbędnych parametrów

Kiełbik Andrzej, Osiadacz Andrzej

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2020

|

Nr 12

2--9

PL

W artykule opisano nierównomierności zużycia gazu, odbieranego z systemu przesyłowego wysokiego ciśnienia, przez różne kategorie odbiorców. Analizy oparto o szczegółowe dane zużycia gazu na wszystkich stacjach red-pom I-go stopnia w latach 2006-2012. Przeanalizowano wpływ temperatury zewnętrznej na profil roczny nierównomierności zużycia gazu oraz oszacowano wartość Ekwiwalentnej Pojemności Magazynowej (EPM) dla każdej z pięciu kategorii odbiorców końcowych. W artykule zaprezentowano także skorygowane współczynniki EPM oraz współczynniki nierównomierności dobowej Wnd dla najzimniejszego okresu grzewczego z ostatnich dwudziestu lat. Przeprowadzona analiza służy do określenia metodologii szacowania wymaganych parametrów Podziemnych Magazynów Gazu w zakresie ich pojemności, na podstawie prognozy zużycia gazu. Może zostać wykorzystana do szacowania potrzeb magazynowania gazu wynikającego z długoletnich planów pokrywania zapotrzebowania na energię pierwotną przez gaz ziemny, a co za tym idzie, planowania rozbudowy pojemności magazynowej niezbędnej do bilansowania systemu gazowniczego, wynikającego z nierównomierności zużycia gazu.

EN

The article describes the unevenness of consumption of gas received from the high-pressure transmission system by different categories of customers. The analyses were based on detailed data of gas consumption at all 1st degree red-pom stations in the years 2006-2012. The influence of external temperature on the annual profile of uneven gas consumption was analysed and the value of the Equivalent Storage Capacity (EPM) was estimated for each of the five categories of end users. The article also presents the corrected EPM coefficients and the Wnd daily imbalance coefficients for the coldest heating period of the last 20 years. The analysis is used to determine the methodology for estimating the required parameters of Underground Gas Storage Facilities in terms of their capacity on the basis of gas consumption forecasts. It can be used to estimate the gas storage needs resulting from long-term plans to cover the demand for primary energy by natural gas, and thus to plan the development of storage capacity necessary to balance the gas system resulting from uneven gas consumption.

4

Eksploracja danych w prognozowaniu cen gazu i usług magazynowania gazu

Paliński A.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2016

|

nr 209 wyd. konferencyjne

857--861

PL

Celem referatu jest prezentacja tendencji światowych dotyczących hurtowni danych i eksploracji danych w przemyśle naftowym i gazowniczym oraz analiza możliwości wykorzystania narzędzi zaawansowanej eksploracji danych do prognozowania cen gazu i usług podziemnego magazynowania gazu na polskim rynku.

EN

The aim of the paper is to present global trends on data warehousing and data mining in the oil and gas industry and to analyze the possibilities of utilization of advanced data mining tools for forecasting of prices of natural gas and underground gas storage services on the Polish market.

5

Kto napełni ukraińskie magazyny gazu?

Kaliski M., Sikora M.P., Sikora A.P.

Polityka Energetyczna

|

2015

|

T. 18, z. 3

61--74

PL

Artykuł porusza kwestie konieczności zmagazynowania odpowiedniej ilości gazu ziemnego w ukraińskich i także europejskich podziemnych magazynach gazu na sezon zimowy 2015/2016. Kryzys finansowy, który rozwijał się od 2007 r., wycisnął swoje piętno w wielu krajach na całym świecie. Dotknął również Ukrainę, która borykała się już wtedy z poważnym kryzysem politycznym. Dla państwa, powierzchniowo prawie dwa razy większego od Polski oraz o porównywalnej liczbie zaludnienia, czynniki polityczno-ekonomiczne bardzo szybko wpłynęły na gospodarkę i ekonomię. Dane przytoczone przez autorów oznaczają, że ukraiński przemysł bardzo opóźniony technologicznie kieruje się w stronę upadku. Spadek dynamiki zużycia gazu w przemyśle to 55%. Ale kraj bez przemysłu nie jest w stanie funkcjonować w dzisiejszych warunkach ekonomicznych. Media, słusznie, interesują się dziś sytuacją w Chinach, w Grecji zapominają jednak ostatnio, że tuż przy granicy z Unią Europejską kolejny kraj może niedługo „zbankrutować”. Różnica jest tylko taka, że na Ukrainie nie ma euro, ale jest za to regularna wojna. W cieniu greckiej tragedii rodzi się więc pytanie czy Ukraina jest w stanie wypełnić wystarczająco magazyny gazu by przetrwać zbliżającą się zimę? A przede wszystkim – kto za to zapłaci? Ukraiń- cy zdają sobie doskonale sprawę z możliwego problemu. Cały czas negocjują zwiększenie dostaw gazu z Europy starając się wykorzystać wszystkie technicznie możliwe połączenia, starając się zmusić UE do ich sfinansowania bo GAZPROM powiedział kategoryczne nie. Brane są pod uwagę połączenia z Rumunią – pojawiła się nawet propozycja wysyłania gazu przez litewski terminal LNG w Kłajpedzie. Gaz mógłby być przesyłany przez terytorium Białorusi.

EN

In this paper one can find a description of possible problems with underground natural gas storage volumes in Ukrainian and in the European facilities for the winter season 2015/2016. The financial crisis that has developed since 2007 imprinted its mark in many countries around the world. It has also affected Ukraine, which was already grappling with a serious political crisis. This country with its surface nearly two times larger than Poland, with a similar sized population, had political and other various factors rapidly affecting its economy. The data cited by the authors indicates that Ukrainian industry is very technologically underdeveloped and with a high probability of collapse. The example mentioned in the paper is a decline in gas consumption in this industry. Consequently, it is argued that a country without industry is not able to function in today’s economic conditions. The media, today mainly interested in the situation in China or in Greece, has recently forgotten that near the European border, a country with aspirations for joining the European Union may soon go bankrupt. The only difference between Greece and Ukraine is that in Ukraine there is no euro, but there is a war! In the shadow of the Greek tragedy, the question arises as to whether Ukraine will be able to fill its gas storages enough to survive the approaching winter. And who is ready to pay for it? Ukrainians seem well aware of the possible problem. They are constantly negotiating to increase gas supplies from Europe, trying to take advantage of all possible technical combinations, demanding for the EU to finance them because GAZPROM has categorically declined to do so. To solve the problem, connections are taken into account such as with Romania, sending gas through the LNG terminal in Klaipeda, or transporting natural gas through the territory of Belarus.

6

LNG fueled offshore supply vessels

Pawelski J.

Logistyka

|

2015

|

nr 3

3767--3773, CD 1

EN

LNG as alternative fuel for offshore is cheaper option to marine gas oil. Gas price is approximately half of MGO and air pollutants low emission levels comply with new regulations without investment in scrubbers and catalytic converters. Offshore supply vessels have limited size and accommodation of exhaust gas cleaning equipments is difficult without loosing too much cargo space. Typical offshore vessels are powered by dual-fuel engines to extend their endurance and higher reliability whilst alongside offshore installation. Due to limited space on deck LNG fuel tank is hidden inside the hull. Fuel gas installation requires secondary barriers whenever is possible. Such barriers are difficult to implement inside engine room and other protective measures are needed like gas sensors, ESD, augmented ventilation. LNG as fuel shows very good safety record despite numerous hazards associated with liquefied natural gas.

PL

LNG jako paliwo dla przemysłu offshorowego jest tańszą opcją w stosunku do oleju gazowego do napędu statków. Cena gazu jest w przybliżeniu o połowę niższa od oleju gazowego i poziom emisji substancji szkodliwych jest w granicach określonych przepisami, bez konieczniości użycia płóczek gazów spalinowych oraz konwerterów katalitycznych. Jednostki offshorowe maja ograniczone rozmiary i umieszczenie na nich urządzeń do oczyszczania gazów spalinowych jest trudne bez uszczuplania przestrzeni ładunkowej. Typowe jednostki offshorowe napędzane sa silnikami dwupaliwowymi w celu zwiększenia ich zasięgu oraz niezawodności podczas przebywania w pobliżu instalacji naftowych. Z powodu ograniczonej ilości miejsca na pokładzie, zbiorniki gazu umieszczane sa wewnątrz kadłuba. Gazowe instalacje paliwowe wymagają stosowania wtórnych barier, gdziekolwiek jest to możliwe. Takie bariery sa trudne do zrealizowania wewnątrz pomieszczeń siłowni i inne środki ochronne musza tam być stosowane, takie jak: czujniki gazowe, automatyczne systemy wyłączania, wzmocniona wentylacja. LNG jako paliwo posiada dobrą historię bezpieczeństwa pomimo licznych zagrożeń związanych z zastosowaniem skroplonego gazu ziemnego.

7

Kawerna dla wodoru

Górowska K.

Energetyka Cieplna i Zawodowa

|

2015

|

Nr 2

80--84

PL

Wodór – paliwo przyszłości? Zasobniki energii – energetyka przyszłości? Te pytania pojawiają się nie od dziś, nie tylko w świecie nauki, ale również w świecie energetyki, czyli zarówno w polityce, ekonomii, jak i technologii.

8

Prognozy zapotrzebowania na podziemne magazynowanie gazu w Polsce na tle sytuacji bieżącej i scenariuszy rozwoju rynku gazowego

Kosowski P., Stopa J., Rychlicki S.

Rynek Energii

|

2013

|

Nr 5

117--123

PL

W artykule przedstawiono analizę bieżącej sytuacji na rynku gazu w Polsce oraz wykorzystania podziemnych magazynów gazu. Opracowano również prognozy przyszłego zapotrzebowania na pojemności czynne magazynów w zależności od różnych scenariuszy rozwoju rynku gazowego. Zużycie gazu ziemnego w Polsce w ostatnich dwóch dekadach wykazuje trend wzrostowy, choć na tle innych państw europejskich można je uznać za stosunkowo niewielkie. Podziemne magazyny gazu wykorzystywane są obecnie do wypełniania podstawowych funkcji tzn. regulacji wahań sezonowych, wydobycia i przesyłu. Zwiększenie zużycia gazu ziemnego i rozwój rynku spowodują wzrost zapotrzebowania na pojemności magazynów gazu. Jego skala będzie zależeć od wielu zmiennych, w tym: wielkości konsumpcji, jej struktury i zmienności; stopnia rozwoju rynku gazowego. W przypadku, gdy rynek gazowy będzie się rozwijał zgodnie z optymistycznymi prognozami, a także dojdzie do uruchomienia komercyjnej produkcji gazu niekonwencjonalnego w Polsce, w niedalekiej przyszłości pojawi się pilna potrzeba intensywnej rozbudowy magazynów gazu, nieporównywalnej w skali do obecnie prowadzonych inwestycji.

EN

The article gives an analysis of the current situation on the gas market in Poland and use of underground gas storage. Author also developed forecast of the future demand for storage capacities depending on different scenarios for the development of the gas market. Natural gas consumption in Poland in the past two decades has been showing a rising trend, although compared with other European countries it can be considered to be relatively small. Underground gas storages are used now to carry out basic functions, ie.: regulation of seasonal fluctuations, the extraction and transmission. The growth of natural gas consumption and the development of the gas market will increase demand for gas storage capacity. Its scale will depend on many variables, including: consumption, its structure and variability; the degree of development of the market. In the case where the gas market will be developing according to the best estimates, and also the commercial production of unconventional gas in our country will have started there will be an urgent need for intensive development of gas storage facilities, incomparable in the scale to ongoing investments.

9

Analiza zmienności polskich pokładów soli kamiennej w aspekcie magazynowania gazu

Ślizowski J., Urbańczyk K., Lankof L., Serbin K.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2011

|

T. 28, z. 1-2

431-443

PL

Do chwili obecnej jedynymi mapami geologicznymi wykorzystywanymi przy projektowaniu lokalizacji podziemnych magazynów gazu w pokładach soli kamiennej były mapy miąższościowe i mapy głębokości stropu lub spągu pokładów. Na ich podstawie wytypowano m.in. potencjalne lokalizacje takich magazynów na monoklinie przedsudeckiej i wyniesieniu Łeby. Dane te nie pozwalają jednak na określenie optymalnej lokalizacji, która w przypadku komór magazynowych gazu jest wypadkową miąższości i głębokości posadowienia. W publikacji przedstawiony zostanie sposób konstrukcji map ilustrujących atrakcyjność analizowanych rejonów pod kątem krótko- i długotrwałej pojemności magazynowej. Zaprezentowane rezultaty stanowią pierwszy etap prac i dotyczą wyłącznie analizy warunków geologiczno-górniczych.

EN

Until now, the only geological maps used in design of the location of underground gas storage facility in rock salt beds were contour maps showing thickness and depth of the deposit. On their basis, the possible locations of such storage facilities on the Foresudetic Monocline and the Leba elevation have been selected. Nevertheless, these types of maps are not sufficient enough to determine the optimal location, which in the case of gas storage caverns is a function of thickness and depth of the deposit. In the paper it is explained how maps of the attractiveness of the regions in terms of short-term and long-term storage capacity have been constructed. The presented results represent the first stage of the research and relate only to the analysis of geological and mining conditions.

10

Symulacyjne modelowanie procesu konwersji złoża na PMG i regularnej jego pracy, z udziałem CO2 jako gazu buforowego. Część II - Symulacyjne prognozy pracy magazynu

Gołąbek A., Miłek K., Szott W.

Nafta-Gaz

|

2011

|

R. 67, nr 4

240-248

PL

W pracy podjęto zagadnienie modelowania konwersji częściowo wyeksploatowanego złoża gazu ziemnego na podziemny magazyn gazu wysokometanowego, z wykorzystaniem CO2 jako gazu buforowego. W tym celu zbudowano model symulacyjny wybranej struktury (złoża gazu ziemnego), odtworzono historię eksploatacji złoża oraz wykonano prognozy symulacyjne. Symulacje prognostyczne podzielono na dwa etapy, z czego pierwszy dotyczył tworzenia poduszki buforowej magazynu, a drugi - późniejszej jego pracy. W pierwszym etapie wykonano szereg symulacji, z których wybrano dwa "optymalne" warianty, zróżnicowane ze względu na lokalizację oraz udział odwiertów w zatłaczaniu dwutlenku węgla. W etapie drugim wykonano sześć symulacji prognostycznych, przedstawiających różne warianty sterowania pracą utworzonego PMG, mających na celu uzyskanie jak najwyższej jakości gazu odbieranego w regularnych cyklach pracy.

EN

The paper addresses the subject of the conversion a of partially depleted natural gas reservoir into a UGS reservoir with the application of CO2 as the cushion gas. For this purpose a realistic structure was selected and its simulation model was constructed. The model was history matched against the production data from multi-year depletion of the reservoir then the prediction stage was performed for both the conversion process and the regular operation of the UGS. In this, 2nd part of the paper six various scenarios of UGS regular operation are presented. Based on their results final discussion and conclusions were included.

11

Nowoczesne technologie w inżynierii gazowniczej - w magazynowaniu, przesyle, dystrybucji oraz użytkowaniu paliw gazowych

Nagy S., Witek M.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2010

|

R. 13, Nr 12 (152)

4-10

12

Działalność magazynowania gazu w ramach PGNiG SA, jako operatora systemu magazynowania dla gazu wysokometanowego

Rokosz W.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 5

345-351

PL

Wydzielenie Operatora Systemu Magazynowania Gazu było bezpośrednią konsekwencją implementowania zasad określonych w dyrektywie 2003/55/WE. Na bazie istniejących regulacji („Prawo energetyczne”, wraz z rozporządzeniami wykonawczymi), z uwzględnieniem Noty Dyrekcji Generalnej ds. Energii i Transportu w sprawie dyrektyw 2003/54/WE i 2003/55/WE dotyczących rynku wewnętrznego energii elektrycznej i gazu ziemnego w zakresie dostępu stron trzecich do instalacji magazynowych (z 16.01.2004 r.), został przygotowany „Regulamin świadczenia usług magazynowania” i taryfa magazynowa. Rzeczony regulamin został poddany konsultacjom społecznym. Na podstawie tak przygotowanych zasad przeprowadzono postępowanie w celu udostępnienia zdolności instalacji magazynowych. Nowa dyrektywa gazowa oraz nowe regulacje dotyczące rynku gazowniczego wymagają przygotowania daleko idących zmian w zakresie formy prawnej przedsiębiorstwa, które zajmuje się świadczeniem usług magazynowania gazu, oraz w zakresie dostępu stron trzecich do instalacji magazynowych, w tym do zakresu usług magazynowania gazu, udostępniania informacji dotyczących wykorzystania magazynów gazu, a także ustanowienia wtórnego rynku obrotu usługami magazynowymi. Realizowane inwestycje w zakresie magazynów gazu pozwolą na zwiększenie wolumenu zdolności magazynowych, które na zasadach TPA będą oferowane uczestnikom rynku gazowego. Nowe regulacje w zakresie dostępu stron trzecich do instalacji magazynowych z pewnością zmienią obraz działalności w zakresie magazynowania gazu.

EN

The unbundling of the Storage System Operator was a direct consequence of the implementation of the provisions set out in Directive 2003/55/EC. On the basis of the existing regulations (the Energy Law together with the related secondary regulations), having regard to the Note of DG Energy & Transport on Directives 2003/54/EC and 2003/55/EC on the internal market in electricity and natural gas' of 16 January 2004 concerning to third-party access to storage facilities, the Storage Service Rules and the Storage Services Tariff were prepared. The Rules were subject to a public consultation process. Subsequently, a procedure to offer the available storage capacity was carried out on the basis of the so established rules. The new gas directive and the new regulations applicable to the gas market call for further far-reaching change in the legal status of the undertaking involved in the provision of gas storage services and with regard to third-party access to storage facilities, including the access to gas storage services, disclosure of information on gas storage capacity utilisation and the creation of a secondary market for storage services. The current investments in gas storage will lead to the development of additional storage capacity, which will be offered to gas market players on a TPA basis. The new regulations with regard to third-party access to storage facilities will surely change the landscape of gas storage business.

13

Numeryczna analiza konwergencji pola komór magazynowych gazu w wysadzie solnym

Ślizowski J., Urbańczyk K., Serbin K.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2010

|

T. 26, z. 3

85-93

PL

W artykule analizowany jest całkowity ubytek objętości pola komór magazynowych gazu w wysadzie solnym, w którym komory zlokalizowane są na różnych głębokościach oraz różnią się objętością i wartościami minimalnego i maksymalnego ciśnienia magazynowania. Konwergencje poszczególnych komór opisane są formułami, będącymi iloczynem funkcji potęgowej, której argumentem jest: różnica ciśnienia pierwotnego górotworu i ciśnieniem gazu w komorze oraz wykładniczej funkcji temperatury, analogicznie jak w prawie pełzania Nortona. Współczynniki funkcji dopasowano na podstawie studium parametrycznego obejmującego: obliczenia metodą elementów skończonych dla 8 głębokości posadowienia komory (pomiędzy 750 i 1800 m p.p.t.) i kilku wartości ciśnienia magazynowanego gazu. Na obecnym etapie badań założono brak wzajemnego oddziaływania komór oraz przyjęto niezależność konwergencji względnej komory od jej objętości geometrycznej. Dopasowane współczynniki analizowanej funkcji są różne od współczynników przyjętych dla opisu prawa pełzania stacjonarnego Nortona. Przedstawiony jest przykład harmonogramu eksploatacji magazynu, zapewniający minimalizację sumarycznej konwergencji komór w trakcie ich opróżniania i napełniania. Zgodnie z oczekiwaniem w pierwszej kolejności powinny zostać opróżnianie komory położone najpłycej, w przypadku napełniania zaś odwrotnie. Występujące odstępstwa od tej reguły związane są z maksymalną dopuszczalną wydajnością poszczególnych komór, co również zostało uwzględnione w opracowanym algorytmie. Przedstawione prace są pierwszym etapem badań prowadzonych w ramach grantu badawczo-rozwojowego nr R09 01 017 01. Ich celem jest opracowanie algorytmu sterującego pracą magazynu gazu w Mogilnie zapewniającego minimalizacje jego konwergencji całkowitej.

EN

The paper presents analyses of the convergence of gas storage caverns placed in salt dome. The caverns are located at different depths which results in different values of minimum and maximum storage pressures and various total storage capacities of each cavern. The convergence of each cavern is described by formulas, which have the same shape as Norton creep law, i.e. power function of pressure difference (primary pressure in rock massif minus gas pressure in the cavern), multiplied the exponential function of temperature. Coefficients of convergence function were fitted based on parametric study including: the finite elements method calculation for the 8 deep foundations of the cavern (between 750 and 1800 m b.s.) and several values of gas storage pressure. The fitted coefficients are different from those describing the stationary creep of salt. At the current stage of research no interaction between caverns and no influence of cavern geometric volume on its relative convergence is assumed. An example of how the storage facility operation should be arranged to assure the minimal total convergence of storage caverns area during the withdrawing and injection processes are presented. Generally, as expected, the caverns located at lowest depth should be empted at first place, in the case of injection the sequence should be opposite. The exceptions from this rule are connected with the maximum withdrawal rate from the individual caverns, which is also included in the developed algorithm. Presented work is the first part of research program, aimed at developing of an algorithm to control the operation of KPMG Moglino gas storage facility to ensure a minimization of the total convergence. The work was carried out within Research and Development Project nr R09 01 017 01.

14

Efektywna pojemność komór magazynowych gazu w pokładowych złożach soli kamiennej

Ślizowski J., Serbin K., Wiśniewska M.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2010

|

T. 36, z. 3

407-417

PL

W pracy przeanalizowano możliwości magazynowania gazu w cechsztyńskich złożach soli na monoklinie przedsudeckiej (dziewięć obszarów) i w rejonie wyniesienia Łeby (cztery obszary). Rozważanymi parametrami była miąższość złoża, wpływająca na objętość komór oraz głębokość zalegania złoża, od której zależą minimalne i maksymalne ciśnienie magazynowania, a tym samym pojemność komory. Stwierdzono, że duża początkowa pojemność magazynowa, jaką można uzyskać na złożach położonych najgłębiej ulega szybkiemu spadkowi na skutek zjawiska konwergencji. Najkorzystniejsze warunki do budowy komór magazynowych na monoklinie przedsudeckiej występują w rejonie Bytomia Odrzańskiego, natomiast na wyniesieniu Łeby - w rejonie Kosakowa, gdzie rozpoczęto ich budowę. W artykule przedstawiono szacunkowe pojemności magazynowe pojedynczych komór na analizowanych złożach oraz pojemności przypadające na 1 km2 powierzchni złoża.

EN

This paper presents the perspectives for gas storage in the Zechstein salt deposits in the Fore-Sudetic Monocline (nine areas) and in the Łeba elevation region (four areas). The parameters taken into account were: the thickness of the deposit, affecting the cavern volume and the depth of the deposit that affects the minimum and maximum storage pressures, hence volume of the gas that could be stored in the cavern. It has been found that large initial storage capacities, that can be obtained from deposits located deeper, decrease rapidly due to the convergence. The most favorable conditions for location of the storage caverns at the Fore-Sudetic Monocline occur in the Bytom Odrzański region. At the Leba elevation, the most favorable conditions occur in the Kosakowo region, where construction of the storage facility has been started. To summarize the results, the estimated storage capacities of the individual caverns located in the selected regions and the storage capacities per 1 km2 of deposits surface are presented in the paper.

15

Pojemność komór magazynowych gazu w pokładzie soli na monoklinie przedsudeckiej

Ślizowski J., Wiśniewska M., Wojtuszewska K.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2009

|

nr 75

5-11

PL

W pracy określono teoretyczną pojemność jaką mogłyby mieć komory magazynowe gazu wykonane w złożach soli na monoklinie przedsudeckiej. Określone zostały pojemności początkowe komór oraz pojemności długotrwałe uwzględniające ich konwergencję. Konwergencje zostały opisane formułami będącymi iloczynem funkcji potęgowej, której argumentem jest: różnica ciśnienia pierwotnego górotworu i ciśnieniem gazu w komorze oraz wykładniczej funkcji temperatury, analogicznie jak w prawie pełzania Nortona. Stwierdzono, że głównymi czynnikami wpływającymi na pojemność komór magazynowych gazu są: miąższość wpływająca na rozmiary komory oraz głębokość złoża wpływająca na ciśnienie magazynowania i konwergencję. Zgodnie z wynikami przedstawionych obliczeń długotrwała pojemność magazynowa jaką można uzyskać na poszczególnych złożach waha się od 18,1-59,8 mln Nm3.

EN

Theoretical capacity of gas storage caverns that could be located in salt deposits of the Foresudetic Monocline was discussed in the paper. The initial capacity and the long-term capacity related to the convergence have been defined. The convergence of each cavern was described by formulas, which have the same shape as Norton creep law, i.e. power function of pressure difference (primary pressure in rock massif minus gas pressure in the cavern), multiplied the exponential function of temperature. It was found, that main factors affecting capacity of gas storage caverns are: thickness, which affects the size of the cavern, and depth of deposits which affects gas storage pressure and convergence. According to the calculations, the long-term storage capacity of selected areas varies from 18.1-59.8 mln Sm3.

16

Kontrola szczelności podziemnych struktur przeznaczonych do magazynowania paliw gazowych, metodą znacznikową i powierzchniowego monitoringu gazu glebowego

Holewa J., Rachwalski J.

Nafta-Gaz

|

2009

|

R. 65, nr 5

410--414

PL

Węglowodory mogą być magazynowane w podziemnych lub naziemnych magazynach gazu, jednak podziemne magazyny są dużo bezpieczniejsze i bardziej przyjazne dla środowiska. Węglowodory są w nich odseparowane od tlenu zawartego w powietrzu skałami, które stanowią naturalną barierę dla ognia. Bezpieczeństwo podziemnych magazynów gazu zależy głównie od ich szczelności. Najważniejszym aspektem przeprowadzonych badań było znalezienie dobrego znacznika, który mógłby służyć do wykrywania nieszczelności. Idealny znacznik nie może naturalnie występować w gazie ziemnym, ale musi mieć zbliżone do gazu właściwości fizyczne.

EN

Hydrocarbons can be stored in underground storage facilities, or in steel and concrete tank farms at the ground surface. Underground storage facilities are much safer in terms of safety and environmental protection. Hydrocarbons are separated from the oxygen in the air by several hundred meters of rock; this same natural barrier protects them from fire. Underground storage is also economical in terms of land area. The safety of the underground storage is depending mainly on the airtightness. The most important aspect of research was finding a good tracer. Ideal tracer does not exist naturally in the gas, and it has physical properties similar to the gas components.

17

Near-term storage potential for geological carbon sequestration and storage in Poland

Stopa J., Zawisza L., Wojnarowski P., Rychlicki S.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2009

|

T. 25, z. 1

169-186

EN

Of the various types of geologic formations, depleting oil and gas reservoirs has the highest near-termpotential for CO2 storing. This is due to verified trapping security and the strong base of industrial experience with injecting gases into depleted reservoirs. Saline aquifers are not fully recognized and consequently the risk of the leakage to the surface is higher for saline aquifers then for oil and gas reservoirs. In the paper, the brief characterization of the oil and gas fields in Poland have been presented in the context of CO2 storing. The estimated storage potentials have been calculated formany fields with the use of the mass balance technique. The paper presents selected statistical properties of the results and correlations between reservoir conditions and storage potential. It was found that the storage capacity for most of the known depleted reservoirs was not huge but still interesting, especially for smaller power and chemical plants.

PL

Wśród różnych typów formacji geologicznych możliwych do wykorzystania w procesie sekwestracji geologicznej, sczerpane złoża węglowodorów mają największe możliwości wykorzystania do składowania CO2. Wynika to z dużego zweryfikowanego bezpieczeństwa składowania oraz wieloletnich doświadczeń przemysłowych związanych z zatłaczaniem gazu do złóż. Rozpoznanie geologiczne głębokich poziomów wodonośnych nie jest zazwyczaj duże, co niesie ze sobą znacznie większe ryzyko ucieczki gazu w porównaniu ze złożami węglowodorów. W pracy przedstawiono charakterystykę polskich złóż węglowodorów z uwzględnieniem możliwości składowania CO2. Potencjalne pojemności składowania dla szeregu polskich złóż zostały określone w oparciu o metodę bilansu masy. Przedstawiono korelacje pomiędzy głównymi parametrami złożowymi a potencjalnymi pojemnościami magazynowymi. Z analizy wynika, iż dostępne pojemności większości złóż nie są duże, jednakże mogą być wykorzystane w skojarzeniu z mniejszymi elektrowniami i zakładami chemicznymi.

18

Niezawodność systemu, dywersyfikacja dostaw i inne problemy polskiego gazownictwa

Dobrowolski L., Brol A.

Rynek Energii

|

2006

|

nr 3

31-37

PL

W referacie omówiono sposoby zapewnienia niezawodności dostaw gazu, do odbiorców, przez systemy przesyłowe i dystrybucyjne. Omówiono korzyści i zagrożenia wynikające z stosowania różnych sposobów zapewnienia niezawodnych dostaw gazu. Omówiono również znaczenie dywersyfikacji dostaw gazu do krajowego systemu przesyłowego i jej rolę w warunkach, gdy powszechnie będzie obowiązywać zasada TPA. Przedstawiono również zagrożenia wynikające z dotychczasowej polityki dotyczącej przekształceń polskiego gazownictwa.

EN

Methods providing reliability of gas supplies for consumers due to transmission and distribution systems have been discussed in the paper as well as advantages and hazards of application of various reliable gas supplies. The paper focuses on the importance of diversification of gas supplies for the Polish transmission system and its role in the situation of the TPA validity. The paper also presents some risks resulting from the current policy concerning the transformation of the Polish gas industry.

19

Komputerowa symulacja konwersji złoża ropy naftowej na PMG z uwzględnieniem możliwości rewitalizacji ropy resztkowej

Stopa J., Wojnarowski P., Rychlicki S.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2005

|

R. 22/1

293--301

PL

W pracy wskazano na możliwe oddziaływania między ropą i gazem mogące zachodzić w wyniku cyklicznego magazynowania gazu w sczerpanym złożu ropy oraz przedstawiono komputerowy model symulacyjny wytwarzania takiego magazynu. Pokazano również wariantowe wyniki komputerowej symulacji pracy magazynu, który mógłby zostać zbudowany na jednym z polskich złóż ropy naftowej. W szczególności wyniki symulacji wskazują na możliwość uzyskania dodatkowej produkcji ropy naftowej jako efektu ubocznego procesów magazynowania gazu. Należy też liczyć się ze zmianą składu gazu magazynowanego w wyniku oddziaływania z ropą resztkową pozostałą w złożu oraz zjawisk mieszania się gazu zatłaczanego i rodzimego.

EN

In this paper the compositional simulation results of the underground storage of natural gas in depleted oil reservoir are presented. The physical phenomena, resulting in possible revitalization of the residual oil are briefly discussed. Simulation results show that during the gas withdrawal period the stripping of higher hydrocarbon components from residual oil lead to increase of the Wobbe index. Other significant effect is increasing of the oil production resulting from the UGS operations.

20

Preventive methods of H2S formation in the case of Swarzów Underground Gas Storage

Raczkowski J., Turkiewicz A., Kapusta P., Szwast R.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2004

|

R. 21/1

297-303

EN

The paper reports microbiological study of Sulphate Reducing Bacteria activity in underground gas storage and preventive action against H2S formation. Complex research was performed on natural gas reservoir in Swarzów, where one of a few gas storages in Poland had been arranged. The presence of hydrogen sulphide in the 10th cycle of UGS exploitation gave impact to search a new effective methods which might limit the microbial processes of sulphate reduction in the reservoir. Having the long-term experience, in 1995-96 operation of biocide treatment in Swarzów UGS was been completed with success. Selective biocides (quaternary ammonium compounds) were applied into the reservoir for the first time in Poland. In 1997-98 the biocide injections to exploitation wells were repeated. These operations conduced to the total elimination of Sulphate Reducing Bacteria from the formation waters and caused partial reduction of H2S content in natural gas recovered from the reservoir. In 2003 the new technology based on synergetic action of biocide, represented by triazine derivatives, and H2S Scavenger was implemented for the first time in underground environment. Practical application of this technology on 2 objects of UGS was finished with a great success. Content of hydrogen sulphide in the recovered gas and formation waters now accords with European Standards.

PL

W artykule zaprezentowano badania mikrobiologiczne dotyczące aktywności bakterii redukujących siarczany (SRB) w warunkach podziemnego magazynowania gazu oraz metody przeciwdziałania procesom generowania siarkowodoru. Kompleksowe prace badawcze przeprowadzono na złożu gazu ziemnego w Swarzowie, w którym został wytworzony jeden z kilku podziemnych zbiorników gazu ziemnego w Polsce. Obecność siarkowodoru w wydobywanym gazie, odnotowana w X cyklu eksploatacji magazynu, stała się inspiracją do podjęcia badań i poszukiwania efektywnych metod przeciwdziałania biogennym procesom redukcji siarczanów z wytworzeniem H2S w złożu. Biorąc pod uwagę długoletnie doświadczenia i prace badawcze z powyższej problematyki, w latach 1995-96 wdrożono po raz pierwszy w Polsce technologię stosowania biocydów na obiekcie PMG Swarzów. Operacja polegająca na wtłoczeniu do złoża wytypowanych preparatów (wyprodukowanych na bazie amin czwartorzędowych), powtórzona w latach 1997-98, została zakończona pozytywnym efektem. Nastąpiło wówczas całkowite wyeliminowanie bakterii produkujących siarkowodór oraz zmniejszenie zawartości H2S w gazie. W roku 2003 opracowano i wdrożono po raz pierwszy technologię, opartą na synergicznym działaniu biocydu, będącego pochodną triazyny i neutralizatora H2S. Praktyczne zastosowanie tej technologii odbyło się na 2 obiektach PMG i zakończyło się sukcesem w postaci znaczącego obniżenia się zawartości H2S w wydobywanym gazie ziemnym oraz płynach złożowych. Wartość ta jest obecnie zbliżona do obowiązujących w tym zakresie norm europejskich.