Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 28

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  lightning current
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
PL
W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów przyrostów temperatury współczesnych przewodów odprowadzających prąd piorunowy, takich jak: drut aluminiowy Ø = 8 mm, drut stalowy ocynkowany Fe-Zn Ø = 8 mm, drut miedziany Cu Ø = 8 mm, drut pomiedziowany stalowy Fe-Cu Ø = 8 mm, drut stalowy ocynkowany pokryty gumą Ø = 8 mm, drut aluminiowy pokryty białą gumą AlMgSi Ø = 8 mm, drut aluminiowy malowany proszkowo na czarno AlMgSi Ø = 8 mm, drut pleciony aluminiowy Ø = 8 mm, przewód w izolacji wysokonapięciowej CUI i HVI. Otrzymane wyniki przyrostów temperatury przeliczono dla wartości szczytowych prądu piorunowego 200 kA, 150 kA, 100 kA.
EN
The article presents the results of measurements of temperature rises of modern conductors discharging lightning current, such as: aluminum wire Ø = 8 mm, galvanized steel wire St/tZn Ø = 8 mm, Cu copper wire Ø = 8 mm, copper-bonded steel wire St/Cu Ø = 8 mm, galvanized steel wire covered with rubber Ø = 8 mm, aluminum wire covered with white rubber AlMgSi Ø = 8 mm, black powder coated aluminum wire AlMgSi Ø = 8 mm, braided aluminum wire Ø = 8 mm, high-voltage insulated cable CUI and HVI. Obtained results of temperature increases were recalculated for peak values of lightning current 200 kA, 150 kA, 100 kA.
2
Content available remote Temperature rises of wires discharging lightning current placed in polystyrene
EN
Results of temperature rise measurements for lightning current discharge wires placed in polystyrene are presented in the article. The tests were run using a lightning current generator. The present practice in construction is to place wires discharging lightning current in insulation tubes. The obtained test results unequivocally show that there is no hazard arising from temperature rise if the discharging wire is placed directly in polystyrene insulation.
PL
W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów przyrostu temperatury przewodów odprowadzających prąd piorunowy umieszczonych w styropianie. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem generatora prądu piorunowego. Dotychczasowa praktyka stosowana w budownictwie zakładała prowadzenie przewodów odprowadzających prąd piorunowy w rurkach izolacyjnych. Otrzymane wyniki pomiarów jednoznacznie wskazują na brak zagrożenia niebezpiecznym wzrostem temperatury przy bezpośrednio prowadzonym przewodzie odprowadzającym w izolacji styropianowej.
PL
W artykule zaprezentowano wyniki pomiarów przyrostu temperatury przewodów odprowadzających prąd piorunowy umieszczonych w styropianie. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem generatora prądu piorunowego. Dotychczasowa praktyka stosowana w budownictwie zakładała prowadzenie przewodów odprowadzających prąd piorunowy w rurkach izolacyjnych. Otrzymane wyniki pomiarów jednoznacznie wskazują na brak zagrożenia niebezpiecznym wzrostem temperatury przy bezpośrednio prowadzonym przewodzie odprowadzającym w izolacji styropianowej.
EN
Results of temperature rise measurements for lightning current discharge wires placed in polystyrene are presented in the article. The tests were run using a lightning current generator. The present practice in construction is to place wires discharging lightning current in insulation tubes. The obtained test results unequivocally show that there is no hazard arising from temperature rise if the discharging wire is placed directly in polystyrene insulation.
PL
W artykule opisano badania symulacyjne układów uziomowych, zwracając szczególną uwagę na efekt pozornego skracania się tych uziomów w warunkach przebiegów szybkozmiennych. Umiejętność wyznaczania efektywnych rozmiarów uziomów jest ważna z punktu widzenia projektowania skutecznych, ekonomicznie uzasadnionych urządzeń piorunochronnych. Wykorzystany w artykule stosunkowo wolny udar prądowy, odpowiadający pierwszemu wyładowaniu głównemu dodatniemu w wyładowaniu piorunowym, pozwolił określić naturę zjawisk występujących przy przebiegach szybkozmiennych, a jednocześnie pozwolił na skrócenie czasu obliczeń komputerowych. Stwierdzono, że aby właściwie ocenić zagrożenie urządzeń technicznych należy przeprowadzić podczas projektowania urządzenia piorunochronnego pełną analizę czasowo-częstotliwościową układu biorąc pod uwagę zakładane graniczne parametry prądu piorunowego, który może wpływać do jego elementów, w tym również do systemu uziemienia.
EN
Described are simulation tests of earthing electrode systems with paying special attention to the effect of their apparent shortening in conditions of fast current changes. Ability to determine effective dimensions of earthing electrodes is important from the point of view of designing efficient and economically justified lightning protection equipment. The used in the article relatively slow current surge, corresponding with the first main positive discharge in a lightning stroke, enabled to determine the nature of phenomena occurring during fast current changes and - at the same time - it made possible shortening of the time destined to computer calculations. Ascertained is that for proper assessment of risks endangering technical appliances one should carry out - during the designing process of a lightning protection system - the full time and frequency analysis of this system taking into account the assumed limit parameters of the lightning current that can flow into its elements including its earthing system.
PL
W artykule omówiono podstawowe zasady dotyczące ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej obiektów budowlanych stosownie do wymagań norm z serii PN‑EN 62305. W prosty sposób wyjaśniono zjawiska i mechanizmy powstawania przepięć piorunowych oraz powodowanych przez nie zagrożeń bezpieczeństwa w obiektach budowlanych. Krótko scharakteryzowano procedurę oceny ryzyka strat piorunowych. Przedstawiono podstawowe zasady instalacji urządzeń przeciwprzepięciowych w obiektach budowlanych.
EN
The article presents the basic principles of lightning and surge protection of structures in accordance with PN-EN 62305 standard. The phenomena and mechanisms of lightning overvoltages as well as the safety hazards in structures are explained in a simple way. The procedure for assessing the risk of lightning losses has been briefly characterized. Basic principles of installation of surge protection devices in buildings are presented too.
PL
W artykule omówiono podstawowe zasady dotyczące ochrony odgromowej i przeciwprzepięciowej obiektów budowlanych stosownie do wymagań norm z serii PN‑EN 62305. W prosty sposób wyjaśniono zjawiska i mechanizmy powstawania przepięć piorunowych oraz powodowanych przez nie zagrożeń bezpieczeństwa w obiektach budowlanych. Krótko scharakteryzowano procedurę oceny ryzyka strat piorunowych. Przedstawiono podstawowe zasady instalacji urządzeń przeciwprzepięciowych w obiektach budowlanych.
EN
The article presents the basic principles of lightning and surge protection of structures in accordance with PN-EN 62305 standard. The phenomena and mechanisms of lightning overvoltages as well as the safety hazards in structures are explained in a simple way. The procedure for assessing the risk of lightning losses has been briefly characterized. Basic principles of installation of surge protection devices in buildings are presented too.
7
Content available remote Własności uziemień przy prądach piorunowych
PL
Przy wymuszeniach prądami udarowymi w uziemieniu zachodzą zjawiska, które znacznie wpływają na wartość jego impedancji. Są to zjawiska falowe związane z szybkimi zmianami prądu i wpływem indukcyjności przewodów uziemienia oraz zjawisko jonizacji w gruncie, związane z przepływem dużych prądów. Wysokoczęstotliwościowe zjawiska falowe powodują wzrost impedancji wejściowej uziemienia natomiast jonizacja w gruncie wpływa na jej zmniejszenie. W artykule przedstawiono analizę właściwości uziemienia kratowego i słupowego przy przepływie prądów piorunowych.
EN
In case of impulse current excitations, phenomena occur in the grounding system that significantly affect the value of its impedance. These are wave phenomena associated with rapid fast current changes, influence of wire inductance and the phenomenon of soil ionization associated with large currents flowing into the ground. High frequency wave phenomena cause the increase of the input ground impedance, while the soil ionization contributes to the decrease of its impedance. The paper presents the analysis of mesh and vertical grounding system properties in case of lightning current flowing.
EN
The paper presents an analysis of exposure of intrusion detection system with underground radiating cable sensors to a threat caused by lightning strike. The peak values of lightning currents and overvoltages in the system components are calculated using a simplified circuit model and PSpice simulation. The results are verified by comparison to the results of a semi-analytical calculation based on a transmission-line model. Various network configurations of the intrusion detection system as well as different grounding conditions are analyzed.
PL
W pracy przedstawiono analizę narażenia udarowego w systemie ochrony obwodowej z podziemnymi kablami sensorycznymi, powodowane wyładowaniem piorunowym. Do obliczeń rozpływu prądu pioruna i przepięć w elementach systemu zastosowano uproszczony model obwodowy. Wyniki zweryfikowano wykorzystując model linii transmisyjnej. Analizowano różne konfiguracje oraz różne warunki uziemienia systemu ochrony obwodowej.
PL
W artykule przedstawiono wyniki badań skutków przepływu prądu piorunowego przez różnego rodzaju złącza odgromowe łączące elementy tworzące kompleksowy system ochrony odgromowej. Badania przeprowadzono ku przestrodze dla osób chcących „oszczędzić” podczas budowy nowego obiektu unikając wyposażenia go w stosownie dobrane urządzenia piorunochronne, które mogą stanowić źródło zapłonu atmosfery wybuchowej.
EN
The article presents the results of the effects of the lightning current flow through all kinds of lighting connectors. The study was conducted as a warning for people who want to „save” during the construction of the new facility construction equipment avoiding it appropriately set the lightning protection system. Those connectors can initiate an explosion in pote ntially explosive atmospheres.
10
Content available remote Udary przepięciowe w obwodach elektroenergetycznych niskiego napięcia
PL
Opisano przebiegi i parametry przepięć występujących w obwodach zasilania elektroenergetycznego niskiego napięcia. Dokonano przeglądu znormalizowanych impulsów, który oparto głównie na normach IEEE oraz IEC. Przedstawiono główne podobieństwa i różnice koncepcji dotyczących klasyfikacji źródeł narażeń, miejsc narażeń oraz środków ochrony przed przepięciami.
EN
Waveforms and parameters of surges occurring in the low voltage power circuits are described. A review of standardized pulses is done, which is based primarily on the IEEE and IEC standards. The main similarities and differences in concepts regarding the classification of threat sources, places of occurrence, and measures for protection against surges are presented.
11
Content available remote Propagacja piorunowego zaburzenia elektromagnetycznego nad ziemią
PL
W pracy przedstawiono wyniki analizy propagacji piorunowego pola elektromagnetycznego nad ziemią. W obliczeniach zastosowano model fali cylindrycznej rozchodzącej się wokół kanału wyładowania. Opisano matematyczne podstawy modelowania zjawiska propagacji piorunowego pola elektromagnetycznego nad ziemią. Przedstawiono podstawowe funkcje służące do wyznaczania składowych pola w dziedzinie częstotliwości dla ziemi traktowanej, jako idealnie przewodząca (odbijająca pole). Do wyznaczenia składowej natężenia pola elektrycznego nad ziemią stratną zastosowano poprawki Rubinstein oraz Cooray-Rubinstein. Dokonano porównania uzyskanych wyników natężenia pola elektrycznego dla wybranych parametrów stratnej ziemi i różnych odległości od kanału wyładowania. Wyniki uzyskane dla przypadku, kiedy ziemia została potraktowana, jako idealnie odbijająca promieniowane porównane zostały do tych z uwzględnieniem poprawek. Obliczeń dokonano dla wybranych parametrów geometrycznych i środowiskowych i dla kilku odległości od kanału wyładowania atmosferycznego. Wyniki analizy zilustrowano na wykresach w postaci charakterystyk czasowych obliczonych sygnałów wyznaczonych za pomocą odwrotnego przekształcenia Fouriera IFFT. W pracy nawiązano także do problemów pojawiających się podczas stosowania pary przekształceń FFT-IFFT dlatego też do obliczań zastosowano zmodyfikowany kształt wejściowego impulsu poddawanego przekształceniu FFT.
EN
The paper presents results the analysis of the propagation of the electromagnetic field of lightning above ground. Calculation was done using a model of the cylindrical wave propagating around the discharge channel. The paper describes also the mathematical basis for modeling the phenomenon of lightning electromagnetic field propagation above the ground. The basic functions for determining the field components in the frequency domain for the perfectly conducting ground (reflecting field) was shown. The horizontal component of the electric field above the lossy ground was compared with Cooray-Rubinstein and Rubinstein approaches. A comparison of the results of the electric field intensity for selected parameters of lossy ground and at various distances from the discharge channel was presented. The results obtained for the case when the soil has been treated as a perfectly reflecting field was compared to those of the approaches. Calculations were performed for selected geometric and environmental parameters and for a few distances from the lightning channel. Results of the analysis are shown on the graphs as calculated time domain characteristics of signals used with the inverse Fourier Transformation IFFT. The study also related to problems when using a pair of transformations FFT-IFFT. Therefore, the calculations were performed using a modified form of the input lightning current pulse subjected to FFT transformation.
EN
The paper presents the mathematical basis of electromagnetic field modelling over the lossy ground. The model of a cylindrical wave propagating around a lightning return-stroke channel is used for calculations. This paper describes the mathematical basis for modelling the phenomenon of propagation of the field above the ground. To determine the component of the electric field over the lossy ground, there is applied Rubinstein and Cooray-Rubinstein approach. Comparison of the results obtained for selected parameters of the lossy ground and different distances from the point of striking is presented.
PL
Artykuł dotyczy korelacji między doziemnymi wyładowaniami piorunowymi a wyłączeniami napowietrznych linii przesyłowych NN w Polsce. W opracowaniu przedstawiono analizę spodziewanych częstości bezpośrednich trafień wyładowań atmosferycznych w linie przesyłowe 220 kV i 400 kV, w zależności od aktywności burzowej w różnych rejonach kraju i dla różnych konstrukcji linii. Na podstawie danych Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE) opracowano statystyki wyłączeń linii przesyłowych zarejestrowane w latach 2008–2013. Dla wybranych linii 220 kV i 400 kV wykonano szczegółowe analizy określonych wyłączeń linii, porównano ich skutki z parametrami wyładowań piorunowych, a także ich lokalizacją w różnych regionach Polski. Dane o miejscu i parametrach doziemnych wyładowań atmosferycznych pochodzą z systemu rejestracji wyładowań piorunowych LINET obejmującego swym zasięgiem cały obszar Polski. Oszacowano także prawdopodobieństwo spowodowania wyłączenia linii przez bezpośrednie wyładowania piorunowe oraz wartości przepięć atmosferycznych dla wybranych przypadków wyłączeń linii 220 kV i 400 kV.
EN
The paper is addressed to analysis of shut-downs and reclosures occurred in high voltage transmission lines caused by cloud to ground lightning discharges in Poland. The problem is focused on 220 kV and 400 kV overhead lines and lightning outages in years 2008-2013. The lightning data were recorded by lightning location system LINET while faults data of transmission lines were collected by the Polish Transmission System operator. The analysis correlates the individual lightning discharge parameters and technical characteristics of selected 220 kV and 400 kV transmission lines located in different regions of Poland, which are characterised by different intensity of cloud to ground lightning discharges. Some detailed analysis includes the probability of line shut-downs and estimation of overvoltage values for typical cases of 220 kV and 400 kV lines outages in Poland. Presented analysis are quite new in Poland methodology of lightning data application useful for improvement oh HV transmission lines lightning performance.
PL
W pracy przedstawiono wyniki analizy propagacji pola elektromagnetycznego nad stratną ziemią. W obliczeniach zastosowano model fali cylindrycznej propagującej wokół kanału wyładowania. Opisano matematyczne podstawy modelowania zjawiska propagacji pola nad ziemią. Do wyznaczenia składowej natężenia pola elektrycznego zastosowano poprawki Rubinstein oraz Cooray-Rubinstein. Dokonano porównania uzyskanych wyników natężenia pola elektrycznego dla wybranych parametrów stratnej ziemi i różnych odległości od kanału wyładowania.
EN
The paper presents the mathematical basis of electromagnetic field modeling above lossy ground. A model of cylindrical wave propagating around a lightning return-stroke channel is used during calculations. This paper describes the mathematical basis for modeling the phenomenon of propagation of the field above the ground. To determine the component of the electric field applied Rubinstein and CoorayRubinstein approach. Comparison of the results obtained for the selected parameters of lossy ground and for different distances from the point of striking is presented.
EN
In this paper we have presented an analysis of the functionality of the new lightning research station to be installed at Rzeszow University of Technology for determining the parameters of the lightning electromagnetic field and the current flowing in the lightning channel. The instrumentation and data analysis process of the slow and fast electric field components measured during thunderstorm condition along with the fast video simultaneous recordings are also described. Some current and prospective capabilities of the experimental setup and dedicated software tools are considered. This modern lightning station is developed at the University of Technology in the cooperation with the Institute of Geophysics, Polish Academy of Sciences, and the Institute of Electronic Systems, Warsaw University of Technology, where the electric field sensors have been constructed.
PL
W niniejszym artykule dokonano analizy funkcjonalności nowej stacji do badania wyładowań piorunowych pod kątem wyznaczania parametrów piorunowego pola elektromagnetycznego i prądu płynącego w kanale wyładowania atmosferycznego. Przedstawiono oprzyrządowanie oraz proces analizy danych wolnozmiennego i szybkozmiennego pola elektrycznego mierzonego w warunkach burzowych oraz jednoczesnych rejestracji fotograficznych rozwoju czasowego kanału wyładowania wykonanych za pomocą szybkiej kamery wideo. Opisano aktualne i przyszłe możliwości układu pomiarowego i dedykowanych narzędzi programowych. Stacja wyładowań atmosferycznych jest rozwijana w Politechnice Rzeszowskiej wspólnie z Instytutem Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. Anteny do rejestracji pola elektrycznego skonstruowano w Instytucie Systemów Elektronicznych Politechniki Warszawskiej.
16
Content available remote Tajemnicze ograniczniki przepięć typów B + C lub B + C + D
PL
Przeznaczeniem urządzeń do ograniczania przepięć SPD (ang. Surge Protective Device) jest ochrona instalacji i urządzeń przed działaniem przepięć atmosferycznych indukowanych, przepięć wewnętrznych oraz przed bezpośrednim oddziaływaniem cząstkowego prądu piorunowego. Od kilku lat projektanci i wykonawcy instalacji elektrycznych napotykają w katalogach firm ograniczniki typów B+C B+C+D lub klas I+II, I+II+III. Początkowo stosowanie takich wyrobów i oznaczeń, można było uzasadnić wymogami norm niemieckich i brakiem norm krajowych. Obecnie jest to sprzeczne z ustaleniami norm, a stosowanie takich oznaczeń może być świadomie lub nieświadomie wykorzystywane do tworzenia mitu ograniczników, które są w stanie zapewnić ochronę tworzoną dotychczas przez wielostopniowe systemy SPD. W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące właściwości ochronnych SPD, zasad ich doboru i stosowania.
EN
The purpose of SPD (Surge Protective Device) is to protect electric power systems and equipment against lightning induced surges, switching surges in power system and direct influence of lightning current. For several years, designers and installers have been offered in cataloques SPD types B + C, B + C + D, or class I + II, I + II + III. Initially the use of these products and symbols can be justified requirements of German standards and absence of national standards. Currently it is not in compliance with the standards. This article presents the basic information on the overvoltage protective properties of the SPD, their tasks, places of installation and the required range of research.
17
Content available remote Analysis of a simple grounding system installed in a multilayer soil
EN
The aim of the paper is to analyze the influence of selected geoelectrical models on the correctness of a simple grounding system performance estimation. A comparison of different multilayer soil models used to compute grounding system resistance was made as an alternative to typical uniform and two-layer soil conceptions. Experimental tests of a simple grounding system are described. Preliminary measurements were conducted at the new open-air laboratory belonging to Rzeszow University of Technology (RUT), Poland. Finally, measurements of soil resistivity with the use of different methods and at the same time, the ground resistance measurements of simple grounding system were performed. Using the experimental data, a different multilayer soil models were proposed and the grounding resistances of the same grounding system were computed. In case of impact excitations characteristic for lightning currents, the potential distributions around the analyzed grounding system are shown for the selected multilayer soil, and then, the obtained simulation results were compared with the case of the corresponding uniform soil.
PL
Celem artykułu jest analiza wpływu wybranych modeli geoelektrycznych gruntu na poprawność symulacji prostego układu uziemienia. Szczegółowej analizie poddano typowe modele jednorodne oraz dwuwarstwowe, a następnie porównano je ze znacznie bardziej złożonymi koncepcjami gruntu wielowarstwowego. Uzyskane rezultaty odniesiono do wyników eksperymentalnych. Pomiary wykonano na poligonie badawczym w Hucie Poręby należącym do Politechniki Rzeszowskiej. Rezystywność gruntu na terenie poligonu uzyskano trzema metodami: Wennera, Schlumbergera oraz ogólną czteroelektrodową. Jednocześnie zmierzono rezystancję oraz rozkład potencjału wokół badanego układu uziemiającego. Na podstawie zebranych wyników zaproponowano kilka modeli geoelektrycznych gruntu, dla których odpowiednio wyznaczono rezystancje uziemienia. Dokonano również analizy obejmującej rozkład potencjału generowanego rozpływem prądu udarowego typowego dla wyładowań piorunowych. Uzyskane rezultaty porównano z wynikami dla gruntu jednorodnego.
PL
W pracy przedstawiono wyniki analizy propagacji pola elektromagnetycznego nad ziemią. W obliczeniach zastosowano model fali cylindrycznej propagującej wokół kanału wyładowania. Jako model prądu u podstawy kanału wyładowania zastosowano przebieg zaproponowany przez Nucci, natomiast jako model propagacji fali prądowej wzdłuż kanału wyładowania model MTLE uwzględniający stopniowe tłumienie prądu w kanale. Opisano matematyczne podstawy modelowania zjawiska propagacji pola nad ziemią. Dokonano porównania uzyskanych wyników dla wybranych parametrów geometrycznych kanału wyładowania i różnych odległości, przy których wyznaczone zostało pole.
EN
The paper presents the mathematical basis of electromagnetic field modeling above lossy ground and the obtained results of the propagation electromagnetic field analysis. A model of cylindrical wave propagating around a lightning return-stroke channel is used during computer calculations, and as a lightning return-stroke current the model called as MTLE. The channel-base current is approximated function proposed by Nucci. Finally, a compression between obtained results for selected geometrical parameters of lightning channel and for different distances from the striking point is presented.
19
Content available remote Lightning currents in low-voltage power systems
EN
Correctness estimation of lightning protection solutions require definition of lightning current distribution in conductive installations entering the structure during direct strike to lightning protection system of this structure. It concerns particularly this part of lightning current, which flows in electric installation. Information about this current gives the possibility to estimate the levels of overvoltages on the equipment’s ports and appropriate choose of surge protective devices. The calculations of this current in low-voltage power systems connected to different types of structures calculations were performed based on the circuit theory approach.
XX
Poprawny dobór rozwiązań ochrony odgromowej wymaga posiadania informacji o podziale prądu piorunowego w przewodzących instalacjach dochodzących do obiektu podczas bezpośredniego wyładowania w urządzenie piorunochronne. Szczególnie istotne jest określenie prądów udarowych występujących w instalacji elektrycznej. Wykorzystując metody obwodowe wyznaczono prądy wpływające do przewodów instalacji elektrycznych kilku różnych typów obiektów budowlanych.
PL
Podstawowym zadaniem urządzenia piorunochronnego jest przejęcie i odprowadzenie do ziemi prądu wyładowania piorunowego bez szkody dla chronionego obiektu i urządzeń w nim zainstalowanych oraz w sposób bezpieczny dla przebywających wewnątrz ludzi. Poniżej przedstawione zostaną zasady podejmowania decyzji o potrzebie stosowania urządzenia piorunochronnego na obiektach budowlanych oraz nowe wymagania ochrony przed występującym zagrożeniem piorunowym wprowadzane w normach serii PN-EN 62305.
EN
The basic tasks of the lightning protection system are to take over and discharge to the ground the lightning current without damage to the protected object, equipment installed in it and in a safe way for the people staying inside. The regulations concerning decisions about where lightning protection system is necessary and new requirements for protection against the lightning threats introduced in the standards of PN-EN 62305 series have been presented in that paper.
first rewind previous Strona / 2 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.