PL
 |
EN
Preferencje help
Polish version English version Język
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 15

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
Wyszukiwano:
w słowach kluczowych:  history of mathematics
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Motywy matematyczne na frontyspisach siedemnastowiecznego polskiego piśmiennictwa techniczno-wojskowego
Rodzeń Jacek
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
|
2023
|
T. 68, nr 2
105--131
EN
This article aims to analyze (from autopsy) mathematical motifs in the frontispieces to selected seventeenth-century Polish technical-military treatises (by Adam Freytag, Kazimierz Siemienowicz and Józef Naronowicz-Naroński). The frontispiece is considered here an iconographic source for the history of science and technology. The rationale for investigating this topic is the process of the progressive mathematization of technical knowledge in Europe in the 15th-18th centuries. It is the first study of this subject with regard to Polish technical-military writing. Only one other article is devoted to this issue (Delphine Schreuder, When Mars Meets Euclid. The Relationship between War and Mathematical Sciences in Frontispecies of Fortification Treatises, 2021), but it does not cover the works of Polish authors. There are also several general studies (mainly in art or architectural history) on frontispieces to fortification treaties (Armin Schlechter, Engraved Title Pages of Fortification Manuals, 2014, Jeroen Goudeau, Harnessed Heroes: Mars, the Title-page, and the Dutch Stadtholders, 2016). The analysis of the typographic compositions of the discussed frontispieces revealed three main motifs: 1. the connection between the art of war and mathematical knowledge, as far as the knowledge of fortification and artillery is concerned; 2. the degree to which those disciplines - both of which combine the practice of the battlefield with theory - were mathematicized; 3. the crucial importance of drafting and measuring instruments for these sciences. The article’s final section addresses the issue of the rhetorical and persuasive function of the frontispieces.
2
Content available Sposoby i reguły zapisu liczb w rzymskim systemie numeracji
Czajkowski A. A., Ligmanowska I., Ligmanowski P.
Problemy Nauk Stosowanych
|
2015
|
T. 3
179--190
PL
Wstęp i cel: W pracy przestawiono zasady i reguły zapisu liczb w rzymskim systemie numeracji. Niepozycyjny system numeracji rzymskiej był oparty na zasadzie addytywnej niekiedy łącznie z zasadą substraktywną lub multiplikatywną. Głównym celem pracy jest przypomnienie i uporządkowanie zasad zapisu liczb oraz reguł stosowanych w notacji rzymskiej. Materiał i metody: Materiał badawczy jest oparty wybranych pozycjach z dość obszernej literatury. W pracy stosuje się głownie metodę analizy teoretycznej. Wyniki: W przedstawionych rozważaniach opisano zasady zapisu liczb sposobem rzymskim w zakresie od 1 do 1000, od 1000 do 106 oraz od 106 do 108. Zaprezentowano 14 reguł rządzących rzymskim zapisem liczb. Przedstawiono 62 przykłady ilustrujące omawiane zasady i reguły. Wniosek: Znajomość zasad i reguł zapisu liczb w rzymskim systemie numeracji pozwala na pełniejszą weryfikację poprawności konstruowanego zapisu.
EN
Introduction and aim: The paper presents some principles and rules of coding numbers in the Roman numeration system. Non-positional Roman numeration system was based on the principle of additive sometimes including the principle of subtractive or multiplicative. The main aim of the paper is to organize and remind of coding numbers and rules used in the Roman numeration system. Material and methods: The research material is based on selected items from a fairly extensive literature. The study used mainly the method of theoretical analysis. Results: In the presented considerations has been described some rules for writing method of Roman numbers in the range from 1 to 1000, from 1000 to 106 and from 106 to 108. It has been presented 14 rules describing the Roman number notation. Also has been shown 62 examples to illustrate these principles and rules. Conclusion: Knowledge of principles and rules for writing numbers in the Roman numeration system allows for a more complete verification of the correctness of the constructed record.
3
Content available remote Stanisław Zaremba (1863-1942). Publikacje, odczyty i wykłady
Ciesielska D.
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
|
2015
|
R. 60, nr 4
71--98
EN
This article provides information about publications and speeches of the Jagiellonian University Professor, Stanisław Zaremba, covering the years of 1900-1935. It includes a list of papers presented by him during meetings of the Academy of Learning in Kraków, international mathematical congresses, conventions and meetings of the Kraków department of the Polish Mathematical Society and conventions of mathematicians of Slavic countries. Moreover, there is a comprehensive list of Zaremba’s lectures delivered at the Jagiellonian University. The article includes also the first list of his publications, including articles and books on mathematics and its applications, mathematical education, philosophy, mathematical physics, mechanics and crystallography. The list includes numbers of reviews, which appeared in „Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik”, „Zentralblatt für Matematik” and „Mathematical Reviews”.
4
Content available remote Stanisław Zaremba (1863-1942) i jego działalność na rzecz matematyki
Ciesielska D., Ciesielski K.
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
|
2015
|
R. 60, nr 4
37--70
EN
In October 2013, the 150th anniversary of Stanisław Zaremba birth was celebrated. Zaremba was one of the most eminent Polish mathematicians in history and a scientist of great achievements for Polish mathematics and for the Jagiellonian University. In the poster ”Polish mathematicians” published in 1982 by Springer Verlag on the occasion of the International Congress of Mathematicians in Warsaw, only the pictures of Banach and Sierpiński are greater than Zaremba’s photo. Without any doubts Zaremba is regarded as the best Polish mathematicians of the turn of XIX and XX century. Nevertheless, his great role for the development of Polish mathematics seems to be forgotten. In the paper there are briefly described the life of Zaremba, his achievements in science, teaching and his role in the International Mathematical Union and the Polish Mathematical Society.
5
Content available remote World War I and mathematics in “The Russian World”
Demidov S. S.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
77--92
EN
The First World War marked a turning point in the Russian history. The country entered the war in August 1914 as an empire, and in 1918, when the war ended, its name was: the Russian Soviet Federative Socialist Republic. In 1917 it confronted two revolutions – the February and the October Revolutions. As a result of the October Revolution, the Bolsheviks ruled the country and began the construction of a new type of state. In 1918 a civil war broke out, which was largely over in 1920, but in some areas continued until 1922. In the end of 1922 the USSR was formed ‒ the Union of the Soviet Socialist Republics. In this article we analyze the impact which these events had on academic and mathematical life. We discuss the mathematical schools of St. Petersburg and Moscow, mathematical centers in Kazan Kharkov, Kiev and Odessa, academic institutions relocated inland (University of Warsaw, Riga Polytechnics) and others. We also mention mathematicians immigrants from Russia, who became a common phenomenon in mathematical communities of other countries.
PL
Pierwsza wojna światowa wyznaczyła punkt zwrotny w historii Rosji. Kraj do początku wojny w sierpniu 1914 roku funkcjonował jako Imperium, a w czasie jej zakończenia w 1918 roku jego nazwa brzmiała: Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka. W wyniku rewolucji październikowej bolszewicy rządzili krajem i rozpoczęli budowę nowego typu państwa. W 1918 roku wybuchła wojna domowa, która w wielu miejscach trwała do roku 1920, zaś w niektórych do roku 1922, z którego końcem powstał ZSRR ‒ Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. W artykule analizujemy wpływ wspomnianych wydarzeń na matematyczne życie naukowe. Omówione zostaną szkoły matematyczne w Petersburgu i Moskwie, ośrodki matematyczne w Kazaniu Charkowie, Kijowie i Odessie, a także instytucje akademickie ewakuowane w głąb Rosji (np. Carski Uniwersytet Warszawski, Politechnika Ryska) i inne. Wspomnimy również matematyków imigrantów z Rosji, którzy zasłużyli się w ośrodkach matematycznych innych krajów.
6
Content available remote The emergence of national mathematical research communities in Central-Eastern Europe
Duda R.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
153--163
EN
Since medieval times mathematics was being developed mainly in Central and Western Europe but in the 19th century it greatly expanded both to the United States and to some countries of Central-Eastern Europe. This expansion, accompanied by the rapid growth of mathematics as a whole, has recently become an object of interest and investigation. The interest, however, reflects the Western viewpoint, cf. [17], with the bibliography covering Germany, Spain, Italy, France, Moscow. The aim of this paper is to outline the history of emerging national mathematical research communities in Russia, Poland, Bohemia, Lithuania and some other countries of Central-Eastern Europe.
PL
Od czasów średniowiecza matematyka była rozwijana głównie w Europie Środkowej i Zachodniej, ale już w XIX wieku jej badanie zostało znacznie rozszerzone w Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Ekspansja ta, wraz z szybkim rozwojem matematyki jako całości, stała się ostatnio obiektem zainteresowania i analizy. Zainteresowanie jednak odzwierciedla punkt widzenia Zachodu (por. [17]) obejmujący Niemcy, Hiszpanię, Włochy, Francję, Moskwę. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie historii wschodzących krajowych matematycznych środowisk naukowych w Rosji, Polsce, Czechach, na Litwie i innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej.
7
Content available remote Riemann surfaces in Puzyna’s monograph: Teorya funkcyj analitycznych
Domoradzki S.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
93--98
EN
In the paper, we discuss the exposition of material on the theory of surfaces in J. Puzyna’s monograph “Teorya funkcyj analitycznych” [Theory of Analytic functions] (published at the turn of XIX and XX centuries) which is necessary for consideration of the Riemann surfaces of analytic functions. Though the monograph contains elements of the set theory, the author preferred a descriptive exposition.
PL
W artykule przedstawiono treści dotyczące powierzchni Riemanna w dziele Józefa Puzyny Teorya fynkcyj analitycznych z przełomu XIX i XX w. Warto zauważyć, że chociaż monografia zawiera elementy teorii mnogości, to jednak autor preferuje opisowy sposób prezentacji materiału.
8
Content available remote On the beginning of topology in Lwów
Domoradzki S., Zarichnyi M.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
143--152
EN
We provide one of the first surveys of results in the area of topology by representatives of the Lvov School of mathematics and mathematicians related to the University of Lvov. Viewed together, these results show the importance of this school in the creation of topology.
PL
W artykule dokonamy jednego z pierwszych przeglądów wyników Lwowskiej Szkoły Matematycznej z zakresu topologii w celu ukazania znaczenia tej szkoły w tworzeniu topologii.
9
Content available remote Distinguished graduates in mathematics of Jagiellonian University in the interwar period. Part II: 1926‒1939
Domoradzki S., Stawiska M.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
117--141
EN
In this study, we continue presenting profiles of some distinguished graduates in mathematics of the Jagiellonian University. We consider the years 1926‒1939, after the ministerial reform which allowed the students to graduate with a master’s degree. We also give a list of master’s theses in mathematics.
PL
W niniejszym artykule przedstawiamy sylwetki niektórych wybitnych absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie matematyki. Rozważamy lata 1926‒1939, po reformie ministerialnej umożliwiającej studentom ukończenie studiów w stopniu magistra. Podajemy także listę prac magisterskich z matematyki.
10
Content available remote Distinguished graduates in mathematics of Jagiellonian University in the interwar period. Part I: 1918‒1925
Domoradzki S., Stawiska M.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2015
|
Y. 112, iss. 2-NP
99--115
EN
In this study, we present profiles of some distinguished graduates in mathematics of the Jagiellonian University from the years 1918‒1925. We discuss their professional paths and scholarly achievements, instances of scientific collaboration, connections with other academic centers in Poland and worldwide, involvement in mathematical education and teacher training, as well as their later roles in Polish scientific and academic life. We also try to understand in what way they were shaped by their studies and how much of Kraków scientific traditions they continued. We find strong support for the claim that there was a distinct, diverse and deep mathematical stream in Kraków between the wars, rooted in classical disciplines such as differential equations and geometry, but also open to new trends in mathematics.
PL
W niniejszym artykule przedstawiamy sylwetki niektórych wybitnych absolwentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie matematyki z lat 1918‒1925. Omawiamy ich drogi zawodowe i osiągnięcia naukowe, przykłady współpracy naukowej, związki z innymi ośrodkami akademickimi w Polsce i na świecie, zaangażowanie w nauczanie matematyki i kształcenie nauczycieli oraz ich późniejsze role w polskim życiu akademickim. Próbujemy także zrozumieć, w jaki sposób zostali oni ukształtowani przez swoje studia i na ile kontynuowali krakowskie tradycje naukowe. Znajdujemy mocne dowody na poparcie tezy, że w Krakowie międzywojennym istniał wyraźny, zróżnicowany i głęboki nurt matematyczny, zakorzeniony w dyscyplinach klasycznych, takich jak równania różniczkowe i geometria, ale również otwarty na nowe trendy w matematyce.
11
Content available remote Powstanie i działalność Zespołu Historii Matematyki
Wójcik W.
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
|
2014
|
R. 59, nr 4
7--15
EN
In this presentation of the activities of Zespól Historii Matematyki (the Team of the History of Mathematics), an undertaking is made to synthesise the most important projects and events that have taken place during the eight years since its founding in 2007. The main directions of the research of the Team are outlined, which include: the exploration of the development of Polish mathematics in the late 19th and early 20th century in relation to the major discoveries of the European mathematics of that period; the presentation of the most important achievements in the history of the study of the foundations of mathematics; the history of the Riemann zeta function and the history of the emergence of computer methods in mathematics and the study on the relationship between physics and mathematics in the historical perspective. This presentation also introduces important research projects, which emerged during the discussions at the meetings of the Team - it is particularly important to offer an analysis of the speeches of the Polish scholars at the first international congresses of mathematicians and to underline the importance of the new ideas presented there for the development of the mathematical environment in Poland. Additionally, four papers on the history of mathematics, presented in this Kwartalnik, representative for the researches conducted by the Team, are also briefly discussed here.
12
Content available remote The role of Czech mathematicians in the Balkans (1850‒1900)
Bečvářová M.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2014
|
R. 111, z. 1-NP
37--57
EN
From 1860s, the number of mathematicians, teachers and authors of monographs, textbooks and papers in Bohemia increased noticeably. This was due to the improvement of education and the emergence of societies. During 1870s and 1880s many candidates for teaching mathematics and physics were without regular position and income. Some of them went abroad (especially to the Balkans) where they obtained better posts and started to play important roles in the development of "national" mathematics and mathematical education. The article describes this remarkable phenomenon from the history of the Czech mathematical community and analyzes its influence on other national communities.
PL
Od lat 60. XIX w. w Czechach wyraźnie wzrosła liczba matematyków, nauczycieli matematyki, autorów monografii, podręczników i artykułów. Było to spowodowane rozwojem matematycznej edukacji i powstaniem towarzystw. W latach 70. i 80. XIX w. wielu czeskich kandydatów na nauczycieli matematyki i fizyki w szkołach średnich nie miało stałej posady i dochodów. Część z nich udawała się za granicę (szczególnie na Bałkany), gdzie zajmowali lepsze stanowiska i znacząco przyczynili się do rozwoju "narodowej" matematyki i edukacji matematycznej. Artykuł prezentuje ten niezwykły fenomen w historii czeskiego środowiska matematycznego i poddaje analizie jego wpływ na inne społeczności narodowe.
13
Content available remote The famous mathematician of Lithuanian University Otto Theodor Volk (1892‒1989)
Banionis J.
Czasopismo Techniczne. Nauki Podstawowe
|
2014
|
R. 111, z. 1-NP
5--12
EN
The article introduces a German mathematician Otto Theodor Volk (1892‒1989), who worked as a professor at Lithuanian University in 1922–1930, and sheds light on his merits in the science of mathematics in Lithuania.
PL
W artykule przedstawiono niemieckiego matematyka Otto Theodora Volka (1892‒1989), który był profesorem Uniwersytetu Litewskiego w latach 1922–1930. Zaprezentowano również jego zasługi dla rozwoju matematyki na Litwie.
14
Content available remote On mathematics in Kraków though centuries
Ciesielski K., Pogoda Z.
Wiadomości Matematyczne
|
2012
|
T. 48, Nr 2
313--324
15
Content available remote On a functional-differential equation (in a historical context)
Pelczar A.
Opuscula Mathematica
|
1999
|
Vol. 19
45-61
EN
The paper consists of two parts. The first one presents some historical remarks concerning the beginning of the modern mathematics in Kraków (and - more general - in the whole territory of Poland) at the end of the XIX-th century and further survey of it during the XX-th century. Some special aspects (like, for instance, connections between mathematics and applications as there were seen by prominent mathematicians, founders and members of Kraków scientific schools) of the history of research and teaching in mathematics, are mentioned. The second part deals with a functional-differential equations generalizing an integro-differential equation which was investigated by J. Bodziony, S. Gołąb and J. Szarski in connections with some technical problems arising when screening certain granular bodies.
PL
Praca składa się z dwóch części. Pierwsza z nich prezentuje pewne uwagi historyczne dotyczące początków współczesnej matematyki w Krakowie (i szerzej - na wszystkich ziemiach polskich) przy końcu wieku XIX-go i jej późniejszego rozwoju w wieku XX-tym. Pewne specjalne aspekty (takie, jak np. związki między matematyką i zastosowaniami, tak jak były one widziane przez wybitnych matematyków, tworzących krakowskie szkoły naukowe) historii badań i nauczania matematyki, zostały podniesione. Druga część poświęcona jest pewnemu równaniu funkcjonalno-różniczkowemu, uogólniającemu równanie całkowo-różniczkowe badane przez J. Bodzionego, S. Gołąba i J. Szarskiego w związku z problemami technicznymi przy przesiewaniu materiałów sypkich.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.