Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wieloletnie zmiany ciśnień piezometrycznych wód podziemnych w wyżynnym subregionie środkowej Wisły

Prażak Jan

Przegląd Geologiczny

|

2023

|

Vol. 71, nr 2

82--91

EN

This report provides insight into long-term changes in the position of groundwater table in the upland subregion of the middle Vistula River based on the research conducted in seven 1st order hydrogeological stations of the national groundwater monitoring network. These changes reveal a clear temporal relationship/trend noted in the vertical profile of aquifers even in conditions of their significant mutual isolation. They have been described as an effect of the phenomenon, but without establishing its measurable causes. The report indicates that the dynamic of groundwater pressure needs further studies and discussion of hydrogeologists dealing with this topic.

2

Wstępna ocena możliwości pozyskiwania pierwiastków wartościowych z wód kopalnianych oraz wód termalnych i leczniczych w Polsce

Razowska-Jaworek Lidia, Pasternak Marcin, Karpiński Marcin, Będkowski Zbigniew, Kaczorowski Zbigniew, Wysocka Irena, Drzewicz Przemysław

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 6

435--448

EN

Chemical components in groundwater from mine drainage or used in geothermal installations are a potential source of valuable minerals. At the Polish Geological Institute - National Research Institute, a study was carried out to identify the content of elements in mine waters, wells exploiting natural gas and oil as well as geothermal and therapeutic waters in Poland. The aim of the research was to recognize the concentration of potentially useful minerals in groundwater and the possibility of their recovery. It was the first project that focused on the recovery of elements from groundwater on a national scale in Poland. For this purpose, 67 sites were selected, in which 75 water samples were taken and the content of65 chemical components was determined. Then, the amount of minerals that could be recovered from mine waters and geothermal brines was calculated based on the amount of water pumped in each facility. The calculations involved the approximate efficiency and working time of the recovery installation. As a result of this research, it was found that the mine waters and geothermal brines in Poland contain resources of valuable elements in very different amounts. In more than half of the examined sites, the estimated resources of minerals are present in amounts that are not prospective. However, in 29 sites, mine waters and geothermal brines contain elevated concentrations of several elements, including - B, Br, I, K, Li, Mg and Mn. If they were successfully recovered, they could represent a potential additional income for the mining and geothermal industries. Dębieńsko Desalination Plant of mine waters in Upper Silesia is the most promising potential source of recovery of minerals from mine waters, where the total resources of minerals to be recovered from concentrated brine have been estimated as the highest. Rudna Copper Mine in Lower Silesia is in second place, with one of the highest resources and the largest amount of minerals to be recovered from groundwater. Other sites are: the SOLINO Salt Mine, “Olza” mine water collector, mine waters pumped from abandoned coal mines in the Upper Silesia (in Zabrze, Siemianowice Śląskie, Czeladź, Gliwice), and plants producing geothermal energy in Stargard, Pyrzyce and Bańska. Total amount of mineral resources that can be recovered from waters pumped from the most promising sites is over72 000 tonnes annually. Taking into account both the ecological aspect and the potential economic benefits of recovering minerals from mine waters and geothermal brines, it is necessary to continue the studies on the recovery of minerals from highly mineralized waters in Poland.

3

Source identification and ecological risk of polycyclic aromatic hydrocarbons in soils and groundwater

Ilić Predrag, Ilić Svetlana, Nešković-Markić Dragana, Stojanović-Bjelić Ljiljana, Farooqi Zia Ur Rahman, Sole Bhausaheb, Adimalla Narsimha

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2021

|

Vol. 28, nr 3

355--363

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are formed from anthropogenic activities, i.e. industrial emissions, incomplete combustion of petroleum, coal and other fossil fuels and other industrial and domestic activities. Research areas of this study are four representative locations in the industrial complex, in the city of Banja Luka, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina. The main objective of the paper is to determine the ecological risk and to assess probable sources of PAHs contamination in soil and groundwater. The results of this study reflect the effects of coal combustion (pyrogenic origin), petrogenic and biomass origin and may provide basic data for the remediation of PAHs in the location. The ecological risk in soil (at depths of 30, 100, 200, 300 and 400 cm) and groundwater is determined. The mean values of ecological risk in soil and groundwater decreased with soil depth. Values of RQ(NCs) for groundwater were found at high ecological risk, for Ant, Chr, DahA, Acy, Pyr, BaA, Phe, Flo, Nap, Ace and Fluo, with values 28.57, 20.59, 300.00, 242.86, 185.71, 1700.0, 76.67, 53.33, 15.83, 100.00 and 57.14, respectively. Σ16PAH indicated high ecological risk for most PAHs, which decreased with soil depth. The value of RQ(NCs) for ΣPAHs in groundwater indicates high ecological risk (ΣPAHs ≥ 800 and RQ(MPCs) ≥ 1). This is the first study on the ecological risk of PAHs in soil and groundwater in industrial soils in Banja Luka and provides baseline information for further studies and additional investigations of this industrial complex.

4

Analiza środowiska wodnego gminy na podstawie mapy hydrograficznej w skali 1:50 000 na przykładzie gminy Piekoszów w województwie Świętokrzyskim

Ciupa T., Suligowski R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2017

|

T. 17, z. 3

11--28

PL

Celem pracy jest określenie możliwości zastosowania mapy hydrograficznej w skali 1:50 000 do wielokierunkowego rozpoznania cech środowiska wodnego, jego zagrożeń oraz wykorzystania gospodarczego. Za przykładowy obszar badań wybrano gminę wiejską Piekoszów, objętą zasięgiem trzech arkuszy tej mapy. Dokonano analizy jej treści w warstwach tematycznych, uwzględniając także komentarz zamieszczony na rewersie mapy. Wykazano, że mapa hydrograficzna – szczególnie w wersji numerycznej, jest przydatną publikacją naukową, a jednocześnie praktycznym narzędziem umożliwiającym ocenę stanu komponentów środowiska wodnego na obszarze gminy, w tym zarządzania zasobami wodnymi, w ujęciu jakościowym i ilościowym. Może ona być zatem wykorzystywana w trakcie opracowywania różnorodnych dokumentów wymaganych prawem, w tym ocen środowiskowych, strategii rozwoju, planów przestrzennego zagospodarowania, a także podejmowaniu decyzji związanych z gospodarką wodną i zagrożeniami środowiska na terenach wiejskich oraz w prognozowaniu kierunków przeobrażeń stosunków wodnych, występowania zjawisk ekstremalnych itp.

EN

The aim of the present paper is to assess the possibilities of multidirectional interpretation of the hydrographic map in 1:50,000 scale leading to recognition of the water environment characteristic, its threats and economic use. The rural commune of Piekoszów, which area is covered by three sheets of the hydrographic map, was taken as an example. An analysis of the map content, which is organized in several dozen thematic layers along with the comments on the maps reverse was performed. It was proven that the hydrographic map is an useful publication and simultaneously a practical tool enabling the assessment of the water environment components state in the commune’s area. This analysis could include management of the water resources in qualitative and quantitative terms and its results could be used in creating various documents required by law, including environmental assessments, strategies of development or spatial development plans. Furthermore, the map could be used when making decisions related to water management and environmental threats in rural areas, as well as in forecasting the directions of water environment changes and the occurrence of extreme events, etc.

5

Badania zmienności i zależności temperatury wód podziemnych od wód rzecznych na ujęciach infiltracyjnych

Przybyłek J., Kasztelan D.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1356--1362

EN

The paper presents the results ofmeasurements of groundwater and surface water temperature in the area of the Krajkowo water intake. The influence of extreme natural phenomena on Warta River in Krajkowo on the conditions of exploitation of the shore barrier and the radius well are shown. Changes in the velocity of water flow from the Warta River to the well of the shore barrier has been noticed. Such results shown an important role of protective monitoring of a water capture.

6

Effect of Anthropogenic Pollutants on the Quality of Surface Waters Aand Groundwaters in the Catchment Basin of Lake Bialskie

Jóźwiakowski K., Listosz A., Gizińska-Górna M., Pytka A., Marzec M., Sosnowska B., Kowalczyk-Juśko A., Grzywna A., Mazur A., Obroślak R.

Journal of Ecological Engineering

|

2016

|

Vol. 17, nr 4

154--162

EN

The work evaluates the effect of anthropogenic pollutants on the quality of water in Lake Bialskie (51º32’07” N 23º00’55” E) and its catchment basin. Samples of water were taken from the lake (4 sampling points) and from wells dug within the catchment basin. The quality of water was analysed in May, June, August and November 2015. In the wells only in single cases was the level of chemical pollution found to exceed drinking water standards. However, in all samples the standard content of manganese was exceeded. In waters from the lake the concentrations of total phosphorus, which can contribute to eutrophication were recorded above the standard level. Both in waters from the lake and from the well a large count of meso- and psychrophiles and Coli and faecal coliforms as well as faecal Enterococci was found, which points to a high degree of contamination of the analysed waters with anthropogenic faeces. The phenomenon was observed to intensify in summer months, which can be associated with increased tourist traffic around the lake in this period.

7

Stan ilościowy azotu mineralnego w glebach użytków zielonych a stężenie azotanów w wodzie gruntowej

Pietrzak S.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

101--111

PL

W pracy zaprezentowano wyniki badań zależności między zasobnością gleb użytków zielonych w azot mineralny oraz zawartością w nich azotu azotanowego i azotu amonowego w okresie jesieni, a stężeniem azotanów w wodzie gruntowej spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku. Badania zrealizowano na podstawie wyników monitoringu gleby i wody na terenach zajmowanych przez użytki zielone w Polsce, prowadzonego przez Krajową Stację Chemiczno-Rolniczą (KSChR) i podlegające jej okręgowe stacje, we współpracy z Instytutem Technologiczno-Przyrodniczym (ITP) w Falentach. Stwierdzono w szczególności, że: 1) w warunkach Polski, zasobność gleb użytków zielonych w azot mineralny w porze jesiennej nie była skorelowana ze stężeniem azotanów(V) i (III) w wodach gruntowych spod tych użytków w okresie wiosny następnego roku; 2) stężenie azotanów( V) i (III) w wodzie w znikomym stopniu i ograniczonym zakresie związane było z zawartością azotu azotanowego(V) i azotu amonowego w glebie (biorąc pod uwagę różne rodzaje gleb i ich warstwy); 3) w analizowanym układzie czasowym i uwarunkowaniach, rozpatrywane wskaźniki stanu ilościowego azotu mineralnego w glebie nie były dobrymi predykatorami zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami.

EN

The paper presents the relationships between inorganic nitrogen content, including nitrate- and ammonium-nitrogen, in grassland soils in autumn and nitrate concentrations in groundwater from under these grasslands next spring. Studies were based on results of soil and water monitoring in grassland areas in Poland carried out by the National Chemical-Agricultural Station and its subordinate regional stations in cooperation with the Institute of Technology and Life Sciences in Falenty. It was found that: 1) autumnal richness of Polish grassland soils in inorganic nitrogen was not correlated with the concentrations of nitrates and ammonium ions in groundwaters from under these grasslands next spring, 2) concentrations of the latter ions in water were weakly associated with their concentrations in soil (considering various types and layers of soils), 3) within time periods and other determinants of this study, the indices of soil inorganic nitrogen were not good predictors of groundwater pollution with nitrates.

8

Usuwanie żelaza i manganu z wody : teoria i praktyka

Anielak A. M.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 1 (39)

14--17

PL

Wody podziemne o ponadnormatywnej zawartości żelaza i manganu oczyszczane są w prostych układach technologicznych, złożonych głównie z napowietrzania i filtracji. Układy te, w zależności od składu wody, mogą być rozbudowane, a także charakteryzować się różną efektywnością oczyszczania. W publikacji przeprowadzono przegląd wybranych badań dotyczących usuwania Mn(II) i Fe(II). Wykazano duże znaczenie w badanym procesie stężenia tlenu, substancji zredukowanych i humusowych, a także mas aktywnych wykazujących właściwości katalityczne.

EN

Groundwaters with a high iron and manganese content are treated in simple technological systems, comprising mainly aeration and filtration. The system configurations as well as their efficiency may vary, depending on the water composition. The paper reviews selected studies on the removal of Mn (II) and Fe (II). It has been shown that an oxygen concentration as well as reduced and humic compounds and active masses of catalytic properties play an important role in the process.

9

Występowanie bakterii siarkowych a jakość wód podziemnych ujęcia Osowa

Wargin A., Marchelek M.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1122--1124

EN

Microorganisms that live in groundwater should be considered not only from the sanitary-hygienic point of view but also in terms of adverse changes in groundwater chemistry in the aquifer layer and its negative influence on the installed devices. For these reasons, it is important to correct approach to the problem of bacterial contamination of groundwater. The paper presents selected results of physicochemical and bacteriological parameters of raw water and treated water (after building a water treatment plant). The aim of the study is evaluatoin of groundwater quality on water intake Osowa taking into account the presence of sulfur bacteria, as well as to determine the causes of the appearance of hydrogen sulfide smell in these waters.

10

CO2 emission to the atmosphere from carbonate waters: The study case of the Lublin Upland and Roztocze Regions

Chmiel S., Hałas S., Pieńkos T., Głowacki S., Maciejewska E., Polkowska Ż., Sposób J., Trembaczowski A.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2015

|

Vol. 22, nr 4

499--511

EN

The concentration of carbon dioxide dissolved in water (CO2(aq)) was measured in consecutive phases of the hydrological cycle. Its potentially possible degassing from groundwaters to the atmosphere was also assessed. The research was conducted in the area of occurrence of carbonate rocks of the Lublin Upland and Roztocze (SE Poland). The results of the measurements of CO2(aq) concentration varied as follows (min-max/mean): precipitation waters < 1-3/2.6 mg · dm−3, soil waters 3-50/14.2 mg · dm−3, groundwaters 10-70/30.3 mg · dm−3, river waters < 1-21/7.6 mg · dm−3. The measure of degassing of carbon dioxide from groundwaters to the atmosphere was a decrease in CO2(aq) concentration in fluvial outflow. Based on the value of groundwater outflow from the Lublin Upland and Roztocze, the annual carbon dioxide emission from waters to the atmosphere was calculated at a level of 50 thousand Mg · year−1. This value constitutes approximately 1% of anthropogenic emission of carbon dioxide originating from environmentally harmful industrial plants in the Lublin province.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości rozpuszczonego ditlenku węgla w wodzie (CO2(aq)) na poszczególnych etapach obiegu hydrologicznego zlewni rzecznej oraz oceniono jego potencjalne możliwości degazacji z wód podziemnych do atmosfery. Badania prowadzono na przykładzie wybranych obiektów hydrograficznych w obszarze skał węglanowych Wyżyny Lubelskiej i Roztocza, SE Polska. Zawartość CO2(aq) w wodach opadowych kształtowała się na poziomie < 1-3 mg · dm–3, w wodach glebowych od 3-50 mg · dm–3, wodach podziemnych 10-70 mg · dm–3, a w wodach rzecznych od < 1 do 21 mg · dm–3. Zebrany materiał wskazuje, że emisja ditlenku węgla z wód węglanowych Wyżyny Lubelskiej i Roztocza kształtuje się na poziomie 50 tys. Mg · rok–1. Wartość ta stanowi około 1% emisji antropogenicznej ditlenku węgla pochodzącego ze spalania paliw stałych na badanym obszarze.

11

Wpływ charakterystyki osadów z uzdatniania wody podziemnej na ich wykorzystanie w procesach defosfatacji

Piaskowski K.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 6 (38)

92--97

PL

Wykorzystanie w procesach oczyszczania wody i ścieków odpadów, zawierających pierwiastki żelaza oraz glinu jest coraz powszechniejsze. Trend ten wskazuje na potrzebę zagospodarowania wartościowych odpadów, dzięki którym można obniżyć koszty eksploatacyjne zakładów oczyszczania wody i ścieków. Jednym ze źródeł żelaza odpadowego są popłuczyny powstające podczas uzdatniania wody podziemnej. Określenie zasad wykorzystania osadów żelazowych wymaga przeprowadzania analizy składu chemicznego. Stanowi to podstawę do ustalenia ich efektywności w wybranych procesach. Celem badań przedstawionych w artykule było określenie wpływu charakterystyki chemicznej osadów z dwóch stacji uzdatniania wody podziemnej na efektywność usuwania ortofosforanów z roztworu modelowego.

EN

Waste containing iron and aluminum has been more and more frequently used to purify water and sewage. This tendency indicates the need to utilize valuable waste, which can help to reduce the operating cost of water and sewage treatment plants. Drinking-water treatment sludge (DWTS) is a by-product generated during the production of drinking water where iron hydroxides are the main component of the sludge. Determination of rules for the use of ferric sludge requires the analysis of their chemical composition. This is the basis for determining the potential effectiveness in selected processes. The aim of the study presented in the paper was to determine the influence of the chemical characteristics of sludge from two underground water treatment plants on the efficiency of removal of orthophosphates from a model solution.

12

Usuwanie manganu z wody podziemnej przy zastosowaniu mas katalitycznych

Wilmański K.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 5 (37)

10--13

PL

Celem badań było określenie efektywności usuwania manganu z wody w filtrze doświadczalnym z użyciem mas katalitycznych G-i i G-2. Woda poddawana oczyszczaniu pochodziła z ujęcia podziemnego, charakteryzowała się stosunkowo wysoką zawartością żelaza i manganu, a jej odczyn nie przekraczał wartości 7,1. Filtr doświadczalny pracował jako pierwszy lub jako drugi stopień filtracji. W pracy oceniono skuteczność odmanganiania wody przy różnych czasach kontaktu wody z masą katalityczną. Badano również zmiany efektywności oczyszczania wody oraz szybkość przyrostu oporów filtracji w trakcie trwania cyklu filtracyjnego. Kontrolowano wpływ odczynu wody na skuteczność oczyszczania wody.

EN

The aim of study was determination of effectiveness of manganese removal from water on experimental filter with the use of catalytic materials G-i and G-2. Treated water derived from underground intake, characterized in relatively high amount of iron and manganese and its pH did not exceeded value of 7,1. Experimental filter operated as a first or as a second filtration stage. In the work it was evaluated effectiveness of manganese removal from water at different contact times with catalytic material. It was also investigated changes of water treatment effectiveness and increasing rate of filtration resistances during filtration cycle. Influence of pH on water treatment efficiency was controlled.

13

Ocena skuteczności ochrony ujęcia poprzez ustanowienie strefy ochronnej na przykładzie ujęcia komunalnego miasta Góry

Dąbrowski S., Matusiak M., Olejnik Z.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 6 (38)

24--39

PL

wpływu ustanowienia strefy ochronnej ujęcia komunalnego w mieście Góra (powiat górowski, woj. dolnośląskie) na jakość ujmowanych wód. Ujęcie zlokalizowane jest w dolinie Kanału Głównego (rz. Rzęśnik) w sąsiedztwie zabudowy miejskiej. Brak lub ograniczona miąższość naturalnej izolacji w rejonie ujęcia sprzyja przenikaniu zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Pogarszający się stopniowo skład fizyczno-chemiczny wody ujmowanej na ujęciu, m.in. w zakresie chlorków, siarczanów, azotanów i amoniaku, wskazywał potrzebę podjęcia działań dla ochrony uj¬mowanych zasobów wodnych przed degradacją zanieczyszczeniami antropogenicznymi. W ramach realizacji zakazów, nakazów i ograniczeń wynikających z ustanowienia strefy ochronnej ujęcia, w jej obrębie władze lokalne rozbudowały miejski system kanalizacji sanitarnej i nie dopuściły do budowy nowych obiektów, mogących potencjalnie doprowadzić do zanieczyszczenia wód podziemnych. Skuteczność wprowadzonych działań ochronnych została potwierdzona stabilizacją, a nawet poprawą jakości widoczną w wybranych parametrach.

EN

The effectiveness of the Góra municipal ground-water intake protection zone establishment was presented (Góra district, Lower Silesia province). The paper was based on the impact analysis of Góra ground-water intake protection zone establishing on the groundwater quality conducted by authors in 2007. The ground-water intake is located in the Main Canal river valley in the vicinity of urban development. The specific hydrogeologie characteristics make the exploited aquifer highly vulnerable to pollution from human activities. Gradual deterioration of the ground-water quality especially in terms of chlorides, sulfates, nitrates and ammonia was observed. Thus, the protection measures have been taken to preserve the quality of the groundwater aquifer. As a consequence of undertaken restriction the local authorities have developed the urban sewerage system and the new causing potential threat facilities have been prevented from being built as well. Undertaken measures led to stabilization or even improvement of ground-water quality in certain anthropogenic pollution indicators.

14

Dobór i zabudowa pomp głębinowych

Skibiński W., Grabacz A.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 6 (38)

115--124

PL

Na podstawie danych GUS orientacyjnie można przyjąć, że ponad 60% ogólnego zapotrzebowania ludności naszego kraju na wodę pokrywana jest z ujęć wód podziemnych. Przedsiębiorstwa wodociągowe pobierają rocznie około 1200-1400 min m3 wód głębinowych, z czego blisko 90% przeznaczone jest do zaopatrzenia w wodę mieszkańców na cele socjalno-bytowe. Powyższe dane uwidaczniają wagę problemu prawidłowego pozyskania wód podziemnych i prawidłowej eksploatacji ich ujęć.

15

Wykorzystanie danych SAR do obserwacji deformacji terenu spowodowanych działalnością górniczą w rejonie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego : wyniki projektu DORIS (EC-FP7)

Graniczny M., Kowalski Z., Przyłucka M., Zdanowski A.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 12

11--19

PL

W artykule zaprezentowano wykorzystanie metod interferometrii satelitarnej (PSInSAR i DInSAR) dla obserwacji deformacji powierzchni terenu na obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW). Prezentowane wyniki zostały pozyskane w trakcie realizacji projektu DORIS (ECFP 7, Grant Agreement n. 242212, www.doris-project.eu). Większość satelitarnych danych interferometrycznych przetworzono w wyspecjalizowanej firmie Tele – Rilevamento Europa – T. R. E, we Włoszech. Dane te pochodziły z różnych satelitów, takich jak: ERS 1 i 2, ENVISAT, ALOS- PALSAR oraz TerraSAR-X i objęły trzy pasma zakresu widma mikrofal (SAR): L, C oraz X. Archiwalne dane pasma C z satelitów Europejskiej Agencji Kosmicznej objęły obserwację przemieszczeń powierzchni terenu w okresie od 1992 do 2010, w dwóch oddzielnych pakietach danych z przedziałów czasowych 1992÷2000 oraz 2003÷2010. Jako obszary testowe dla obserwacji przemieszczeń na terenach zamkniętych kopalń wybrano Kopalnie Węgla Kamiennego „Sosnowiec” i „Saturn”, które zakończyły działalność w 1995 i 1997 r. Pomimo bieżącego wypompowywania wód z zamkniętych kopalni ich poziom podniósł się o kilkadziesiąt metrów. W związku z powyższym, wskutek zmian ciśnienia piezometrycznego i jego oddziaływania na górotwór zaobserwowano podnoszenie powierzchni terenu. Analiza danych z pasm L i X pozwoliła z kolei na śledzenie w ciągu kilku miesięcy przebiegu zmian podziemnego frontu robót, który odzwierciedlał się na powierzchni terenu, na przetworzonych zobrazowaniach radarowych. Analizę taką przeprowadzono w rejonie KWK „Halemba-Wirek”. Najbardziej efektywne w tym zakresie okazały się wysoko rozdzielcze dane TerraSAR-X, przetwarzane przy pomocy algorytmu SqueeSAR. Serie czasowe PS pasma X pomogły zidentyfikować bardzo niewielkie przemieszczenia, natomiast uzupełniające dane na temat większych przemieszczeń (w zakresie kilkudziesięciu centymetrów) można było uzyskać dzięki analizie prążków interferometrycznych. Uzyskane rezultaty dowiodły, że przemieszczenia powierzchni terenu w rejonie zamkniętych kopalń zachodzą bardzo długo i znacznie przekraczają okres 5 lat, który oficjalnie uznawany jest za granicę bezpieczeństwa i dopuszczają dowolne zagospodarowanie tych obszarów.

EN

The application of satellite interferometric methods (PSInSAR and DInSAR) for observations of ground deformations in the Upper Silesian Coal Basin (Southern Poland) is the subject of this paper. The presented results were obtained during implementation of the DORIS project (EC FP7, Grant Agreement n. 242212, www.doris-project.eu). Several InSAR datasets were analysed in this area. Most of them were processed by Tele-Rilevamento Europe - T.R.E. s.r.l. Italy. The sets of data came from different SAR satellites: ERS 1 and 2, ENVISAT, ALOS- PALSAR and TerraSAR-X and cover three different SAR bands (L, C and X). Archival data from C-band European Space Agency satellites ERS and ENVISAT, allowed to obtain information on ground movement from 1992 to 2010 in two separate datasets (1992-2000 and 2003-2010). As an example of ground motion upon inactive mining areas, two coal mines were selected: Sosnowiec and Saturn where exploitation of coal mine stopped in 1995 and 1997, respectively. Despite of well pumping after the closure of the mines, underground waters returned to the natural horizon, raising up several dozen meters; the high permeability of hydrogeological subregion and an insufficient water withdrawal from the abandoned mines. The analysis of interferometric L and X-band data in the Upper Silesia has enabled observation and monitoring of the underground mining front in a period of several months. It was indicated at the example from Halemba-Wirek coal mine. The analysis of the TerraSAR X dataset, processed by SqueeSAR algorithms proved to be the most effective for this purpose. X-band PSI time series can help to identify small, seemingly, negligible movements and are successfully supplemented by fringes when a displacement becomes significant. The obtained results on ground deformation proved that ground motion above the abandoned mines continues long after their closure. Therefore, the existing regulations stating that abandoned mines are considered as fully safe, in five years after mine closure, should be changed. Moreover, it should be emphasized that constructions in these area should be avoided as potential risk exists.

16

Wpływ uprawy wierzby krzewiastej na zawartość magnezu, wapnia, sodu i potasu w wodach gruntowych

Świtajska I., Potasznik A., Szymczyk S.

Proceedings of ECOpole

|

2014

|

Vol. 8, No. 2

627--635

PL

Badania nad wpływem uprawy wierzby krzewiastej na jakość wód gruntowych pod względem zawartości sodu, wapnia, potasu i magnezu realizowano od stycznia 2011 roku do grudnia 2012 roku na terenie północno-wschodniej Polski. Obiekt badawczy znajduje się na gruntach należących do Stacji Dydaktyczno-Badawczej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie z siedzibą w Łężanach - obiekt Samławki. W celu analiz chemicznych wody gruntowe pobierano systematycznie raz w miesiącu z zainstalowanych 7 piezometrów. Cztery z nich zostały zlokalizowane na plantacji wierzby: po jednym na wierzchowinie, stoku oraz dwa o zróżnicowanej głębokości (A - 1,62 m głębokości i B - 2,65 m głębokości) w obniżeniu terenu. Trzy pozostałe punkty stanowiły obiekty porównawcze i umieszczono je: na gruncie ornym oraz w lesie (na wierzchowinie i w obniżeniu terenu). W pobranych wodach oznaczono standardowymi metodami stężenia magnezu, wapnia, sodu i potasu. Na podstawie przeprowadzonych obserwacji można zauważyćć, że najwyższy poziom zalegania wód gruntowych stwierdzono na gruntach ornych (110,8±53,7 cm p.p.t.), z kolei najniższy występował na wierzchowinie w lesie (572,8±27,0 cm p.p.t.). Na terenie plantacji najwyższe stany wód były charakterystyczne dla punktu w obniżeniu terenu (272,0±25,4 cm p.p.t.). Uprawa wierzby wiciowej na cele energetyczne w istotny sposób wpłynęła na zawartość w wodach gruntowych magnezu i wapnia, które występowały w największych stężeniach w wodzie gruntowej na stoku plantacji (15,1±3,8 mg Mg·dm–3 oraz 88,8±26,4 mg Ca·dm–3) oraz na wierzchowinie (13,6±4,5 mg Mg·dm–3 i 109,1±22,3 mg Ca·dm–3). Największe koncentracje sodu również występowały w wodzie gruntowej na wierzchowinie plantacji (10,2±1,6 mg Na·dm–3) oraz na gruntach ornych (11,5±2,0 mg Na·dm–3). Stężenia potasu w wodach gruntowych uzależnione były od poziomu zalegania, co potwierdzają najwyższe koncentracje w punktach zlokalizowanych na wierzchowinie zarówno na plantacji wierzby (5,2±4,4 mg K·dm–3), jak i w lesie (4,3±2,7 mg K·dm–3).

EN

The research about the influence of willow cultivation on content magnesium, calcium, sodium and potassium in groundwater was implemented from January 2011 to December 2012, in the north-eastern Polish. The tested object was located in the Research Station in Lezany (Samlawki) belonging to the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. For analysis of groundwater were installed 7 piezometers. Four of them was located in the willow planted: on the elevation, slope and depression of land (two with different depths: A: 1.62 m and B: 2.65 m deep) and from three points of comparison object (of arable land located in the vicinity on the plantation, and the elevation and depression of forest). The chemical analysis of sampling water was determined by standard methods of magnesium, calcium, sodium and potassium. On the basis of observations can be concluded that the highest level of residual groundwater was characteristic areas of arable land (110.8±53.7 cm below the surface under area), while the lowest occurred on elevation of forest (572.8±27.0 cm below the surface under area). On area of plantation of willow highest water level were characteristic of point in the depression of land (272.0±25.4 cm below the surface under area). Willow planted significantly influenced the content in groundwater compounds of magnesium and calcium, which were the highest values in piezometer located on the slope of plantation (15.1±3.8 mg Mg·dm–3, and 88.8±26.4 mg Ca·dm–3) and elevation of land (13.6±4.5 mg Mg·dm–3 and 109.1± 2.3 mg Ca·dm–3). The highest concentrations of sodium occurred in piezometer located elevation of land plantation (10.2±1.6 mg Na·dm–3) and arable land (11.5±2.0 mg Na·dm–3) also. Content of potassium in groundwaters were dependent retention of the groundwater, which was confirmed by the highest concentrations at point located on the elevation of land plantation (5.2±4.4 mg K·dm–3) and forest (4.3±2.7 mg K·dm–3).

17

Sposób wytwarzania chlorku żelaza(lll) z wykorzystaniem surowców odpadowych

Głuszek A., Magiera J.

Przemysł Chemiczny

|

2011

|

T. 90, nr 7

1316-1319

18

Wpływ warunków środowiskowych na wody podziemne w dolinie Odry w rejonie Prochowic

Gurwin J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

149--159

PL

Obszar badań jest zlokalizowany w południowo-zachodniej Polsce, w dolinie rzeki Odry w rejonie Prochowic, pomiędzy rzekami Cicha Woda i Kaczawa, które są lewobrzeżnymi dopływami Odry. Zaprezentowano wyniki prac związane z oceną wpływu warunków środowiskowych na wody podziemne pierwszego poziomu wodonośnego, który pozostaje w kontakcie hydraulicznym z wodami powierzchniowymi. W tym celu zbudowano system monitoringu obejmujący automatyczną stację hydrometeorologiczną oraz ciągły pomiar wahań zwierciadła wód podziemnych. Ustalono system krążenia wód podziemnych, a wykonane oznaczenia składu fizykochemicznego skonfrontowano ze stanem jakości wód powierzchniowych i opadów. Główne źródło zanieczyszczeń stanowi intensywna działalność rolnicza, powodująca degradację wód podziemnych do najniższej klasy jakości, ze względu na zawartość azotanów, fosforanów oraz potasu.

EN

The study area is located in the south-western part of Poland, in the Odra River valley nearby Prochowice, between rivers called Cicha Woda and Kaczawa, both of which are the left tributaries of the Odra River. The investigations for evaluation the impact of environmental conditions on the first ground water aquifer being in hydraulic contact with surface waters are presented. For this purpose a monitoring system which includes an automatic hydro-meteorological station and continuous measurements of groundwater table fluctuation has been built. Groundwater flow system was determined and recognizing of physico-chemical composition was confronted with the quality of surface water and precipitation. The major source of pollution is an intensive agriculture activity that causes a degradation of groundwater to the lowest class of quality due to nitrates, phosphates and potassium contents.

19

Arsen w wodach podziemnych okolic Lublina

Postawa A., Jeż-Walkowiak J., Pruss A., Wątor K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

495--503

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad przypadkami występowania arsenu w wodach podziemnych ujmowanych na potrzeby zaopatrzenia ludności w gminie Garbów koło Lublina. Obecność arsenu stwierdzono w wodzie z ujęcia we wsi Bogucin, która eksploatuje wody z poziomu paleoceńsko-kredowego występującego pod pokrywą przepuszczalnych i półprzepuszczalnych utworów czwartorzędowych. Arsen występuje w stężeniach 20–29 µg/dm3. Ze względu na występowanie ponadnormatywnych stężeń żelaza (powyżej 3 mg/dm3) i manganu (do 0,67 mg/dm3), przed podaniem do sieci wody są uzdatniane poprzez napowietrzanie i filtrację na filtrach pospiesznych. W trakcie odżelaziania i odmanganianiania następuje współstrącenie arsenu i dzięki temu zjawisku następuje obniżenie stężenia arsenu do poziomu 3 µg/dm3, czyli poniżej zawartości dopuszczalnej w wodach przeznaczonych do spożycia.

EN

Authors describe some aspects of occurrence of arsenic in raw water used for production of drinking water in Lublin region (E Poland). Arsenic in concentrations 20–29 µg/dm3 was discovered in one intake exploiting water from Cretaceous-Paleocene semi confined aquifer. Together with arsenic High concentrations of iron (over 3 mg/dm3) and manganese (up to 0.67 mg/dm3) were present. Aeration and filtration processes are implemented in order to achieve acceptable content of iron and manganese, before water is supplied to consumers. Due to co precipitation processes during treatment concentration of arsenic decreases to 3 µg/dm3 thus treated water meets all sanitary standards.

20

Strefa T-T - zabliźniona geologiczna rana Polski : czy się znów kiedyś otworzy?

Adamczewski Z., Larsen L.

Przegląd Geodezyjny

|

2010

|

R. 82, nr 10

3-7

PL

Autorzy przedstawiają wyniki analizy, za pomocą numerycznych modeli introspektywnych, zbiorów równoczesnych obserwacji natężenia pola siły ciężkości oraz poziomu wody gruntowej, wykonanych w latach 2006- 2009 na stacji JOZE i opublikowanych w monografii pod redakcją prof. Marcina Barlika [1]. Z przeprowadzonych rozważań można wnioskować, że zmiany poziomu wody gruntowej na stacji JOZE są wywołane zmianami potencjału stresowego w górotworze. Autorzy sugerują, że zmiany potencjału stresowego są z kolei wywołane działaniem prawa rotacji sejsmicznej. Zauważone przez autorów problemy mają duże znaczenie poznawcze i aplikacyjne, a nawet dotykają naturalnych problemów egzystencjalnych, w szczególności dla aglomeracji warszawskiej. Dlatego autorzy postulują: 1) kontynuację i rozszerzenie badań z uwzględnieniem wyników uzyskanych w niniejszej pracy, 2) ustanowienie europejskiego projektu badawczego dla dokonania pogłębionej analizy problemu wpływu potencjału stresowego w górotworze na zjawiska sygnalizujące kataklizmy sejsmiczne (czyli ruch wód gruntowych i inne zjawiska fizyczne, chemiczne i biologiczne).

EN

The authors present the results of an analysis, using numerical introspective models, of sets of simultaneous observations of gravitational intensity and levels of groundwater made during 2006-2009 at the JOZE station and published in a monograph edited by prof. Marcin Barlik [1]. The presented discussion suggests that changes of levels of groundwater at the JOZE station are caused by changes of stress potential in the landmass. The authors suggest that the changes of stress potential are in turn caused by the effects of the law of seismic rotation. These problems are of great importance, both cognitive and applicational, and even touch natural existential problems, in particular of the Warsaw agglomeration. Thus the authors recommend: 1) the continuation and broadening of research based on the research described in this paper, 2) the establishment of a European research project to undertake more detailed analysis of the problem of the influence of stress potential in a landmass upon phenomena that may signal seismic cataclysms, such as movement of groundwater or other physical, chemical or biological phenomena.