Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Występowanie toksyn sinicowych w wodach powierzchniowych ujmowanych na potrzeby komunalne

Kaczmarek Sławomir, Nowakowski Michał, Andrzejewski Przemysław, Wolski Robert

Technologia Wody

|

2019

|

Nr 4 (66)

35--43

PL

Nadmierny wzrost fitoplanktonu powoduje tzw. rozkwit wody. Zjawisko to sprawia, że woda nie nadaje się do celów konsumpcyjnych i rekreacyjnych. Wśród organizmów rozmnażających się w wodzie są cyjanobakterie. Zainteresowanie tymi organizmami wynika z toksyn, które wytwarzają. Niniejsza publikacja jest przeglądem literatury na temat rodzajów toksyn, metod ich określania i usuwania ze zbiorników wodnych.

EN

Excessive growth of phytoplankton causes the so-called bloom of water. This phenomenon makes the water unsuitable for consumption and recreational purposes. Among the organisms that multiply in water are cyanobacteria. The interest in these organisms is due to the toxins, which cyanobacteria produce. The publication is a review of the literature on the types of toxins, methods of their determination and removing from water reservoirs.

2

Seasonal variability of phytoplankton in the shallow waters of the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

6--14

EN

The Baltic Sea is characterized by a seasonal variation of phytoplankton structure. These organisms are particularly sensitive to changes in various environmental parameters. Cyclic, recurring annually fluctuation of species composition, abundance and biomass of phytoplankton is a consequence of these changes. Spatial and temporal variability of particular groups of phytoplankton is not the same in different areas of the Baltic Sea. The purpose of this work was to determine the spatial and temporal distribution of phytoplankton in three chosen areas of the coastal zone of the southern Baltic Sea (Ustka, Poddąbie and Rowy) in the period of November 2014 - September 2016. Mean values of abundance and biomass of phytoplankton for the surveyed areas were typical for this type of coastal waters. In each of the surveyed areas the same dominat species in terms of the abundance and biomass were observed. A growth of diatoms was recorded only in the area of Ustka, which could have been caused by the inflow of river waters. Seasonal surveys of phytoplankton indicated that in the case of the studies regarding this parameter – taxonomic composition, abundance and biomass in the same surveyed area were similar at the three research stations (e.g. 75-80%), depending on the season of the year. On this basis, it was concluded that, whether carrying out the monitoring of phytoplankton or planned investments, the sample collection frequency had a greater significance than the number of research stations.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu. Organizmy te są szczególnie wrażliwe na zmiany różnych parametrów środowiska. Konsekwencją tych zmian jest cykliczna, powtarzająca się co roku, fluktuacja składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku. Celem pracy było określenie struktury czasowo-przestrzennej występowania fitoplanktonu w trzech wybranych rejonach strefy przybrzeżnej południowego Bałtyku (Ustka, Poddąbie, Rowy) w latach listopad 2014 – wrzesień 2016. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu dla badanych rejonów były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych. W każdych z trzech badanych rejonów można zaobserwować te same dominanty w liczebności i biomasie. Jedynie w rejonie Ustka odnotowano wzrost okrzemek, co może być spowodowane napływem wód rzecznych. Sezonowe badania fitoplanktonu wykazały, że w przypadku badań tego parametru skład, liczebność i biomasa z tego samego rejonu badanego na trzech stacjach badawczych w zależności od pory roku jest podobna (np. w 75-80%). Na tej podstawie stwierdzono, iż wykonując badania monitoringowe fitoplanktonu czy pod planowane inwestycje większe znaczenie ma częstotliwość pobieranych próbek niż liczba stacji badawczych.

3

Seasonal variability of phytoplankton in river Słupia of the southern Baltic Sea

Zaboroś I., Mioskowska M.

Biuletyn Instytutu Morskiego w Gdańsku

|

2018

|

Vol. 33, No. 1

137--150

EN

In the Baltic Sea, there can be observed seasonal variations in the structure of phytoplankton. These organisms are particularly sensitive to changes in different environmental parameters. The consequence of these changes is cyclical repeated every year fluctuation of the species composition, their abundance and biomass of phytoplankton. The spatial and temporal variability of individual phytoplankton groups is not the same in different regions of the Baltic Sea, and this is why the study was conducted in the area of the central Baltic coast, since in that particular region data on phytoplankton is not available. One of the main goals was to determine the temporal and spatial structure of the occurrence of phytoplankton, as well as to study biodiversity in the area of the estuary of the Slupia river in southern Baltic for the period between November 2014 and September 2016. The results of the research confirm typical changes of phytoplankton in three studied areas depending on the given season. The average values of phytoplankton abundance and biomass were typical for this kind of coastal waters and there were no significant species differences between these stations. The only research (and available studies) on phytoplankton in central sea basin areas is being conducted by Institute of Meteorology and Water Management (IMWM) as part of the HELCOM Baltic Sea Monitoring at station P16, which is the closest location to the studied area. When comparing the results obtained in this study to the data from the IMWM annual reports for the last decade, it can be noticed that the size and fluctuations of total biomass and phytoplankton abundance in the three studied areas are typical for the coastal region of the South Baltic.

PL

W Morzu Bałtyckim obserwuje się sezonowe zmiany struktury fitoplanktonu. Organizmy te są szczególnie wrażliwe na zmiany różnych parametrów środowiska. Konsekwencją tych zmian jest cykliczna, powtarzająca się co roku, fluktuacja składu gatunkowego, liczebności oraz biomasy fitoplanktonu. Przestrzenna i czasowa zmienność poszczególnych grup fitoplanktonu nie jest taka sama w różnych rejonach Bałtyku, dlatego badania wykonano w obszarze środkowego wybrzeża południowego Bałtyku gdyż, w tamtym rejonie nie ma dostępnych danych dotyczących fitoplanktonu. Jednym z głównych celów było zbadanie struktury czasowo-przestrzennej występowania fitoplanktonu, a także określenie różnorodności biologicznej w ujściu rzeki Słupia w rejonie południowego Bałtyku w latach listopad 2014 – wrzesień 2016. Wyniki uzyskane w ramach prowadzonych badań potwierdzają typowe zmiany fitoplanktonu w trzech rejonach w zależności od pory roku. Średnie wartości liczebności i biomasy fitoplanktonu były typowe dla tego rodzaju wód przybrzeżnych i nie odnotowano znaczących różnic gatunkowych pomiędzy tymi stacjami. Jedyne badania (oraz dostępne opracowania) fitoplanktonu w tych strefach płytkowodnych środkowego wybrzeża prowadzone są przez IMGW w ramach Monitoringu Bałtyku HELCOM na stacji P16, które są położenie najbliżej badanego rejonu. Porównując otrzymane w tym opracowaniu wyniki do danych z rocznych raportów IMGW dla ostatniego dziesięciolecia, można zauważyć, że wielkości i fluktuacje całkowitej biomasy i liczebności fitoplanktonu w trzech badanych rejonach są typowe dla rejonu wód przybrzeżnych Południowego Bałtyku.

4

Palaeocene-early Eocene southern subtropical to subpolar silicoflagellate biostratigraphy

McCartney K., Witkowski J., Szaruga A.

Acta Geologica Polonica

|

2018

|

Vol. 68, no. 2

219--248

EN

Early Palaeocene through early Eocene silicoflagellate assemblages were examined from five southern subtropical through subpolar deep-sea sites: DSDP Holes 208 and 524, and ODP Holes 700B, 752A, and 1121B. For each site, the taxonomic composition of the silicoflagellate assemblage is documented in detail; Pseudonaviculopsis gen. nov., Dictyocha castellum sp. nov. and Stephanocha? fulbrightii sp. nov. are proposed, along with several new combinations. More importantly, however, these observations enable a considerable refinement to the existing Palaeocene–Eocene silicoflagellate biostratigraphic zonation that for the first time uses datums calibrated to the Geomagnetic Polarity Timescale. The Corbisema aspera Interval Zone occurs immediately above the K/Pg boundary and is here described from Seymour Island. The Corbisema hastata Partial Range Zone extends from near the K/Pg boundary to late early Palaeocene and has been observed in Hole 208. The Pseudonaviculopsis disymmetrica Acme Zone occurs in Holes 208 and 700B. The Dictyocha precarentis Partial Range Zone, observed in Holes 208, 700B, 752A and 1121B, is subdivided into D. precarentis, Naviculopsis primativa, N. cruciata and Pseudonaviculopsis constricta subzones. The Naviculopsis constricta Partial Range Zone occurs in Holes 524, 700B, 752A and 1121B. This study is also the first to consider syn- and/or diachroneity in Palaeogene silicoflagellate biostratigraphy.

5

Ocena potencjału ekologicznego dolnej Wisły na podstawie wieloletnich badań fitoplanktonu

Dembowska E. A.

Ochrona Środowiska

|

2017

|

Vol. 39, nr 3

19--24

EN

Changes in ecological status of the lower Vistula River over the past two decades were evaluated. The 1990s saw dynamic changes in the Polish economy and increasing environmental awareness, accompanied by introduction of modern, effective treatment methods of wastewater discharges into rivers. Yet, extensive research on modern evaluation of aquatic ecosystems was only conducted in the first decade of the 21st century. Planktonic diatoms (mainly of the Centricae subclass) followed by coccal chlorophyta were the main groups determined to form the phytoplankton biomass in the Vistula River in Torun. A more significant contribution of other algal groups (including cyanobacteria) is only occasional. Application of phytoplankton multimetric index (IFPL) for rivers allowed assessment of water quality variations in the Vistula River. Phytoplankton of the Vistula River determined in the ‘90s was compared with that of the period of 2007–2015. The trophic index (TI) measured in the 90’s indicated poor ecological status of the river. Its value for both years of research (1994 and 1998) was 0.35. Over the subsequent twenty years the water quality significantly improved. Today, the TI value is 0.66, while the average phytoplankton multimetric index is 0.75, indicating good ecological potential of the Vistula River in Torun.

PL

Dokonano oceny zmian potencjału ekologicznego dolnej Wisły w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku charakteryzowały dynamiczne zmiany w gospodarce Polski, zwiększenie świadomości ekologicznej, a wreszcie wprowadzenie nowoczesnych i skutecznych metod oczyszczania ścieków odprowadzanych do rzek. Szerzej zakrojone badania nad nowoczesną oceną ekosystemów wodnych wykonano dopiero w pierwszej dekadzie XXI wieku. Przeprowadzona analiza wykazała, że o biomasie fitoplanktonu Wisły na wysokości Torunia decydują okrzemki planktonowe, głównie z podklasy Centricae. Drugą ważną grupą są zielenice kokkalne. Znaczący udział innych grup glonów (w tym także sinic) jest sporadyczny. Zastosowanie multimetrycznego wskaźnika fitoplanktonowego (IFPL) w przypadku rzek umożliwiło ocenę zmian jakości wody w Wiśle. Fitoplankton Wisły z lat dziewięćdziesiątych został porównany z fitoplanktonem w latach 2007–2015. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku wartości wskaźnika trofii wskazywały na zły potencjał ekologiczny. W obu latach badań (1994, 1998) wartość ta wynosiła 0,35. Jakość wody po 20 latach uległa znacznej poprawie. Obecnie wartość wskaźnika trofii (IT) wynosi 0,66, natomiast średnia wartość wskaźnika fitoplanktonowego (IFPL) wynosi 0,75, co wskazuje na dobry potencjał ekologiczny wód Wisły w przekroju Torunia.

6

Usuwanie biomasy z oczek wodnych i małych zbiorników naturalnych przy użyciu filtrów włókninowych

Nieć J., Spychała A., Ławniczak A. E., Walczak N.

Inżynieria Ekologiczna

|

2015

|

Nr 44

196--203

PL

Małe zbiorniki, np. oczka wodne, pełnią w środowisku wiele funkcji, między innymi biocenotycznych, hydrologicznych, klimatycznych, sozologicznych, krajobrazowych oraz estetycznych. Ze względu na małe rozmiary, zbiorniki te charakteryzują się dużą wrażliwością na czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, stanowią też często naturalny odbiornik zanieczyszczeń. Filtry włókninowe są od kilkunastu lat badane pod kątem oczyszczania ścieków bytowych podczyszczonych w osadniku gnilnym. Celem badań było zweryfikowanie możliwości zasto-sowania tego typu filtrów do oczyszczania wody w naturalnych, małych zbiornikach. Skuteczność działania filtrów testowano na wodzie pochodzącej z oczka wodnego, charakteryzującej się wysokim stężeniem biogenów i intensywnym zakwitem fitoplanktonu. Badania prowadzono na trzech filtrach (cztery warstwy geowłókniny TS 20). Mierzono podstawowe wskaźniki jakości wody: zawiesinę ogólną, mętność, ChZT i BZT5, temperaturę, pH i tlen rozpuszczony. Uzyskane wyniki badań można uznać za satysfakcjonujące w zakresie oczyszczania mechanicznego (usuwanie mętności i zawiesiny ogólnej). Ważnym pozytywnym efektem działania filtrów jest natlenianie oczyszczanej wody, co ma szczególne znaczenie dla ryb.

EN

Small water bodies, for example garden ponds, play many functions in the environment, including biocenotic, hydrological, climatic, sozological, landfill-creative, and aesthetic. Due to their small size, these reservoirs are sensitive to external and internal factors, they are also a common natural contaminants receivers. Nonwoven filters have been investigated for several years as a useful device for treatment of domestic wastewater pre-treated in a septic tank. The aim of this study was to verify the possibility of using this type of filters for water originating from small water body purification. The effectiveness of filters were tested on the water originating from the garden pond, contained high levels of nutrients and intensive algal bloom. Research was carried out on three filters (each filter consisted of four geotextile TS 20 layers). Basic water quality indicators: total suspended solids, turbidity, COD and BOD5, temperature, pH and dissolved oxygen were measured. The research results can be considered as satisfactory in terms of mechanical treatment (removal of turbidity and total suspended solids). An important positive effect of the filters was the oxygenation of the treated water, which is especially important for fish.

7

Chlorophyll profile estimation in ocean waters by a set of artificial neural networks

Cortivo F. D., Chalhoub E. S., Campos Velho H. F., Kampel M.

Computer Assisted Methods in Engineering and Science

|

2015

|

Vol. 22, no. 1

63--88

EN

In this work, we propose a methodology to estimate the profile of chlorophyll concentration from the upwelling radiation at the ocean surface, using a system of artificial neural networks (ANNs). The input patterns to train the networks are obtained from the resolution of the radiative transfer equation, where the absorption and scattering coefficients are represented by bio-optical models, with the profile of chlorophyll concentrations based on a shifted-Gaussian model. In the performed analysis, we used 14 720 profiles of chlorophyll that were generated by attributing two values to the biomass quantity, and by considering two sets of wavelengths and three sets containing the directions in which the radiation emitted at the surface is measured. To be able to recover the chlorophyll profile, we need to use a system of networks that works in a “cascade mode”. The first one performs an analysis on the features of the chlorophyll profile from the upwelling radiation and determines which profiles can be recovered. The second and third ANNs act only on those profiles that can be recovered. The second ANN performs estimation of the standard deviation from the upwelling radiation and the chlorophyll concentration at the surface. Finally, the third ANN performs an estimation of the peak depth from the upwelling radiation, the chlorophyll concentration at the surface and the standard deviation estimated by second network. The stopping criteria we adopted was the cross-validation process. The obtained results show that the proposed methodology is quite promising.

8

Phytoplankton Metric of ecological status assessment for Polish Lakes and its performance along nutrient gradients

Hutorowicz A., Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 3

525--542

EN

This paper outlines the Phytoplankton Multimetric for Polish Lakes (PMPL) – an ecological status assessment method which can be used to implement the European Water Framework Directive (EC, 2000). The PMPL includes abundance parameters of phytoplankton: the metrics: “chlorophyll a”, “total biomass” while the taxonomic composition is partly evaluated by the metric “biomass of cyanobacteria”. All of these three single metrics as well as the final PMPL index values are the same scale and range from 0 to 5. The PMPL can be transformed to a normalized Ecological Quality Ratio (EQR) range from 0 (the worst status) to 1 (the best status). The PMPL method differentiates “stratified” and “unstratified” lake types as well as subdivisions into lakes characterized by a high (>2) or low (<2) lake volume-to-catchment area ratio (VQ). The metrics used and the PMPL index respond to eutrophication pressure expressed by total phosphorus and total nitrogen concentration, the significance of the relationships depends on the tested parameter and the abiotic type of lake. From among the single metrics, the metric “chlorophyll a” was usually found to reveal the strongest significant correlation to both total phosphorus and total nitrogen (Spearman`s coefficient varied from –0.41 to –0.75 and from –0.34 to –0.56, respectively). The weakest correlation with nutrients was noted for metric “biomass of cyanobacteria” (R=–0.13 to –0.62). The PMPL correlated best with TP and TN in unstratified lakes (R=–0.49 to –0.70). The testing of the PMPL index shows a statistically important distinction between Good/Moderate ecological status and confirmed designated boundaries of High/Good and Good/Moderate states.

9

Comparing effect of phytoplankton and a charophyte on calcite precipitation in lake water: experimental approach

Kufel L., Rymuza K.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 3

431--439

EN

Primary producers are able to strongly affect calcium budget in hardwater lakes. The relative contribution of phytoplankton and charophytes to water decalcification (by precipitation of calcium carbonate) is, however, unclear. In this study we checked the effect of natural phytoplankton community and a charophyte (Nitellopsis obtusa) on the decline of calcium concentration in experimental outdoor conditions. The experiment was carried out in original lake water and two variants of enrichment with inorganic nitrogen and phosphorus to test the changing efficiency in decalcification by both primary producers. At low nutrient concentrations, N. obtusa was responsible for calcium decline in original lake water by 12 mg Ca+2 dm-3 during 20 days of experiment. In these conditions the effect of phytoplankton was negligible. In lake water enriched with nutrients, the exponential growth of phytoplankton led to the decrease of calcium concentration from initial 35 mg Ca+2 dm-3 to 9 mg Ca+2 dm-3 in the same time period. The maximum effect of N. obtusa was the same as in original lake water but manifested itself earlier to decline in the end of experiment. Supersaturation of water with calcium carbonate was always more than threefold and saturation index reached 27 in mixed cultures of phytoplankton and N. obtusa in lake water enriched with nutrients. In this context we hypothesise on a possible role of charophytes as nucleation sites necessary for calcite precipitation. Based on our own and literature data we also discuss expected immobilisation of phosphate incorporated in calcite precipitated by the growth of phytoplankton and N. obtusa.

10

Trophic State of a Shallow Lake with Reduced Inflow of Surface Water

Ejankowski W., Lenard T.

Archives of Environmental Protection

|

2014

|

Vol. 40, no. 3

3--11

EN

According to the general classification of shallow eutrophic lakes, two alternative types are distinguished: phytoplankton-dominated and macrophyte-dominated lakes. The latter type is rare and currently endangered by human activity. In order to determine the effect of reduced inflow of surface water by an earth dyke on the lake trophic state, certain biological and physico-chemical parameters were evaluated. This work focuses on two lakes of similar morphometric characteristics situated in the agricultural landscape. The effect of the earth dyke on the trophic state was positively verified. The lake situated in the catchment basin, in which the inflow of surface water was reduced, was defined as meso-eutrophic, with a small amount of phytoplankton and high water transparency. The reference lake was highly eutrophic, with low water transparency and a large amount of phytoplankton. The water body surrounded by the earth dyke was macrophytes dominated (65% of the lake area), whereas the reference lake was a phytoplankton-macrophyte type (42% of the lake area). The trophic evaluation of a lake can be underestimated because of a significant amount of biogenic compounds accumulated in plant tissues. Thus, the values of Carlson’s indices in macrophyte-dominated lakes may not account for the total amount of nutrients in the water body.

PL

W ogólnej klasyfi kacji płytkich jezior eutrofi cznych można wyróżnić dwa alternatywne typy zbiorników: zdominowane przez fitoplankton i zdominowane przez makrofity. Ten drugi typ jezior jest rzadki i obecnie zagrożony działalnością człowieka. W celu określenia wpływu zredukowanego dopływu wód powierzchniowych przez ziemną groblę na stan troficzny jeziora, poddano ocenie wybrane parametry biologiczne i fizyczno-chemiczne dwóch zbiorników o podobnej morfometrii, położonych w krajobrazie rolniczym. Efekt oddziaływania grobli na jakość ekosystemu jeziornego oceniono jako znaczący. Jezioro położone w zlewni, w której dopływ wód powierzchniowych był ograniczony, zostało zaklasyfikowane jako mezo-eutroficzne, z małą ilością fitoplanktonu i o dużej przezroczystości wody. Jezioro porównawcze było silnie eutroficzne, z dużą ilością fitoplanktonu i o niskiej przezroczystości wody. Zbiornik otoczony przez groblę reprezentował typ makrofitowy (65% powierzchni jeziora pokryta przez roślinność), a stan jeziora porównawczego, w którym roślinność zajmowała 42% misy jeziornej, mieścił się między typem fitoplanktonowym i makrofitowym. Ocena trofii jezior może być jednak niedoszacowana, ponieważ znaczna część nutrientów może być zakumulowana w tkankach roślin. Stąd, wartości wskaźników Carlsona w przypadku jezior makrofitowych mogą nie uwzględniać ogólnej ilości nutrientów w jeziorze.

11

Phytoplankton diversity and biomass during winter with and without ice cover in the context of climate change

Lenard T., Wojciechowska W.

Polish Journal of Ecology

|

2013

|

Vol. 61, nr 4

739--748

EN

Most scenarios of the predicted climate change in Europe imply that the increasing temperature trend will be maintained in winter seasons. The presence or absence of the ice cover in winter can impact on the functioning of lake ecosystems. The research was carried out in two mesotrophic and dimictic lakes in winter with and without ice cover. The biomass and phytoplankton and its composition was analysed with reference to physical factors (PAR and temperature). The research proved that poor thermal-light conditions under the ice/snow cover favoured the development of nanoplanktonic species from the genus Cryptomonas (Cryptophyta) or Stephanodiscus (Bacillariophyceae), whereas microplanktonic species of dinoflagellates, diatoms or green algae prevailed during the ice-free winter. The highest phytoplankton biomass and species richness were recorded during ice-free winter, which affected a higher Shannon-Wiener diversity index and evenness. It has been shown that the mild winter creates good conditions for the development of phytoplankton species characteristic for the mixing periods. The lack of inverse thermal stratification during winter can lead to disturbance in the functioning of the water ecosystems throughout the year.

12

Influence of climate parameters on long-term variations of the distribution of phytoplankton biomass and nutrient concentration in the Baltic Sea simulated by a 3D model

Dzierzbicka-Głowacka L., Piskozub J., Jakacki J., Janecki M., Nowicki A.

Polish Journal of Ecology

|

2012

|

Vol. 60, nr 4

651--666

EN

We used a 3-D coupled seaice ecological model of the Baltic Sea to investigate the influence of long-term trends in average temperature, wind speed and solar irradiance on nutrients concentration and distribution of phytoplankton. We tested the sensitivity of the model to changes of the main physical parameters such as temperature, wind speed, solar and thermal radiation performing several numerical experiments with different configurations. Discussion about the relevance of the results for the expected future climate change is provided. The calculations were done for whole Baltic Sea for the period from 2004 to 2048. The results of the numerical simulations for the different areas of Baltic Sea (nine stations: Gulf of Gdańsk, Gdańsk Deep, Gotland Deep, Bornholm Deep, Gulf of Finland, Gulf of Riga, Gulf of Bothnian, Bothnian Sea, Danish Straits) were presented. The simulations results show significant changes in phytoplankton biomass and nutrient concentration distributions, which took place in the regions where a significant increase in currents (to 100 cm s-1) was found. The results of the numerical simulations for five years (2000–2004) are consistent with in situ observations for temperature and phytoplankton (Dzierzbicka-Glowacka et al. 2011b).

13

Palinostratygrafia dewonu obszaru radomsko-lubelskiego

Turnau E.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

T.196

255--288

PL

Praca zawiera nowe rezultaty badań palinostratygraficznych środkowego i, w mniejszym stopniu, górnego dewonu, a także podsumowanie wcześniej opublikowanych wyników dotyczących głównie dewonu dolnego. Opracowany materiał pochodzi z otworów usytuowanych w obrębie wyniesienia radomsko-kraśnickiego oraz rowu lubelskiego. Wcześniejsze badania sugerują, że formacje sycyńska, czarnoleska i dolna część formacji zwoleńskiej należą do lochkowu. Granice lochkow/prag i prag/ems przebiegają w obrębie formacji zwoleńskiej. Na wyniesieniu radomsko-kraśnickim, górna część formacji zwoleńskiej należy do środkowego i górnego emsu, natomiast w SE części rowu lubelskiego część ta należy do pragu lub najniższego emsu. Ogniwo przewodowskie formacji telatyńskiej, w centralnej części rowu lubelskiego, należy do górnego emsu, częściowo, być może, do eiflu. Niepublikowane dotąd wyniki badań z centralnej części rowu lubelskiego pozwalają na zaliczenie spągowej części ogniwa giełczewskiego formacji telatyńskiej do poziomu apiculatus–proteus (AP) obejmującego pogranicze ems/eifel; środkowa i górna część tego ogniwa należą do poziomu „G.” extensa (Ex), podpoziomu Ex 3, oraz poziomu G. aurita (Aur) środkowego i górnego żywetu. Najwyższa część tego ogniwa (Giełczew PIG 5) reprezentuje, być może, kolejny poziom T. densus (Aur? Den?), a nieco poniżej jego stropu (Giełczew PIG 6) wyróżniono, już pewnie, poziom Den, którego dolna granica przebiega w utworach pogranicza żywet/fran. W SE części rowu lubelskiego, zespoły spor z ogniw od żniatyńskiego po rachańskie, zaliczono do podpoziomów Ex 2 (?) i Ex 3, poziomu Aur, oraz, niepewnie, do poziomu T. densus (Aur? Den?), a w środkowej części ogniwa krzewickiego formacji modryńskiej napotkano gatunek Cristatisporites deliquescens charakterystyczny dla franu. Rezultaty badań akritarch nie wzbogacają wniosków stratygraficznych opartych na sporach, ale nie są z nimi sprzeczne. Fluktuacje zróżnicowania taksonomicznego zespołów fitoplanktonu dokumentują niektóre z cykli T-R w basenie lubelskim.

EN

The paper contains summary of the earlier studies of Lower Devonian palynostratigraphy and new results that relate to Middle and Upper Devonian and Frasnian. In the Giełczew PIG 5 borehole, the basal part of the Giełczew Member of the Telatyń Formation is included in the apiculatus–proteus (AP) Zone of the Emsian/Eifelian transition. The higher part of this unit is included in “Geminospora”extensa (Ex) Zone, Ex 3 Subzone, and the Geminospora aurita (Aur) Zone of mid and upper Givetian. The topmost part of the unit (Giełczew PIG 5 borehole) belongs either to the Aur Zone or tothe succeeding zoneTholisporites densus (Den). This part of the section belongs either to the Givetian or to Frasnian. The presence of the Den zone in topmost part of the Giełczew Member (GiełczewPIG 6 borehole) has been ascertained. In the Terebiń IG 5 borehole, the Telatyń Formation, starting from the Ż̄niatyń Member, is included in The Ex 2, Ex 3 subzones and the Aur Zone. The uppermost part of the Rachanie Member belongs either to the Aur Zone or to Den Zone. The Frasnian index species Cristatisporites deliquescenshas beenrecorded from the Krzewica Member of the Modryń Formation from the Terebiń IG 5 borehole. Stratigraphical information provided by the study of phytoplankton is not significant, but is consistent with the spore stratigraphy. Fluctuations of phytoplankton taxonomic diversity document some of the T-R cycles in the Lublin basin.

14

An interdisciplinary approach to the environmental and spatial information system built for coastal waters. Vistula Lagoon case study

Kruk M., Mróz M., Durand D., Rychter A., Kosakowski J., Szumiło M., Mleczko M.

Geoinformatica Polonica

|

2010

|

T. 10

65-73

EN

An interdisciplinary approach to geoinformation system built for assessment of ecological vulnerability of coastal water ecosystems and for sustainable development of ecologically valuable areas is presented. The example of such approach is shown for Vistula Lagoon test area where the project “System of the environmental and spatial information as the background for the sustainable management of the Vistula Lagoon ecosystem (VISLA)” is carried out in the framework of the Polish Norwegian Research Fund. The main problem causing permanent disturbances in ecological equilibrium of the ecosystem is excessive phytoplankton primary production. The reasons for this phenomenon are spatially variable processes of phosphorus and nitrogen transport from watershed and bottom sediments. The factors infl uencing spatial distribution of these pollutants are hydrodynamics, meteorological and biogeochemical processes. An interdisciplinary research of these biological phenomena using remote sensing technology and mathematical modeling can facilitate control, prognosis and more appropriate actions aiming at water quality improvement.

PL

Interdyscyplinarne podejście do tworzenia systemu geoinformacyjnego służącego ocenie zagrożeń środowiskowych wód przybrzeżnych oraz rozwojowi obszarów ekologicznie wrażliwych jest przedstawione na przykładzie założeń metodologicznych projektu pt. „System informacji środowiskowo-przestrzennej jako podstawa do zrównoważonego gospodarowania ekosystemem Zalewu Wiślanego (VISLA)” realizowanego w ramach Polsko- Norweskiego Funduszu Badań Naukowych. Głównym problemem powodującym trwałe zaburzenie równowagi ekologicznej ekosystemu jest nadmierna produkcja pierwotna fi toplanktonu. Przyczyną tego zjawiska są zróżnicowane przestrzennie procesy dostarczania ze zlewni oraz z osadów dennych związków fosforu i azotu. Czynnikami regulującymi rozprzestrzenianie się tego typu zanieczyszczeń są zmienne przestrzennie układy procesów hydrodynamicznych, meteorologicznych i biogeochemicznych. Interdyscyplinarne badania zjawisk przyrodniczych przy wykorzystaniu technik teledetekcji oraz zastosowanie modelowania matematycznego mogą pozwolić na kontrolę, prognozy i skuteczniejsze działania zmierzające ku poprawie jakości wód tego zbiornika. Głównym celem projektu jest zbudowanie systemu informacji przestrzennej pozwalającego na przewidywanie środowiskowych konsekwencji różnych interwencji w ekosystem Zalewu Wiślanego oraz procesów związanych ze scenariuszami zmian klimatycznych.

15

Fitoplankton w ocenie trofii Zbiornika Koronowskiego

Wiśniewska M., Puszkiewicz K., Ziółkowski K.

Ekologia i Technika

|

2010

|

R. 18, nr 1

21-31

PL

Przeprowadzona w 2008 r. w Zbiorniku Koronowskim w obszarze jeziora Lipkusz analiza fyko-logiczna wykazała 91 taksonów glonów planktonowych (Cyanoprokaryota - 30, Pyrrophyta - 2, Euglenophyta - l, Chrysophyceae - 3, Bacilla-riophyceace - 21, Chlorophyta - 34). Biomasa w okresie wiosennym była tworzona głównie przez okrzemki, natomiast w okresie letnim - przez okrzemki i sinice. Na podstawie składu gatunkowego, biomasy fitoplanktonu, koncentracji chlorofilu-a i TSI zaliczono wody Zbiornika Koronowskiego ogólnie do typu eutroficznego z intensywną ekspansją sinic uznawanych za potencjalnie toksyczne.

EN

Algae analysis that was carried out in Koronowski Reservoir in 2008 shows 91 phytoplankton species (Cyanoprokaryota- 30, Pyrrophyta- 2, Euglenophyta- l, Chrysophyceae- 3, Bacillariophyceace- 21, Chlorophyta - 34). Biomass during the spring season was composed mainly by diatoms, but in the summer season by cyanobacteria and diatoms. In the strength of algae species composition, biomass, chlorophyll-a concentration and a Trophic State Index (TSI) - Koronowski Reservoir was generally classified as a eutrophic.

16

Changes of physicochemical parameters and phytoplankton in water of a submountain dam reservoir - effect of late summer stormflow

Szarek-Gwiazda E., Mazurkiewicz-Boroń G., Wilk-Woźniak E.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 4

79-90

EN

Physicochemical parameters of water and phytoplankton composition were studied in the dimictic, submountain Dobczyce Reservoir (southern Poland) affected by summer stormflow, which took place in September 2007. During summer (except September) temperature, pH, dissolved oxygen, and carbonates showed vertical differentiation. Stormwater flow through the system had a destabilizing effect on summer stratification. It diluted the concentrations of salts (sulphate and chloride) and slightly increased the concentration of nutrients in the reservoir. In phytoplankton some changes in the dominant species among the Cyanobacteria group were noted.

PL

Badano zmiany parametrów fizykochemicznych oraz strukturę fitoplanktonu w wodzie dimiktycznego, podgórskiego zbiornika zaporowego (Zbiornik Dobczycki, południowa Polska), przez który we wrześniu przeszła fala powodziowa. Temperatura wody, pH oraz zawartości tlenu rozpuszczonego i wodorowęglanów wykazywały znaczne zróżnicowanie w słupie wody w okresie lata. Fala wezbraniowa płynąca przez zbiornik we wrześniu zaburzyła letnią stratyfikację wykształconą w pelagialu. Spowodowała ona rozcieńczenie stężeń soli (chlorków i siarczanów) oraz niewielki wzrost zawartości azotanów i fosforu ogólnego. Porównując okres przed wezbraniem i krótko po przejściu fali powodziowej, w składzie fitoplanktonu stwierdzono zmiany w obrębie dominujących gatunków należących do sinic (Cyanobacteria).

17

Ocena potencjalnej eutrofizacji wód płynących w zlewni środkowej Wisły

Solovey T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

323-336

PL

Podstawowym indykatorem potencjalnej eutrofizacji wód powierzchniowych jest duża zawartość związków fosforu i azotu. Korzystając z danych monitoringu WIOŚ przeprowadzono analizę jakości wód rzecznych na obszarze RZGW Warszawa pod kątem oceny ich potencjalnej eutrofizacji. Przyjęto, że wody są potencjalnie eutroficzne, jeżeli przekroczone zostają graniczne wartości wskaźników podane w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. W ponad 40% punktów pomiarowych (667 w latach 2004-2006) stwierdza się przekroczenie granicznej wartości co najmniej jednego z rozpatrywanych wskaźników - stężenia azotanów, azotu ogólnego, fosforu ogólnego i chlorofilu ?. Objawy eutrofizacji (intensywny rozwój glonów planktonowych) występują na nizinnych odcinkach Wisły oraz głównych rzek zlewni jej środkowego biegu: Narwi, Wieprza, Bzury, Pilicy, Radomki, Bugu, a także na krótkich przyujściowych odcinkach innych rzek.

EN

Elevated concentrations of phosphorus and nitrogen are the main causes of surface water eutrophication. Data from the Voivodship Inspectorate of Environmental Protection monitoring network on surface water quality in the area controlled by the Warsaw Regional Water Management Board have been interpreted in terms of eutrophication risk. The surface water was considered potentially eutrophic if at least one of the parameters (nitrate nitrogen, total nitrogen, total phosphorus or chlorophyll ?) exceeded standards issued by the Minister of Environment. In the years 2004-2006 surface water in over 40% sampling sites did not comply with standards for at least one of the parameters mentioned above. Eutrophication manifested itself by intensive development of phytoplankton in the central Vistula catchment, in the Vistula, Narew, Wieprz, Bzura, Pilica, Radomka, and Bug rivers and at the outlets of other smaller rivers.

18

Ciśnieniowe procesy separacji membranowej

Kabsch-Korbutowicz M.

Wodociągi - Kanalizacja

|

2007

|

nr 5

40-44

PL

Według danych opublikowanych w 2006 r. w raporcie Organizacji Narodów Zjednoczonych ponad 1 mld osób na Ziemi nie ma dostępu do wody o dobrej jakości, a przede wszystkim bezpiecznej pod względem sanitarnym. W skali globalnej można zauważyć ciągłe pogarszanie się jakości dostępnych zasobów wodnych.

19

Effects of phytoplankton mortality caused by unpredictable conditions - numerical simulations

Dzierzbicka-Głowacka Lidia

Polish Journal of Ecology

|

2007

|

Vol. 55, nr 1

27-37

EN

The influence of episode of density-independent mortality on the time-space variability of phytoplankton distribution in the near surface layer of a stratified sea is the aim of this paper. The mortality of phytoplankton in unpredictable conditions, like a spill of crude oil or other chemicals is considered. The numerical simulations were carried out using a biological model of upper layer with a developed primary production and regeneration mechanisms and of daily migration of zooplankton. In such cases an increase in the mortality rate intensifies the decrease in phytoplankton biomass. Such a situation can on occasion lead to phytoplankton extinction, and hence to irreversible changes in its distribution area.

20

The condition and potential methods of restoration of shallow, urban lake Jelonek

Wiśniewski R.

Environment Protection Engineering

|

2007

|

Vol. 33, nr 2

231-240

EN

Lake Jelonek is a shallow lake situated within the town of Gniezno. For many years it was a receiver of storm waters, as well as wastewaters from unidentified sources. For more than ten years, attempts have been undertaken to improve the situation in the lake. Among others, a retention pond was dug on the main tributary and aerators were installed. In this paper, the results of monitoring studies are presented, performed in 2005, with special consideration of the extended research program on sediments. It was found that for future attempts at improving the condition of Lake Jelonek, it is very important to identify the causes of high pH, both in the channel and in the lake, before the period of intensive phytoplankton development. It is necessary to optimize the work of aerators in order to increase the efficiency of water oxygenation. Since no dredging of sediments is possible, at least in the immediate future, the only way of improving the situation is inactivation of phosphorus in bottom sediments and bringing the ecosystem to stable condition of macrophytic domination.

PL

Jezioro Jelonek jest płytkim jeziorem leżącym w obrębie miasta Gniezno. Od wielu lat było odbiornikiem zarówno spływów burzowych, jak i ścieków z niezidentyfikowanych źródeł. Od ponad dziesięciu lat podejmowano próby naprawy tej sytuacji. Między innymi wykopano staw retencyjny na głównym dopływie i zainstalowano aeratory. W pracy prezentowane są wyniki badań monitoringowych wykonanych w 2005 roku ze szczególnym uwzględnieniem rozszerzonego programu badań osadów. Stwierdzono, że bardzo ważne jest zidentyfikowanie przyczyn wysokiego pH w kanale i w jeziorze przed okresem intensywnego rozwoju fitoplanktonu. Konieczna jest optymalizacja pracy aeratorów w celu zwiększenia efektywności natleniania wody. W sytuacji, gdy bagrowanie osadów, przynajmniej w najbliższym okresie, nie jest możliwe, jedyną możliwością naprawy sytuacji jest inaktywacja fosforu w osadach dennych i przeprowadzenie ekosystemu w stabilny stan dominacji makrofitowej.