Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Conditions for Unethical Environmental Behaviour in Organizations

Bugdol Marek, Puciato Daniel, Borys Tadeusz

Problemy Ekorozwoju

|

2021

|

Vol. 16, nr 2

181--191

EN

The objective of the paper is to identify and classify the conditions for unethical environmental behaviour. It has been shown that the primary condition for unethical environmental behaviour is the level of environmental ethics dominant in a community and the observed inconsistency between the declared level of this ethics and the practice of business, institutional (including legal), social, market, etc. behaviour towards the environment. The observed axiological inconsistency generates numerous external and internal phenomena (factors, conditions) that create fertile ground for unethical activities leading to environmental degradation. The external conditions comprise, among others, complicated tax systems, subsidy and subvention systems and prices of emission allowances. The short term perspective of enterprises, the decreasing average working time of managers, a crisis of ethical leader- ship and a low level of responsibility for the environment have been identified as the most important internal conditions. Unethical environmental behaviour is further intensified in the absence of control and external reaction to its occurrence.

PL

Celem artykułu jest identyfikacja i klasyfikacja uwarunkowań nieetycznych zachowań środowiskowych. Wyka- zano, że głównym, źródłowym uwarunkowaniem nieetycznych zachowań wobec środowiska jest dominujący w danym społeczeństwie poziom etyki środowiskowej oraz obserwowane zjawisko niezgodności między deklaro- wanym poziomem tej etyki a praktyką zachowań wobec środowiska – zachowań biznesowych, instytucjonalnych (w tym prawnych), społecznych, rynkowych itp. Zaobserwowane zjawisko niezgodności aksjologicznej generuje liczne pochodne zjawiska (czynniki, uwarunkowania) zewnętrzne i wewnętrzne, stwarzające podatny grunt dla działań nieetycznych, degradujących środowisko przyrodnicze. Wśród uwarunkowań zewnętrznych zidentyfiko- wano m.in. skomplikowane systemy podatkowe, systemy dotacji i subwencji oraz rozbieżne ceny emisyjne. Za najważniejsze uwarunkowania wewnętrzne uznano m.in. krótkookresową optykę przedsiębiorstwa, zmniejszający się przeciętny czas pracy menedżerów, kryzys etycznego przywództwa i niski poziom odpowiedzialności za śro- dowisko. Nieetyczne zachowania środowiskowe są dodatkowo wzmacniane w sytuacji braku kontroli i reakcji zewnętrznej na takie zachowania.

2

Donor-recipient in the human-nature relationship. Educational aspect

Klimski Marcin

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2019

|

z. 140

163--173

EN

The 20th century is still a time of intensive promoting the sustainable development concepts, the assumptions of environmental ethics and curricula for ecological education in Poland. The already observed problem of natural resources and their initial shortage combined with the ongoing increase of human life's needs not only inclines us to reflections, but also extorts us to undertake radical actions. Human being with his rationality and freedom places himself and his personal good above any other existence, which makes him believe he is the moderator or even the nature's ruler. Human activity, his strive for quick implementation of ideas and pursuing material comfort - by developing new technologies - diminishes natural resources, interferes in the environment, as well as threatens the existence of many species. Nature - the giver - tries to resist peoples' irresponsible actions, while the taker - human being - without any awareness of the consequences, significantly overuses the environmental components. The result of the conflict is the environmental crisis manifesting itself in mutually excluding both parties' interests. The extremely anthropocentric point of view presumes unidirectional relations between human being and nature. A breakthrough, realized by alteration of the human value - system that would include unanimous relations with nature, is inevitable in order to prevent the irreversible changes.

3

Environmental Virtue Ethics and Sustainability

Dzwonkowska Dominika

Problemy Ekorozwoju

|

2018

|

Vol. 13, nr 2

139--146

EN

In Environmental Virtue Ethics by Louke van Wensveen, the scientist puts forward an idea to link ecosystem sustainability with environmental virtues. Ecosystem sustainability is understood here as a criterion of genuine environmental virtue. On the one hand, such an idea presents an interesting theoretical postulate, since is connects morality with ecology. Thus, it can become a very powerful tool in stimulating environmental activities. On the other hand, the idea of linking environmental sustainability with aretology is a little bit problematic. Thus, the aim of the article is to analyse ecosystem sustainability as a criterion of environmental virtue.

PL

W ramach etyki cnót środowiskowych pojawił się postulat, żeby powiązać cnoty środowiskowe z trwałością ekosystemów. Louke van Wensveen zaproponowała, aby trwałość ekosystemów stała się kryterium cnoty środowiskowej. Z jednej strony pomysł jest interesującym teoretycznie postulatem, przede wszystkim dlatego, że wiąże sferę moralności ze sferą działań służących ochronie środowiska. Co więcej, może stać się skutecznym narzędziem motywującym do działań na rzecz ochrony środowiska. Z drugiej strony pomysł powiązania trwałości ekosystemów z problematyką aretologiczną jest nieco problematyczny. Stąd celem artykułu jest analiza postulatu uczynienia trwałości ekologicznej kryterium cnoty.

4

Environmental Ethics as Ethics of the Political State

Papuziński A.

Problemy Ekorozwoju

|

2016

|

Vol. 11, nr 2

23--28

EN

The main aim of this article is to prove the existence of the need to develop the theory of environmental ethics for the purposes of political activity. Its arguments refer to the following five observation. The first concerns the changes that have occurred in the area of human activity in connection with separation of the autonomous areas: private and public (including political). The second is related to the effects of globalization process, such as the birth of the global environmental problem and the evolution of international relations towards global policy in which national states are involved with different history, tradition, culture and religion, as well as international and supranational organizations. The third results from the retreat from the Realpolitik pattern towards a policy based on moral values (human rights). The fourth concerns the role of politics as the most effective tool of environmental protection. The fifth points to the need for a global environmental policy in a pluralistic political reality.

PL

Głównym celem pracy jest dowiedzenie istnienia potrzeby opracowania teorii etyki środowiskowej na użytek działalności politycznej. U podstaw podejmowanej problematyki leży pięć konstatacji. Pierwsza dotyczy zmian, jakie zaszły na obszarze ludzkiej aktywności w związku z wyodrębnieniem się w niej autonomicznych sfer: prywatnej i publicznej (w tym politycznej). Druga jest związana ze skutkami procesu globalizacji, takimi jak narodziny globalnego problemu środowiskowego i ewolucja stosunków międzynarodowych w stronę polityki globalnej, w której biorą udział państwa narodowe o odmiennej historii, tradycji, kulturze i religii oraz organizacje między- i ponadnarodowe. Trzecia wynika z odwrotu od wzorca Realpolitik w stronę polityki opartej na wartościach moralnych (prawa człowieka). Czwarta dotyczy roli polityki jako najbardziej efektywnego narzędzia ochrony środowiska. Piąta zakłada konieczność prowadzenia globalnej polityki środowiskowej w pluralistycznej rzeczywistości politycznej.

5

Environmental ethics from a Thomistic-personalistic perspective (implications for the sustainable development concept)

Ciszek M.

Problemy Ekorozwoju

|

2014

|

Vol. 9, nr 1

97--106

EN

According to the author, Thomistic environmental ethics is the ethics of respect for man and nature. Contrary to popular opinion it doesn’t possess a strong anthropocentric nor a nonecological character but a theocentric one with a proecological dimension. Thomism teaches that there is hierarchical order in reality. In Thomistic ethics it is God who is the main reference point and the supreme good (summum bonum). Thus, it has a primarily theocentric character, and secondarily an anthropocentric one, which is inscribed in relations between humans and other beings. However, this anthropocentrism is moderate and is not hostile towards nature. In theocentric terms, God is the cause and source of all natural beings. From the ontological perspective they are therefore good, and which must be protected. However, from this assumption it does not mean that all natural beings have the same axiological value. In Thomistic ecoethics a man, understood as a human person, has an autotelic value. Currently, for this reason, traditional Thomism is increasingly supplemented with personalistic reasoning. In anthropologic analysis a man appears as a psychophysical being. He is therefore unique and the most perfect of beings occurring in nature. Only man can be described as a free and rational being, transcending nature which surrounds him. That is why the dignity of a human person is considered as the moral norm of Thomistic ecoethics. It also has a person-centric dimension. The value of a human person also controls the relations between a person and other beings inhabiting the Earth. However, they cannot be based on the idea of human domination over nature. The duty to protect nature is inscribed in natural law. This understanding of Thomistic-personalistic eco-ethics can be reconciled with the sustainable development concept.

PL

W ocenie autora tomistyczna etyka środowiskowa jest etyką szacunku dla człowieka i przyrody. Wbrew obiegowym opiniom nie ma ona charakteru skrajnie antropocentrycznego i nieekologicznego lecz teocentryczny, który ma także swój wymiar proekologiczny. Tomizm albowiem uczy, że istnieje porządek hierarchiczny w rzeczywistości. W etyce tomistycznej to Bóg stanowi jej główny punkt odniesienia i najwyższe dobro (summum bonum). Ma ona zatem w pierwszym rzędzie charakter teocentryczny, wtórnie zaś antropocentryczny, wpisany w relacje pomiędzy człowiekiem a innymi bytami. Antropocentryzm ten ma jednak charakter umiarkowany, nie nastawiony wrogo do przyrody. W aspekcie teocentrycznym Bóg jest przyczyną i źródłem istnienia wszystkich bytów przyrodniczych. W perspektywie ontologicznej stanowią one zatem dobro, które należy chronić. Z założenia tego nie wynika jednak, iż wszystkie byty przyrodnicze mają tę samą wartość w ujęciu aksjologicznym. W tomistycznej ekoetyce wartością autoteliczną jest człowiek pojmowany jako osoba ludzka. Z tego powodu obecnie coraz częściej tradycyjny tomizm uzupełnia się argumentacją o charakterze personalistycznym. W analizie antropologicznej człowiek jawi się jako byt psychofizyczny. Jest zatem unikalnym i najdoskonalszym z bytów występujących w przyrodzie. Tylko o człowieku można orzec, że jest bytem wolnym i rozumnym, przekraczającym otaczającą go przyrodę. Dlatego godność osoby ludzkiej uznano za normę moralności tomistycznej ekoetyki. Ma ona zatem również wymiar osobocentryczny. Wartość osoby ludzkiej reguluje również stosunki pomiędzy nią a innymi by-tami zamieszkującymi Ziemię. Nie mogą się one jednak opierać na idei dominacji człowieka nad przyrodą. Obo-wiązek ochrony przyrody jest wpisany w prawo naturalne. Tak pojmowaną tomistyczno-personalistyczną ekoe-tykę można również uzgodnić z koncepcją rozwoju zrównoważonego.

6

Sustainable Development and the Values we Share : Sustainability as the Confluence of Islamic and Western Frameworks

Bernat P.

Problemy Ekorozwoju

|

2012

|

Vol. 7, nr 1

33-41

EN

Sustainable development as well as implementation of sustainable practices stems from commitment to certain values. It is an expression of a particular ethical worldview – a sustainable ethic, a core value of which is the value of sustainability. This ethics is an applied ethics that is built upon two theoretical pillars. It operates on expanded scope of moral concern, where intrinsic value is appointed to future generations and also non-instrumental value is recognised in non-humans. I will argue in this paper that those pillars, namely intergenerational equity and non-instrumental value of non-humans are present in ethical theories of the West and Islam. Both of which exist as values or as derivatives of other values in those moral frameworks. On that account, as it will be demonstrated further, sustainable devel-opment, in theory and practice, may be seen as a common ground for intercultural dialogue and a tool of bring-ing together the two cultures.

PL

Zrównoważony rozwój, jak i implementacja zrównoważonych praktyk wynika z opowiedzenia się za pewnymi wartościami. Jest to wyraz szczególnego światopoglądu etycznego – etyki zrównoważenia, gdzie wartością klu-czową jest wartość zrównoważenia. Jest to etyka szczegółowa, która opiera się na dwóch teoretycznych filarach: operuje ona na poszerzonym zakresie etycznej troski, gdzie przyszłym pokoleniom przypisana jest wartość wsobna, a także stwierdza się nieinstrumentalną wartość nie-ludzi. W artykule przedstawione są argumenty za tym, że filary te, a mianowicie międzypokoleniowa równość oraz nieinstrumentalna wartość nie-ludzi, obecne są w teoriach etycznych Zachodu i islamu. Występują w nich formie wartości, bądź też są pochodnymi wartości występujących w tych systemach moralnych. Opierając się na po-wyższym zostanie wykazane, że zrównoważony rozwój, w teorii, jak i praktyce, może być postrzegany jako wspólny mianownik dialogu międzykulturowego oraz jako narzędzie służące zbliżeniu obu kultur.

7

Ethical aspects of the sustainable architectural design

Idem R.

Architectus

|

2011

|

Nr 2(30)

43--46

EN

The idea of sustainable development has been reflected in numerous declarations, documents, laws and regulations. However, its realization still has the character of a challenge - architecture seeks a concept of environmentally friendly and socially responsible design, referred to as balanced or environmental design1. Unfortunately, the social and ecological issues of design are not the centre of attention, they are trivialized or even ignored, while the native designrealization practice does not meet the standards of the developed countries. If we were to treat the challenges of balanced development seriously (there does not seem to be an alternative for the future), the seriousness of the problem becomes meaningful - the sustainable architectural design would have to be treated as a direction in the theory evolution and the design methodology [2, p. 156]. The questions of ethics play an important role in this concept. Their specificity concerns the environmental ethics (in axiological realm as the ideological basis of design) and the problems of social recognition (in practical and methodological realm).

PL

Wobec wyzwań rozwoju zrównoważonego praktyka architektoniczna ulega przeobrażeniu. Coraz wyraźniej akcentowane są kwestie społeczne i ekologiczne. Etyka środowiskowa, której przedmiotem refleksji jest człowiek i środowisko, stanowi podstawę filozoficzną koncepcji zrównoważonego projektowania architektonicznego. W kształtowaniu przestrzeni pojawia się podstawowe pytanie - co jest dobre dla środowiska? Problemem projektowania rodzącym wiele implikacji etycznych staje się kwestia jego uspołecznienia i odpowiedzialności ze decyzje projektowe.

8

Rewolucja rozwoju zrównoważonego

Pawłowski A.

Problemy Ekorozwoju

|

2009

|

Vol. 4, nr 1

65-76

EN

The sustainable development concept anticipates major civilisational change on the ecological, social and economic levels. The tremendous scope of these changes makes it reasonable to expect this new vision for development to achieve the status of a “Revolution” comparable with those known from the past: the agricultural, scientific and industrial revolutions. In this paper I seek to expand the discussion on sustainable development, so as to include ethical, technical/technological, legal and political aspects. I am convinced that a hierarchal relationship exists between these issues, albeit with the moral dimension being of greatest importance, since without it the Sustainable Development Revolution may not take place at all.

PL

W ramach koncepcji rozwoju zrównoważonego postuluje się istotne zmiany cywilizacyjne na poziomie kwestii ekologicznych, społecznych i ekonomicznych. Ogromny zakres tych zmian uprawnia do sformułowania postulatu głoszącego, że ta nowa wizja rozwoju może osiągnąć status rewolucji, porównywalnej do tradycyjnie wymienianych w dziejach ludzkości rewolucji rolniczej, naukowej, czy przemysłowej. W tej pracy proponuję rozszerzenie podstawowej dyskusji o rozwoju zrównoważonym o aspekty etyczne, techniczne, prawne i polityczne a także hierarchizację poszczególnych grup problematycznych. Za podstawową wobec pozostałych uznaję przy tym problematykę moralną, bez której rewolucja rozwoju zrównoważonego nie będzie miała szansy powodzenia.

9

Idea rozwoju zrownoważonego w perspektywie filozofii Henryka Skolimowskiego

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2009

|

Vol. 4, nr 2

25-48

PL

Przedmiotem podjętych w pracy rozważań jest możliwość rozumienia oraz realizacji pojęcia rozwoju zrównoważonego w horyzoncie propozycji ekofilozoficznych Henryka Skolimowskiego. Tworzenie własnej ekofilozofii polski filozof rozpoczął od radykalnej krytyki cywilizacji Zachodu, tzn. dominujących w niej form racjonalności oraz wynikających z nich praktyk, którym towarzyszy określony system aksjologiczny o charakterze utylitarnym. W działaniach ludzi kładą one szczególny nacisk na wydajność oraz zysk, a więc typowe wartości utylitarne. Ten system aksjologiczny jest - w opinii myśliciela - źródłem nierównowagi w przyrodzie i życiu społeczno-duchowym ludzi w skali globalnej. Owocuje to rożnego rodzaju kryzysami pojawiającymi się w tym modelu cywilizacji. Zagrażają one unicestwieniem nie tylko gatunku ludzkiego, ale i całej przestrzeni przyrodniczej na Ziemi. Mogą mieć również w przyszłości wpływ na niewłaściwy charakter zmian ewolucyjnych w skali kosmicznej. Szczególną uwagę zwrócimy na propozycje teoretyczne, które filozof sformułował w pracy pt. "Geniusz Światła a Świętość życia". W niej wyraźnie nawiązuje on do wizji filozofii ewolucyjnej Piotra Teilharda de Chardina, wzbogaconej własnymi i oryginalnymi pomysłami filozoficznym, mającymi uzasadnienie w wielu dziedzinach współczesnej nauki, ale i ewolucjonistycznej tradycji badawczej. De Chardin wyróżnia trzy takie kluczowe przełomy w procesie ewolucji na planecie i w kosmosie, czyli punkt witalizacji i psychizacji materii oraz powstanie tworu duchowo-racjonalnego, czyli noosfery. Natomiast Skolimowski szczególny nacisk kładzie na pojawienie się w tym procesie zjawiska fotosyntezy, następnie logo- i teosyntezy. Przekonuje, że są to formy kondensacji światła, którego prawami rozwoju rządzi się nasza planeta, ale i cały kosmos. W tym procesie uczestniczy w sposób szczególny gatunek ludzki, partycypujący w ewolucyjnie rozwijanych tam możliwościach transcendencji i samorealizacji. Zaś względna równowaga we wszystkich tego typu przemianach ma swoje źródło w owej metaforycznej "fizyce i metafizyce" kondensującego się światła, które jakby kieruje teleologicznym procesem zmian ewolucyjnych w wymiarze kosmicznego uniwersum. Do tego celu wykorzystuje owo "Wielkie Światło" rozum ludzi, który genetycznie wywodzi się z przyrody i ze swej natury powinien być jej przyjazny, postrzegając ją w sposób religijny jako świątynię. Proces samorealizacji połączony z transcendowaniem - sugeruje Skolimowski - powinien mieć charakter świadomego samoograniczenia się człowieka w relacjach i interakcjach z przyrodą oraz społeczeństwem. Temu ma służyć rozwijana przez filozofa idea etyki kosmicznej. Ma ona charakter imperatywny: z jednej strony inspirująca człowieka do kreatywnej transcendencji w imię świętych wartości tkwiących w jego środowisku (siedlisku) życia, z drugiej nakładająca na niego powinność samoograniczenia się i rewerentnego stosunku do drugiego człowieka, innych istot żywych oraz ich wspólnego świata życia postrzeganego jako byt sakralny.

EN

The paper analyses the meaning and implementation of the notion of sustainable development, from the viewpoint of Henryk Skolimowski’s ecophilosophy. The Polish thinker initiated his ecophilosophy 35 years ago, formulating radical criticism of Western civilisation with its dominating forms of rationality and the resulting technological implementations. They are accompanied by definite utilitarian axiological system which emphases efficiency and profit in the sphere of human activities, i.e. typical utilitarian values. In the philosopher’s opinion, this system is a source of imbalance both in nature and social life of people in the global scale, which results in various types of crises occurring in this civilisation model. They threaten with annihilation not only of human species but also all natural space on the Earth, they can also affect negatively evolutionary changes in the cosmic scale. We will pay particular attention to the theoretical proposals formulated by the philosopher in his work entitled The Genius of Light and Sanctity of Life. He refers there to Pierre Teilhard de Chardin’s vision of evolutionary philosophy, enriched with his own original philosophical ideas, well justified in numerous fields of contemporary science, but also in evolutionistic research tradition. De Chardin distinguishes three key breakthroughs in the evolution process on our planet and in cosmos, namely the vitalisation point, psychisation of matter and emergence of spiritual and rational creation, i.e. noosphere. Skolimowski emphasises particularly the emergence of photosynthesis phenomenon, and subsequently logo- and theosynthesis in this process. He claims that these are the forms of light condensation, whose laws of development control our planet as well as the whole cosmos. Human species participates in this process in a specific way, taking part in the evolutionarily developing possibilities of transcendence and self-realisation. And relative balance in all transformations of this kind has its source in the metaphorical “physics and metaphysics” of condensing light, which controls teleologically the process of evolutionary changes in the dimension of the universe. This “Great Light” makes use of human reason, which genetically derives from nature and should be friendly to it, perceiving it religiously as a shrine. As Skolimowski suggests, the process of self-realisation and transcending should manifest the character of conscious self-limitation of man in his relations and interactions with nature and society. The idea of cosmic ethics developed by the philosopher is to serve this purpose. It has an imperative character: on the one hand it inspires man to creative transcendence in the name of sacred values in his life environment (habitat), and on the other imposes upon him the obligation of self-limitation and reverent attitude towards other man, other living creatures and their common life perceived as sacred being.

10

Etyczne założenia edukacji dla zrównoważonego rozwoju

Tyburski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2007

|

Vol. 2, nr 1

41-47

PL

Artykuł jest próbą prezentacji głównych założen etycznych stanowiących podstawę edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju. Uwaga skoncentrowana jest tu na następujacych kwestiach: - prezentacji ogólnych założenia edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju; - filozoficznych podstaw idei zrównoważonego rozwoju; - aksjologicznych podstaw zrównoważonego rozwoju; wartość życia, zdrowia, sprawiedliwosci, odpowiedzialności, powściągliwości i solidarnosci. - roli i znaczenia etyki środowiskowej w koncepcji zrównoważonego rozwoju; - poziomy działań w zakresie edukacji środowiskowej jako składnika edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju: kognitywny, wolitywny i behawioralny

EN

The article is trying to present main ethical ideas supporting the education for sustainable development. The interest is focused on the following topics. - presentation of general assumptions of sustainable development education. - philosophical basis of the idea of sustainable development, values of life, health, justice, responsibility, moderateness and solidarity. - the role and importance of developmental ethics for the idea of sustainable development. - the cognitive, volitive and behavioral levels of action in the scope of developmental education being an element of education for sustainable development.

11

Bariery we wdrażaniu rozwoju zrównoważonego - spojrzenie ekofilozofa

Pawłowski A.

Problemy Ekorozwoju

|

2007

|

Vol. 2, nr 1

59-65

PL

Koncepcje rozwoju zrównoważonego wypromowano w 1987 r. Zarysowane wówczas problemy, w dużej mierze nie zostały jednak rozwiązane. Artykuł wskazuje podstawowe bariery we wdrażaniu nowej wizji rozwoju odnoszące sie do poszczególnych płaszczyzn rozwoju zrównoważonego (moralnej, ekologicznej, technicznej, ekonomicznej, prawnej, społecznej i politycznej). Szczególną uwagę poświęcono przy tym moralnym uwarunkowaniom, które stanowią punkt zaczepienia dla wszystkich innych grup problematycznych zwiazanych z rozwojem zrównoważonym.

EN

The idea of sustainable development was established in 1987 by United Nations report. Many of the problems recognized at that time have still not been solved. The article presents the main barriers to introducing this new understanding of development (connected with moral, technical, ecological, social and political issues). In this work the focus is on moral issues which are the basis for other groups of problems connected with sustainable development.

12

Wielowymiarowość rozwoju zrównoważonego

Pawłowski A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

23-32

PL

Rozwój zrównowaony to próba sformułowania programu integrujacego rónorodne płaszczyzny ludzkiego działania, oparta na refleksji moralnej odnoszacej sie do odpowiedzialnosci człowieka za przyrode. Integracja ta odnosi sie do płaszczyzn: moralnej, ekologicznej, technicznej, ekonomicznej, prawnej, społecznej i politycznej. W artykule przedstawiono charakterystyki poszczególnych płaszczyzn. Omówiono take kwestie wzajemnego ich przenikania. Współczesnych problemów srodowiskowych nie da sie ju bowiem rozstrzygnac jedynie srodkami technicznymi, z ominieciem kwestii ekonomicznych, czy ekologicznych. Podkreslic trzeba take znaczenie kwestii społecznych i moralnych. Czyste srodowisko jest wane, jednak w przypadku gdy osiagnieto je za cene wysokiego bezrobocia, lub stworzenia innego rodzaju silnych konfliktów społecznych, nie bedzie to działanie zgodne z zasada zrównowaonego rozwoju.

EN

Sustainable development is an attempt at formulating a program which would integrate the different dimensions of human activity on the basis of a moral reflection as to human responsibility for nature. This integration is connected with moral, ecological, technical, economic, legal, social and political dimensions. The article presents profiles of all these dimensions, as well as matters of the mutual interactions between them. Modern environmental problems cannot be solved with the help of technological means only, avoiding social and moral issues. A clean environment is important, but if it is achieved in return for high unemployment, or by creating other strong social conflicts, it will not be consistent with the idea of sustainable development.

13

Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej

Tyburski W.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

7-15

PL

Niniejsza wypowiedz stawia sobie za zadanie przedstawienie narodzin i rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiskowej. Dyscypliny te nawiazuja do wielowiekowego dorobku mysli filozoficznej, głównie filozofii przyrody, ale w dojrzałej postaci ukonstytuowały sie dopiero na przełomie lat 60. i 80. XX w. w Stanach Zjednoczonych. Artykuł przywołuje XIX wieczne inspiracje myślenia nakierowanego na ochronę środowiska przyrodniczego (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), a następnie ukazuje etapy rozwoju filozofii ekologicznej i etyki środowiska, główne stanowiska i ich reprezentantów takich jak: J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski i inni. W drugiej czesci niniejszego opracowania przedstawiono narodziny i rozwój filozofii i etyki srodowiskowej w Polsce. Ukazano kierunki i stanowiska w ramach filozofii i etyki srodowiskowej a take głównych ich reprezentantów. Scharakteryzowano take dorobek polskiej mysli ekofilozoficznej.

EN

The above text tries to describe the birth and developoment of environmental philosophy and environmental ethics. These disciplines refer to the legacy of many centuries of philosophical thought, mainly the philosophy of nature; however, these disciplines acquired the developed form as late as in the period between 1960s and 1980s in the United States. The article describes 19th century influences that inspired thinking about the protection of natural environment (R.W. Emerson, H.D. Thoreau), and then shows the stages of development of evironmental philosophy and environmental ethics, mainly the standpoints and their representatives such as J. Muir, Aldo Leopold, J. Baird Callicot, Holems Rolston III, P.W. Taylor, J. Passmore, Arne Naess, H. Skolimowski and others. The other part of this article deals with the emergence and development of environmental philosophy and environmental ethics in Poland. It pinpoints the directions and standpoints of environmental philosophy and environmental ethics, presents their main representatives and also describes the achievements of Polish ecophilosophical thought

14

Kategoria odpowiedzialności w myśli Alberta Schweitzera

Marek-Bieniasz A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

115-118

PL

"Etyka czci dla życia" Schweitzera jest jedną z najważniejszych etyk nieantropocentrycznych. Zawarta w niej dyskusja odnosząca się do kategorii odpowiedzialności jest ważna także z perspektywy filozoficznych podstaw koncepcji rozwoju zrównoważonego. Schweitzer formułując moralny imperatyw poczuwania się do odpowiedzialności za wszelkie formy życia usiłuje wskazać wartości, które winny być uznawane i realizowane. Za najwyższą wartość witalną uznaje samo życie.

EN

Schweitzer's 'reverence for life' ethics is one of the most important among non-anthropocentric ethics. It includes discussion about category of responsibility, which is important also from the perspective of philosophical basics for sustainable development idea. Schweitzer is formulating moral imperative of responsibility for all forms of life, and by this is trying to show which values are should be considered and realized. The most important vital value is life itself.

15

Etyka zwierząt w świetle idei zrównoważonego rozwoju (szkic filozoficzno-kulturowy)

Lejman J.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

99-105

PL

W artykule podejmuje się próbę nakreślenia historyczno-kulturowych źródeł etyki zwierząt. W związku z tym wyróżnia się w porządku chronologicznych status predmitologiczny, mitologiczny, religijny oraz filozoficzny zwierząt. Tylko w przypadku pierwszego mamy do czynienia wyłącznie ze statusem praktycznym, pozostałe mają charakter statusów teoretycznych określających "wyższe racje" traktowania zwierząt w danej kulturze. Obecnie jesteśmy w sytuacji, w której nasz etyczny stosunek do zwierząt podyktowany jest przez ich praktyczne znaczenie. Idea zrównoważonego rozwoju może stać się poważnym programem naprawczym, jeśli tylko będzie w stanie wygenerować w obrębie swej integralnej propozycji nowy teoretyczny (filozoficzny) status zwierząt, oparty na współczesnych badaniach biologicznych (etologicznych, socjobiologicznych, genetycznych).

EN

The article is an attempt to present historical and cultural sources of animals' ethics. In chronological order the premythological, mythological, religious and philosophical statuses of animals are presented. Only the first of which is wholly the practical status. The rest of them are theoretical, each presents 'superior cause' for treating animals in specific culture. Presently we are in situation in which our ethical relation towards animals is determined by their practical importance. The idea of sustainable development may become significant remedy programme for such issue, if only it would be able to generate within its integral proposition a new theoretical (philosophical) animals' status based on modern biological studies (ethological, sociobiological, genetical).

16

Etyka odpowiedzialności Hansa Jonasa a "trwały i zrównoważony rozwój" (Imperatywy i dylematy)

Ciążela H.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

107-114

PL

Etyka odpowiedzialności Hansa Jonasa należy do najpopularniejszych nurtów etyki globalnej. Najczęściej traktowana bywa jako zbieżna w swoich formułach z etyką "rozwoju trwałego i zrównoważonego". Stosunek ten nie jest jednak jednoznaczny. Etyka Jonasa odwołując się procesu ewolucji i podkreślając unikalność jego efektów koncentruje się na ich ochronie. Takie założenia aksjologiczne prowadzą do koncepcji heurystyki strachu stanowiącej, zdaniem Jonasa, przesłankę aktywności wobec problemów globalnych we współczesnym świecie. Podejście to podważa jednak ideę "rozwoju trwałego i zrównoważonego" jako podstawowego imperatywu działania ludzkości. Problem heurystyki strachu wymaga więc z perspektywy "rozwoju trwałego i zrównoważonego" głębokiej analizy.

EN

Ethics of responsibility of Hans Jonas belongs to the most popular trends of global ethics. The most often it is treated as coherent with ethics of a sustainable development. Such relation is not clear. Ethics of Jonas refers to a process of evolution and- while stressing exceptionality of its effects - concentrates on their protection. Such axiological assumptions lead to a conception of heuristics of fear constituting, according to Jonas, a requirement of activity towards global problems in a contemporary world. Such approach is questioning however the idea of a sustainable development as a basic imperative of activity of the mankind. Hence, the problem of heuristics of fear requires a deep analysis from a perspective of a sustainable development.

17

Etyka jako czynnik ekorozwoju w nauce i technice

Kiepas A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

77-86

PL

Artykuł omawia rolę etyki jako jednego z ważnych czynników ekorozwoju w dziedzinie nauki i techniki. Rozwój cywilizacji współczesnej zależny jest w dużym stopniu od skutków upowszechniania odkryć nauki i techniki. W tym względzie etyka może być jednym z czynników regulacji działań w nauce i technice oraz eliminacji ich negatywnych skutków. W artykule wskazane są też zasady bezpieczeństwa i odpowiedzialności jako związane z ideą ekorozwoju i warunki ich urzeczywistniania w nauce i technice.

EN

The article is discussing the role of ethics in science and technology in connection with the idea of sustainable development. The development of modern civilization is depended on the effects of diffusions of scientifical and technological discoveries. The ethics can be in this case the factor of regulation in science and technology and the factor of elimination their negative effects. The article is showing the principles of responsibility and security, that are connected with the idea of sustainability and the conditions for the realization of those principles in science and technology.

18

Człowiek jako racjonalny podmiot działań w świetle założeń koncepcji zrównoważonego rozwoju

Kuzior A.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 2

67-72

PL

W artykule poruszone zostały zagadnienia z zakresu antropologii filozoficznej, dotyczące funkcjonowania człowieka w cywilizacji technicznej. Człowiek zdefiniowany został jako racjonalny podmiot działań. Zwrócono także uwagę na etyczny wymiar rozwoju naukowo-technicznego, uwzględniając w szczególności kategorię odpowiedzialności indywidualnej, instytucjonalnej w różnych aspektach ludzkiej działalności - gospodarczym, społecznym, a przede wszystkim ekologicznym. Tak rozumiana odpowiedzialność wpisuje się w koncepcję zrównoważonego rozwoju, która traktowana jest jako najważniejsza i jak na razie jedyna idea wskazująca właściwy kierunek działań ludzkich. Aby idea zrównoważonego rozwoju ugruntowała się w świadomości społecznej, potrzebne są wzmożone działania edukacyjne, co zostało podkreślone w zaprezentowanych rozważaniach.

EN

The article is presenting issues connected with philosophical anthropology, relating to functioning of human beings in the technical civilization. Human being has been defined as a rational subject of actions. Also the ethical dimension of scientific and technological development was noticed, mostly referring to the individual responsibility category, institutional in many different aspects of human activity - agricultural, social and first of all ecological category. Responsibility, understood this way, is written into the principle of sustainable development, treated as the most important and the only one idea showing the right direction of human activities so far. There is a need for intensive educational activities, to introduce the sustainable development idea into the social awareness, and this was emphasized in the presented article.

19

Etyka biznesu i etyka środowiskowa w koncepcji społeczno-ekologicznej odpowiedzialności biznesu

Niedek M.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 6

294-299

PL

Artykuł pokazuje wspólny punkt tych dyscyplin, jakimi jest odpowiedzialność za otoczenie społeczne i przyrodnicze zarówno podmiotów indywidualnych jak i firm. Perspektywą badawczą artykułu jest koncepcja zrównoważonego rozwoju. Edukacyjny walor etyki biznesu oraz etyki środowiskowej powinien być szeroko wykorzystywany w ukształtowaniu programów dydaktycznych.

EN

The paper shows a common point of these two areas i.e. the responsibility of both: individuals and firms for the social and environmental settings. The concept of sustainable development serves as a research perspective in the paper. The educational quality of business ethics and environmental ethics should be commonly applied in developing didactic programmes.

20

Filozofia ekologii: geneza, pojęcie, stanowiska, nurty

Papuziński A.

Problemy Ekologii

|

1998

|

R. 2, nr 2

68-71

PL

Artykuł przedstawia główne stanowiska dotyczące pojmowania przedmiotu ekofilozofi zarówno na gruncie filozofii polskiej jak i na tle innych stanowisk właściwych dla filozofii współczesnej. Szczególna uwaga jest poświęcona kwestiom etyki środowiskowej i prezentacji jej różnorodnych nurtów.

EN

This article presents main opinions about perception of ecophilosophy on the basis of Polish philosophy and other doctrines in modern philosophy. Special attention was paid to the issues of environmental ethics and presentation of its various trends.