Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Czym jest woda dla przyrody?

Nawrocki Przemysław, Pawelec Alicja, Winiecki Aleksander

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 3

26--32

PL

Przedstawiono znaczenie ekosystemów wód śródlądowych dla przyrody świata i Polski, w kontekście globalnego kryzysu różnorodności biologicznej. Zaprezentowano przykłady przyczyn zmniejszania się populacji i zanikania organizmów słodkowodnych oraz wskazano kierunki niezbędnych działań naprawczych.

EN

The article discusses the role of inland water ecosystems for the natural environment in Poland and in the world, in the context of the global biodiversity crisis. The author presents the examples of decreasing populations and vanishing fresh water organisms and indicates the directions of necessary corrective action.

2

Rewitalizacja zeutrofizowanych ekosystemów wodnych metodą bagrowania - problemy i rozwiązania

Eymontt Andrzej, Wierzbicki Krzysztof

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2019

|

T. 19, z. 2

21--37

PL

Rewitalizacja jest procesem wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzonym w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie. Istnieje zbieżność realizacji tego procesu z aktualnymi zobowiązaniami Polski wobec Unii Europejskiej i krajowych ustaw dotyczących ochrony ekosystemów wodnych przed degradacją. Mając powyższe na uwadze opisano technologię rewitalizacji wybranych ekosystemów wodnych usytuowanych na obszarach wiejskich, którym grozi degradacja spowodowana eutrofizacją ich wód. Zastosowanie tej technologii umożliwia jednoczesne rolnicze wykorzystanie usuwanych osadów dennych w wybranych ekosystemach w celu zwiększenia żyzności gleby pod względem wzbogacenia w niezbędne pierwiastki, a także polepszenie struktury gleby. Jest to pierwsza tego rodzaju technologia w Polsce, jak również, według rozpoznanego stanu wiedzy, na świecie.

EN

Revitalization is the process of deriving from the crisis state degraded areas, conducted in a comprehensive manner, through integrated activities for the benefit of the local community, space and economy, territorially concentrated. There is a convergence in the implementation of this process with Poland's current obligations towards the European Union and national laws regarding the protection of aquatic ecosystems from degradation. Having the above in mind, the technology of revitalization of selected water ecosystems located in rural areas which are threatened with degradation caused by the eutrophication of their waters. Application of this technology enables simultaneous agricultural use of removed bottom sediments in selected ecosystems in order to increase soil fertility in terms of enrichment with necessary elements, as well as improve soil structure. This is the first technology of this type in Poland and also, according to the known state of knowledge, in the world.

3

Racjonalna technologia rewitalizacji wybranych ekosystemów wodnych

Eymontt Andrzej, Wierzbicki Krzysztof

Technologia Wody

|

2019

|

Nr 5 (67)

16--29

PL

Destrukcyjna działalność człowieka w odniesieniu do ekosystemów wodnych skutkuje znacznymi stratami gospodarczymi ujawniającymi się w postaci zanieczyszczenia źródeł wody, pogarszając jej jakość, a tym samym jej dostępność w jeziorach, zbiornikach wodnych, a nawet w glebie. Stąd też wynika potrzeba systematycznie prowadzonej rewitalizacji czy też rekultywacji ekosystemów wodnych. Tego typu działania, aby były racjonalne wymagają szczegółowego rozeznania przyczyn, a następnie zastosowania odpowiedniej technologii. Potrzeba ww. działań wynika z zauważalnych w ostatnich latach zmian pogodowych, m.in. w Polsce, a także zanieczyszczeń środowiska zwiększających eutrofizację wody w zbiornikach i stymulującą rozwój niektórych gatunków sinic. Sinice te mogą być przyczyną groźnego zatrucia wody, szczególnie w zbiornikach zasilających wodociągi. Zapobieganie eutrofizacji i rozwojowi sinic jest bardziej racjonalnym działaniem niż ich późniejsza eliminacja. Dlatego też opracowano racjonalną, kompleksową technologię usuwania osadów dennych i ich przetwarzania na nawóz organiczno-mineralny o właściwościach zbliżonych do obornika. Zastosowanie tej technologii zapobiega ww. negatywnym skutkom, a ponadto przyczynia się do spełnienia zobowiązań Polski wobec Unii Europejskiej i Zarządzeń Krajowych dotyczących poprawy parametrów sanitarnych zasobów wody powierzchniowej. Dodatkowo, stwarza możliwości poprawy struktury gleb w Polsce dzięki dostarczeniu węgla organicznego, którego ubytek stwierdzono m.in. również w glebach UE. Te nowe możliwości rewitalizacji nie były dotychczas znane i umożliwiają w znacznym stopniu zachowanie wymagań środowiskowych przy rewitalizacji zbiorników wodnych i gleby.

4

Wykorzystanie baterii biotestów do oceny wpływu zrzutów przemysłowych na ekosystem wodny rzeki Kłodnicy

Zgórska Aleksandra, Bondaruk Jan, Dudziak Mariusz

Inżynieria Ekologiczna

|

2019

|

Vol. 20, nr 2

15--23

PL

W celu oszacowania wpływu zanieczyszczeń antropogenicznych na ekosystemy wodne, dla rzeczywistych próbek środowiskowych przeprowadzono analizę ekotoksykologiczną. Badania bioindykacyjne wykonano dla próbek wód powierzchniowych pobranych w 10 wyznaczonych miejscach pomiarowych rz. Kłodnicy na odcinku od źródła – do ujścia Potoku Bielszowickiego. W ramach analizy ekotoksykologicznej zastosowano baterię biotestów, obejmującą testy na skorupiakach (Daphnia magna), bakteriach (Vibrio fiascherii) oraz roślinach hydrofitowych (Lemna minor). Z przeprowadzonych badań wynika, że za wyjątkiem miejsc zlokalizowanych bezpośrednio za punktami zrzutu, próbki wód rzecznych nie wpływają negatywnie na organizmy testowe. Żadna z przeanalizowanych próbek wody nie wpłynęła na przeżywalność skorupiaków z gatunku Daphnia magna. Podobne wyniki uzyskano w teście MICROTOX® z wykorzystaniem bakterii bioluminescencyjnych Vibrio fischerii, w którym, w skutek stymulacji procesów metabolicznych u organizmów testowych odnotowano wystąpienie zjawiska hormezy. Osiem z dziesięciu przeanalizowanych próbek wody sklasyfikowano jako próbki nietoksyczne (Klasa I – brak ostrego zagrożenia). Z uwagi na wynik testu fitotoksyczności (inhibicja na poziomie 25% i 50%) dwie z dziesięciu przeanalizowanych próbek wód powierzchniowych sklasyfikowano jako próbki charakteryzujące się niewielkim ostrym zagrożeniem (Klasa II).

EN

The main goal of the research was the assessment of the impact of industrial and municipal wastewater discharges on aquatic ecosystems of Kłodnica river. The conducted studies were based on bioindication methods. Within the ecotoxicological analyses the biotest battery was used. The scope of the analysis included determination of influence of anthropogenic pollutants present in Kłodnica river on growth of hydroponic plant (Lemna minor). Also the acute toxicity test using crustacean (Daphnia magna) and bioluminescence bacteria (Vibrio fischeri) were performed. Toxic effects were observed only during the phytotoxicity test in which the plant growth inhibition level exceed respectively 25% and 50%. During the research no other toxic effects of analysed river water samples was observed. The analysed samples did not affect the inhibition of metabolic process of bacteria Vibrio fischerii, on the contrary, the water high salinity stimulate it. During the MICROTOX® test the phenomenon of hormesis was observed.

5

Aquatic Ecosystems and their Long-Term Sustainability Relationship in the Czech Republic

Krocova S.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 19, nr 1

57--60

EN

Long-term territory sustainability is an essential prerequisite for its utility properties. The given principle applies universally. Its importance was enhanced especially in the industrial landscape and industrial agglomerations. Prerequisite for the sustainability of the area is balanced state of aquatic ecosystems, their protection and recoverability in different natural cycles. The Czech Republic is dependent on their own resources of surface and groundwater due to the fact that a relative roof of Europe does not have any significant water inflow into its territory from neighboring countries. With the changing climatic conditions around the world including Europe we can expect at least a number of decades to a lack of water to a different technological or energy utilization. Restrictions on the amount of water for implementation are reflected in industrial agglomerations necessary reduction in water consumption, at least periodic character. The given condition must be prepared by the infrastructure that is already in the preventive phase development scenarios of solutions, depending on the potential threat of water scarcity in the subject region. The following article deals with this issue in question not only in terms of natural hazards, but also in terms of what the potential risks creating industrial landscape on aquatic ecosystems and suggests what means and ways to minimize threats to make them acceptable in the trend of long-term state environmental sustainability.

PL

Długoterminowa stabilność terenu jest warunkiem koniecznym jego wykorzystania. Zasada ta ma znaczenie uniwersalne. Znaczenie stabilności wzrosło szczególnie w krajobrazie przemysłowym i aglomeracjach przemysłowych. Warunek wstępny do zrównoważonego rozwoju obszaru jest zrównoważony stan ekosystemów wodnych, ich ochrona i możliwość odzyskania wody w różnych cyklach naturalnych. Republika Czeska jest uzależniona od własnych zasobów wód powierzchniowych i podziemnych ze względu na fakt, że nie ma znacznych dopływów wody na jej terytorium z sąsiednich krajów. Wraz ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi na całym świecie w tym w Europie możemy spodziewać się przynajmniej kilku dziesięcioleci niedostatku wody do wykorzystania technologii lub energii. Ograniczenia ilości wody do konsumpcji znajdują odzwierciedlenie w koniecznej redukcji ilości zużywanej wody w aglomeracjach przemysłowych. Infrastruktura musi zostać przygotowana na możliwe ograniczenia, w zależności od potencjalnego zagrożenia niedoborem wody w badanym regionie. W artykule omówiono tę kwestię nie tylko pod kątem zagrożeń naturalnych, ale także pod względem potencjalnego ryzyka tworzenia krajobrazu przemysłowego w ekosystemach wodnych. Przedstawiono środki i sposoby minimalizowania zagrożeń, aby były akceptowalne w aspekcie długoterminowej równowagi środowiskowej państwa.

6

Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych. Część II: Przykłady z Narwi i Baryczy

Pusłowska-Tyszewska D., Rycharski M., Oświecimska-Piasko Z., Teodorowicz M.

Gospodarka Wodna

|

2016

|

Nr 2

48--60

PL

W pierwszej części artykułu („GW" 12/2015) przedstawiono koncepcję metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód. Koncepcja ta została przetestowana dla dwóch średniej wielkości zlewni nizinnych w Polsce - górnej Narwi i Baryczy, dla których trwają prace nad oceną wpływu przewidywanych zmian klimatu na zasoby wodne1). W niniejszym artykule, na przykładzie tych zlewni, omówiono kolejne etapy określania wielkości przepływów nienaruszalnych, przeanalizowano znaczenie parametrów metody, przedstawiono wyniki obliczeń i ocenę wpływu proponowanych przepływów nienaruszalnych na reżim hydrologiczny.

EN

In the first part of the paper (“GW" 12/2015) the authors present the concept of the minimum acceptable flows fixing method based on the hydrological regime requirements of water and water-dependent ecosystems. This concept was tested for two medium-sized lowland catchments in Poland - Upper Narew and Barycz - for which the works on the forecast climate change impact assessment on water resources are under way1). This paper, using the example of the aforementioned catchments, discusses further stages of fixing minimum acceptable flows, analyses the importance of the method parameters, presents the results of calculations and assessment of the impact of the proposed minimum acceptable flows on the hydrological regime.

7

Woda w mieście

Wojtuch M.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 1 (39)

12--13

PL

Poradnik Woda w mieście pod redakcją Tomasza Bergiera, Jakuba Kronenberga i Iwony Wagner w sposób kompleksowy i przystępny prezentuje aktualną wiedzę i dobre praktyki, pozwalające na wykorzystanie ekosystemów wodnych w kształtowaniu zrównoważonego miasta. Poradnik w atrakcyjnej formie pokazuje jak zintegrowane zarządzanie wodą w przestrzeni miejskiej przyczynia się do podniesienia jakości życia mieszkańców, poprawy bioróżnorodności, zwiększenia atrakcyjności przestrzeni publicznych, zmniejszenia ryzyka powodziowego, poprawy jakości wód, a także klimatu i przewietrzania miasta.

8

Elodeid species as nursery beds for the successful seed restoration of Vallisneria spiralis L.

Cao J., Ruan H.

Polish Journal of Ecology

|

2015

|

Vol. 63, nr 1

53--62

EN

Submerged aquatic vegetation (SAV) is often difficult to restore due to their low seedling survival rates. Therefore, we hypothesized that the elodeid macrophytes serve as effective “nursery” areas to promote success for seedlings of other SAV. However, the high density of the elodeid community may inhibit the establishment of other SAV. An experiment was conducted to explore this “nursery effect” as a restoration approach to increase the success of seed restoration. Two elodeid species were pre-planted into mesocosms to create three levels of “nursery beds” i.e., bare, sparse (approx. 100 g m-2) and dense (approx. 200 g m-2). Seeds of Vallisneria spiralis were then placed into these beds to test the seed germination and growth of V. spiralis seedlings. After three months, seed germination was lower in the bare treatment than in the sparse and dense treatments. The growth of V. spiralis seedlings was greater in the sparse treatment than in the bare and dense treatments. These results revealed that the established elodeid bed had a positive effect on the seed restoration of V. spiralis but that the restoration efficiency was significantly reduced by the high-density cover of the elodeid community.

9

Protection of Aquatic Ecosystems Against Accidents in the Czech Republic

Krocova S.

Inżynieria Mineralna

|

2015

|

R. 16, nr 2

225--230

EN

The 21st century begins to be characterised by certain climatic changes that do not fit into common cycles of the past several centuries. In many regions, the level of surface water falls to the minimum level, especially in the summer months, and thus the risk of worsening the quality of water in the case of various accidents involving the inflow of contaminated water into watercourses increases markedly. The most common operating structures and equipment, which can supply this water to the recipient, are public and private sewerage systems. To reduce the given risks in newly formed conditions, it is suitable to implement a number of operational and technical measures that can minimize the risks to an acceptable and manageable level.

PL

Wiek XXI zaczyna charakteryzować się pewnymi zmianami klimatycznymi, które nie współgrają z typowymi cyklami klimatycznymi kilku zeszłych stuleci. W wielu rejonach poziom wód powierzchniowych osiągnął minimalna wartość, w szczególności w sezonie letnim, w związku z czym znacząco wzrosło ryzyko pogorszenia jakości wody ze względu na różne awarie, wliczając w to przedostanie sie zanieczyszczonej wody do cieków wodnych. Najczęściej używanymi strukturami i wyposażeniem, które dostarczają wodę do odbiorcy, są państwowe i prywatne systemy wodociągowe. W celu obniżenia ryzyka należy wdrożyć pomiary operacyjne i techniczne, które obniżą ryzyko przekroczenia poziomu dopuszczalnego.

10

Wymagania wodne ekosystemów zależnych od wód jako podstawa określenia przepływów nienaruszalnych/środowiskowych. Część I: Koncepcja

Pusłowska-Tyszewska D., Rycharski M.

Gospodarka Wodna

|

2015

|

Nr 12

371--376

PL

Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji metody określania przepływów nienaruszalnych na podstawie wymagań w zakresie reżimu hydrologicznego ekosystemów wodnych i zależnych od wód oraz ocena możliwości jej zastosowania. W proponowanym podejściu wykorzystano dostępne w warunkach Polski dane o ekosystemach wodnych l zależnych od wód oraz wieloletnie obserwacje hydrologiczne. Podejście to należy więc do metod wykorzystujących analizy hydrologiczne i częściowo - funkcjonalne. Ze względu na niezbyt skomplikowaną procedurę określania, wykorzystanie wyłącznie dostępnych danych, a także łatwość wprowadzenia stosownych ograniczeń do pozwoleń wodnoprawnych l możliwość kontrolowania Ich realizacji, proponowana koncepcja ma znaczny potencjał do stosowania w bieżącym gospodarowaniu wodami. Proces określenia przepływów nienaruszalnych według proponowanego podejścia w dwóch średniej wielkości zlewniach nizinnych w Polsce (górna Narew i Barycz) oraz ocena efektów ich wprowadzenia zostaną przedstawione w drugiej części artykułu.

EN

The aim of the paper is to present the concept of the minimum acceptale flows fixing method based on the hydrological regime requirements of water and water-dependent ecosystems, as well as the assessment of its application possinilities. The proposed approach uses the data on water and water-dependent ecosystems, as well as long-term hydrolo¬gical observations available in Poland. It therefore belongs to methods using hydrological and partly functional analyses. Due to an uncomplicated procedure, the use of available data only, the easiness to introduce appropriate limitations to water permits and the possibility to control their implementation, the proposed concept is characterised with high potential for application in the current water management. The process of fixing the minimum acceptable flows according to the proposed approach in two medium-sized lowland catchment areas (upper Narew and Barycz rivers) and evaluation of its results will be presented in the second part of the paper.

11

Relation between characteristics of natural environment and ecosystem services offered, their indices and measures (case study of three communes of Podlaskie voivodship)

Roo-Zielińska E., Grabińska B.

Ekonomia i Środowisko

|

2014

|

nr 4

111--124

EN

The present paper aims to link selected ecosystem services related to differential natural conditions, and particularly structure of land use, in three communes of the Podlaskie voivodship in Poland, namely Giby, Nowinka and Suwałki. It is assumed that differences in the prevalence of particular land use patterns result in a multiplicity of services provided by ecosystems. The paper presents examples of ecosystem services that are secondary to the dominant pattern of land use in a specific commune.

PL

Określono zależności między przykładowymi usługami ekosystemowymi i dobrami naturalnymi trzech gmin województwa podlaskiego: Giby, Nowinka, Suwałki. Celem analizy jest powiązanie wybranych elementów środowiska przyrodniczego gmin z usługami dostarczanymi przez ekosystemy. Spośród trzech gmin – Giby wyróżniają się przewagą lasów, Nowinka jezior, Suwałki – użytków rolnych. Z wymienionych różnic wynikają najbardziej typowe dla każdej z gmin usługi ekosystemowe; dla Gib – zaopatrzeniowe uzyskane z ekosystemów leśnych; dla Suwałk – zaopatrzeniowe dostarczane z produkcji rolnej; dla Nowinki – kulturowe dostarczane z ekosystemów wodnych.

12

An Ecosystem Valuation Method for Small Water Bodies

Świerk D., Szpakowska B.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2013

|

Vol. 20, nr 2

397-418

EN

The paper discusses the development of a valuation method for small water bodies in a landscape park of agricultural character, since for such an area small water bodies are of considerable importance, primarily hydrological and natural. Analyses were conducted in the Dezydery Chlapowski Landscape Park. The object of the study comprised 13 water bodies differing in terms of landscape, morphological parameters (depth, shape, surface area, shoreline development) as well as aquatic and marsh vegetation. Some of these water bodies are typical in-field hollows, some are located in built-up areas, while two are located in a forest complex. The aim of the presented investigations was to develop a valuation method for small water bodies based on inventoried aquatic and marsh vegetation and including modifications of nature analysis methods such as the phytosociological method by Braun-Blanquet and ecological indexes according to Zarzycki. Using environmental variables statistical models were developed, describing dependencies between individual species and analysed variables. Investigations were conducted in the years 2008-2009, in which phytosociological relevés were prepared during the vegetation season. Analyses concerned vegetation of the littoral zone and the limnetic (open water) zone. The ecological status of water bodies was calculated on the basis of data concerning aquatic and marsh vegetation and the measured surface area of a given water body. Results indicate the advisability of having small water bodies covered with legal protection measures. In turn, the water bodies which underwent severe degradation should be remediated using available measures (dredging, creation of biogeochemical barriers).

PL

Praca dotyczy opracowania metody waloryzacji małych zbiorników wodnych na terenie parku krajobrazowego o charakterze rolniczym, gdyż dla tego typu obszaru małe zbiorniki wodne mają duże znaczenie, głównie hydrologiczne i przyrodnicze. Badania były prowadzone na terenie Parku Krajobrazowego im. gen. D. Chłapowskiego. Obiektem badań było 13 zbiorników różniących się położeniem w krajobrazie, parametrami morfologicznymi (głębokością, kształtem, powierzchnią, rozwinięciem linii brzegowej) oraz występowaniem roślinności wodnej i bagiennej. Część oczek wodnych to typowe zagłębienia śródpolne, część jest zlokalizowanych na terenach zabudowanych, natomiast dwa położone są w kompleksie leśnym. Celem prezentowanych badań było opracowanie metody waloryzacji małych zbiorników wodnych na podstawie zinwentaryzowanej roślinności wodnej i bagiennej oraz uwzględniając modyfikacje metod przyrodniczych, takich jak metoda Braun-Blanqueta i wskaźniki ekologiczne wg Zarzyckiego. Wykorzystując zmienne środowiskowe, stworzono także modele statystyczne opisujące zależności pomiędzy poszczególnymi gatunkami a badanymi zmiennymi. Badania prowadzono w latach 2008-2009, w których podczas sezonu wegetacyjnego wykonane zostały zdjęcia fitosocjologiczne. Badania dotyczyły roślinności strefy litoralnej oraz otwartej toni wodnej. Dla oznaczonych gatunków makrofitów określono ilościowość i towarzyskość według metody Braun-Blanqueta. Na podstawie danych dotyczących roślinności wodnej i bagiennej oraz zmierzonej powierzchni zbiornika obliczono ich stan ekologiczny. Wyniki wskazują na celowość objęcia małych ekosystemów wodnych ochroną prawną. Natomiast zbiorniki, które uległy głębokiej degradacji, powinny zostać zrekultywowane poprzez dostępne zabiegi (bagrowanie, tworzenie barier biogeochemicznych).

13

Occurrence of heavy metals in aquatic macrophytes colonising small aquatic ecosystems

Świerk D., Szpakowska B.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

369-378

EN

Concentration of heavy metals in plant tissues results from the total level of contamination of the ecosystem and the degree of development of a species, ecological form and phenophase. Some aquatic plants have a particularly great capacity to accumulate heavy metals and may be classified as hyperaccumulators. The studies of accumulation intensity of heavy metals by macrophytes in five water reservoirs situated in the General Dezydery Chlapowski Landscape Park indicated great variability of Al, Cu, Pb and Zn in both underground and aboveground plant organs. Most plants accumulated elements in surface layers of the rhizomes, mainly in the epidermis and in the cortex mesophyll. The greatest amounts of the analysed elements were found in rhizomes of Oenanthe aquatica (L.).

PL

Koncentracja metali ciężkich w tkankach roślin jest wypadkową ogólnego poziomu zanieczyszczenia ekosystemu i stopnia rozwoju gatunku, formy ekologicznej oraz fazy fenologicznej. Niektóre rośliny wodne mają dużą zdolność do gromadzenia metali ciężkich, pełniąc funkcję hiperakumulatorów. Badania nad intensywnością akumulacji metali ciężkich przez makrofity, zasiedlające pięć zbiorników wodnych na terenie Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego, wykazały duże zróżnicowanie stężeń Al, Cu, Pb i Zn w częściach nadziemnych i podziemnych roślin. Większość roślin gromadziła pierwiastki w wierzchnich warstwach kłącza, głównie skórki, oraz w miękiszu kory pierwotnej. Największe ilości analizowanych pierwiastków stwierdzono w kłączu Oenanthe aquatica (L.).

14

Application of sodium water glasses for the removal of nickel salts from water ecosystems

Koźlak W.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 1-2

121-126

EN

The properties of nickel, particularly toxic properties of nickel compounds were presented. Using the turbidimetric method, the systems containing sodium water glasses of different moduli and selected nickel salts were studied. It was demonstrated that high turbidity values in the studied systems indicate the reaction of Ni2+ ions with silicate forms and that is why sodium water glasses tan be used to remove Ni2+ ions from water ecosystems, for instance wastewaters.

PL

Przedstawiono właściwości niklu ze szczególnym uwzględnieniem toksyczności jego związków. Metodą turbidymetryczną badano układy "różnomodułowe szkła wodne sodowe-wybrane sole niklu". Wykazano, że duże wartości zmętnień w badanych układach wskazują na reagowanie Ni2+ z formami krzemianowymi i dlatego szkła wodne sodowe można wykorzystać do usuwania jonów Ni2+ z ekosystemów wodnych, np. ścieków.

15

Zrównoważone użytkowanie oraz ochrona ekosystemów wodnych w świetle wymagań prawa europejskiego i polskiego

Grela J., Jelonek M., Sądag T.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

R. 106, z. 2-A

49-54

PL

Użytkowanie i korzystanie z wód jest niezbywalnym prawem człowieka, jednak powinno być prowadzone z poszanowaniem środowiska i w taki sposób, aby nie powodowało ograniczenia tego prawa w stosunku do przyszłych pokoleń. Niniejszy artykuł podejmuje próbę analizy typowych działań i przedsięwzięć administratorów oraz użytkowników wód pod kątem obowiązujących przepisów i zasad funkcjonujących w systemie prawnym Wspólnoty Europejskiej oraz Polski.

EN

Man has an inalienable right to make use of water but it should be done in such a way that the environment is protected and future generations experience no restrictions of the right. The article is an attempt at analyzing typical actions and ventures of the administrators and users of water with respect to the binding rules and principles of legal systems of the European Union and Poland.

16

Zdolności adhezyjne Proteus vulgaris zagrożeniem dla przemysłu spożywczego

Myszka K., Czaczyk K.

Przemysł Spożywczy

|

2008

|

R. 62, nr 11

42-45

PL

Identyfikacja komórek Proteus vulgaris w badaniach wody ma znaczenie dla zapewnienia jakości produktów spożywczych. Obecność tych drobnoustrojów w żywności może powodować trudne do leczenia biegunki i wymioty u ludzi. Proteus vulgaris może być również przyczyną niekorzystnych zmian organoleptycznych żywności. W artykule omówiono gatunek Proteus vulgaris, scharakteryzowano podstawowe testy identyfikujące te mikroorganizmy w próbach wody, a także podstawowe czynniki warunkujące proces adhezji Proteus vulgaris do powierzchni stałych. Dokonano również przeglądu podstawowych metod do oceny tego zjawiska.

EN

Identification of Proteus vulgaris cells in water samples is important for ensuring the quality of food. The presence of these microorganisms in food products may cause difficulties during human treatment for diarrhea and vomit. Proteus vulgaris may also induce organoleptic changes in food products. In the paper the role of Proteus vulgaris species in aquatic habitats and the major tests for identify these microorganisms in water samples were described. Also, the major factors involved in Proteus vulgaris adhesion to solid surfaces and the techniques, evaluating this process, were characterized.

17

Zastosowanie próbników pasywnych do monitorowania stężeń związków z grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych w ekosystemach wodnych

Pazdro K.

Przemysł Chemiczny

|

2008

|

T. 87, nr 5

538-541

18

Badania ekotoksykologiczne w procesioe ekologicznej oceny ryzyka w środowisku wodnym

Załęska-Radziwiłł M.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska

|

2007

|

z. 52

3-196

PL

Przedmiotem niniejszej pracy jest ekotoksykologiczna ocena ryzyka wywołanego obecnością pestycydów chloroorganicznych w ekosystemie wodnym na podstawie testów jednogatunko-wych i weryfikacja uzyskanych wyników w testach wielogatunkowych w warunkach laboratoryjnych i polowych. Jako substancje modelowe zastosowano endosulfan i metoksychlor. Ocenę zagrożenia i ryzyka dokonano dla trzech różnych przewidywanych stężeń pestycydów określających narażenie (PEC) na podstawie stosunku toksyczności do narażenia (TER), ilorazu zagrożenia (HQ), współczynnika ryzyka (RQ = PEC/PNEC), frakcji zagrożonych gatunków (PAP) oraz wskaźnikowego systemu klasyfikacji ryzyka dla wód powierzchniowych PRISWi i PRISW^. Do oceny selektywności i możliwości użycia pestycydów w warunkach naturalnych zastosowano indeks bezpieczeństwa (IB). Przewidywane stężenie niewywołujące negatywnych skutków w środowisku (PNEC) obliczono na podstawie wyników badań własnych oraz danych literaturowych, przy zastosowaniu współczynników bezpieczeństwa oraz empirycznych modeli statystycznych opartych na rozkładzie wrażliwości gatunkowej (SSD). SSD zastosowano również do wyznaczenia PAF. PNEC i PAP wyznaczono dla wszystkich organizmów ekosystemu wodnego oraz dodatkowo dla kręgowców, bezkręgowców, stawonogów, bezkręgowców z wyłączeniem stawonogów, organizmów celowych (owadów) i niecelowych stawonogów. Wykazano, że endosulfan i metoksychlor należą do związków silnie toksycznych. Stwierdzono, że deterministyczna ocena ryzyka na podstawie HQ i TER jest wysoce konserwatywna, gdyż ogranicza dane toksyczności i narażenia do pojedynczych wartości i może prowadzić do błędnych wniosków dotyczących potencjalnych zagrożeń w środowisku. Do obliczeń PNEC można zastosować model własny, niezakładający postaci rozkładu wartości LC(EC)50-t. Wykazano, że szacowanie ryzyka jest bardziej miarodajne dla określonych grup organizmów uwzględniających ich rolę w poszczególnych poziomach troficznych aniżeli dla wszystkich organizmów w pojedynczym zbiorze. Analiza PAF udokumentowała, że w przypadku endosul-fanu ryzyko jest znaczne przy dopuszczalnym stężeniu pestycydów chloroorganicznych dla wód. Weryfikacja oceny zagrożenia i ryzyka w środowisku mikrokosmów laboratoryjnych wykazała, że wpływ pestycydów zwiększał się podczas stałego przepływu wody z badanymi związkarni w porównaniu z jednorazowym ich zastosowaniem. Pestycydy obniżały bioróżnorodność zwierząt w zbiorowiskach organizmów, kumulowały się w rybach i osadach dennych, sprzyjały rozwojowi glonów oraz bakterii wykorzystujących te związki jako jedyne źródło węgla i energii. Zjawiska te zostały potwierdzone w warunkach naturalnych. Wysoka szkodliwość badanych pestycydów, w tym niekorzystny wpływ na procesy hormonalne oraz kumulacja w osadach i materiale biologicznym, stanowi przeciwwskazanie do ich stosowania.

EN

The aim of presented research was the ecotoxicological risk assessment for water ecosystem polluted with chloroorganic pesticides on the basis of the single-species tests and the verification of the obtained results in multi-species tests in laboratory and in field conditions. The model substances chosen for the tests were endosulfan and metoxychlor. Hazard and risk assessment was prepared for three different predicted concentrations of the pesticides as the Predicted Environmental Concentration (PEC) on the basis of the Toxicity-Exposure Ratio (TER), Hazard Quotient (HQ), Risk Quotient (RQ = PEC/PNEC), Potentially Affected Fraction (PAF) and the Pesticide Risk Index for Surface Water PRISWi and PRISW^. In order to determine the selectivity and the possibility to use the pesticides in natural conditions a safety index IB was applied. Predicted No-Effect Concentration (PNEC) was calculated on the basis of the results of author's own research and the literature data using assessment factors and the empirical statistical models based on the Species Sensitivity Distribution (SSD). SSD was also used to determine PAF. PNEC and PAF was determined for all organisms living in water ecosystem and additionally for vertebrates, invertebrates, arthropoda, invertebrates excluding arthropoda, target arthropoda (insects) and other arthropoda. Endosulfan and metoxychlor were proved to be highly toxic compounds. The deterministic risk assessment on the basis of Hazard Quotient (HQ) and Toxicity-Exposure Ratio (TER) was found to be too conservative due to the fact that it limits the toxicity data and hazard data to the isolated values. It may result in false conclusions to the potential hazard in environment. In order to determine the Predicted No-Effect Concentration another offered by the author model can be used. The proposed model does not assume LC(EC)50-t distribution to be in fixed form. It was also proved that the risk assessment is more accurate for defined groups of organisms when their role at different trophic level is taken into consideration than for all organisms in ecosystem. PAF analysis confirmed that risk for endosulfan is very high even when the concentration of chloroorganic pesticides in water is at acceptable level. The verification of the risk and hazard assessment in laboratory microcosms showed that impact of pesticides was higher with the constant inflow of water containing the tested compounds when in comparison to the single use of pesticides at the beginning of the test. The presence of pesticides in the ecosystem resulted in the decrease of biodiversity of animals in the community. Pesticides cumulated in fish and in bottom sediments, stimulated the algae growth and the growth of bacteria using those compounds as the sole source of carbon and energy. These phenomena were confirmed in natural conditions. High harmfulness of the tested pesticides, especially the adverse impact on the hormonal processes and the accumulation in sediments and biological material is the clear contraindication against their use.

19

Natlenianie w ochronie i użytkowaniu środowiska - panorama zagadnień

Siuta J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Nr 14

7-11

PL

Dokonano przeglądu zastosowań tlenu i substancji utleniających w celu: 1) odnowy biologicznej (rekultywacji) ekosystemów wodnych i glebowych lub nadania im korzystniejszego stanu ekologicznego, 2)biologicznego oczyszczania ścieków, 3)unieszkodliwiania biodegradowalnych odpadów i odorów, 4)biochemicznego przetwarzania opadów organicznych do postaci użytecznej, w tym głównie produkcji kompostu (nawozu organicznego).

EN

A review is made of applications of oxygen and oxygenating substances to the end of: 1) Biological renewal (reclamation) of aquatic and terrestrial ecosystems or improvement of their ecological status, 2) Biological treatment of wastewater, 3) Neutralization of biodegradable waste and odours, 4) Biochemical processing of organic waste in order to obtain useful products including mainly compost (organic fertilizer) production.

20

Różnorodność biologiczna środowisk wiejskich i podmokłych na obszarach wiejskich

Radwan S., Płaska W., Mieczan T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

277-294

PL

Obszary wiejskie zajmują w Polsce ponad 93% powierzchni kraju. Znaczna ich część jest cenna ze względu na dużą różnorodność biologiczną. Śródlądowe ekosystemy wodne obszarów wiejskich cechuje duże zróżnicowanie, zwłaszcza na północy, w krajobrazie pojeziernym. W ich skład wchodzą: jeziora, rzeki, źródła, młaki, naturalne małe zbiorniki wodne oraz zbudowane przez człowieka zbiorniki zaporowe i stawy. Wszystkie typy ekosystemów wodnych zajmują powierzchnię 4550 km², co stanowi 1,5% obszaru Polski. Duże znaczenie w utrzymaniu różnorodności siedliskowo-krajobrazowej obszarów wiejskich mają różne typy zbiorników wodnych i torfowisk oraz rzeki. Na szczególną uwagę zasługują torfowiska węglanowe w okolicach Chełma, jeziora lobeliowe na Pojezierzu Pomorskim, drobne zbiorniki wodne otoczone torfowiskami czy też zbiorniki śródpolne. Tworzą one specyficzny, często unikalny typ krajobrazu wiejskiego, stanowiąc ostoję dla wielu rzadkich gatunków roślin i zwierząt, dzięki czemu zachowują i wzbogacają różnorodność gatunkową. Największe zagrożenie dla różnorodności gatunkowej w ekosystemach stwarzają: zanieczyszczenie wód, ich eutrofizacja, osuszanie terenu oraz gatunki inwazyjne, np.: sumik karłowaty (Ictalurus nebolusus), rak pręgowaty (Orconectes limosus) i niektóre gatunki obunogów (Amphipoda). Prowadzą one do niszczenia lub zaniku specyficznych siedlisk wielu rodzimych gatunków ryb (Pisces), innych kręgowców (Vertebrata) oraz niektórych gatunków bezkręgowców (Invertebrata) wodnych. Skutecznymi sposobami wzbogacania i ochrony różnorodności biologicznej (gatunkowej, ekosystemowej i krajobrazowej) są: restytucja gatunków, czyli wprowadzanie danego gatunku roślin lub zwierząt do siedlisk uprzednio przez niego zasiedlanych; renaturalizacja, czyli odtwarzanie naturalnego stanu w zdegradowanych ekosystemach; rekultywacja, czyli przywracanie aktywności biologicznej na terenach całkowicie zdegradowanych.

EN

Rural areas occupy over 93 % of the country area in Poland . Significant part of these areas is valuable for their high biodiversity. Inland aquatic ecosystems of rural areas are characterized by a high diversity, especially in the lake landscape of Northern Poland . They consist of lakes, rivers, springs, bog-springs, small natural water reservoirs, dammed reservoirs and ponds. All types of water ecosystems cover the area of 4550 km۶ which makes 1.5 % of Poland 's area.Different types of water reservoirs, peat bogs and rivers have great importance for maintaining habitat and landscape diversity of rural areas. Special attention should be paid to carbonate peat bogs in the vicinity of Chełm, Lobelia - type lakes in Pomeranian Lakeland, small water reservoirs surrounded by peat bogs or mid-field water bodies which create specific and unique type of rural landscape, being refuges for many rare species of plants and animals. They also preserve and enrich species' diversity. The most dangerous for species diversity in water ecosystem proved to be the pollution of water, eutrophication, the so-called land reclamation and the invasion of exotic species such as: brown bullhead, spiny-cheek crayfish and some species of amphipods. All these factors lead to the destruction or disappearance of specific habitats for many native species of fish and some invertebrates. The effective ways of enriching and protecting the diversity (at species, ecosystem and landscape level) are: species restitution, i.e. introducing some plant or animal species to habitats previously settled by them, renaturalization, i.e. reconstruction of the natural status of degraded ecosystems; reclamation, i.e. restoration of biological activity in wholly devastated areas.