Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wykorzystanie techniki naziemnego skanowania laserowego w celu pozyskiwania danych geoprzestrzennych i epigraficznych w dokumentacji cmentarzy żydowskich i zabytkowych obiektów militarnych

Zaczek-Peplinska Janina, Kowalska Maria Elżbieta

Przegląd Geodezyjny

|

2024

|

R. 96, nr 2

7--9

PL

Dokumentacja geoprzestrzenna wykonywana na podstawie wyników pomiarów geodezyjnych obejmuje przygotowanie numerycznych map sytuacyjno-wysokościowych w jednolitym układzie odniesień przestrzennych. Oprócz klasycznej treści na mapę zostają wkreślone lokalizacje poszczególnych obiektów i ich specyficznych zgrupowań, budynków, także w obrębie cmentarza oraz trwałych ogrodzeń. Integralną częścią mapy jest model ukształtowania terenu. Wykonanie mapy numerycznej terenu objętego ochroną jak i obszaru wokół pozwala na analizę przekształceń powierzchni i poszukiwania historycznych granic i pierwotnych lokalizacji elementów zagospodarowania. Inwentaryzacja terenu i obiektów zabytkowych może być wykonana m.in. techniką naziemnego skanowania laserowego 3D. W wyniku skanowania powstaje tzw. chmura punktów przedstawiająca geometrię obiektu. Każdy punkt chmury oprócz danych geometrycznych w postaci współrzędnych przestrzennych zawiera także dodatkową informację spektralną, której analizy pozwalają na określenie stanu technicznego powierzchni, jej zawilgoceń, zabrudzeń oraz pokrycia roślinnością. Na podstawie pozyskanych danych można wykonać szereg analiz geometrycznych oraz pozyskać szczegółowe dane dokumentacyjne, np. wysokości, szerokości, głębokości, nachylenia obiektów, kształtu i charakterystyki powierzchni w tym odwzorowanie zdobnictwa i inskrypcji. Naziemny skaning laserowy jest obecnie szeroko stosowany przez środowiska architektoniczne i archeologiczne. Technologia ta ma ogromny potencjał w dokumentacji zabytków, gdzie tak gęsty zestaw danych może zapewnić wgląd w naturę zjawisk erozyjnych, reologicznych, a także rejestrować skalę i postęp zniszczeń dóbr kultury.

EN

Geospatial documentation performed on the basis of the results of geodetic measurements includes the preparation of numerical situational and height maps in a uniform spatial reference system. In addition to the classic content, the locations of individual objects and their specific groupings, buildings, also within the cemetery, and permanent fences are marked on the map. An integral part of the map is the terrain model. The preparation of a numerical map of the protected area and the area around it allows for the analysis of surface transformations and the search for historical borders and original locations of development elements. An inventory of the area and historic buildings can be made, e.g. 3D terrestrial laser scanning technique. As a result of scanning, the so-called a point cloud representing the object's geometry. Each point of the cloud, in addition to geometric data in the form of spatial coordinates, also contains additional spectral information, the analysis of which allows to determine the technical condition of the surface, its moisture, dirt and vegetation cover. On the basis of the obtained data, a series of geometric analyzes can be performed and detailed documentation data can be obtained, e.g. height, width, depth, inclination of objects, shape and surface characteristics, including representation of ornamentation and inscriptions. Terrestrial laser scanning is now widely used by the architectural and archaeological communities. This technology has great potential in the documentation of monuments, where such a dense set of data can provide insight into the nature of erosive and rheological phenomena, as well as record the scale and progress of damage to cultural heritage.

2

Przemiany funkcjonalno-przestrzenne terenów dawnego hutnictwa szkła na ziemi kłodzkiej

Baszak Agata, Latocha-Wites Agnieszka

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2024

|

nr 50 (2)

21--47

PL

Celem artykułu jest identyfikacja przekształceń funkcjonalno-krajobrazowych i zmian zagospodarowania prze¬strzennego terenów, które niegdyś były związane z przemysłem szklarskim na terenie ziemi kłodzkiej. Kolejnym celem jest krytyczna ocena tych przekształceń ze szczególnym uwzględnieniem stanu istniejącego, funkcjonowania i aktualnego zagospodarowania terenów poprzemysłowych. Badania oparto na przeglądzie literatury, analizie do-kumentów archeologicznych i archiwalnych, badaniach porównawczych różnych źródeł kartograficznych, a także badaniach terenowych, które obejmowały inwentaryzację pozostałości hut szkła oraz dokumentację fotograficzną. Dokładna analiza zmian funkcjonalno-krajobrazowych terenów dawnego przemysłu szklarskiego prowadzi do wniosku, że tereny te obecnie są rzadko zagospodarowane, co wpływa na degradację przestrzeni. Nieruchomo-ści są wyburzane, a ich potencjał pozostaje niewykorzystany. Nie podjęto żadnych projektów rewitalizacyjnych, a postindustrialne dziedzictwo kulturowe nie zostało należycie zachowane w krajobrazie.

EN

The article aims to identify functional and landscape transformations and spatial management changes in areas formerly asso¬ciated with the glassworking industry in the Kłodzko region. A further aim of the paper is to critically evaluate the functional and spatial transformations of the post-industrial sites with special consideration given to their existing state, functioning and current management. The research was based on a literature review, an analysis of archeological and archival documents, comparative studies of various cartographic sources, and also field surveys, which included an inventory made of the remnants of glass factories and photographic documentation. The thorough analysis of the functional and spatial planning changes of the areas of the former glass industry leads to a conclusion that these areas are nowadays rarely developed, which has an impact on the degradation of this space: properties have been demolished and their potential remains untapped. No revitalization projects have yet been undertaken, nor has the post-industrial cultural heritage been properly preserved in the landscape.

3

Professor Wiktor Zin’s Hrubieszów roots in his artistic work and activity

Makowska Beata E.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

539--557

EN

The aim of this paper is to trace the links between Professor Wiktor Zin’s artistic work and activity and his hometown - Hrubieszów. The Professor’s message on the importance of documenting and protecting this heritage has not lost its relevance, especially today, when historical wooden buildings are being destroyed. The paper concludes that the place of birth was an important motif in Wiktor Zin’s artistic work and activity. In addition to his achievements in terms of publications and designs, the popularization of this key issue to a wider audience, which continues to this day, was of importance for the protection of the cultural heritage of Hrubieszów.

PL

Celem artykułu jest prześledzenie związków twórczości i działalności Profesora Wiktora Zina z miejscem jego pochodzenia - Hrubieszowem. Przesłanie Profesora dotyczące potrzeby dokumentowania i ochrony dziedzictwa kulturowego tego regionu nie traci na aktualności, szczególnie obecnie, kiedy stare obiekty drewnianej zabudowy ulegają zniszczeniu. W artykule przedstawiono wnioski, że miejsce urodzenia było ważnym motywem w twórczości i działalności Wiktora Zina. Obok dorobku publikacyjnego i projektowego istotne znaczenie dla ochrony dziedzictwa kulturowego Hrubieszowa miała także popularyzacja tej problematyki w szerszym gronie odbiorców, która jest kontynuowana do dziś.

4

Issues of perception of technical equipment in historical buildings and disturbance of their historical character

Omieciński Tomasz

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

499--516

EN

Many contemporary technical elements (such as railings, light switches, power sockets, security cameras, etc.) have a very different aesthetic from the historical interiors to which they are added. Their placement in historical architectural interiors raises the question of their visibility and their power to disrupt the visual unity of an indoor space. Using logical argumentation and knowledge from the psychology of perception, a phenomenon from the discipline of architecture - the phenomenon of the perception of these elements - was analysed. Logical analysis showed that these additions do not disturb the harmony of the interior and that it does not lose its historical character. The conclusion is that their presence in the field of vision is not a radical interference with the monument.

PL

Wiele współczesnych elementów technicznych (jak barierki, włączniki światła, kontakty, kamery wideo itp.) ma zupełnie inną estetykę niż historyczne wnętrza, do których są dodawane. Umieszczanie tego typu komponentów w historycznych budynkach stwarza pytanie o ich widoczność i siłę zaburzania wizualnej jedności pomieszczenia. Metodą logicznej argumentacji, z wykorzystaniem wiedzy z psychologii percepcji, dokonano analizy zjawiska z dyscypliny architektury - zjawiska postrzegania owych elementów. Za pomocą analizy logicznej wykazano, że tego typu dodatki nie zaburzają harmonii wnętrz, więc nie tracą one swojego historycznego charakteru. Pojawia się zatem wniosek, że ich obecność w polu widzenia nie jest radykalną ingerencją w zabytek.

5

Contemporary significance of the spa park based onthe study of the recognition of the health resort space (The Case of Połczyn-Zdrój, Poland)

Bal Wojciech, Czałczyńska-Podolska Magdalena

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 56

145--198

EN

The aim of the study was to analyze the recognition of the spa area and assess the contemporary significance of the Spa Park in Połczyn-Zdrój. The results indicate the significant socio-spatial importance of the park and the existence of certain threats to its significance. The opportunities to improve its significance and protect the identity were developed. The conclusions can be applied to many historical spa parks.

PL

Celem badań była analiza rozpoznawalności przestrzeni uzdrowiska oraz ocena współczesnego znaczenia Parku Zdrojowego w Połczynie-Zdroju. Wyniki wskazują na istotne znaczenie społecznoprzestrzenne parku oraz istnienie zagrożeń dla jego znaczenia. Opracowano możliwości poprawy znaczenia parku i ochrony tożsamości. Wnioski można odnieść do wielu historycznych parków zdrojowych.

6

The Green Ring of Tradition and Culture in Łódź as an example of a strategic plan to protect and shape the landscape of a former industrial city

Dankowska Maria

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 15

7--20

EN

Natural heritage and cultural heritage co-create the cultural landscape becoming the basis of the local and supra-local identity. Therefore protection and at the same time shaping both of these resources is the task of currently living generations. It is possible, and even very appropriate, to take integrated action, in which both natural and cultural heritage will be protected and shaped together. At the same time, it is important to take into account the specificity of both of these resources and parallel development of system solutions and individual ones. The Green Ring of Tradition and Culture is a design proposal for producing the system of attractive spaces surrounding the city centre of Łódź, in which green areas, e.g. parks, allotment gardens, have also been taken into account as well as greenery along the Łódka and Jasień rivers, cemeteries and post-industrial buildings: factories, palaces and factory owners' villas and palaces or other culturally significant architectural works which are an important part of the history of Łódź. A special place of this layout is occupied by Piotrkowska Street together with the buildings adjacent to it, which was defined as an element that cuts transversely and connects (fastens) the entire layout. Lodz Ring is therefore a design creation that uses the existing, significant potential of Łódź for creating an attractive system of public spaces and thus extracting and preserving the most valuable elements of its cultural heritage and nature.

PL

Dziedzictwo przyrodnicze oraz dziedzictwo kulturowe współtworzą krajobraz kulturowy stając się podstawą lokalnej a także ponadlokalnej tożsamości. Zatem ochrona i jednocześnie kształtowanie obu tych zasobów jest zadaniem obecnie żyjących pokoleń. Możliwe, a nawet bardzo właściwe, jest podejmowanie działań zintegrowanych, w których zarówno dziedzictwo przyrodnicze jak i kulturowe będzie chronione i kształtowane łącznie. Przy czym istotne jest uwzględnianie specyfiki obu tych zasobów oraz równoległe wypracowanie rozwiązań systemowych oraz jednostkowych/indywidualnych. Zielony Krąg Tradycji i Kultury jest propozycją projektową wytworzenia systemu atrakcyjnych przestrzeni otaczających śródmieście Łodzi, w którym uwzględnione zostały równocześnie tereny zieleni np. parki, ogrody działkowe, ale także zieleń wzdłuż rzek Łódki i Jasienia, cmentarze oraz ważne ze względu na historię Łodzi obiekty poprzemysłowe: fabryki, pałace i wille fabrykanckie ale również inne znaczące kulturowo dzieła architektoniczne. Szczególne miejsce tego układu zajmuje ulica Piotrkowska wraz z przyległą do niej zabudową, którą określono jako element przecinający poprzecznie i spinający całość założenia. Łódzki Krąg jest zatem kreacją projektową wykorzystującą istniejący, znaczący potencjał Łodzi do utworzenia atrakcyjnego systemu przestrzeni publicznych i tym samy wydobyciu oraz zachowaniu najcenniejszych elementów jej dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego.

7

Draft of the Zamość development plan of 1939

Przegon Wojciech

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2023

|

no. 1

75--86

EN

The paper is written in the form of a scientific essay. The method used was the analysis of historical and contemporary planning materials, starting from the interwar period. Extensive specialist literature has been studied, especially that which raises the issue of the urban, architectural and cultural values of Zamość. It provides an analysis of the “Draft of the Zamość Development Plan of 1939” (“Szkicowy projekt planu zabudowania Zamościa z 1939 r.”) by the architect Jan Zachwatowicz and the urbanist Władysław Wieczorkiewicz. The paper also describes the circumstances leading to the foundation of Zamość. It draws attention to the elements missing from the contemporary urban development plans of the town, which were present in the excellent pre-war planning work. It also underlies the importance of municipal public transport, which should always be the basis for the delimitation of functional zones. It also includes a brief discussion of the 1994 “General Local Plan for the Spatial Development of the City of Zamość” („Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zamościa z 1994 r.”), which, according to the author, is the best planning document produced after the Second World War. The aim of the study was to highlight those elements that coincided with the idea of the 1939 plan sketched by Jan Zachwatowicz and Władysław Wieczorkiewicz. The paper uses the method of footnotes, which refer the reader to the relevant source material and may also provide additional commentary on the presented content. The three illustrations are photographs of maps (charts) of the 1939 plan. They are also included in the 2018 scholarly monograph “Cartographic zamostiana” („Kartograficzne zamostiana”) by Wojciech Przegon and Jakub Żygawski.

PL

Prezentowana praca ma formę eseju naukowego. Przyjęto metodę analizy historycznych i współczesnych materiałów planistycznych, począwszy od okresu dwudziestolecia międzywojennego. Przestudiowano bogatą literaturę przedmiotu badań, szczególnie tę, w której podnoszono zagadnienie wartości urbanistyczno-architektonicznych i kulturowych Zamościa. Dokonano analizy „Szkicowego projektu planu zabudowania Zamościa z 1939 r.” autorstwa architekta Jana Zachwatowicza i urbanisty– historyka Władysława Wieczorkiewicza. Opisano okoliczności, które doprowadziły do jego powstania. Zwrócono uwagę na te elementy, których brakuje we współczesnych planach zagospodarowania przestrzennego miasta, a które zawarte są w tym wybitnym przedwojennym dziele planistycznym. Podkreślono znaczenie rozwiązań układu komunikacyjnego miasta, które zawsze powinny stanowić kanwę dla wyznaczania stref funkcjonalnych. Krótko omówiono „Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego miasta Zamościa z 1994 r.”, który według autora jest najlepszym dokumentem planistycznym jaki powstał po II wojnie światowej. Celem było wskazanie tych elementów, które były zbieżne z ideą planu Jana Zachwatowicza i Władysława Wieczorkiewicza z 1939 r. W eseju zastosowano metodę przypisów, które odwołują czytelnika do stosownych materiałów źródłowych. Mogą również stanowić dodatkowy komentarz do prezentowanej treści. Zamieszczone trzy ilustracje są fotografiami map (plansz) planu z 1939 r. Zamieszczone są także w monografii naukowej z 2018 r. „Kartograficzne zamostiana” autorstwa Wojciecha Przegona i Jakuba Żygawskiego.

8

Conceptual design for a calligraphy park in the hospital and park complex in Kobierzyn

Baster Przemysław, Topa Karolina

Geomatics, Landmanagement and Landscape

|

2023

|

no. 4

371--383

EN

The hospital and park complex in Kobierzyn is one of the few sites of its kind both in Poland and in Europe. It was designed at the beginning of the 19th century according to the idea of a citygarden. Although there are currently plans for its complete revalorisation, the paper presents the author’s design concept of expanding the hospital park with the area of the neighbouring former arable fields, which, according to the authors, meets contemporary realities and needs. The designed park ‒ together with the neighbouring manor buildings ‒ is harmoniously incorporated into the whole of the hospital-park complex, forming a coherent spatial composition. The design guidelines and solutions are adapted to the existing compositional axes, Art Nouveau aesthetic canons, buildings, trees and even the water reservoir. The project incorporates the design principles of Polish calligraphic parks established at the turn of the 19th and 20th centuries, whose compositional rules dominated Polish garden art for several decades and continue to resonate today. This little-known style crowned the development of 19th-century garden art of free forms ‒ the apparent naturalness of the forms was in fact a space fully subordinated to the designer’s efforts. It was also the first composite style that combined geometric and free forms, leaving its mark on contemporary works and continuing to fascinate today with its compositional principles. The project proves the timelessness of these principles and the desirability of employing historical solutions in landscape design.

PL

Założenie szpitalno - parkowe w Kobierzynie jest jednym z nielicznych tego typu obiektów zarówno w Polsce, jak i całej Europie. Zaprojektowane zostało na początku XIX wieku według koncepcji miasta - ogrodu. Obecnie tworzone są plany jego całościowej rewaloryzacji; w artykule przedstawiona jest natomiast autorska koncepcja projektowa poszerzenia parku szpitalnego o teren sąsiadujących z nim dawnych pól ornych, co zdaniem autorów odpowiada współczesnym realiom i potrzebom. Projektowany park – wraz z sąsiadującą z nim zabudową folwarczną – jest harmonijnie wpisany w całość założenia szpitalno-parkowego, tworząc z nim spójną kompozycję przestrzenną. Wytyczne i rozwiązania projektowe dostosowane są do istniejących osi kompozycyjnych, secesyjnych kanonów estetycznych, budynków, drzew, a nawet zbiornika wodnego; Projekt zakłada wykorzystanie zasad projektowania polskich parków kaligraficznych tworzonych na przełomie XIX i XX wieku, których zasady kompozycji zdominowały na kilkadziesiąt lat polską sztukę ogrodową, a szerokim echem słyszane są do dziś. Ten mało znany styl stanowił ukoronowanie rozwoju XIX-wiecznej sztuki ogrodowej form swobodnych – pozorna naturalność form tworzyła w istocie przestrzeń w pełni podporządkowaną działaniom projektanta. Był także pierwszym stylem złożonym, łączącym w sobie formy geometryczne i swobodne, odciskającym swe piętno na współczesnych realizacjach i do dziś fascynującym stosowanymi zasadami kompozycji. Projekt udowadnia ponadczasowość tych zasad, jak również celowość stosowania rozwiązań historycznych w projektowaniu krajobrazu.

9

Selected aspects of monument protection in Poland in the inter war period

Mikrut-Kusy Agata, Sikorski Krystian

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2023

|

Vol. 70

65--77

EN

The article concerns research on the history of the conservation of architectural monuments in Poland in the interwar period. A comparison of the first postindependence resolutions covering the protection of Polish monuments shows that the content of the provisions is based on the findings and assumptions developed while the partitions were still in progress. Undoubtedly, the work of societies and conservationist groups, for the purpose of popularizing knowledge about historical objects and making the public aware of the need to undertake conservation activities, became the foundation for the organization of future conservation services. The article presents an analysis of the process of forming Polish conservation structures in the independent state and presents the methods of work of district conservators adopted at that time. This paper pays attention to the attitude of the clergy, scientific circles and the general public to the formed concept of conservation. It should be emphasized that many of the organizational assumptions and legal regulations of the time have influenced the practice and methods of contemporary conservators today.

10

Protection of wooden architecture monuments and the cultural heritage of Polish Tatars (on the example of the Bohoniki Cultural Park and the landscape park in Kruszyniany)

Sulima Magdalena

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

85--95

EN

The article discusses the symbolism and richness of the culture of the Polish Tatars living in the villages of Bohoniki and Kruszyniany, located in Podlaskie Province. The centuries-old tradition, as well as the customs cultivated and maintained to this day by the Tatar population, are a treasure trove of the history of times past and undeniable proof of the existence of genius loci. Despite the unique architectural and cultural values presented by both villages and the fact that the mosques and mizars located there are included in the national list of monuments and have been recognized as monuments of history, the cultural landscape of the villages is exposed to changes and distortions as a result of the industrial investments planned here. These activities will undoubtedly negatively affect the image of the village, both spatially, naturally and socially. One of the ways of protecting Tatar culture has become the creation of a cultural park in Bohoniki, the purpose of which is to strengthen the protection of monuments located in its area, as well as to consolidate the village’s tourist potential. In turn in Kruszyniany, the creation of industrial poultry farms is to be prevented by the establishment of a landscape park, whose priority will be both the protection of the surrounding nature of the Knyszyn Forest, as well as the protection of the multicultural heritage of the village. The text also addresses legal issues of protection from the perspective of the regulations on the functioning of the cultural and landscape park, as well as describing the actions taken in this regard by the residents themselves, local authorities and conservation services. The aim of the text is to draw attention to the problem of comprehensive protection of monuments and cultural heritage of the Polish Tatars in the context of modern civilization transformations and related landscape changes.

PL

W artykule omówiono symbolikę i bogactwo kultury Tatarów polskich zamieszkujących położone w województwie podlaskim wsie Bohoniki i Kruszyniany. Wielowiekowa tradycja, a także kultywowane i podtrzymywane po dziś dzień przez ludność tatarską zwyczaje stanowią skarbnicę historii czasów minionych oraz niepodważalny dowód na istnienie genius loci. Pomimo unikatowych wartości architektoniczno-kulturowych, jakie prezentują obydwie miejscowości, oraz faktu, iż znajdujące się tam meczety i mizary wpisane zostały na krajową listę zabytków oraz uznane za pomniki historii, krajobraz kulturowy wsi narażony jest na przemiany i zniekształcenia w wyniku planowanych tam inwestycji przemysłowych. Działania te mogą niewątpliwe negatywnie odbić się na wizerunku wsi, zarówno pod względem przestrzennym, przyrodniczym, jak i społecznym. Jednym ze sposobów ochrony kultury tatarskiej stało się utworzenie w Bohonikach parku kulturowego, którego celem ma być wzmocnienie ochrony zabytków znajdujących się na jego obszarze, jak również ugruntowanie potencjału turystycznego wsi. W Kruszynianiach z kolei zamierzenia powstania ferm przemysłowych drobiu ma powstrzymać powołanie tam parku krajobrazowego, którego priorytetem będzie zarówno ochrona otaczającej przyrody Puszczy Knyszyńskiej, jak i wielokulturowego dziedzictwa. W tekście poruszono też prawne kwestie ochrony z perspektywy przepisów dotyczących funkcjonowania parku kulturowego i krajobrazowego oraz opisano działania, jakie w tym zakresie podjęli sami mieszkańcy, władze samorządowe i służby konserwatorskie. Ma to na celu zwrócenie uwagi na problem kompleksowej ochrony zabytków i dziedzictwa kulturowego Tatarów polskich w kontekście współczesnych przemian cywilizacyjnych i związanych z nimi zmian krajobrazowych.

11

An integrated approach to the protection of cultural heritage on the example of Kolumna – a former summer resort near Łódź

Strumiłło Krystyna

Architectus

|

2023

|

Nr 2 (74)

49--58

EN

In recent years, the growing importance of protecting cultural heritage can be noticed. An integrated approach to the protection of cultural heritage reflects both the society’s attitude to the world of values and the very process of reinterpretation of values. The aim of the article is to present the results of the research conducted by the author on the cultural heritage in Kolumna (Łask district) near Łódź. These results shed new light on a holistic view of the issue of heritage protection in terms of European Union provisions. Empirical research was carried out consisting in direct observation, analysis and self-assessment, as well as archival queries and studies of the latest literature on the subject. Field observations concerned human interference and transformation of the green landscape. As a result of the conducted research, it should be stated that cultural heritage, whose values are not only material cultural goods, but also natural heritage and our memory and identity, is subject to constant evolution. Proper welfare management and the intensification of activities aimed at protecting these values are becoming crucial.

PL

W ostatnich latach można zauważyć rosnące znaczenie ochrony dziedzictwa kulturowego. Zintegrowane podejście do ochrony dziedzictwa kulturowego odzwierciedla zarówno stosunek społeczeństwa do świata wartości, jak i sam proces reinterpretacji wartości. Celem artykułu jest przedstawienie wyników przeprowadzonych przez autorkę badań dotyczących dziedzictwa kulturowego na terenie Kolumny (dzielnicy Łasku) niedaleko Łodzi. Rzucają one nowe światło na całościowe spojrzenie na zagadnienie ochrony dziedzictwa w aspekcie zapisów unijnych. Przeprowadzono badania empiryczne polegające na bezpośredniej obserwacji, analizie i ocenie własnej oraz kwerendy archiwalne i studia najnowszej literatury przedmiotu. Obserwacje terenowe dotyczyły ingerencji człowieka i przekształceń zielonego krajobrazu. W wyniku przeprowadzonych badań należy stwierdzić, że dziedzictwo kulturowe służy współczesnym celom, którymi są nie tylko materialne dobra kultury, ale także naturalne dziedzictwo przyrodnicze oraz nasza pamięć i tożsamość. Właściwe zarządzanie dobrostanem oraz intensyfikacja działań skierowanych na ochronę tych wartości stają się kluczowe.

12

EPCHC- energy performance contracting (EPC) model for historic city centres

Medved Primož

Acta Innovations

|

2023

|

no. 47

28--40

EN

The current predominant obstacle for the implementation of energy retrofitting projects at the neighbourhood level is attributable to restricted funding options, which is especially relevant for the expensive renovation of buildings of cultural heritage importance. The first aim of the article is to articulate and identify the main characteristics which influence the funding processes for energy retrofitting historic urban districts. The second objective is to build a comprehensive approach/procedural funding model based on these identified specifics/characteristics. The “energy performance contracting model for historical city centres” (EPCHC) is constructed with procedural processes (steps) associated with the main specific characteristics of urban central districts. The principal attributes which define and influence EPC in historical city centres are “district-level retrofitting”, the “multi-stakeholder approach” and “cultural heritage preservation”. First demonstrated are the benefits of the district level EPC’s “economy of scale”. Secondly, city centres are specific neighbourhoods with several public (municipal, governmental) and private entities, necessitating a particular tailor-made EPC approach is necessary for each stakeholder. Thirdly, the article focuses on the issue of higher retrofitting costs because as a result of historical building status and finding an optimal solution to overcome the conflict between sustainable renovation and cultural preservation. The procedural model for EPCHC in historical city centres offers step-by-step guidelines with suggestions to be followed in order to approach and involve all the various stakeholders. EPCHC could open a new perspective on district green retrofitting and could facilitate municipalities’ decision-making processes upon deciding to retrofit historical central districts.

13

Perspektywy nowoczesnej rewitalizacji miasta Golub-Dobrzyń w kontekście jego dziedzictwa historycznego, tkanki zabytkowej oraz walorów naturalnych

Białkiewicz Joanna Jadwiga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

34--49

PL

Golub-Dobrzyń to miasto o interesującej historii i z bogatą tkanką zabytkową. Walory te, właściwie zagospodarowane, powinny służyć jego promocji w skali kraju. Określenie atutów miasta i stref wymagających poprawy jest podstawą dla wyznaczenia perspektyw jego rewitalizacji, której celem jest zarówno poprawa jakości życia mieszkańców, jak i zwiększenie ruchu turystycznego. Proponowana rewitalizacja powinna objąć kluczowe strefy dziedzictwa kulturowego, takie jak stare miasto Golub i zamek, ale również obszary w chwili obecnej zaniedbane, a stwarzające pewien potencjał, jak np. brzegi Drwęcy czy zabudowa Dobrzynia. Punktem wyjścia powinna być rewitalizacja golubskiego rynku, który w swoim obecnym efekt, rewitalizacja rynku musi uwzględniać zarówno konserwację zabytkowej architektury, jak i stworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem zorganizowanej zieleni i odpowiedniej infrastruktury.

EN

Golub-Dobrzyń is a town with an interesting history and rich historic tissue. These assets, properly managed, should promote the town on the national scale. The identification of the city’s assets and zones in need of improvement is the basis for defining the prospects of its revitalization aimed at both the improvement of the inhabitants’ quality of life and the increase of tourist traffic. The proposed revitalization should encompass the key zones of cultural heritage such as the old town of Golub and the castle, but also areas that are currently neglected but offer certain potential such as the banks of the Drwęca river or the buildings of Dobrzyń. The starting point should be the revitalization of the Golub market square, which in its current shape does not meet the expectations of the residents, nor is it attractive to tourists. To achieve the desired effect, the revitalization of the market square must include both the conservation of historical architecture and the creation of an attractive public space, including organized greenery and appropriate infrastructure.

14

Crisis or Renaissance of Europe’s organ heritage?

Bernat Sebastian

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 72

126--135

EN

The organ heritage has attracted increasing interest of the international community. The objective of this paper is to examine the current situation of Europe’s organ heritage. Interviews with experts on the contemporary threats and challenges to the heritage of the organ were the most important part of the study. The main contemporary threats to Europe’s organ heritage are: unprofessional organ-building services; enormous costs of restoration work; incomplete inventories of instruments; secularization of European societies; relatively poor awareness of organ users and administrators (mainly clergy). Among the most important challenges for the preservation of Europe’s organ heritage, the experts mention education activities at several levels. There is also a special challenge of trying to restore the functioning of the organ music and organ building community to the state from before the pandemic, and to continue the already started organ building or reconstruction projects.

PL

Dziedzictwo organowe przyciąga coraz większą uwagę społeczności międzynarodowej. Celem artykułu jest zbadanie obecnej sytuacji europejskiego dziedzictwa organowego. Wywiady z ekspertami na temat współczesnych zagrożeń i wyzwań dla europejskiego dziedzictwa organowego były najważniejszą częścią badania. Główne współczesne zagrożenia dla europejskiego dziedzictwa organowego to: nieprofesjonalne usługi budowy organów, ogromne koszty prac renowacyjnych, niepełne inwentarze instrumentów, sekularyzacja społeczeństw europejskich, relatywnie niski poziom świadomości użytkowników i administratorów organów (głównie duchowni). Wśród najważniejszych wyzwań stojących przed zachowaniem europejskiego dziedzictwa organowego eksperci wymienili wielopoziomowe działania edukacyjne. Szczególnym wyzwaniem jest też próba odbudowy funkcjonowania muzyki organowej i społeczności budowniczych organów do stanu sprzed pandemii, a także kontynuacja już rozpoczętych projektów budowy i rekonstrukcji organów.

15

Reconstruction of modernist railway buildings: the example of Havířov station

Guzdek Adam

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2022

|

T. 50

377--389

EN

The article presents a reflection on the loss of historical and cultural heritage caused by the pursuit of energy efficiency reduction of buildings. The paper will present the post-war construction development in the Ostrava region, especially the completion of the railway network with the implementation of new railway stations. It is these stations, whose architecture refers to the success of the Czechoslovak Expo 58 pavilion in Brussels, that have faced increased interest in the last few years from conservators seeking to preserve these cultural assets for future generations. The author illustrates this with the example of the inappropriate reconstruction of the railway station in Havířov. The scientific method used is mainly the communication of the author’s own activist experience in saving the railway station from demolition and his own observations during the recent reconstruction of this object. The response to the activities of the Důl architektury association was very topical at the time and led to the production of a documentary by Czech Television titled Requiem for the Station (Hollander, 2015) from the series My Private War.

PL

Tematem niniejszego artykułu jest refleksja na temat utraty historycznego i kulturowego dziedzictwa spowodowanej przez dążenie do zwiększania efektywności energetycznej budynków. W artykule zostaną przedstawione powojenne inwestycje w regionie Ostrawy, zwłaszcza ukończenie sieci kolejowej i realizacja nowych stacji kolejowych. Te właśnie stacje, których architektura nawiązuje do sukcesu czechosłowackiego pawilonu przygotowanego na Expo ’58 w Brukseli, od kilku lat cieszyły się rosnącym zainteresowaniem wśród konserwatorów, chcących zachować ich walory kulturowe dla przyszłych pokoleń. Autor ilustruje kwestię utraty tych walorów na przykładzie niewłaściwej przebudowy stacji kolejowej w Hawierzowie. Metoda badawcza wykorzystana w artykule to głównie przedstawienie doświadczeń autora jako aktywisty zaangażowanego w ratowanie stacji kolejowej przed rozbiórką oraz własnych obserwacji podczas niedawnej przebudowy tego obiektu. Odpowiedź na działalność stowarzyszenia Důl architektury była wówczas bardzo żywa i doprowadziła do wyprodukowania przez Telewizję Czeską filmu dokumentalnego zatytułowanego Requiem dla dworca (Hollander, 2015) z serii Moja prywatna wojna.

16

Protection and development of the cityscape and high-rise buildings based on the 2020-2021 Composition study of Szczecin

Czyńska Klara, Rubinowicz Paweł, Marzęcki Waldemar

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2022

|

T. 50

3--22

EN

This paper discusses the protection and development of the cityscape with the use of digital techniques to determine the location of tall buildings. It presents the methodology applied while developing the 2020-2021 Composition Study of Szczecin. The study was commissioned by the City, and its results were included in the Study of Conditions and Directions for Spatial Development of Szczecin adopted in 2022. The aim was to define a framework for the development of high-rise buildings, while at the same time protect historical vistas preserved in the public consciousness. The paper discusses various methods of digital cityscape analysis based on the use of 3D city models, e.g.,Visual Protection Surface (VPS) and Visual Impact Size (VIS), which allow to indicate the maximum height of new buildings that would enable to protect strategic views and to analyse the impact of new buildings on the city space. The process resulted in the formulation of precise guidelines and the drafting of a long-term and sustainable spatial policy for the cityscape of Szczecin. The research has a universal formula and may also be applied to other cities.

PL

Artykuł dotyczy ochrony i kształtowania krajobrazu miejskiego z wykorzystaniem technik cyfrowych w celu lokalizacji zabudowy wysokiej i wysokościowej. Prezentuje metodologię zastosowaną w Studium kompozycyjnym Szczecina 2020–2021. Opracowanie przygotowano na zlecenie Urzędu Miasta, a uzyskane wyniki uwzględniono w uchwalonym w 2022 roku Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Szczecin. Celem było określenie ram rozwoju zabudowy wysokościowej, przy jednoczesnej ochronie historycznie uformowanych i utrwalonych w społecznej świadomości widoków miasta. W artykule omówiono różne metody cyfrowej analizy krajobrazu oparte na wykorzystaniu modeli 3D miast, m.in.: Visual Protection Surface (VPS) oraz Visual Impact Size (VIS), które pozwalają na wskazanie maksymalnych wysokości nowej zabudowy z założeniem ochrony widoków strategicznych oraz analizę oddziaływania nowych inwestycji. W rezultacie otrzymano precyzyjne wytyczne. Wyniki pozwoliły na sformułowanie długofalowej i zrównoważonej polityki przestrzennej w zakresie kształtowania krajobrazu Szczecina. Badania mają uniwersalną formułę i mogą być zastosowane również w innych miastach.

17

Krzysztof Penderecki Arboretum in Lusławice – a synergy of cultural heritage and exceptional values of natural diversity

Bobek Wojciech

Przestrzeń i Forma

|

2022

|

nr 52

185--208

EN

Penderecki's Arboretum in Lusławice is an example of the creative and unique work of an outstanding composer, visionary and lover of trees. Based on the historic park was created, a new, outstanding work, a collection combining a huge number of taxa into elements of garden composition, based on significant achievements of garden art of classical culture. The high natural and cultural values seamlessly blend with the historical park and the surroundings of the Lusławice Manor. The property is a rare example today of creative development of the historic layout with new elements, without simultaneous destruction of the existing values, but rather their protection and flourishing, creating new values on a regional, national and, because of the creator himself, global scale.

PL

Arboretum Pendereckiego w Lusławicach jest przykładem twórczego i wyjątkowego dzieła wybitnego kompozytora, wizjonera i miłośnika drzew. Na kanwie historycznego parku powstało, nowe, wybitne dzieło, kolekcja, łącząca ogromną liczbę taksonów w elementy kompozycji ogrodowej, bazującej na znaczących osiągnięciach sztuki ogrodowej kultury klasycznej. Wysokie walory przyrodniczo-kulturowe w płynny sposób przenikają się z zabytkowym parkiem i otoczeniem dworu w Lusławicach. Obiekt stanowi, rzadki obecnie, przykład twórczego rozwoju historycznego układu o nowe elementy, bez jednoczesnego niszczenia zastanych wartości, a raczej ich ochrony i rozkwitu, tworząc nowe wartości w skali regionalnej, ogólnopolskiej, a z racji samego twórcy, ogólnoświatowej.

18

Piaskowiec w architekturze Poznania : formy jego deterioracji na przykładzie elewacji budynku Collegium Iuridicum

Szczepaniak Małgorzata

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 2

126--134

EN

The article presents various forms of deterioration in sandstone panels of the Collegium Iuridicum building in Poznań. The facade of this building is exposed to various urban and rural pollutants, which have a very significant influence on the weathering of the stone. The climatic conditions in which the test building is located and structure of the stone are also an important factors of the weathering. They can significantly accelerate the stone destruction processes. Based on the ICOMOS guidelines, deterioration forms were described and classified in macro and micro scales. For this purpose, optical, cathodoluminescence and scanning microscopy with EDS analyser were used. As a result of the research, secondary mineralization and the presence of numerous elements in the black crusts were identified. They are directly related to polluted air and the combustion of solid fuels. The identified elements include: Na, Mg, Al, Ca, P, K, S, Hg, Pb, Fe, Ti, Sc, Ni, Br, Mo, Zn, Mn, gypsum, calcite, fly ash particle.

19

The role of local communities in the discourse of Controversial heritage of Norway and Estonia

Paulus Ave, Brekke Arnstein

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 13

111--128

EN

This chapter analyses paradigm shifts in the discourse of heritage sites connected with tragic personal stories, memories and relics, emphasising local communities’ role in reframing controversial heritage in Norway and Estonia. Although these stories come from different cultures and places, they all revolve around the question of how we approach the most delicate strings in the human mind: beliefs, sorrows and dignity. The sites under discussion are “ hosts” of tragedies from the past century. Among heritage communities, states and experts, there were intense debates about the value and fate of those areas. Besides several historical, political and socioeconomic issues, personal wounds weretaken into account. The ﬁrst case describes initatives of heritage communities to recognize and acknowledge values of contested Cold War heritage: Suurpea Naval Base built during Soviet occupation, and the deportations on the coasts of Estonia. The second case deals with the initial demolition and later recognition of Sami burial sites and sacred landscapes of Arctic Norway, restoring rights to Saami heritage. These cases highlight the importance of inclusiveness in dealing with conﬂicting histories, involoving reconciliation and restitution of dignity to the heritage and communities concerned. Authors rely on a holistic concept of cultural heritage. Community spirit and and sense of place are essential indicators of local character. Authors show the beneﬁts of a people-centred approach towards heritage as a basis for transformative change in heritage protection. The authors’ positions are not purely academic as they have been involved in deﬁning and protecting the cultural heritage in discussed areas.

PL

Niniejszy rozdział analizuje zmiany paradygmatu w dyskursie o miejscach dziedzictwa związanych z tragicznymi historiami osobistymi, wspomnieniami i pozostałościami, podkreślając rolę społeczności lokalnych w przeformułowaniu kontrowersyjnego dziedzictwa w Norwegii i Estonii. Choć historie te pochodzą z różnych kultur i miejsc, wszystkie obracają się wokół pytania o to, jak podchodzimy do najdelikatniejszych strun w ludzkim umyśle: przekonań, smutków i godności. Omawiane miejsca są "gospodarzami" tragedii z minionego wieku. Wśród środowisk zajmujących się dziedzictwem, państw i ekspertów toczyły się intensywne debaty na temat wartości i losu tych obszarów. Oprócz kilku kwestii historycznych, politycznych i społeczno-ekonomicznych, brano pod uwagę rany osobiste. Pierwszy przypadek opisuje inicjatywy społeczności zajmujących się dziedzictwem kulturowym mające na celu rozpoznanie i uznanie wartości spornego dziedzictwa z okresu zimnej wojny: Bazy Marynarki Wojennej Suurpea zbudowanej podczas okupacji sowieckiej oraz deportacji na wybrzeżach Estonii. Drugi przypadek dotyczy początkowego wyburzenia, a następnie uznania miejsc pochówku Saamów i świętych krajobrazów w arktycznej Norwegii, przywracając prawa do dziedzictwa Saamów. Przypadki te podkreślają znaczenie inkluzywności w radzeniu sobie z konﬂiktami historycznymi, co wiąże się z pojednaniem i przywróceniem godności dziedzictwu i zainteresowanym społecznościom. Autorzy opierają się na holistycznej koncepcji dziedzictwa kulturowego. Duch wspólnoty i poczucie miejsca są podstawowymi wskaźnikami lokalnego charakteru. Autorzy pokazują korzyści płynące z podejścia skoncentrowanego na ludziach w stosunku do dziedzictwa jako podstawy transformacyjnej zmiany w ochronie dziedzictwa. Stanowiska autorów nie są czysto akademickie, gdyż byli oni zaangażowani w deﬁniowanie i ochronę dziedzictwa kulturowego na omawianych obszarach.

20

Technological artifices: good practices for inclusive communication in museums

D'Agostino Gianluca, Boido Cristina

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2022

|

Nr 13

25--36

EN

The article presents the wide variety of technologies and their applications in museums, referring to museums of different typologies, including archaeological ones. With their potentialities and constraints, the selected technologies – from Virtual Reality to interactive systems – show a range of uses and approaches that somehow aim to be inclusive. Technological artifices can create new ‘narrative environments’ involving all the publics and ‘non-publics in a more innovative and immersive way, and new communication strategies can include and respond to the various visitors’ needs without the necessity of ‘label’ them. The combination of different communication devices can help transform the experience in museums, and create connections between people and cultural heritage, enhancing them at an emotional level. Since technologies are constantly and quickly evolving, the contribution presented will require continuous updates and further developments.

PL

Artykuł prezentuje szeroką gamę technologii i ich zastosowań w muzeach, odnosząc się do muzeów o różnej typologii, w tym archeologicznych. Ze swoimi możliwościami i ograniczeniami, wybrane technologie – od wirtualnej rzeczywistości do systemów interaktywnych – pokazują zakres zastosowań i podejść, które w jakiś sposób zmierzają do integracji. Artefakty technologiczne mogą tworzyć nowe "środowiska narracyjne" angażujące wszystkich odbiorców i "niepublicznych" w bardziej innowacyjny i wciągający sposób, a nowe strategie komunikacyjne mogą uwzględniać i odpowiadać na różne potrzeby zwiedzających bez konieczności "etykietowania" ich. Połączenie różnych urządzeń komunikacyjnych może pomóc w przekształceniu doświadczeń w muzeach i stworzyć połączenia między ludźmi a dziedzictwem kulturowym, wzmacniając je na poziomie emocjonalnym. Ponieważ technologie stale i szybko się rozwijają, przedstawiony wkład będzie wymagał ciągłych aktualizacji i dalszego rozwoju.