Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przyrządy dozymetryczne produkowane dla ludności po katastrofie w Czarnobylu

Karolewski Łukasz

Postępy Techniki Jądrowej

|

2022

|

z. 1

30--40

PL

Do czasów katastrofy w Czarnobylu praktycznie nie istniała produkcja sprzętu dozymetrycznego na potrzeby obywateli – pozostawał on wyłącznie w gestii wojska i instytucji naukowych, zwłaszcza w bloku państw komunistycznych. Dopiero po tej katastrofie nastąpił dynamiczny rozwój produkcji dozymetrów dla ludności, przede wszystkim w ZSRR i państwach powstałych po jego rozpadzie. Mierniki te można podzielić na 3 grupy: indykatory promieniowania, dozymetry i radiometry-dozymetry. Indykatory jedynie sygnalizują, czy bieżąca moc dawki promieniowania gamma jest bezpieczna w kontekście długotrwałego narażenia całego ciała oraz czy przekroczenie tego poziomu jest nieznaczne, czy też silne. Dozymetry zaś podają konkretną wartość mocy dawki promieniowania gamma. Dozymetry-radiometry są zaś przyrządami uniwersalnymi: oprócz mocy dawki promieniowania gamma mierzą też aktywność emiterów beta, zarówno na powierzchniach, jak i w produktach żywnościowych. Wspominane przyrządy wykazują bardzo duże różnice, jakości wykonania oraz parametrów użytkowych. Niektóre (głównie indykatory i proste dozymetry) charakteryzują się wręcz absurdalnymi rozwiązaniami technicznymi, inne zaś (szczególnie radiometry-dozymetry) są nadal bardzo użyteczne dla potrzeb amatorskich, oczywiście z zastrzeżeniem traktowania wyników, jako orientacyjnych.

EN

Till Chernobyl disaster there was no production of dosimetry equipment for popular use – those devices were only for scientfic and military purposes, especially in Communist Bloc. After that disaster began extensive development of production of dosimeters for population, mostly in USSR and countries left after dissolution of that Union. Those meters can be divided into three groups: radiation indicators, dosimeters and radiometers-dosimeters. Indicators only show, if current gamma ray dose rate is safe regarding to long-term irradiation of whole body and if exceeding of safe radiation level is slight or significant. Dosimeters give exact value of current gamma ray dose rate. On the other hand, dosimeters-radiometers are universal devices: measure gamma ray dose rate and also activity of beta emitters, both on surfaces and in food products. Mentioned devices exhibit differences of quality and performance characteristics. Some of them (mostly indicators and simple dosimeters) have sometimes ridiculous technical solutions, but other (especially dosimeters-radiometers) still are very usable for amateur usage, of course when treating measurement as only indicative.

2

Dozymetria luminescencyjna: przegląd metod, detektorów i ich zastosowań

Nowina Konopka Małgorzata, Bilski Paweł, Obryk Barbara, Marczewska Barbara, Olko Paweł, Kłosowski Mariusz, Gieszczyk Wojciech

Postępy Techniki Jądrowej

|

2022

|

z. 3

8--16

PL

W artykule, po krótkim opisie rozwoju historycznego, przedstawiono teorię termoluminescencji (TL). Omówiono i porównano trzy metody stymulowania luminescencji termiczną (TSL), optyczną (OSL) i radiową (RPL). Przedstawiono i opisano szeroki zakres zastosowań detektorów TL w dozymetrii indywidualnej i środowiskowej z naciskiem na pomiary ultrawysokich dawek. Jako szczególnie ważne w dozymetrii klinicznej do radioterapii nowotworów oka, opracowano termoluminescencyjne detektory planarne 2D. Opisano udział zespołu z Instytutu Fizyki Jądrowej (IFJ) w kosmicznym eksperymencie MATROSHKA. Przedstawiono również nowe materiały TL i nowe metody pomiarowe.

EN

In the paper, after a brief description of historical development, the theory of thermoluminescence (TL) is presented. Three methods of thermally (TSL), optically (OSL) and radio (RPL) stimulated luminescence are discussed and compared. A wide range of applications of TL detectors in individual and environmental dosimetry with an attention put on ultra-high dose measurements is presented and described. As particularly important in clinical dosimetry for eye-tumor radiotherapy, the planar 2D detectors TL were developed. The participation of the Institute of Nuclear Physics (IFJ) group in the Cosmos MATROSHKA experiment is described. Also, the new TL materials and measurement methods are presented.

3

Aktualne kierunki rozwoju technologii radiacyjnych – podsumowanie konferencji ICARST 2022

Walo Marta, Gryczka Urszula, Rzepna Magdalena, Chmielewska-Śmietanko Dagmara

Postępy Techniki Jądrowej

|

2022

|

z. 3

2--7

PL

Trwająca przez ponad dwa lata pandemia COVID-19 znacząco wpłynęła na współpracę środowiska naukowego, ograniczając kontakty wyłącznie do spotkań online, pomimo realizowania nieprzerwanie przez wiele centrów naukowych prac badawczych. Konferencja Second International Conference on Applications of Radiation Science and Technology (ICARST), która odbyła się w dniach 22-26 sierpnia 2022 r. w Wiedniu, organizowana jako jedna z pierwszych po pandemii w formie hybrydowej cieszyła się ogromnym zainteresowaniem. Naukowcy z całego świata prezentowali najnowsze osiągnięcia z zakresu wykorzystania akceleratorów, źródeł promieniowania γ, radioznaczników i promieniowania rentgenowskiego w badaniach i zastosowaniach przemysłowych. W niniejszej pracy przedstawiono aktualne kierunki rozwoju technologii radiacyjnych na podstawie doniesień prezentowanych podczas konferencji ICARST.

EN

The COVID-19 pandemic, which lasted for over two years, significantly influenced the cooperation of the scientific community, limiting contacts only to online meetings, despite the fact that many research centers carry out research work continuously. The Second International Conference on Applications of Radiation Science and Technology (ICARST), which took place on August 22-26, 2022 in Vienna, was one of the first after the pandemic in a hybrid form, which attracted great interest. Scientists from around the world presented the latest achievements in the use of accelerators, γ radiation sources, radiotracers and X-rays in research and industrial applications. This paper presents the current trends in the development of radiation technologies based on reports presented at the ICARST conference.

4

Wdrożenie półautomatycznej metody weryfikacji zgodności pola promieniowania z polem symulacji świetlnej akceleratorów liniowych

Paluszyńska Marta, Sobocka-Kurdyk Urszula, Borowska Patrycja, Szweda Hubert, Matuszewski Krzysztof, Paciorkowska Katarzyna, Wosicki Maksymilian, Pawałowski Bartosz

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2022

|

Vol. 11, nr 1

77--83

PL

Zapewnienie oraz utrzymanie najwyższych standardów leczenia radioterapeutycznego wymaga realizacji szeregu testów oceniających jakość pracy akceleratora medycznego. Jednym z podstawowych wymagań procesu kontroli jakości jest przede wszystkim dbałość o poprawność wykonywania dedykowanych procedur, które umożliwiają weryfikację parametrów pracy akceleratora. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego, a także zaleceniami międzynarodowymi, jednym z kontrolowanych parametrów jest zgodność pola promieniowania z polem symulacji świetlnej. Od lat podstawową metodą oceny tej zgodności jest pomiar na filmie radioczułym. Celem pracy było sprawdzenie, czy tradycyjna metoda może zostać z powodzeniem zastąpiona przez częściowo zautomatyzowaną procedurę opierającą się na obrazowaniu fantomu V3 Calibration Phantom (Aquilab, Lille, Francja) z wykorzystaniem kasety portalowej akceleratora medycznego (ang. Electronic Portal Imaging Device, EPID). W pracy porównano obie metody, a także zbadano czułość metody fantomowej (EPID) w warunkach błędów kontrolowanych – pole promieniowania względem pola świetlnego przesunięto o 1 mm, 2 mm i 3 mm w kierunkach x, y oraz xy, a także zrotowano o 0,5°, 1° i 2°. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że pomiar fantomowy z wykorzystaniem kasety portalowej charakteryzuje się większą dokładnością pomiarową i czułością na niewielkiej niezgodności pól, a automatyczna analiza pozyskanych obrazów pozwala zwiększyć szybkość i precyzję procesu kontroli jakości oraz wyeliminować błędy obserwatora. Metoda zakładająca wykorzystanie kasety portalowej oraz fantomu V3 Calibration Phantom do kontroli zgodności pola promieniowania z polem symulacji świetlnej z powodzeniem może zastąpić metodę filmową i sprawić, że proces kontroli jakości medycznych akceleratorów liniowych stanie się bardziej wydajny.

EN

Ensuring and maintaining the highest standards of radiotherapeutic treatment requires the implementation of many tests to assess the right quality of the medical accelerator’s performance. One of fundamentals of the quality control process is the correct execution of dedicated procedures that enable the verification of accelerator parameters. According to the regulation of the Minister of Health on the conditions for the safe use of ionizing radiation, as well as international recommendations, one of the controlled parameters is the compliance of the radiation field with the light simulation field. For years, the basic method of assessing this compliance has been performed with a radiosensitive film. The aim of the study was to check whether the traditional method can be replaced by a semi-automated procedure based on imaging the V3 Calibration Phantom (Aquilab, Lille, France) with the use of Electronic Portal Imaging Device (EPID). The study compares both methods as well as investigates the sensitivity of the phantom method under controlled error conditions – the radiation field was shifted relative to the light field by 1 mm, 2 mm and 3 mm in the x, y and xy directions, and rotated by 0.5°, 1° and 2°. On the basis of results obtained, it was found that the phantom measurement with the use of EPID has higher measurement accuracy, it is sensitive even to slight field inconsistencies, and that the automatic analysis of the collected images makes the process faster, more precise and free from observer’s error. The method involving the use of EPID and the V3 Calibration Phantom to control the compliance of the radiation field with the field of light simulation can replace the film method and make the quality control process more efficient.

5

Kalibracja względna komór jonizacyjnych – nowy CoP (Code of Practice) IPEM

Oborska-Kumaszyńska Dominika

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2021

|

Vol. 10, nr 1

13--18

PL

W 1990 roku IPSM (obecnie IPEM) i National Physical Laboratory (NPL) opracowały raport (CoP) dotyczący określania dawki pochłoniętej w wodzie dla megawoltowej wiązki fotonowej w radioterapii (MV) [1]. Dodatek do tego raportu został opublikowany w 2014 roku i jest dedykowany dla niestandardowych warunków wiązki fotonowej, np. dla tomoterapii. IPEM CoP został zaktualizowany w 2020 roku w zakresie różnych warunków kalibracji i odpowiadającej im nomenklatury, uwzględniających współcześnie stosowane systemy terapeutyczne z wyspecyfikowanymi polami odniesienia, w tym z małymi polami, takimi jak zdefiniowane w IAEA TRS483 [2]. Zaktualizowany CoP zawiera zalecenia w zakresie geometrii napromieniania, doboru komór jonizacyjnych, współczynników korekcyjnych i wyprowadzenie współczynników kalibracyjnych dawki pochłoniętej dla wody, do wykonywania referencyjnych pomiarów dozymetrycznych na aparatach do radioterapii. Ponadto formalizm dozymetryczny został rozszerzony na systemy terapeutyczne, które nie mogą osiągnąć standardowego pola odniesienia (10 cm x 10 cm), a zalecenia dotyczące pomiaru dawki są podane bez warunków odniesienia. Zaktualizowany CoP zawiera zalecenia dotyczące kalibracji dawki dla systemów radioterapeutycznych i pomiarów dawki w takich warunkach dla uzyskania spójności w zapisie formalizmów współczynników kalibracyjnych i ich korekcji oraz indeksacji.

EN

In 1990, the IPSM (now IPEM) and the National Physical Laboratory (NPL) published the report (CoP) regarding the determination of absorbed dose to water for the MV photon beam in radiotherapy (MV) [1]. The appendix to this report was published in 2014 and was dedicated to non-standard conditions of the photon beam, e.g. for tomotherapy. IPEM CoP has been updated in 2020 with regard to different calibration conditions and the corresponding nomenclature, taking into account current therapeutic systems with specified reference fields, including small fields, such there are defined in IAEA TRS483 [2]. The updated CoP contains recommendations for beam geometry, ionization chambers, correction factors and calibration factors of the absorbed dose to water. In addition, the dosimetric formalism has been extended to treatment systems which for the standard reference field (10 cm x 10 cm) can’t be reached and the dose measurement recommendations are given without reference conditions. This CoP provides recommendations for dose calibration for radiotherapeutic systems and dose measurement under such conditions for consistency in the recording of calibration factor formalisms and their correction and indexing.

6

Gwieździsty poli(tlenek propylenu) jako materiał czuły na promieniowanie rentgenowskie

Swinarew A. S., Łężniak M., Gabor J., Flak T., Kubik K., Okła H., Bielicka A., Kwaśniewska A., Guia A., Swinarew B.

Przetwórstwo Tworzyw

|

2018

|

T. 24, Nr 1 (181)

69--85

PL

Aparatura wykorzystywana w teleradioterapii oraz obrazowaniu, wraz z postępem technologicznym, staje się coraz bardziej precyzyjna, jednak niezależnie od stopnia zaawansowania aparatury pomiarowej, przed napromieniowaniem obszarów nowotworowych pacjenta dokonuje się szeregu symulacji rozkładu dawki promieniowania. Nowe generacje dozymetrów żelowych pozwalają na coraz dokładniejszą ocenę zaabsorbowanych dawek oraz przestrzennego rozkładu promieniowania, co jest bardzo ważnym etapem w radioterapii, gdyż pozwala na efektywniejsze naświetlenie obszarów nowotworowych promieniowaniem jonizującym, minimalizując jednocześnie obszar naświetlania zdrowych tkanek. Celem pracy było otrzymanie poli(tlenku propylenu) jako dozymetru żelowego, jego charakterystyka pod kątem procesów sieciowania oraz degradacji i analiza jakościowa powstałych produktów reakcji chemicznych wywołanych promieniowaniem jonizującym. Do badań wykorzystano gwiaździsty poli(tlenek propylenu) przed oraz po napromieniowaniu. Próbką referencyjną był poli(tlenek propylenu) nie poddany ekspozycji na żaden rodzaj promieniowania w tym promieniowania rentgenowskiego. W celu określenia stopnia usieciowania, degradacji polimeru wykorzystano technikę chromatografii żelowej, na podstawie której określono średnie masy cząsteczkowe. Do jakościowej analizy produktów wytworzonych w skutek napromieniowania wykorzystano technikę FTIR/ATR. Określenie grup funkcyjnych badanego polimeru pozwoliło na ocenę zmian chemicznych jakie wystąpiły poprzez napromieniowanie.

EN

Equipment used in teleradiotherapy and imaging along with technological progress becomes more and more precise, however, irrespective of the degree of advancement of the measuring apparatus, before the radiation of the tumor areas of the patient, a series of simulations of the radiation dose distribution is performed. New generations of gel dosimeters allow more accurate assessment of dose absorbed, and the spatial distribution of radiation, which is a very important stage in radiotherapy because it allows effective exposure of the tumor areas with ionizing radiation while minimizing the irradiation of healthy tissue area. The aim of the study was to obtain polypropylene oxide as a gel dosimeter and to characterize crosslinking and degradation processes, qualitative analysis of chemical reaction products generated by ionizing radiation. The study used a poly (propylene oxide) before and after irradiation. The reference sample was poly (propylene), not exposed to any type of radiation, including X-rays. To determine the degree of crosslinking, degradation of the polymer in the technique of gel permeation chromatography was used, based on which the average molecular weights were determined. FTIR / ATR technique was used for the qualitative analysis of irradiated products. Determination of the functional groups of the examined polymer allowed the assessment of the chemical changes that had occurred by irradiation.

7

Technika SFAT w dynamicznej radioterapii nowotworów okolicy głowy i szyi: weryfikacja dozymetryczna planów leczenia

Janik M., Klimas A., Żygliński G., Hutnik M.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2018

|

Vol. 7, nr 3

199--202

PL

W Polsce około 5,5-6,2% wszystkich diagnozowanych nowotworów stanowią nowotwory okolicy głowy i szyi [1]. Jednym ze sposobów leczenia w takich przypadkach jest radioterapia. Wiele schematów leczenia takich zmian wymaga elektywnego napromienienia układu chłonnego szyi [2]. Wiąże się to z podaniem wysokiej dawki (zazwyczaj 50 Gy, frakcjonowane 2 Gy na dzień) na obszar, w którym zawiera się wiele narządów, których uszkodzenie może znacząco pogorszyć komfort życia pacjenta. Organy takie nazywamy organami krytycznymi OAR (Organ At Risk) i w tej okolicy zaliczamy do nich m.in.: krtań, tarczycę, ślinianki, rdzeń kręgowy i inne [3]. Dawkę zaplanowaną należy podać na konkretny obszar z jednoczesną ochroną tych narządów. Zadaniem fizyka medycznego jest stworzenie planu leczenia, który będzie cechował się bardzo wysokim dopasowaniem kształtu izodoz do obszaru zaplanowanego PTV (Planning Target Volume) [4], czyli wysoką konformalnością. Należy również pamiętać, że każdy plan leczenia przed realizacją musi zostać dozymetrycznie zweryfikowany. Ważne jest więc, by stworzony plan był łatwo weryfikowalny. W pracy [5] pokazano, że technika SFAT (Split Fields Arc Therapy) pomaga uzyskać plany o wysokiej konformalności z jednoczesnym osiągnięciem bardzo dobrych parametrów planu radioterapeutycznego V95 i V101.5. Metoda ta zwiększa także możliwość ochrony OAR. Technika SFAT zakłada stworzenie planu RapidArc, który podczas jednego pełnego obrotu gantry wykorzystuje pół pola napromieniania. Realizowane jest to dzięki zamknięciu jednej ze szczęk kolimatora. Pozwala to optymalizatorowi dowolnie modulować rozmiar pola w trzech pozostałych kierunkach. Taka implementacja oznacza, że w osi kolimatora powstaje obszar półcienia. Nasuwa się pytanie: czy może to sprawiać problemy podczas weryfikacji dozymetrycznej? W niniejszej pracy podjęto próbę oceny, czy taki sposób tworzenia planów radioterapeutycznych niesie ze sobą istotne różnice podczas procesu weryfikacji dozymetrycznej.

8

Przegląd wymagań i możliwości konstrukcji miernika do oceny ekspozycji na pole magnetyczne

Mikołajczyk A., Lewalski P., Lisewski T.

Przegląd Telekomunikacyjny + Wiadomości Telekomunikacyjne

|

2016

|

nr 2-3

56--58

PL

Zalecenia ICNIRP z 2010 roku przedstawiają limity dotyczące ochrony człowieka przed oddziaływaniem pola elektrycznegoi magnetycznego. Ponadto podano wskazówki, w jaki sposób oceniać czy limit jest przekroczony. Nie opisano jednak w zaleceniach konkretnych metod pomiarowych ani innych rozwiazań technicznych do oceny ekspozycji. Dokonano przeglądu wymagań wynikających z zaleceń ICNIRP oraz możliwości technicznych budowy miernika pola magnetycznego, który odpowiadałby owym wymaganiom.

EN

The recommendations of ICNIRP from 2010 present restrictions of exposure to electric and magnetic fields having regard human safety. Moreover, there are being given guidance on how to assess if the limit is exceeded. Although the recommendation does not describe the intended specific measurement methods and other technical solutions for the evaluation of exposure. This article presents an overview of the requirements under the ICNIRP guidelines and an overview of the technical possibilities of development a magnetic field meter to match the above mentioned requirements.

9

Pomiary aktywności źródła Ir-192 przy użyciu zestawów elektrometrów z komorą studzienkową i komorami naparstkowymi (pomiary krosowe i pomiary aktywności)

Oborska-Kumaszyńska D., Matharu T., Northover D., Pater E.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2016

|

Vol. 5, nr 1

29--37

PL

W artykule opisano pomiary wykonane w celu wyznaczenia aktywności źródła Ir-192 stosowanego w brachyterapii HDR. W pomiarach zastosowano różne zestawy elektrometrów z różnymi typami komór jonizacyjnych: elektrometr z komorą studzienkową, dwa elektrometry z komorami naparstkowymi typu Farmer i elektrometr z komorą NPL „secondary standard”. Pomiary wykonano w celu wyznaczenia współczynników kalibracyjnych dla komór naparstkowych typu Farmer (0,6 cm3) w wyniku porównania krosowego z komorą studzienkową i komorą NPL „secondary standard”. Porównano również wyniki dla pomiarów uzyskanych z różnych zestawów i obliczeń aktywności źródła, wykorzystując formułę obliczeniową dla RAKR. Uzyskane wyniki pozwalają uznać metody za ekwiwalentne, przy uznaniu większej niepewności pomiarowej dla komór typu Farmer. Pozwala to na wprowadzenie alternatywnej metody pomiarowej w stosunku do komory studzienkowej uznanej za standard pomiarowy dla źródeł radioaktywnych w brachyterapii.

EN

The article describes the measurements made to determine the activity of the Ir-192 source used in HDR brachytherapy. The different electrometers with different types of ionization chambers have been used: electrometer with well chamber, two electrometers with Farmer thimble chambers (0.6 cm3) and electrometer withNPL „secondary standard” chamber. Themeasurements have been done to determine the calibration coefficients for the Farmer chambers. It was donebasing on comparison of readings of the Framer chambers with the well chamber and NPL „secondary standard” chamber. The results of measurements have been alsocomparedforallmeasurement sets and calculations of source activity using the RAKR formula. Itresulted conclusion that all used methods can be considered as equivalent, recognizing the greater measurement uncertainty for Farmer chambers. This allows to introduce an alternative measurement methods instead well chamber, considered as a standard to measure the radioactive sources in brachytherapy.

10

Dating the Morasko meteorite fall by natural thermoluminescence of the fusion crust

Fedorowicz S., Stankowski W. T. J.

Geologos

|

2016

|

Vol. 22, No. 3

251--258

EN

The date of fall of the Morasko iron meteorite was determined by means of thermoluminescence measurements of the fusion crust and related local materials. Three small pieces, commonly referred to as ‘shrapnel’, were used. The results obtained are 4.5–5.0 ka, which is in good agreement with previous estimates of 4–6 ka on the basis of radiometric, dosimetric and palynological methods.

11

Glinian litu - nowy detektor dozymetryczny

Mandowska E., Mandowski A., Bilski P., Marczewska B., Twardak A., Gieszczyk W.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2015

|

R. 91, nr 9

117-120

PL

Optycznie stymulowana luminescencja (OSL) jest luminescencją emitowaną przez napromieniowany izolator lub półprzewodnik podczas stymulacji światłem o odpowiedniej energii. Intensywność sygnału OSL jest funkcją dawki promieniowania jonizującego, jaka została pochłonięta i dlatego też jest techniką coraz częściej wykorzystywaną w dozymetrii. Wytworzono techniką Micro–Pulling–Down (MPD) nowy detektor OSL glinian litu o dobrej powtarzalności, wysoko czuły na promieniowanie jonizujące oraz wykazujący znacznie lepszą czułość niż komercyjnie stosowany tlenek aluminium. W celu lepszego poznania jego własności lumniescencyjnych przeprowadzono badania termoluminescencji rozdzielczej widmowo.

EN

Optically stimulated luminescence (OSL) is the luminescence emitted from irradiated insulator or semiconductor during stimulation with light of appropriate energy. The OSL intensity is a function of the dose of absorbed ionizing radiation and therefore is a technique increasingly used in dosimetry. New lithium aluminate OSL detector was fabricated using a Micro-Pulling-Down (MPD) technique. The detector has good reproducibility and is highly sensitive to ionizing radiation, having a much better sensitivity than commercially used aluminum oxide detectors. Spectrally resolved thermoluminescence studies were performed to better understand its luminescence properties.

12

Alternatywne metody obliczania dawek pochłoniętych w biologicznej dozymetrii promieniowania mieszanego n + γ

Pacyniak I., Fornalski K. W., Kowalska M.

Postępy Fizyki

|

2015

|

T. 66, z. 1-4

13--22

PL

W niniejszej pracy zaproponowano kilka alternatywnych metod obliczania neutronowej i fotonowej składowej dawki pochłoniętej w ciele człowieka narażonego na działanie promieniowania mieszanego n+γ. W tym celu wykorzystano retrospektywną dozymetrię biologiczną, opartą na analizie częstości chromosomów dicentrycznych w limfocytach krwi obwodowej. Powszechnie stosowaną metodą obliczania składowych dawek jest metoda iteracyjna, która niejednokrotnie potwierdziła swoją skuteczność w licznych przypadkach stosowania. Pozwala ona uzyskać wyniki częstości dicentryków indukowanych osobno przez promieniowanie gamma i promieniowanie neutronowe, a na ich podstawie obliczyć wartości odpowiadających im dawek pochłoniętych, w każdym kolejnym kroku wykonywania obliczeń. Jednak podchodząc do problemu od strony matematycznej, obliczenia te można wykonać dużo szybciej, uzyskując takie same rezultaty z wykorzystaniem analitycznego zapisu metody iteracyjnej. Dodatkowo rozważając sytuację, w której nie jest znany dokładny udział promieniowania gamma i promieniowania neutronowego w dawce całkowitej, dawki pochłonięte można oszacować posługując się quasi-bayesowską (Q-B) metodą statystyczną. W tym celu należy zastosować rozkłady prawdopodobieństw opisujące wykorzystywany parametr. Niniejsza praca ma charakter interdyscyplinarny z pogranicza biofizyki, radiobiologii, dozymetrii i statystyki.

EN

The article describes some alternative methods of the components of absorbed dose calculations in the human body as a result of exposure to mixed: neutron and gamma (n+γ) radiation. In particular, it provides the opportunity to replace the iterative method in its analytical form, thus reducing the computation time. It also shows possibility to estimate the neutron and gamma photon dose when their ratio is not precisely known.

13

Dozymetria małych pól fotonowych – suplement

Dąbrowski R.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2015

|

Vol. 4, nr 5

279-281

PL

W artykule omówiono nowe fakty w dziedzinie pomiarów dozymetrycznych małych pól. Szczególny nacisk położono na problem perturbacji sygnału w przypadku detektorów półprzewodnikowych. Sformułowano też sugestie dotyczące optymalnej, w chwili obecnej, metody pomiaru wydajności małych pól fotonowych.

EN

The present work provides information on signal perturbation in the case of silicon diodes. Some suggestions are given concerning the optimal methods of output factor measurements for small photon beams.

14

Metody pomiaru małych ładunków i prądów jonizacyjnych w ochronie radiologicznej i radioterapii

Knyziak A. B.

Metrologia i Probiernictwo : biuletyn Głównego Urzędu Miar

|

2014

|

nr 1-2 (4-5)

18--24

PL

Artykuł jest streszczeniem rozprawy doktorskiej o tym samym tytule, która została obroniona przez autora na Wydziale Mechatroniki Politechniki Warszawskiej. W niniejszym artykule przedstawiono metody pomiaru małych prądów DC i ładunków elektrycznych, które są stosowane powszechnie w dozymetrii promieniowania jonizującego. Artykuł prezentuje ich zalety i wady w różnych aplikacjach z naciskiem na zastosowanie w systemach pomiarowych, wykorzystywanych na stanowiskach wzorców pierwotnych i wtórnych kermy w powietrzu i dawki pochłoniętej w wodzie.

15

Radioterapia powierzchniowa i ortowoltowa

Oborska-Kumaszyńska D.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2014

|

Vol. 3, nr 4

175--182

PL

Promieniowanie rentgenowskie w zakresie energii stosowanych w radioterapii powierzchniowej i ortowoltowej jest wytwarzane przez generatory rentgenowskie pracujące w zakresie napięć 50-500 kV (uzyskana energia 50-500 keV). W przypadku zastosowania terapeutycznego przyjmuje się, że dla najwyższych energii promieniowanie wnika na głębokość użyteczną około 4-6 cm. Dawkamaksymalna jest uzyskiwana na powierzchni skóry, dlatego napromienianie to jest użyteczne w leczeniu zmian skóry, tkanek powierzchniowych, żeber, kręgosłupa i kości czaszki. Radioterapia powierzchniowa i ortowoltowa jest doskonałą, nieinwazyjną alternatywą dla chirurgii raka skóry w przypadku zmian umiejscowionych na fałdach nosa, powiek i uszu.

16

Stabilność spektralna monochromatycznych diod LED w zastosowaniach OSL

Mandowska E., Mandowski A., Nitsze B.

Elektronika : konstrukcje, technologie, zastosowania

|

2014

|

Vol. 55, nr 9

85-88

PL

Optycznie stymulowana luminescencja (OSL) to luminescencja, której źródłem są napromieniowane izolatory lub półprzewodniki poddane działaniu światła o odpowiedniej energii. Intensywność OSL jest funkcją zaabsorbowanej dawki promieniowania i dlatego może być wykorzystana w dozymetrii promieniowania jonizującego. Odpowiedź OSL w istotny sposób zależy od parametrów światła stymulującego emisję luminescencji. Od niedawna, do stymulacji OSL wykorzystywane są również monochromatyczne diody LED. Źródła te muszą być specjalnie wyselekcjonowane, by spełniać warunki znacznie przewyższające parametry deklarowane przez producentów. Celem pracy jest zbadanie stabilności spektralnej monochromatycznych diod pochodzących od różnych producentów mających możliwości aplikacyjne w technice OSL.

EN

Optically stimulated luminescence (OSL) is the luminescence emitted from irradiated insulators or semiconductors during exposure to light. The OSL intensity is a function of the dose of absorbed radiation so, it can be used for dosimetry of ionizing radiation. OSL response significantly depends on the parameters of the light that stimulates emission of luminescence. Recently, monochromatic LEDs are used for OSL stimulation. These light sources must be specially selected to meet the conditions far beyond the parameters declared by the manufacturers. The aim of the study is to examine the spectral stability of several monochromatic LEDs from different manufacturers with potential application in the OSL technique.

17

Wielkoskalowy system do pomiarów dozymetrycznych w przemyśle i medycynie

Urban P., Skubacz K.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

|

2013

|

Nr 1(9)

68--82

PL

W przemyśle, medycynie i nauce stosuje się wiele urządzeń wykorzystujących promieniowanie jonizujące, co rodzi konieczność monitorowania wynikających stąd zagrożeń. Jedną z najpowszechniej stosowanych obecnie metod detekcji promieniowania jest dozymetria termoluminescencyjna. W pracy opisano system pomiarowy firmy Panasonic oparty na tej technice i przeznaczony do oceny dawek w mieszanych polach promieniowania jonizującego o różnej energii. Jednocześnie z pomocą dawkomierzy UD-802, które są najbardziej popularnymi dawkomierzami stosowanymi w tym systemie, wykonano szereg pomiarów w placówkach medycznych stosujących instalacje do wytwarzania promieniowania jonizującego. Uzyskane wyniki porównano z rezultatami osiągniętymi równolegle przez dawkomierze Gamma-31, które są od dawna stosowane w Głównym Instytucie Górnictwa do oceny zagrożenia w podziemnych zakładach górniczych, gdzie mogą występować promieniotwórcze osady, emitujące promieniowanie gamma. Dla celów obligatoryjnego systemu kontroli w tych zakładach i środowiska wokół nich mogą być również stosowane dawkomierze UD- 802, chociaż ich konstrukcja jest bardziej wrażliwa na niekorzystne warunki środowiskowe (zapylenie, wilgotność i uszkodzenia mechaniczne).

EN

Plenty of devices using ionizing radiation, found application in industry, medicine and science. This application may cause the necessity for monitoring related hazards. One of widely applicable methods for radiation detection which is currently in use is thermo luminescence dosimetry. This publication describes the measuring system based on the same technique made by Panasonic. The system is intended for dose assessment in mixed radiation field with various energies. Simultaneously, by means of the Panasonic dosimeters, which are the most popular in this kind of systems, several measurements in medical institutions using the installations for ionizing radiation production, were made. All results were compared with indication of the dosimeters Gamma-31(exposed in the same time) which have for many years been used in Central Mining Institute. Gamma-31 are intended for assessment of radiological hazard in underground coal mines, caused by radioactive sediments emitting gamma radiation. For the purposes of mandatory control system in the mines and the environment around them, UD-802 dosimeters can also be used, although their construction is more sensitive to adverse environmental conditions (dust, moisture and mechanical damage).

18

Ograniczanie ekspozycji na pola elektromagnetyczne - poziomy dopuszczalne, dozymetria

Lisewski T.

Przegląd Telekomunikacyjny + Wiadomości Telekomunikacyjne

|

2013

|

nr 11

1351--1352

PL

Równocześnie z poszukiwaniem zastosowań dla pól elektromagnetycznych prowadzone są badania wpływu pola na organizmy żywe. Jest to powodem wprowadzania ograniczeń ekspozycji. Dodatkowo prace nad technikami symulacyjnymi, modelami ciała ludzkiego oraz dostępność mocy obliczeniowe) sprawiają ze techniki komputerowe są wykorzystywane do oceny ekspozycji na pola elektromagnetyczne Przedstawiono wytyczne instytucji zajmujących się tematyką ekspozycji na pola elektromagnetyczne oraz przepisy polskiego prawa. Podano ograniczenia podstawowe i poziomy dopuszczalne, a także techniki pomiarowe i symulacyjne wykorzystywane w dozymetrii.

EN

Searching for applications for electromagnetic fields is carried out simultaneously with researches on the influence of this fields on living organisms. This results in establishing suitable limits of exposure. Additionally development of simulation technics, human body models and access to the computational power makes computer technics useful in exposure assessment This paper presents guidelines established by the main institutions involved in this topic such as International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) and requirements of Polish law. Basic restrictions and reference levels are presented. There are also described measurement and simulation technics used in dosimetry.

19

Optycznie stymulowana luminescencja detektorów hybrydowych

Mandowska E., Tkaczyk S., Biernacka M., Mandowski A.

Przegląd Elektrotechniczny

|

2013

|

R. 89, nr 10

112-114

PL

Optycznie stymulowana luminescencja (OSL) jest wykorzystywana do wyznaczania dawki promieniowania jonizującego absorbowanego przez próbkę w trakcie ekscytacji. Najbardziej popularnymi detektorami OSL są kryształy Al2O3:C i BeO. Do pewnych zastosowań ważne jest użycie detektora w postaci dużej, elastycznej folii (np. w medycynie). Opracowano nowe detektory OSL umieszczając mikrokrystality Al2O3:C w organicznej matrycy polimerowej. W artykule prezentujemy wyniki badań nowo syntetyzowanych detektorów hybrydowych.

EN

Optically stimulated luminescence (OSL) may be used for estimating dose of absorbed radiation. The most popular OSL detectors are made of Al2O3:C as well as BeO crystals. For some applications (e.g. in medicine) it would be desirable to construct detectors in the form of higharea flexible foils. New OSL detectors were developed by incorporating Al2O3:C microcrystallites into organic (polymer) matrix. The article presents studies of newly synthesised hybrid detectors.

20

Aparatura dozymetryczna stosowana w ochronie radiologicznej przy pracy z promieniowaniem jonizacyjnym

Filipecki J., Chamerski K., Golis E., Hyla M.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa

|

2013

|

T. 1

69--90

PL

Promieniowanie jonizacyjne, czyli promieniowanie rentgenowskie i promieniowanie jądrowe, głównie typu gamma, alfa i beta, przechodząc przez materię, powoduje jej jonizację i w sposób destrukcyjny oddziałuje na organizmy żywe. Proces oceny ryzyka wynikający z zawodowego narażenia na promieniowanie jonizujące oparty jest na systemie ochrony radiologicznej. Ochrona radiologiczna to całokształt działań i przedsięwzięć zmierzających do zapobiegania narażeniu ludzi i środowiska na promieniowanie jonizujące. W tym celu wykorzystuje się zespół przyrządów przeznaczonych do wykrywania i pomiarów promieniowania jonizującego. W niniejszej pracy przedstawiamy powstawanie, charakterystykę i własności promieniowania jonizującego, a także istniejące ryzyko na stanowiskach pracy, gdzie występuje to promieniowanie, oraz budowę, zasady działania i wykorzystanie podstawowej aparatury dozymetrycznej stosowanej w ochronie radiologicznej.

EN

Ionizing radiation or X-rays and nuclear radiation, particularly gamma, alpha and beta, passing through matter causes the ionization and a devastating effects on living organisms. The risk assessment process resulting from occupational exposure to ionizing radiation, based on the system of radiological protection. Radiation protection encompasses all activities and measures aimed at the prevention of human and environmental exposure to ionizing radiation. For this purpose, a system of instruments for detection and measurements of ionizing radiation is used. In this paper, we present the formation, characteristics and properties of ionizing radiation. Also describes the potential risks in workplaces where there is radiation and the construction, operation, and utilization of basic dosimetric equipment used in radiological protection.