Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zachodniogalicyjskie cmentarze z okresu I wojny światowej – niejednoznaczne dziedzictwo w nowych przestrzeniach politycznych

Ruszała Kamil

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 70

131--145

PL

Artykuł omawia cmentarze wojenne z okresu 1914–1918 w Galicji Zachodniej na przestrzeni lat, analizując te obiekty jako niejednoznaczne dziedzictwo, w trzech różnych przestrzeniach: czas wojny (1914–1918), czas postimperialny (1918–1939), czas powojenny (1945–1989). Niniejsze opracowanie pokazuje, w jakim stopniu dziedzictwo wojny zmieniło swoje znaczenie w odbiorze społecznym, biorąc pod uwagę uwarunkowania polityczne. Pierwszy okres charakteryzuje się dwuznacznością: między humanitarną aprobatą i troską o groby poległych żołnierzy a dezaprobatą środowisk artystycznych, które krytykowały architekturę cmentarzy wojennych jako obce style i sztukę, nieprzystającą do istniejącego krajobrazu. Drugi okres odnosi się do okresu po roku 1918 i oswajania z tymi miejscami jako „naszymi” cmentarzami, gdzie w tle dyskurs Legionów Polskich przyćmił znaczenie wielonarodowych armii. Wreszcie trzeci okres dotyczy zapomnienia tych miejsc, marginalnych inicjatyw i niszczenia obiektów. Ich sytuacja zmieniła się wraz z oddolnymi inicjatywami lat siedemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. XX wieku.

EN

The article discusses the war cemeteries of 1914–1918 in Western Galicia over the years, analyzing these sites as an ambiguous heritage, in three different spaces: the war period (1915–1918), the post-imperial period (1918–1939) and the post-war period (1945–1989). This publication shows to what extent the legacy of the war has changed its meaning in public perception, given the political circumstances. The first period is characterized by ambiguity: between humanitarian approval and care for the graves of fallen soldiers, and disapproval by artistic circles who criticized the architecture of war cemeteries as alien styles and art, incompatible with the existing landscape. The second period refers to the period after 1918 and the familiarization with these places as “our” cemeteries, where the discourse of the Polish Legions overshadowed the importance of multinational armies in the background. Finally, the third period concerns the forgetting of these places, marginal initiatives and the destruction of objects. Their situation changed with the grassroots initiatives of the 1970s and 1990s

2

Na stos rzucony życia los

Domańska Renata

Zieleń Miejska

|

2019

|

Nr 11

40--41

PL

Na terenie Polski od wieków chowano żołnierzy w pobliżu stacjonowania armii, miejsc bitewnych lub tam, gdzie napotkał ich kres drogi. Zazwyczaj były to miejsca anonimowe, gdzie obok grobów ludności cywilnej miejsce znajdowały także mogiły żołnierskie.

3

Cmentarze z okresu I wojny światowej w przestrzeni sepulkralnej województwa Łódzkiego

Gosik Blanka

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2019

|

nr 42 (2)

45--62

PL

Przestrzeń sepulkralna czyli przestrzeń cmentarna jest niezwykle istotnym elementem każdego regionu. Jest odzwierciedleniem dziedzictwa kulturowego, historii i stosunków społecznych. Województwo łódzkie jako obszar współistnienia wielu kultur, narodowości i religii, jest pod tym względem niezwykle bogate i ciekawe. Analizując zjawisko, nie sposób zapomnieć o wojskowych miejscach pochowku: powstańczych i z okresu obu wojen światowych. W artykule przedstawiono cmentarze z lat I wojny światowej, ich charakterystykę, typologię form elementów założeń cmentarnych, obiektów oraz wyniki badań inwentaryzacyjnych. Miejsca pochówku z okresu I wojny światowej są szczególnym i ważnym świadectwem historii okolic Łodzi i państwowości polskiej. Są materialnym odzwierciedleniem tragicznych i krwawych wydarzeń w wyniku których Polska po 123 latach odzyskała niepodległość.

EN

The sepulchral space – or cemetery space – is an extremely important element of every region. It is an expression of cultural heritage, history, and social relations. The Łódź Voivodeship, as an area where many cultures, nationalities and religions coexist, is enormously rich and interesting in this regard. When analysing this phenomenon, it is impossible to forget military burial sites: those insurrectional and those from both World Wars. This article presents information about cemeteries from the period of the First World War – their stylistic characteristics, typology of the forms of cemetery complexes and objects, and the results of stocktaking research. The burial sites from World War One are a special and significant testimony to the history of the surroundings of Łódź and Poland. They are a material reflection of the tragic and bloody events that resulted in the country regaining independence after 123 years.

4

Nasze czy obce? Cmentarze wielkiej wojny w Małopolsce. Zagrożenia i perspektywy

Partridge Agnieszka

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2018

|

Nr 5

135--144

PL

Mija 100 lat od wybudowania w dawnej Galicji Zachodniej, dzisiejszej Małopolsce ponad 400 cmentarzy wojennych, będących pamiątką walk między armią austro-węgierską i carską. Pośród poległych znaleźli się żołnierze wielu narodowości i różnych wyznań. Przez lata cmentarze te pozostawały zaniedbane, co zaczęło się zmieniać po roku 1989. Dziś problemem jest nie tylko konserwacja ich zabytkowej substancji, ale dewastacja na tle ideologicznym. W artykule podjęta została problematyka ochrony ocalałych ponad 370 miejsc pamięci zarówno z materialnego punktu widzenia, jak i sposobów wpisania tych pomników w społeczną pamięć historyczną tak, aby stały się częścią naszej tożsamości.

EN

It is now 100 years since the development in the former Austro-Hungarian province of West Galicia, today's Polish province of Malopolska, of more than 400 war cemeteries, which are a reminder of the fighting between the Austro-Hungarian and Tsarist armies at the time of the Great War. Among the fallen were soldiers of many different nationalities and religions. For many years, these cemeteries remained neglected, a situation which fortunately began to change only after 1989. Today, one of the problems is the conservation of their historic existence, not only the constructional decay but also the increasingly ideological devastation. The article discusses the protection of more then 370 surviving memorial sites from both the material point of view as well as the ways in which they can be added into our historical memory in order for them to become part of our national identity.

5

Cmentarz wojenny przy ul. Białej w Lublinie – problematyka ochrony zabytku

Landecka Halina

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2015

|

T. 11, nr 1

61--66

PL

Cmentarz wojenny przy ul. Białej w Lublinie położony w zespole cmentarzy: komunalnego, katolickiego, ewangelickiego i prawosławnego został założony w związku z koniecznością zapewnienia pochówków żołnierzy poległych podczas I wojny światowej. Projekt cmentarza o regularnym układzie grobów i alej, z kaplicą cmentarną na osi powstał w 1917 w austriackiej pracowni architektonicznej. W kolejnych latach cmentarz nadal zapełniał się grobami żołnierzy, ale także pojawiały się groby członków rodzin wojskowych, a w latach władzy ludowej – zasłużonych działaczy państwowych. Obok prostych grobów ziemnych z krzyżami pojawiły się murowane pomniki i współczesne grobowce. Regularny układ został zakłócony, nie użytkowana od lat 70. kaplica popadła w ruinę, cmentarz przejęła pod zarząd gmina Lublin. Prace restauratorskie zostały podjęte w latach 2007−2009 z inicjatywy mec. Jerzego Kiełbowicza. Przeprowadzono kapitalny remont kaplicy, konserwację polichromii zdobiących wnętrze oraz detali architektonicznych. Kwatery wojskowe, główne aleje, zieleń zostały w części uporządkowane. Konieczne jest opracowanie planu rewaloryzacji całego cmentarza wojennego w celu uczytelnienia jego historycznego układu i zabytkowych wartości.

EN

The war cemetery on Biała Street in Lublin, together with Old Catholic, Orthodox and Evangelic cemeteries are listed as the important monuments in Lublin region. The war cemetery layout was done during the I World War and its design was prepared by Austrian architects in 1917 with typical characteristics for such places: regular form with chapel located on the main axe, perpendicular alley lines and cemetery sections, simplistic graves with crosses and soldiers’ names. During the following years cemetery became transformed to become the communal place with new tombs and monuments founded to commemorate great people, politics and notable families. New forms became dominant destroying old soldiers’ graves and cemetery chapel and the original design get out of shape. In 2007 Mr Jerzy Kiełbowicz – known lawyer from Lublin – started the initiative of renovating the part of old war cemetery. The chapel was fully repaired with all architectural details and interior decoration (polychromic wall painting) preserved, all of the oldest sections with soldier’s graves were regulated. War cemetery on Biała Street still awaits for a capital program of restoration as its historic and memory value ought to be protected and properly preserved.

6

Na styku Azji i Europy – krajobraz Historycznego Parku Narodowego Półwyspu Gallipoli w Turcji

Pardela Ł.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2008

|

nr 10

480--487

7

Działalność Inspekcji Grobów Wojennych w latach 1915-1918 (przy K.u.K. Armeekorpus-Kommando Przemyśl)

Schubert J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2003

|

R. 100, z. 3-A

95-121

EN

The article is an attempt at recapitulation of the activities of Military Graves Inspection in the city of Przemyśl. This separate unit of the Austrian army was in operation in the years 1915 - 1918 on a huge area (31 996 km^2) founding over 621 military cemeteries in thirty-one administrative districts, having at their disposal a relatively small staff (about 1200 officers and soldiers, including nearly 500 POWs). The article brriefly presents the ways of operation of this formation, its organisation and the names of the designers of the cemeteries.

8

Cmentarze wojenne twierdzy Przemyśl z lat 1915 - 1918

Schubert J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2003

|

R. 100, z. 3-A

123-157

EN

The article is an attempt at a brief history of establishing two large military necropolies in the city of Przemyśl, which were originated during World War I (in the years 1915-1916). It contains descriptions of these spatial-architectonic compounds.

9

Austriackie cmentarze I wojny światowej w Galicji autorstwa Jana Szczepkowskiego

Chrudzimska-Uhera K.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2001

|

T. 46, z. 3

239-251

EN

The sculptor Jan Szczepkowski (1878-1964) is known as an outstanding representative of Polish Art Deco, the author of the Nativity Shrine awarded in 1925 at Exposition Internationale des Arts Decoratifs in Paris, an outstanding pedagogue, and a jury member at prestigious sculpture competitions. His biography, however, contains a certain gap, and the fate of the artist during the first world war remained shrouded in mystery. His activity at the Kriegsgraberabteilung and projects devised at that time are known only to a limited group of researchers interested in Galician war cemeteries. The reason for this silence can be explained by the animosity which accompanied the construction of the cemeteries, a feeling harboured especially among members of the "Polish Applied Arts" Society to which Jan Szczepkowski belonged. Only Tadeusz Szydłowski, the conservator of Western Galicia, perceived the uniqueness of the projects proposed by Szczepkowski which he regarded as simple and unaffected, inspired by the beauty of Nature, and exceptional among other Austrian investments. Years later, while writing about his Polish Shrine, Szczepkowski admitted: "I have had enough of sepulchral sculpture.(...) It is time for joyful sculpture. My dream and wish, still unfulfilled, is sculpture whose forms will enclose sunshine". Source material for research into wartime cemeteries in Western Galicia is composed of documents of the Military Office of Care for War Graves in the District of the Sixth Corps in Cracow 1914/1918-1922/1939, call no. GW, part of the collections of the second department of the State Archive in Cracow. Material preserved in the State Archive in Cracow and private collections makes it possible to ascertain that Szczepkowski's projects were realised (sometimes altered) in the following necropolises: Biesna, Bobowa, Bogoniowice, Ciężkowice, Łużna, Ostrusza, Rzepiennik Marciszewski, Siedliska, Staszkówka, Tursk-Łosie, Lubinka and Łużna-Pustki. Another group was composed of unrealised projects intended for cemeteries in Rakutowa, Rożnowice, Tursk-Zapotocz and Zborowice. The majority of the cemeteries associated with Jan Szczepkowski represents typical solutions, frequently repeated in numerous necropolises devised by the Kriegsgraberabteilung Krakau. The forms of those premises correspond to the directives of the Austrian authorities, and their style is closest to realisations described by P. Pencakowski as a twentieth-century Viennese edition of Classicism. The joint characteristic feature was a striving towards monumentalism both as regards the plan and applied art forms. Only a few of the realised premises veered from this scheme; this holds true, first and foremost, for the cemetery in Bogoniowice. Working as an art director of the Fourth Cemetery District the artist attempted to realise certain aesthetic premises which he had acquired in Cracow, including elements of the so-called native style an early edition of the "national style". Literature on the subject describes J. Szczepkowski's oeuvre as Old - or proto-Slavonic, compares it to that of Dusan Jurkovic, and contrasts it with the monumental and highly emotional projects conceived by the Kriegsgraberabteilung. All the projects by J. Szczepkowski, both realised and unrealised, possess the unquestionable quality of picturesqueness. The most original of the realised projects is indubitably the cemetery in Łużna on Hill of Emptiness. The diversity of the projects left behind by the artist demonstrates convincingly that he was distant from applying a single stylistic modus, and that he treated work in the Galician cemeteries as a field for experiments and experiences. This was the first time in his artistic career that he broached architectural projects on such a large scale. The next occasion took place during the 1940s, when Jan Szczepkowski planned the postwar reconstruction of Warsaw.

10

Martyrologia Polaków na Wschodzie zastygła w metalu

Bogacz T.

Przegląd Odlewnictwa

|

2000

|

Vol. 50, z. 11

419-424

PL

Szczególna wymowa trzech cmentarzy z dala od Polski, będących świadectwem dramatycznych losów żołnierzy, którzy nie zginęli w walce, lecz byli ofiarą zbrodni. Przedstawiono koncepcję zagospodarowania przestrzennego tych trzech cmentarzy wojennych, oraz zakres dużego przedsięwzięcia artystycznego i technicznego podjętego przez METALODLEW SA w Krakowie. W dalszym ciągu artykułu przedstawiono problemy techniczne, rozwiązane przez tę odlewnię, a polegające na dużej dokładności wymiarowej 16 tysięcy tablic z nazwiskami i stopniami wojskowymi pochowanych na tych cmentarzach ofiar zbrodni. Wykonawcy tych elementów musieli również rozwiązać konstrukcję licznych ciężkich odlewów ze względu na ich transport i zabudowę. Wszystkie elementy składające się na konstrukcję pomników sporządzono z żeliwa. Tworzywo to było odpowiednie z racji pewnej "surowości", a także rdzawego koloru powierzchni tych pomników, przypominającego zakrzepłą krew. Cmentarze te są również wyrazem bolesnej historii, łączącej losy Polaków i bohaterów pochodzących z tych sąsiednich krajów, którym zgotowano wspólny tragiczny los.

EN

A special meaning of these three cemeteries far from Poland being an evidence of dramatic destiny of soldiers who were not killed in the war, but were the victims of crime. A concept of site planning of these three war cemeteries is presented together with the range of a large plastic and technical project undertaken by METALODLEW Joint Stock Company in Krakow. In further part of the article technical problems are presented which were solved by this foundry. They consisted in high dimentional accuracy of 16000 plates with the names and military ranks of soldiers, the crime victims, buried in these cemeteries. The performers of these elements have also to solve the problem of designing numerous heavy castings on account of their transport and construction. All the elements being parts of the design of monuments were made of cast iron. This material was suitable non only because of some austerity, but also of the rust colour of its surface, recalling clotted blood.