Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Monitorowanie aktywności proteolitycznej jako element diagnostyki chorób cywilizacyjnych

Gruba Natalia, Romanowska Anita, Rejmak Wiktoria, Sikora Honorata, Wysocka Magdalena, Lesner Adam

Wiadomości Chemiczne

|

2022

|

[Z] 76, 5-6

335--347

EN

Proteolytic enzymes are essential for the proper functioning of every living cell. Due to their great importance in controlling metabolic changes in living organisms, they could be used in the diagnosis of civilization diseases. Hence, the search for new methods of determining and controlling their activity is extremely important. Our team, has been studying substrates of proteases and their potential use in detection of biomarkers activity for many years.

2

Architecture therapy: principles of designing and shaping space in centres for cancer patients, based on the architecture of Maggie's Centres

Gronostajska Joanna, Czajka Roman

Builder

|

2021

|

R.25, nr 3

64--68

EN

This paper presents a study on the architecture created for the needs of Maggie's, a charity organisation, whose main aim since 1995 has been the creation of facilities (centres) for the short-term stay of cancer patients and their families without accommodation options. The main purpose of Maggie's facilities is to provide patients and their loved ones with a sense of home security and peace during hospital therapies. This paper discusses several centres, located all over the world, as well as the features of shaping space common to the presented examples as determined. Their architectural layouts were analysed with a focus on patient needs and activity. Based on the designs of Maggie's Centres, we identified basic principles of design and interior arrangement that can be used in other medical buildings and those that require their patients to maintain a high degree of psychophysical comfort. This paper presents evidence of the importance of a homely atmosphere in healthcare settings.

PL

W artykule przedstawiono badania prowadzone nad architekturą zaprojektowaną dla potrzeb organizacji Maggie’s Center, której głównym celem od 1995 roku jest tworzenie obiektów (ośrodków) służących do krótkotrwałego pobytu osób cierpiących na choroby nowotworowe i ich rodzin bez możliwości noclegowych. Maggie’s Center mają przede wszystkim zapewnić pacjentom, a także ich najbliższym poczucie domowego bezpieczeństwa oraz spokoju, kiedy są w trakcie szpitalnych terapii. Omówiono kilka z nich, zlokalizowanych w różnych miejscach świata, a następnie określono wspólne dla przedstawionych przykładów cechy kształtowania przestrzeni. W szczególny sposób przeanalizowano układ architektoniczny w stosunku do potrzeb i sposobu funkcjonowania osób chorych. Na podstawie projektów Maggie’s Center wskazano podstawowe zasady projektowania oraz aranżacji wnętrz, które mogłyby być w przyszłości wykorzystywane w innych budynkach funkcji medycznej, a wymagających wysokiego komfortu psychofizycznego pacjentów. W artykule prezentuje się dowody na znaczenie domowej atmosfery w ośrodkach służby zdrowia.

3

Znaczenie nowoczesnej diagnostyki molekularnej w terapii przeciwnowotworowej

Mazur Bogdan, Żydowicz Grzegorz

Laboratorium Medyczne

|

2020

|

nr 2-3

72--75

PL

W ostatnim dziesięcioleciu w Polsce zapadalność na choroby nowotworowe wzrosła o prawie 28%, przy niezmiennym rozkładzie najliczniej występujących nowotworów. Liczba zgonów związanych z rakiem wzrosła znacząco mniej (7%). Przedstawiono wybór akceptowanych terapii celowanych, wskazując na potrzebę multidyscyplinarnego podejścia do diagnostyki i planowania terapii. Metody osiągnięcia skrócenia oczekiwania na podjęcie skutecznej terapii, na podstawie dostępnego piśmiennictwa, upatruje się w uproszczeniu i uporządkowaniu procedur przepływu informacji oraz wyboru najprostszych, najkrótszych, a jednocześnie pewnych metod diagnostyki molekularnej.

EN

During the last decade, the incidence rate of cancer diseases in Poland has increased by almost 28%, while the distribution of the most frequent neoplasms has remained unchanged. In this period, an increase in cancer-related deaths has been significantly lower (7%). This paper presents commonly accepted modern targeted therapies, indicating the need for a multidisciplinary approach to proper diagnostics and therapy planning. Based on the available literature it can be concluded, that the simplification of procedures, organising the flow of data and the selection of the simplest, shortest and most reliable molecular diagnostic methods are the best ways to reduce waiting time for treatment.

4

Częstość myślenia o chorobie nowotworowej – na przykładzie mieszkańców województwa podkarpackiego

Jarmakowicz Paulina

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2020

|

Vol. 9, nr 4

283--287

PL

Przeprowadzono ankietę w 316-osobowej, losowo wybranej grupie mieszkańców województwa podkarpackiego. Miała na celu określenie częstości myślenia o możliwości zachorowania na chorobę nowotworową przez respondentów oraz osoby im bliskie. Stwierdzono istotne statystycznie zależności w stosunku do płci, wieku, wykształcenia oraz miejsca zamieszkania.

EN

A survey was conducted in a 316-person randomly selected group of inhabitants of the Podkarpackie Voivodeship. It was aimed at determining the frequency of thinking about the possibility of developing cancer by respondents and people close to them. Statistically significant relationships were found in relation to sex, age, education and place of residence.

5

The use of 5-aminolevulinic acid and its derivatives in photodynamic therapy and diagnosis

Romiszewska A., Bombalska A.

Biuletyn Wojskowej Akademii Technicznej

|

2018

|

Vol. 67, nr 4

113--130

EN

5-aminolevulinic acid (5-ALA) is used as a drug in the photodynamic therapy (PDT) and photodynamic diagnosis (PDD) of cancer. Combined with irradiation at the appropriate wavelength, it is used as a photosensitizer precursor to identify/kill tumour cells. In cells, 5-aminolevulinic acid is converted to protoporphyrin IX (PpIX), which is the precursor of hemin. Internal application of 5-ALA induces the overproduction of the endogenous photosensitizer, PpIX, which can subsequently be activated by light at the appropriate wavelength. 5-ALA can be applied internally to trans-mutated areas or be injected directly into them. Chemical derivatives of 5ALA have the potential to improve bioavailability, enhance stability and lead to better therapeutic outcomes for treated patients. 5-ALA is currently the most commonly used drug in the photodynamic therapy and diagnosis (PDT/PDD) of cancers.

PL

Kwas 5-aminolewulinowy (5-ALA) jest stosowany jako lek w terapii fotodynamicznej (PDT) i diagnostyce fotodynamicznej (PDD) raka. Wraz z promieniowaniem o odpowiedniej długości fali jest używany jako prekursor fotouczulacza w celu identyfikacji lub/i zabicia komórek nowotworowych. W komórkach 5-ALA przekształca się w protoporfirynę IX (PpIX), która jest prekursorem heminy. Miejscowe zastosowanie 5-ALA indukuje nadprodukcję endogennego fotouczulacza PpIX, który może być następnie aktywowany światłem o odpowiedniej długości fali. 5-ALA można podawać zewnętrznie na leczone zmiany lub wstrzykiwać bezpośrednio do nich. Pochodne 5-ALA mogą poprawić biodostępność, zwiększyć stabilność i prowadzić do lepszych wyników terapeutycznych leczonych pacjentów. 5-ALA jest obecnie najczęściej stosowanym preparatem w fotodynamicznej terapii i diagnostyce (PDT/PDD) nowotworów.

6

Ethical-nursing approach to the quality of patient´s life in a terminal stage of the cancer disease

Harabišová M.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2017

|

z. 110

69--79

EN

There are health issues that concern larger or smaller groups of people, but the topic of oncological diseases, which are one of the most urgent problems of human society, concerns us all. Oncological disease is an immense interference not only in the life of a person with the disease, but it is also a stigma of their whole family to a large extent. For all people involved, the situation becomes very demanding, especially when the disease enters the terminal stage. The quality of life of terminally ill cancer patients is determined by the degree of personal suffering and the ability of the patients to individually meet their various needs. Awareness of the profound aspectual essence of ethical and humanistic connections in the context of providing suitable nursing care, focused on the application of the most possible degree of empathy and loving approach to patients based on reverence and respect for human dignity to the end of life, contributes significantly to the improvement of the quality of life. The contribution also contains a survey focused on the quality of life of terminally ill cancer patients.

PL

Istnieją tematy medyczne, odnoszące się do większych lub mniejszych grup ludzi, lecz temat chorób onkologicznych (nowotworowych), które są jednym z najbardziej naglących i aktualnych problemów społeczeństwa, dotyczy nas wszystkich. Schorzenie onkologiczne przynosi głęboką ingerencję nie tylko w życie człowieka chorego na raka, ale w dużej mierze jest to piętno dla całej jego rodziny. Dla wszystkich zainteresowanych sytuacja staje się bardzo trudna przede wszystkim wtedy, gdy choroba wchodzi w końcowe stadium. Jakość życia osób nieuleczalnie chorych (onkologicznie) zależy od stopnia osobistego cierpienia i zdolności pacjenta do samodzielnego zaspokajania zróżnicowanych potrzeb. Świadomość głębokiej esencjonalnej istoty powiązań etycznych i humanistycznych w kontekście zapewnienia odpowiedniej opieki pielęgniarskiej, skupiającej się na empatii i miłym podejściu do pacjentów, szacunku i poszanowaniu godności ludzkiej do końca życia. Przyczynia się to znacząco do poprawy jakości życia. Częścią pracy jest również badanie dotyczące jakości życia chorych w schyłkowej fazie choroby nowotworowej.

7

Interdyscyplinarne badania i nowoczesna aparatura - laboratoria Centrum Metod Separacyjnych i Bioanalitycznych

Buszewski B., Rudnicka J.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2017

|

nr 3-4

21--24

PL

Centrum BioSep koncentruje się na prowadzeniu interdyscyplinarnych badań naukowych z zakresu diagnostyki medycznej – wczesnego wykrywania chorób nowotworowych i poszukiwania biomarkerów oraz monitoringu chemicznego i biologicznego.

8

Amigdalina : lek przeciwnowotworowy czy trucizna?

Jaszczak E., Narkowicz S., Namieśnik J., Polkowska Ż.

Analityka : nauka i praktyka

|

2017

|

nr 2

64--67

PL

Pomimo szerokiego zakresu możliwości waliki z chorobami nowotworowymi dzisiejsza medycyna nie jest wystraczająco skuteczna. Uzupełnieniem tradycyjnej terapii może być medycyna alternatywna, której przykładem jest leczenie amigdaliną.

9

Nutritional therapy as an element in the prevention and support of neoplastic disease treatment

Platta A.

Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni

|

2016

|

nr 93

13--21

EN

The aim of the poll was to evaluate the knowledge of women and men on the impact of proper diet on the course of a neoplastic disease. The study was conducted in April 2014 among 100 people aged from 18 to 61, of which 89% suffered from malignant neoplasm, and 11% from benign neoplasm. Basing on the obtained results, the research hypothesis has been negatively verified: men and women have a low awareness of the impact of diet on the course of a neoplastic disease, because 62% of the patients confirmed the change in the daily diet to a healthier one after disease diagnosis. However, it seems essential to increase consumption of saltwater fish by people with cancer and to introduce appropriate training programs for patients and their families on dietary management.

PL

Celem przeprowadzonego badania była ocena wiedzy kobiet i mężczyzn w zakresie wpływu właściwego sposobu żywienia na przebieg choroby nowotworowej. Badanie przeprowadzono w kwietniu 2014 roku w grupie 100 osób w wieku od 18 do 61 lat, spośród których 89% chorowało na nowotwory typu złośliwego, a 11% na nowotwory typu łagodnego. Na podstawie uzyskanych wyników zweryfikowano negatywnie postawioną hipotezę badawczą: kobiety i mężczyźni mają niską świadomość w zakresie wpływu sposobu żywienia na przebieg choroby nowotworowej, ponieważ 62% pacjentów potwierdziło zmianę codziennej diety na prozdrowotną po zdiagnozowaniu u nich choroby. Niezbędne jednak wydaje się zwiększenie konsumpcji ryb morskich przez pacjentów onkologicznych oraz wprowadzenie odpowiednich programów szkoleniowych dla chorych i ich rodzin z zakresu postępowania dietetycznego.

10

Poznanie ma wymiar czasu

Buszewski B., Prencel P.

Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski

|

2016

|

nr 7-8

8--11

PL

Rozmowa z prof. dr. hab. Bogusławem Buszewskim, przewodniczącym Komitetu Chemii Analitycznej PAN, kierownikiem Katedry Chemii Środowiska i Bioanalityki Wydziału Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

11

Chronobiologiczne aspekty ryzyka zdrowotnego u pracowników zmianowych nocnych

Zużewicz M.A., Zużewicz K.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2016

|

nr 4

12-17

PL

W artykule podjęto próbę wyjaśnienia, w jaki sposób zwiększone ryzyko chorób u pracowników zmianowych nocnych można powiązać z czynnikami zewnętrznymi zaburzającymi funkcje zegara biologicznego. Do takich czynników zalicza się, obok pracy wymuszającej aktywność fizyczną i umysłową w porze nocnej, także ekspozycję na światło sztuczne. Obserwacje dotyczące skutków zdrowotnych, jakie u ludzi wywołuje praca w nocy, powiązano z wynikami badań na zwierzętach, w zakresie czynników środowiskowych zaburzających funkcjonowanie zegara biologicznego. Pozwoliło to naukowcom na sformułowanie hipotez co do przyczyn zaburzeń funkcji układów hormonalnego, immunologicznego, trawiennego, krążenia u pracowników zmianowych nocnych. Ustalenie mechanizmów biologicznych wyjaśniających sposób, w jaki praca zmianowa i nocna może sprzyjać rozwojowi chorób u wykonujących ją ludzi, w tym choroby nowotworowej ułatwia podejmowanie odpowiednich działań profilaktycznych.

EN

The authors of this paper made an attempt to explain how an increased risk of diseases in night shift workers is linked to external factors, disturbing the functions of biological clock. Such factors include working at night forcing performance of physical and mental activities at that time as well as exposure to artificial light. The observations of health-related consequences of night work were compared with the results of animal studies on the environmental factors disturbing the functioning of biological clock. This allowed the researchers formulating hypotheses concerning the reasons of endocrine, immune, digestive and circulatory system function disorders in night shift workers. Determining which underlying biological mechanisms explain how shift and night work can contribute to the development of diseases including cancer in this group of workers facilitates undertaking suitable preventive measures.

12

Hormeza popromienna: autofagia i inne mechanizmy komórkowe

Szumiel I.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2012

|

z. 1

7--15

13

Naturalne substancje o działaniu antykancerogennym w żywności

Kromołowska R., Wołosiak R., Sadowska A.

Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

|

2011

|

nr 1

87-91

PL

Współczesny człowiek codziennie narażony jest na kontakt z rakotwórczymi substancjami pochodzącymi z powietrza, wody i żywności, a ciągły stres genotoksyczny przyczynia się do powstawania uszkodzeń oksydacyjnych DNA. Aktywność biologiczna flawonoidów, karotenoidów, witamin i składników mineralnych odgrywa znaczącą rolę w niwelowaniu niekorzystnych skutków oddziaływania kancerogenów na organizm człowieka, a co za tym idzie wpływa na zmniejszenie częstotliwości występowania chorób nowotworowych. Wiedza na temat korzyści płynących ze spożywania substancji zawartych w znanych od tysięcy lat warzywach, owocach, przyprawach czy ziołach zwiększa szansę świadomego kształtowania diety w szeroko rozumianym aspekcie profilaktyki nowotworowej.

EN

The modern human is in danger with cancerigenic substances in air, water and food every day, and continuous genotoxic stress contributes to formation of oxidacid DNA damages. Biological activity of flawonoids, carotenoids, vitamins and mineral substances plays a signifi cantrole in levelling the unfavourable results of cancerogens influence on man's organism, and what goes with it influences decreasing the frequency of neoplasmic incidence. The knowledge about benefi ts flowing from substances contained in wellknown for thousands years vegetables, fruits, spices or herbs increases the chance of intentional diet formation in wide aspect of neoplasmic prophylaxis.

14

Statystyka otrzymanych dawek i chorób nowotworowych wśród pracowników ośrodka jądrowego w Świerku

Fornalski K. W., Dobrzyński L.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2011

|

z. 4

20-32

PL

Niniejszy raport przedstawia statystykę dawek otrzymanych przez 4606 pracowników ośrodka jądrowego w Świerku w latach 1958-2001, czyli od powstania na tym terenie Instytutu Badań Jądrowych. Dla grupy 575 pracowników objętych kontrolą dozymetryczną istnieją dane medyczne, na podstawie których oceniono częstość występowania chorób nowotworowych. Zauważono nieznaczący statystycznie spadek zachorowalności na nowotwory w grupie osób poddanych działaniu promieniowania jonizującego.

15

The occupational environment and its impact on occurrence of cancer cases among workers in nickel refinery

Gallová E., Pekarčíková J., Majdan M., Kállayová D., Rusnák M.

Journal of Ecology and Health

|

2011

|

R. 15, nr 3

150-154

EN

Objective: To demonstrate an occupation exposure impact on incidence of cancer diseases among nickel smelter workers in Sereď, Slovakia. To analyze the occurrence of cancer diseases among smelter workers. To make a risk assessment and survival analyses in selected group of workers. Methods: Retrospective cohort study is based on data about outcomes of work-related exposures in the present and also on the date about known nickel exposure in the past among smelter workers. Observed historical cohort group were 4622 workers in the nickel smelter in Sereď (Galanta district) who were employed during the years 1963 - 1993. Odds ratio (OR), logistic regression and survival analyses were calculate. Results: There were 1348 non-exposed employees (29%) and 3274 exposed employees (71%). There were 4222 employees without recorded cancer (91%) and 400 employees had recorded cancer disease (9%). Among cancer cases we can assess that they mostly work on manufacture department (52% of cases). The most cases were employed in nickel smelter over the 20 years (42%). The 36% of cases were first time employed in nickel smelter at the age of 31 - 40 years old. With increasing age to start work is increasing chance to be sick (OR = 1,48, CI95% = 1,30 - 1,69, P<0,001). Furthermore, with increasing duration of employment is also higher chance to have cancer (OR = 2,23, CI95% = 2,05 - 2,41, P<0,001). Also the higher risk exposure has impact on higher chance to have cancer (OR = 1,46, CI95% = 1,22 - 1,75, P<0,001). Conclusions: Presented study was the first study, which discussed aspects of the possible occupational exposure in the nickel refinery in Sereď in the Slovak Republic.

PL

Cel: Zaprezentowanie wpływu narażenia zawodowego na występowanie chorób nowotworowych u pracowników huty niklu w Sereď, Słowacja. Analiza występowania przypadków zachorowań na raka wśród pracowników huty. Ocena ryzyka zawodowego i analiza przeżycia wybranej grupy pracowników. Metodyka: Retrospektywne badanie kohortowe w oparciu o dane na temat wyników narażeń związanych z obecnym wykonywaniem pracy zawodowej jak i na podstawie rozpoznanych przypadków narażenia zawodowego pracowników huty w przeszłości. Historyczne badania cohortowe obejmowały grupę 4622 pracowników huty niklu w Sereď (okręg Galanta), zatrudnionych w latach 1963 - 1993. Obliczono iloraz szans, regresję logistyczną oraz wykonano analizę przeżycia. Wyniki: Badana grupa obejmowała 1348 (29%) pracowników nie narażonych oraz 3274 narażonych (71%). U 4222 (91%) pracowników nie rozpoznano choroby nowotworowej, raka stwierdzono natomiast u 400 pracowników (9%). Pośród pracowników z wykrytą chorobą nowotworową większość (52% przypadków) była zatrudniona w dziale wytwórczym, przy czym 42% przypadków to osoby o stażu zatrudnienia w hucie niklu przekraczającym 20 lat. 36% zatrudnionych ze stwierdzoną chorobą nowotworową rozpoczęło pracę w hucie w wieku 31 - 40 lat. Wraz ze wzrastającym wiekiem zatrudnienia w hucie wzrasta ryzyko zachorowania na raka (OR = 1,48, CI95% = 1,30 - 1,69, P<0,001). Ponadto, im dłuższy staż pracy tym większe ryzyko raka (OR = 2,23, CI95% = 2,05 - 2,41, P<0,001). Ryzyko to wzrasta też wraz z wydłużeniem okresu narażenia (OR = 1,46, CI95% = 1,22 - 1,75, P ? 0,001). Wnioski: Zaprezentowane badania stanowią pierwszą próbę omówienia aspektów potencjalnego narażenia zawodowego występującego w hucie niklu w Sereď, Słowacja.

16

Zapach choroby. Czy pies może być detektorem?

Rudnicka J., Ligor T., Jezierski T., Buszewski B.

Analityka : nauka i praktyka

|

2010

|

nr 2

15-20

17

Skutki zdrowotne działania pól elektromagnetycznych – przegląd badań

Bortkiewicz A.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2008

|

Nr 4 (58)

67--87

PL

W badaniach dotyczących zawodowej ekspozycji na pola elektromagnetyczne radiofalowej mikrofalowe opisano występowanie raka gruczołu piersiowego (u kobiet i mężczyzn), nowotworów mózgu oraz biała-czek. Natomiast u użytkowników telefonów komórkowych stwierdzono istotny wzrost ryzyka nerwiaka nerwu słuchowego (3 ÷ 4-krotny) i 1,2 ÷ 5-pięciokrotny wzrost ryzyka glejaka w umiejscowieniu ispsila-teralnym. Największe ryzyko wykazano u osób korzystających z telefonów mniej niż 10 lat.

EN

A study of occupational exposure to radio- and microwave EMF reported incidence of breast cancer (in men and women), brain tumours and leukaemia. A significantly higher (3- to 4-fold) risk of acoustic neuroma and 1.2- to 5-fold higher risk of glioma in the ipsilateral location were found in mobile phone users. The highest risk was shown for people using mobile phones for longer than 10 years.

18

Stary problem a nowe fakty - wykorzystanie monitoringu a diagnostyce chorób nowotworowych

Buszewski B., Ulanowska A., Amann A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2008

|

nr 3

18-23

19

Hormeza czy to zjawisko powszechne i powszechnie nieznane?

Wójcik A., Szumiel I., Liniecki J.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2006

|

z. 2

34-39

PL

Czy promieniowanie jonizujące w zakresie niskich dawek promieniowania szkodzi zdrowiu, czy mu służy? To pytanie pozostaje przedmiotem gorących dyskusji. Chcemy pokazać, dlaczego trudno jest uzyskać na nie decydującą odpowiedź oraz przedstawić zasady, na jakich w takiej sytuacji powinny się opierać normy ochrony radiologicznej.

20

Badanie zależności między stężeniami pyłu zawieszonego (PM10) mierzonymi przyrządem TEOM (Tapered Element Oscillating Microbalance) i aspiratorem manualnym, wysokoprzepływowym - dla umożliwienia oceny narażenia historycznego

Pastuszka J. S., Sosnowska M.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2006

|

Vol. 40, nr 3

77-83

PL

Jak powszechnie wiadomo, pył PM10 (składający się z cząstek o średnicy aerodynamicznej mniejszej niż 10 žm) jest znacznie silnej związany z występowaniem niekorzystnych skutków zdrowotnych niż pył o nieznanym składzie frakcyjnym (PM), podobnie jak pył całkowity (TSP). Badania odległych skutków zdrowotnych długotrwałego narażenia na pył PM10 mogłyby być prowadzone, przykładowo w oparciu o wykorzystanie istniejących badań kohortowych, w ramach studiów nad środowiskowymi uwarunkowaniami chorób nowotworowych. Niestety, historyczne poziomy stężeń pyłu PM10 w Polsce są często niedostępne lub też nie można ich bezpośrednio wykorzystać. W niniejszej pracy przeanalizowaliśmy dane literaturowe dotyczące szacowania historycznych ekspozycji na aerozol w celu oceny skutków zdrowotnych oraz przeprowadziliśmy równoległe pomiary stężeń pyłu zawieszonego przy pomocy dwóch przyrządów: automatycznego miernika TEOM oraz aspiratora wysokoprzepływowego. Stwierdziliśmy, że na terenie Górnego Śląska jest możliwe wykorzystanie istniejących / raportowanych danych o poziomach stężeń pyłu w powietrzu (PM) do wyznaczenia historycznych wartości stężeń pyłu PM10 dla wybranych okresów ostatniego trzydziestolecia. Sugerujemy także, że zmiany stosunku PM10/PM w przeciągu kilku lat na tym samym obszarze (np. w danym mieście) wskazują na lokalne zmiany poziomu emisji frakcji pyłów grubych, albo / oraz pyłów respirabilnych.

EN

It is well known that PM10 (particulates less than 10 žm in aerodynamic diameter) are more strongly related to adverse health effects than PM metrics that are not size-fractionated, such as total suspended particulate matter (TSP). The latency of long-term PM10 exposure effects on health could potentially be investigated using, for example, various cohort studies on the relationship between environmental quality and cancer. Unfortunately, historical PM10 data in Poland are, very often, not available or they cannot be immediately used. In this work literature data on the estimation of the historical aerosol exposures for health effects assessment have been analyzed alongside with parallel concentration measurements of suspended particulates using Tapered Element Oscillating Microbalance and High-Volume Sampler. It was found that in the Upper Silesia it was possible to use the existing / reported PM concentration data to predict the historical values of PM10 for selected periods during the past 30 years. It was also suggested that the changes of the PM10/PM ratio over some years in the same area (for example, in the town) indicated local changes in the emission rate of coarse particles or/and respirable particles.