Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The tightening of censorship rules in cartography in Poland 1944–1989

Konopska B.

Geoinformation Issues

|

2013

|

Vol. 5, no. 1(5)

5--20

EN

In this article an attempt to formulate an answer to the question what influence the apparatus of power had on Polish cartographic publications for general use in the years 1944–1989 was made. To this end, written and cartographic archival documents and conduct an analysis of maps for the deformation of their contents were analysed by the author. Three sub-periods differing in the activity of the apparatus of power in relation to maps and cartographic activities were singled out. The years 1944–1949 cover a time of relative freedom in conducting cartographic mapping ending in the development of a legal basis for its effective limitation; the period from 1950 to 1963 was one of so-called “minimum content” mapping, while the years 1964–1989 cover a time in which the apparatus of power impose a duty to deform maps in cartometric terms. The results of the analysis prove the thesis that maps intended for general use published during the period 1944–1989 are an important historical source documenting the times in which they were developed, and a fairly unreliable source of information about elements of the geographical environment, particularly anthropogenic ones. This paper not only evaluates the impact of the apparatus of power on Polish cartographic publications, but also shows the social effects of counterfeiting maps.

PL

W artykule podjęłam próbę sformułowania odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ wywarł aparat władzy w latach 1944–1989 na polskie publikacje kartograficzne do użytku powszechnego. W tym celu przeanalizowałam archiwalne dokumenty pisane i kartograficzne oraz dokonałam analizy map pod kątem deformacji ich treści. Wyodrębniłam trzy podokresy różniące się aktywnością aparatu władzy w odniesieniu do map i działalności kartograficznej. Lata 1944–1949 obejmują czas względnej swobody w prowadzeniu prac kartograficznych zakończony tworzeniem podstaw prawnych do ich skutecznego ograniczenia; lata 1950–1963 to okres wydawania map obrazujących tzw. „minimum treści”, lata 1964–1989 obejmują czas, w którym aparat władzy narzucił obowiązek deformowania map pod względem kartometrycznym. Wyniki analizy udowodniły tezę, że mapy przeznaczone do użytku powszechnego wydane w okresie 1944–1989 są niekwestionowanym źródłem historycznym dokumentującym czasy, w których powstały i mało wiarygodnym źródłem informacji o elementach środowiska geograficznego, zwłaszcza jego elementach antropogenicznych. W artykule oceniono nie tylko wpływ aparatu władzy na polskie publikacje kartograficzne, ale także przedstawiono społeczne skutki fałszowania map.

2

Geometryczne deformacje treści polskich planów miast do użytku ogólnego w latach 1955-1981

Konopska B.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2011

|

T. 43, nr 4

354--368

PL

Deformowanie planów miast przeznaczonych do użytku ogólnego w okresie 1955–1981 było jedną z wielu konsekwencji przynależności Polski do bloku państw socjalistycznych. Było to działanie celowe, za wykonanie którego odpowiedzialny był aparat cenzury. Dotyczyło dwóch aspektów: zakresu i ilości treści przedstawianej na mapie oraz dokładności geometrycznej rozmieszczenia jej poszczególnych elementów. W artykule omówiono drugi aspekt, tj. wpływ cenzury na zaburzanie relacji przestrzennych na mapie. Wskazano zależności, jakie zachodziły między sposobem deformacji geometrycznej planów miast a charakterem miasta lub funkcją pełnioną przez jego poszczególne części oraz wskazano okres, w którym plany miast były najbardziej deformowane. Wyniki badania pokazały wyraźnie, że stopień deformacji uzależniony był nie tyle od wielkości, co od funkcji miasta lub jego poszczególnych części. W niewielkim stopniu zaburzony obraz miały miasta bez znaczącej funkcji przemysłowej lub pełniące funkcję wyłącznie turystyczną. Uzyskane wyniki potwierdziły największe zniekształcenia wokół obszarów przemysłowych, terenów wojskowych i szlaków kolejowych. Były to głównie przesunięcia liniowe i kątowe oraz zmiany skali poszczególnych fragmentów mapy. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono również zmiany w przebiegu linii brzegowej i przesunięcia, zwłaszcza w pobliżu portów, stoczni i przystani wodnych. Analiza planów miast wydanych w latach 1955–1981 zaprzeczyła również obiegowej opinii o największej aktywności aparatu cenzury w latach pięćdziesiątych XX wieku. Stwierdzone deformacje wskazują na o wiele większe ingerencje w w latach siedemdziesiątych niż pięćdziesiątych ubiegłego wieku.

EN

General use city map distortion was in the years 1955–1981 one of the many consequences of Poland’s membership in the communist block. This was a purposeful action conducted by censorship authorities. City map distortions concerned two aspects: scope and quantity of content and geometrical precision of distribution of particular elements of content. In the article the latter aspect is discussed, i.e. the influence of censorship on the disturbance of spatial relations on maps. Research results clearly showed that the degree of distortion depended not so much on the city size, but on its function or the function of its parts. Map content of cities with no important industrial role or of those functioning as tourist centers was not distorted very much. The obtained results confirmed the existence of most significant distortions around industrial and military areas and railway routes. These were mainly linear and angular shifts of content and changes in scale of various map fragments. Research also showed changes in coastal lines and content shifts, especially in the vicinity of ports, dockyards and wharves. The analysis of city maps published in the years 1955–1981 contradicts the popular opinion that censorship was most active in the 1950s. The found distortions indicate much more significant interferences in the 1970s.

3

Wpływ przepisów o zachowaniu tajemnicy wojskowej i państwowej na zakres i sposób prezentacji treści polskich planów miast wydawanych w latach 1944-1955

Konopiska B.

Polski Przegląd Kartograficzny

|

2010

|

T. 42, nr 1

5-16

PL

Artykuł jest próbą wskazania różnic w zakresie informacji topograficznej zamieszczanej na planach miast w aspekcie zmian zachodzących w przepisach o zachowaniu tajemnicy państwowej w Polsce w latach 1944-1955. Twórczość kartograficzną pierwszego dziesięciolecia po drugiej wojnie światowej podzielono na dwa okresy: do i po 1949 roku, ze względu na całkowicie różną wartość informacyjną planów miast i odmienne podejście do ich koncepcji. Treść planów miast z pierwszego okresu jest bardzo szczegółowa, mimo funkcjonowania już instytucji kontrolującej różnego rodzaju publikacje pod względem zachowania tajemnicy państwowej. Porównanie informacyjności ówczesnej prasy i audycji radiowych z informacyjnością planów miast wypada na korzyść planów. Po roku 1949 informacja podawana na planach miast jest szczegółowo i systematycznie kontrolowana, wdrożony zostaje system kontroli drukarń i rozdzielnictwa papieru, a kartografia cywilna zostaje całkowicie upaństwowiona.

EN

The article deals with the issue of censorship in urban cartography; it attempts to present differences in quantity of topographic information on city plans during the changes in state and military confidentiality regulations in Poland in 1944-1955. Analysis of cartographic and written sources from 1944 -1955 from the point of changes in quantity of information and its perception as dangerous for authority and state, led to a division of the first post-war decade into two periods: 1944 -1949 and 1950 -1955. In 1949 a Decree of National and Professional Confidentiality was passed. Until 1949 city plans were treated liberally in respect of protection of state and military information. Sources show that many city plans published for mass audience before 1949 had been the only sources of topographic information - in all other sources, like radio or press, such information was confidential. The second period, 1950-1955, is the time of reorganization of the market through the introduction of state monopoly on map publishing. City plans with any contents which was covered by the bili of information protection were qualified as 'for internal use' or 'confidential'. The years 1950 -1955 are the time of preparation of so called cartographic sketches, or orientation city plans, which concluded with development of a set of editorial and technical rules for a new series of city plans by the Department of Military Censorship in the General Staff within the Ministry of Defense and the Military Topographic Service. Those rules were later accepted by Central Office of Geodesy and Cartography and realized by the State Cartographical Publishing House. Regulations on military and state confidentiality (and later state and professional confidentiality) not only regulated the contents of maps, but also described the methods of its protection during the whole process of elaboration and printing. Information obtained by cartographers during the process could not be made public. Disobedience was penalized with a severe reprimand or even litigation.