Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The roof as information and a response to the place, climate and way of life of local communities on the example of wooden architecture of Southeast Asia, Bhutan and Poland

Sobczyńska Karolina U.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

423--439

EN

For centuries, the roof has been a reminiscence, the symbol of basic human shelter and territory. Using the example of several ethnic groups living in Southeast Asia, Bhutan and Poland, the basic determinants of roof shape creation in vernacular architecture are discussed and similarities highlighted. In wooden architecture in different regions of the world, the form and construction of the roof are determined primarily by local conditions: climatic conditions, available materials, local tradition, culture, customs. Often it is the shape of the roof that determines the visual identity of a given ethnic group, with its traditions and way of life. The author points out that societies from different regions of the world with no cultural ties created wooden architecture based on the same factors and that the similarities are already present at the level of thinking patterns resulting, for example, from the need to emphasize the importance of religious buildings by means of the stacked, pent hip form of the basic roof.

PL

Od wieków dach jest reminiscencją, symbolem podstawowego schronienia człowieka i jego terytorium. Na przykładzie kilku grup etnicznych, żyjących w Azji Południowo-Wschodniej, Bhutanie i w Polsce, omówiono podstawowe determinanty kształtowania formy dachu w architekturze wernakularnej i podkreślono podobieństwa. W architekturze drewnianej w różnych regionach świata forma i konstrukcja dachu wynikają przede wszystkim z uwarunkowań danego miejsca: warunków klimatycznych, dostępnych materiałów, lokalnej tradycji, kultury i obyczajów. Często to właśnie kształt dachu jest elementem stanowiącym o wizualnej odrębności danej grupy etnicznej, z jej tradycją i sposobem życia. Autorka zwraca uwagę, że społeczeństwa z różnych regionów świata, nie związane ze sobą kulturowo, tworzyły architekturę drewnianą w oparciu o te same czynniki, oraz że podobieństwa występują już na poziomie wzorów myślenia, wynikających na przykład z potrzeby podkreślania ważności budynków sakralnych za pomocą spiętrzonej formy dachu podstawowego.

2

Professor Wiktor Zin’s Hrubieszów roots in his artistic work and activity

Makowska Beata E.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2023

|

T. 51

539--557

EN

The aim of this paper is to trace the links between Professor Wiktor Zin’s artistic work and activity and his hometown - Hrubieszów. The Professor’s message on the importance of documenting and protecting this heritage has not lost its relevance, especially today, when historical wooden buildings are being destroyed. The paper concludes that the place of birth was an important motif in Wiktor Zin’s artistic work and activity. In addition to his achievements in terms of publications and designs, the popularization of this key issue to a wider audience, which continues to this day, was of importance for the protection of the cultural heritage of Hrubieszów.

PL

Celem artykułu jest prześledzenie związków twórczości i działalności Profesora Wiktora Zina z miejscem jego pochodzenia - Hrubieszowem. Przesłanie Profesora dotyczące potrzeby dokumentowania i ochrony dziedzictwa kulturowego tego regionu nie traci na aktualności, szczególnie obecnie, kiedy stare obiekty drewnianej zabudowy ulegają zniszczeniu. W artykule przedstawiono wnioski, że miejsce urodzenia było ważnym motywem w twórczości i działalności Wiktora Zina. Obok dorobku publikacyjnego i projektowego istotne znaczenie dla ochrony dziedzictwa kulturowego Hrubieszowa miała także popularyzacja tej problematyki w szerszym gronie odbiorców, która jest kontynuowana do dziś.

3

Bronisław Buliński (1934–2021) sixty years in the service of saving monuments of wooden architecture

Kurek Jan

Przestrzeń i Forma

|

2023

|

nr 54

139--152

EN

Monuments of wooden architecture in Poland are appreciated by art historians, and the most valuable of them have been placed on the UNESCO World Heritage List. These include sites that Bronisław Buliński of Jaroslaw, who operated a specialist conservation company for many years, was involved in rescuing and preserving. His talent, knowledge and commitment enabled the restoration of many wooden churches and orthodox churches in south-eastern Poland.

PL

Zabytki architektury drewnianej w Polsce zostały są doceniane przez historyków sztuki, a najcenniejsze z nich znalazły się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Są wśród nich obiekty, w których ratowaniu i zabezpieczaniu brał udział, prowadzący przez wiele lat specjalistyczną konserwatorską firmę budowlaną, Bronisław Buliński z Jarosławia. Jego talent, wiedza i zaangażowanie pozwoliły na przywrócenie do życia wielu drewnianych kościołów i cerkwi z terenu Polski południowo-wschodniej.

4

Drewniana architektura sakralna powiatu gliwickiego - przegląd, zagrożenia i drogi ochrony

Serdyńska Joanna

Builder

|

2023

|

R.27, nr 11

48--50

PL

Przedmiotem artykułu są drewniane kościoły powiatu gliwickiego. Rozwijające się od czasów średniowiecznych budownictwo drewniane ukształtowało zasadniczy schemat kompozycyjno-przestrzenny tych budowli, który przesądził o ich typologicznej odrębności, walorach estetycznych oraz cechach regionalnych i ponadregionalnych. Praca stanowi studium bazujące na analizie materiałów źródłowych oraz obserwacjach przeprowadzonych na miejscu. Jej celem jest charakterystyka, opis kondycji oraz wskazanie najważniejszych zagrożeń oraz dróg ochrony tych bezcennych obiektów. Zdaniem autorki chronić należy nie tylko same budynki, ale również wiedzę i umiejętności budowlane oraz sam przemysł drzewny.

EN

The subject of the article are the wooden churches of the Gliwice poviat. Timber construction, developed in the Middle Ages, shaped the basic compositional and spatial scheme of these buildings, which determined their typological distinctiveness, aesthetic values and regional and supra-regional features. The work is a study based on an analysis of source materials and on-site observations. Its aim is to characterise the churches and their present condition, as well as to indicate the main factors that threaten their existence and suggest ways of their protection. In the author’s view, it is not just the buildings that should be preserved, but also construction knowledge and skills, as well as the wood industry itself.

5

Historia przekształceń wieńcowego dworu w Koźniewie Wielkim od XVIII do końca XX wieku w świetle badań architektonicznych

Warchoł Maciej, Zawałeń Eugeniusz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 69

109--125

PL

Celem opracowania jest rekonstrukcja historii budowlanej i przekształceń drewnianego dworu w Koźniewie Wielkim na północnym Mazowszu, w oparciu o przeprowadzone w roku 2020 badania architektoniczne zabytku. W ich wyniku uzupełniono wiedzę o czasie budowy dworu i jego późniejszych przekształceniach oraz rozpoznano użyte techniki budowlane. W trakcie badań ustalono, że budynek dworu zbudowano około 1780 dla chorążego raciąskiego Antoniego Zielińskiego. Do chwili obecnej zachowana jest większość pierwotnej struktury budowlanej ścian, stropów i konstrukcji dachowej obiektu oraz jego charakterystyczna bryła nakryta wyniosłym dachem łamanym. W końcu XIX wieku dwór przebudowano dla warszawskiego kupca pochodzenia żydowskiego Dawida Buchwajtza. Wykonano wówczas facjaty w partii dachu oraz bogatą dekorację snycerską elewacji o stylistyce neobarokowej. Przeprowadzone badania dworu umożliwiły uzyskanie wielu cennych informacji o jednym z najciekawszych przykładów drewnianej, barokowej architektury dworskiej na Mazowszu.

EN

The objective of this paper is to present a reconstruction of the construction and transformation history of the manor house in Koźniewo Wielkie in northern Mazovia, based an architectural investigation of the building performed in 2020. As a result of this investigation, gaps in the knowledge about the period of the manor house’s construction and its later alterations were filled and the construction techniques used were identified. The investigation found that the manor house building was constructed around 1780 for Raciąż chorąży Antoni Zieliński. The majority of the original structure of the walls, ceilings and roof truss of the building survived, as did its distinctive massing, covered with an impressive combination roof. Towards the end of the nineteenth century, the manor house was remodeled for Warsaw-based trader of Jewish descent, Dawid Buchwajtz. This period saw the construction of dormers in the roof and of rich woodwork décor in the facade in the Baroque Revival style. The investigation of the manor allowed for the procurement of valuable information about one of the most interesting specimens of wooden Baroque manorial architecture in Mazovia.

6

Modernisation or degradation of the historical development of villages northof Russia in the aspect of pursuing suistainable development

Kurek Jan

Przestrzeń i Forma

|

2022

|

nr 49

79--94

EN

Russia is a highly diverse country. Two main zones can be distinguished here: the north and the south. A small portion of Russia shows a strong resemblance to the climate and culture of Scandinavia. Unfortunately, the chances of implementing sustainable development in this part of Russia are incomparable. The main reason for this is the outflow of the population from the country around Arkhangelsk to cities. However, the region remains an essential timber supplier. The original model of permanent settlement, has been replaced by mostly seasonal stays, yet many villages in the region have maintained their original nineteenth-century character. Preserving these cultural values requires a rational, long-term strategy and integrated documentation. Certain rescue and developmental patterns can be modelled after Scandinavian experiences. Modernisation efforts should not excessively interfere with the environment and forestry should be rationalised.

PL

Rosja to bardzo zróżnicowany kraj. Można tu wyróżnić dwie główne strefy: północną i południową. Niewielka część Rosji wykazuje silne podobieństwo do klimatu i kultury Skandynawii. Niestety szanse na wdrożenie zrównoważonego rozwoju w tej części Rosji są nieporównywalne. Głównym tego powodem jest odpływ ludności z okolic Archangielska do miast. Jednak region pozostaje kluczowym dostawcą drewna. Pierwotny model osadnictwa stałego, współcześnie został zastąpiony pobytami w większości sezonowymi, jednak wiele wsi w regionie zachowało swój pierwotny XIX wieczny charakter. Zachowanie tych wartości kulturowych wymaga racjonalnej, długofalowej strategii i zintegrowanej dokumentacji. Pewne wzorce ratownicze i rozwojowe można wzorować na doświadczeniach skandynawskich. Wysiłki modernizacyjne nie powinny jednak nadmiernie ingerować w środowisko, a gospodarka leśna powinna być zracjonalizowane.

7

Historical value of cultural heritage of wooden architecture in Zielona Góra

Rutyna Halina

Przestrzeń i Forma

|

2022

|

nr 50

335--362

EN

The article presents research on wooden architecture in Zielona Góra, characterizes the historical value of wooden cultural heritage, emphasises the role of the local building tradition, the categories of familiarity and originality of the architecture. It accentuates the value of the historic detail and ornamentation of the front elevations, made out half-timbered structure, and identifies the building stock of this type of architecture in the capital of the Lubusz Voivodeship. Only a few monuments are listed, which results in the slow disappearance of half-timbered houses from the landscape of Zielona Góra, as only some of them have undergone conservation and partial revitalisation.

PL

Artykuł przedstawia badania architektury drewnianej w Zielonej Górze, charakteryzuje wartość historyczną drewnianego dziedzictwa kulturowego, podkreśla rolę miejscowej tradycji budowlanej, kategorie swojskości i oryginalności architektury. Akcentuje wartość zabytkowego detalu i zdobnictwa elewacji frontowych, wykonanych w konstrukcji szachulcowej i określenie zasobów tego rodzaju architektury w stolicy województwa lubuskiego. Tylko nieliczne zabytki są objęte ochroną konserwatorską, co powoduje powolne znikanie z mapy Zielonej Góry domów szachulcowych, bo tylko niektóre z nich poddane zostały konserwacji i częściowej rewitalizacji.

8

Duże drewniane domy letnie w okolicach Łodzi - potencjał adaptacyjny w świetle projektów studenckich

Pardała Wojciech

Builder

|

2022

|

R.26, nr 10

32--35

PL

Artykuł omawia drewniany podłódzki dom letniskowy: charakteryzuje go, analizuje strukturę budowlaną i charakter architektoniczny zakreślony na podstawie inwentaryzacji architektonicznych, a także kwerend w archiwach. Celem jest podsumowanie potencjału adaptacyjnego tych budynków i kierunku rewitalizacji na podstawie analiz projektów studenckich powstałych z zastosowaniem metody problem-based learning, gdzie studenci określają cel, definiują problem (i gdzie on leży), szukają optymalnego rozwiązania i je przedstawiają bez narzuconego kierunku przez prowadzącego. Z przeglądu projektów wynika, że najlepszym kierunkiem przekształceń dużych domów drewnianych jest funkcja kulturalna i społeczna, mniejsze najlepiej przebudować na mieszkania.

EN

A description of a wooden leisure house built in mid-war era, its characteristics, construction, structure and also its architecture drawn upon several architectural surveys, own archival research. Its scope is to sum up a feasibility studies made by students using a Problem-based learning method, where they define on their own a problem, seek an optimal solution and show it without any imposed by the tutor general direction. Evaluation shows, that the most common transformation of large house is into a public use, and of smaller ones just into flats.

9

Analysis and definition of restoration strategies with H-BIM applications. The case study of Vittorio Giorgini's "Casa Esagono" in Baratti, Italy

Ulivieri Denise, Landi Stefania, Pardini Cristina, Bevilacqua Marco Giorgio, Martino Massimiliano, Del Francia Marco

Architecture Civil Engineering Environment

|

2022

|

Vol. 15, no. 4

73--80

EN

This contribution is focused on the “Casa Esagono” realized in 1957 by Vittorio Giorgini in Baratti (LI), Italy. The research objective is to lay the foundations for a restoration plan of this experimental wooden architecture, which is now in precarious conditions due to its location near the sea, and whose constructive features, has always raised great questions about the technical feasibility of a full restoration. The paper describes the workflow for the implementation of the H-BIM model, aimed to organise all the data deriving from the historical and on-site research, and the restoration programme. The historical analysis about the house and the architect was the basis for the geometric survey and the analysis of building materials. All building components were subjected to visual analysis aimed to identify deterioration forms. The proposed conservation approach aims to maintain as much of the original elements as possible, while increasing their durability. H-BIM revealed to be the ideal tool to manage the entire restoration process, whose ultimate goal is to celebrate Giorgini’s work, to exploit the potential of the house as a cultural attraction.

10

Inventory materials of wooden country houses in Soce village, Narew municipality

Godlewska Aneta, Ignatowicz Magdalena, Łapińska Halina

Architecturae et Artibus

|

2022

|

Vol. 14, no. 4

21--36

EN

The paper presents material collected during field research and inventory of old village houses from the village of Soce in the municipality of Narew. Its purpose was to collect architectural-ethnographic information about buildings important in terms of cultural values. They were described in the article in order to document the disappearing local heritage and to supplement the research and inventory of documentary resources. Drawings of plans, sections and facades of the buildings and their furnishings were prepared as well.

PL

W pracy zaprezentowano materiał zgromadzony podczas badań terenowych i inwentaryzacji starych domów wiejskich ze wsi Soce w gminie Narew. Celem było zebranie informacji architektoniczno-etnograficznych o budynkach cennych pod względem wartości kulturowych. Opisano je w artykule, aby udokumentować zanikające lokalne dziedzictwo oraz by uzupełnić badania i inwentaryzacyjne zasoby dokumentacyjne. Opracowano rysunki rzutów, przekrojów i elewacji budynków oraz ich wyposażenia.

11

Advances in digital design and fabrication of wooden architecture

Golański Michał

Architecturae et Artibus

|

2022

|

Vol. 14, no. 4

37--54

EN

This paper deals with the possibilities of architectural design of wooden structures in the digital age. The first part of the paper presents the material-based design as a new approach to shaping free-form objects. The problem is that a new geometry requires new materials or a new approach to old, well-known building materials and structures. The lack of suitable materials to build curvilinear free-form surfaces has led to the use of traditional materials in new ways. The second part describes the historical techniques of designing and manufacturing of curvilinear wooden forms. They were compared to digital tectonics as a new methodology in architectural design. Historically, architects and carpenters used the stereotomy method and manufactured non-standard wooden elements (e.g. guitarde dormers and balconies), taking into account the inherent properties of the material. Digital CAD/CAM technologies have radically changed the conceptual approach to architectural and engineering design. Architectural forms created with the use of digital parametric tools are considered in terms of geometry, material properties and means of production. Such well-known buildings as Chesa Futura in St Moritz (Switzerland) and Weltstadthaus in Cologne (Germany) were presented as model examples of digital tectonic design in wooden architecture. In the Discussion, the paper presents the advantages of timber architecture. The new generation of high-performance wood materials offers unique architectural possibilities. The digital era led to the transformation of traditional tectonics into digital tectonics operating in terms of construction logic shaped according to the principles of digital design and fabrication tools. The CAD/CAM system is the basic formula of digital tectonic approach and it unveils inherent properties of wood as a natural material.

PL

Artykuł dotyczy możliwości projektowania architektonicznego konstrukcji drewnianych w epoce cyfrowej. W pierwszej części przedstawiono projektowanie materiałowe jako nowe podejście do kształtowania obiektów o formach swobodnych. Problem polega na tym, że nowa geometria wymaga nowych materiałów lub nowego podejścia do starych, dobrze znanych materiałów i konstrukcji budowlanych. Brak odpowiednich materiałów do budowy krzywoliniowych powierzchni o dowolnym kształcie doprowadził do wykorzystania tradycyjnych materiałów na nowe sposoby. W drugiej części opisano historyczne techniki projektowania i wykonywania krzywoliniowych form drewnianych. Porównano je do cyfrowej tektoniki jako nowej metodologii projektowania architektonicznego. Historycznie architekci i mistrzowie ciesielscy stosowali metodę stereotomii i wykonywali niestandardowe elementy drewniane (np. lukarny i balkony typu guitarde) z uwzględnieniem naturalnych właściwości materiału. Cyfrowe technologie CAD/CAM radykalnie zmieniły podejście koncepcyjne do projektowania architektonicznego i inżynieryjnego. Formy architektoniczne tworzone za pomocą cyfrowych narzędzi parametrycznych rozpatrywane są pod względem geometrii, właściwości materiałowych i środków produkcji. Jako modelowe przykłady cyfrowego projektowania tektonicznego w architekturze drewnianej zaprezentowano znane budynki, takie jak Chesa Futura w St. Moritz w Szwajcarii i Weltstadthaus w Kolonii w Niemczech. W zakończeniu pracy przedstawiono zalety architektury drewnianej. Nowa generacja wysokowydajnych materiałów drewnopochodnych oferuje wyjątkowe możliwości architektoniczne. Era cyfrowa doprowadziła do przekształcenia tradycyjnej tektoniki w tektonikę cyfrową operującą w kategoriach logiki konstrukcyjnej kształtowanej według zasad cyfrowych narzędzi projektowych i wytwórczych. System CAD/CAM jest podstawową formułą cyfrowego podejścia tektonicznego i uwypukla nieodłączne właściwości drewna jako materiału naturalnego.

12

Tradycja i współczesność w architekturze Zakopanego. Wybrane aspekty

Węcławowicz-Gyurkovich Ewa, Godula-Węcławowicz Róża

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 67

61--70

PL

Drewniana architektura Zakopanego, intensywnie rozwijającego się z końcem XIX i w pierwszej dekadzie XX wieku, stanowi odmienny od innych regionów fenomen. Jest wypadkową tradycji kultury górali podhalańskich i motywów zaczerpniętych ze stylistyki historycznej, twórczo przetworzonych przez Stanisława Witkiewicza w oryginalny styl w architekturze i zdobnictwie. Styl zakopiański został zaadaptowany przez kolejne pokolenia Podhalan, którzy nadal uznają go za własny; co więcej, do dziś stanowi wzorzec dla architektów i projektantów. W nowych realizacjach w Zakopanem można zaobserwować rozmaite formy budynków – twórcze interpretacje stylu, realizacje kontrowersyjne albo powierzchownie nawiązujące do tradycji. Długie trwanie idei Witkiewicza wpisuje się w kulturową kategorię „tradycji wynalezionej”, rozumianej procesualnie, podlegającej przekształceniom i reinterpretacji.

EN

The wooden architecture of Zakopane, which developed intensively at the close of the nineteenth century and in the first decade of the twentieth century, is a phenomenon that differs from those in other regions. It is a synthesis of traditional culture of the gorals of Podhale and motifs derived from historic stylistics, transformed by Stanisław Witkiewicz into an original style in architecture and decoration. The Zakopane Style was adapted by successive generations of the inhabitants of Podhale who still consider it as their own. Moreover, it is still a pattern and model for architects and designers. In new buildings in Zakopane one may observe various forms of buildings-creative interpretations of the style, controversial ones, or ones with superficial ties to tradition. The continued persistence of Witkiewicz’s ideas is inscribed into the cultural category of “invented tradition,” understood as processual and subject to transformations and reinterpretation.

13

Muzeum na wolnym powietrzu na terenie Parku Narodowego Great Smoky Mountains w USA. Kwestia autentyczności w ochronie krajobrazu kulturowo-przyrodniczego

Tomaszek Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 66

144--155

PL

Park Narodowy Great Smoky Mountains należy do najczęściej odwiedzanych obszarów leśnych w Stanach Zjednoczonych. Na jego terenie zachowała się największa kolekcja historycznych drewnianych budynków w konstrukcji zrębowej w południowo-wschodniej części tego kraju. Ich najatrakcyjniejsze skupisko, uważane za jedno z najważniejszych muzeów na wolnym powietrzu w Ameryce Północnej, znajduje się w Cades Cove – historycznej osadzie rolniczej, a jednocześnie najpiękniejszej dolinie parku. W artykule przedstawiono dzieje procesu ochrony dziedzictwa naturalnego i materialnego południowych Appalachów, w wyniku którego dokonano swoistej rekreacji krajobrazu przyrodniczego i kulturowego pasma Great Smoky Mountains. Krytycznej dyskusji poddano autentyczność historycznego miejsca oraz obiektu historycznej architektury w perspektywie interpretacji konserwatorskiej. Omówione zagadnienia zobrazowano przykładami zabytkowych budynków drewnianych, eksponowanych w formie muzeum na wolnym powietrzu.

EN

The Great Smoky Mountains National Park is one of the most visited forest areas in the United States. The largest collection of historic log buildings in the south-eastern part of this country has been preserved in the park. Their most attractive cluster, considered one of the most important open-air museums in North America, is located in Cades Cove-a historic agricultural settlement and the most beautiful valley in the park. This paper presents the intriguing history of the process of protecting the natural and material heritage of the southern Appalachians, which resulted in a kind of re-creation of the natural and cultural landscape of the Great Smoky Mountains. The issue of the authenticity of the historic site and the historical structure in the context of the conservation carried out as an interpretation aimed at extracting a desired narrative of the protected natural and cultural area, was also subjected to a critical examination. The presented issues are illustrated with specific examples of historic wooden buildings-the remains of the material heritage of the southern Appalachians which is exhibited in the form of an open-air museum.

14

Kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie: rekonserwacja XVIII-wiecznej polichromii ściennej odnowionej w latach 1948–1950 przez prof. Władysława Jarockiego. Zagadnienia etyczne, historyczne i konserwatorskie

Banasik-Petri Katarzyna, Tymcik Ewa, Petri Maria

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68

101--116

PL

Renowacja polichromii przez Władysława Jarockiego w kościele św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie to przykład autorskiej kreacji artystycznej, będącej dopełnieniem aklimatyzacji kościoła w nowej lokalizacji po przeniesieniu go z Zakrzowa. Artykuł porusza etyczne aspekty związane z rekonserwacją XVIII-wiecznej polichromii ściennej, ze względu na neokreację jako zabieg artystyczny towarzyszący działaniom artysty-restauratora. Przedstawione założenia konserwatorskie są wynikiem badań nad złożoną substancją zabytkową, której dzieje, związane z Zakrzowem, a następnie z Harendą, dopełniają postaci dwóch artystów z różnych epok. Przenikanie się dwóch dzieł, zróżnicowanych pod względem stylu, datowania oraz kontekstu miejsca, stało się osią wypracowania wymagającej koncepcji konserwatorskiej, uwzględniającej dualizm zabytkowej materii.

EN

The renovation of wall paintings in the Church of St. John the Apostle and Evangelist in Harenda by Władysław Jarocki is a case of an original artistic work that supplemented the acclimatization of the church to its new site. This paper discusses ethical aspects linked with the re-conservation of an eighteenth-century wall painting due to neo-creation as an artistic procedure, which accompanied the work of the restorer-artist. The conservation guidelines presented here result from analyses and studies of complex heritage substance, whose history, associated with Zakrzów and later Harenda, is enhanced by the personages of two artists who created its interior paintings in two different periods. The interweaving of the two works, different in style, date, and place-based context, became an axis for creating a particular conservation proposal that would consider the duality of the heritage substance.

15

Kaplica na cmentarzu z I wojny światowej na wzgórzu Pustki w Łużnej – odbudowa architektury drewnianej

Martyka Anna, Figurska-Dudek Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68

143--155

PL

Kaplica cmentarna zaprojektowana w Łużnej przez słowackiego architekta Dušana Jurkoviča była cennym w skali światowej zabytkiem architektury drewnianej. O jej znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego świadczą nie tylko unikalna forma i konstrukcja architektoniczna obiektu, ale również lokalizacja nieopodal szczytu wzgórza Pustki na cmentarzu nr 123, założonym w miejscu walk pozycyjnych toczonych podczas operacji gorlickiej w maju 1915 roku. Założenie przestrzenne cmentarza zostało wyróżnione Znakiem Dziedzictwa Europejskiego. Autorem ogólnej kompozycji przestrzennej oraz aranżacji nekropolii był rzeźbiarz Jan Szczepkowski. Po jego odwołaniu prace projektowe i realizacyjne kontynuował Jurkovič. W artykule przeanalizowano odbudowę drewnianej kaplicy, która spłonęła w 1985 roku, na tle syntetycznie zarysowanej historii cmentarza. Odbudowa polegała na odtworzeniu formy architektonicznej na podstawie oryginalnych rysunków architekta oraz dostępnej ikonografii. Kaplica- pomnik zrekonstruowana i górująca w krajobrazie pojawiła się w setną rocznicę bitwy gorlickiej jako upamiętnienie poległych oraz jako symbol przywracający ciągłość historii.

EN

The cemetery chapel designed in Łużna by Slovak architect Dušan Jurkovič was a monument of wooden architecture of world-class value. Its significance to cultural heritage was attested to by its unique form and architectural construction, as well as its siting near the summit of Pustki Hill, on the grounds of cemetery No. 123, located on the site of trench warfare conducted as a part of the Gorlice operation in May 1915. The spatial layout of the cemetery was recognized with the European Heritage Label. The author of the overall spatial composition and arrangement of the necropolis was sculptor Jan Szczepkowski. After his dismissal, design and construction work was continued by Jurkovič. This paper presents an analysis of the chapel’s reconstruction, as it burned down in 1985, against the background of a synthetically outlined history of the cemetery. The reconstruction entailed the recreation of the architectural form using the architect’s original drawings and available iconography. The chapel-monument, reconstructed and towering in the landscape, appeared at the site on the centennial anniversary of the Gorlice battle, in honor of the memory of the fallen and as a symbol that restores historical continuity.

16

Konserwacja kościoła pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie w ujęciu koncepcji „żywego dziedzictwa“

Banasik-Petri Katarzyna, Tymcik Ewa, Petri Maria

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

T. 17, nr 1

79--89

PL

Celem artykułu jest syntetyczne przedstawienie programu konserwacji kościoła pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie w Zakopanem w kontekście współczesnych tendencji konserwatorskich związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego. Artykuł ma na celu analizę zabytkowego kościoła ze szczególnym uwzględnieniem takich aspektów, jak jego historia, elementy formalno-konstrukcyjne, oraz proponowany program planowanej konserwacji, w myśl szeroko pojętej koncepcji „żywego dziedzictwa”. Metoda badawcza polegała na przeglądzie i analizie literatury tematu oraz na autorskich badaniach architektonicznych, w tym inwentaryzacyjnych pracach terenowych.

17

The exhibition "Village and Small Town" and the "Borderland Town" in Biłgoraj. Rescuing memory or falsifying the history of an image of a Polish traditional landscape

Tejszerska Anna

Architectus

|

2021

|

Nr 1 (65)

39--48

EN

The aim of the article is the presentation and critical assessment of a development called "The town on the trail of cultures" or "Borderland Town" currently created in Biłgoraj. The main subject of the research is a contemporary composition, which is a free interpretation of historical architecture, in many respects far from factual credibility, but aspiring to be a tourist and cultural destination. The idea of building these houses and commercial properties was to replicate the traditional wooden small-town architecture of the region. Alongside them, of great interest to tourists, are replicas or copies of historic public buildings and places of worship, characteristic of the ethnic diversity of the eastern areas of the First and Second Polish Republic. The emerging district was evaluated in the context of the role of architecture in building local and national identity and the danger, from an educational point of view, of falsifying history. The architectural form and urban layout of the project, as well as its ideational premises was analysed. Special attention was paid to the noble objectives that accompanied the creation of the complex, and their convergence with the intentions of the architects who a century ago shaped the forms of the Polish national style. At the same time, the negative consequences of creating a peculiar hybrid of a historicizing but still contemporary composition and a kind of open-air museum, which should be characterized by reliable compliance with the facts, were shown. This type of procedure has led to creating an illusion of an authentic historic settlement, its falsification and popularisation of a distorted image of an historic town. The work was based on in-situ studies as well as analyses of archival illustrations and textual material and research into the authentic, historical architecture of the region, which was to serve as a model for the designed complex.

PL

Celem artykułu jest prezentacja i wieloaspektowa, krytyczna ocena realizowanej obecnie w Biłgoraju inwestycji określanej mianem „miasteczka na szlaku kultur” bądź „miasteczka kresowego”. Przedmiotowe założenie to współczesna kompozycja stanowiąca wolną interpretację zabudowy historycznej, pod wieloma względami daleka od faktograficznej wiarygodności, a pretendująca do roli destynacji turystyczno-kulturowej. Mieszkaniowo-usługowe założenie, nawiązujące zewnętrzną formą do tradycyjnej drewnianej małomiasteczkowej architektury regionu, uzupełniane jest – stanowiącymi atrakcje turystyczne – replikami bądź kopiami historycznych obiektów użyteczności publicznej i kultu, charakterystycznych dla etnicznego bogactwa wschodnich obszarów I i II Rzeczypospolitej. Powstający kompleks oceniono zarówno w kontekście roli architektury w budowaniu tożsamości lokalnej i narodowej, jak i niebezpieczeństwa zafałszowania historii na płaszczyźnie edukacyjnej. Analizie poddano formę architektoniczną, układ urbanistyczny i ideowe przesłanki założenia. Zwrócono uwagę na szczytne cele towarzyszące powstaniu kompleksu i ich zbieżność z zamierzeniami architektów kształtujących przed stu laty formy polskiego stylu narodowego. Jednocześnie wykazano negatywne konsekwencje kształtowania swoistej hybrydy historyzującej, ale współczesnej kompozycji z rodzajem skansenu, który powinna cechować rzetelna zgodność z faktografią. Tego typu zabieg doprowadził do stworzenia iluzji autentycznej zabytkowej osady, falsyfikacji oraz popularyzacji zniekształconego obrazu historycznego miasta. Poza analizą in situ, w pracy wykorzystano archiwalny materiał ilustracyjny i tekstowy oraz wyniki badań autentycznej historycznej zabudowy regionu, która stanowić miała wzorzec projektowanego założenia.

18

Design priorities on the example of the modernization of Abram Gurewicz Health Resort in Otwock

Mycielski Krzysztof, Trzupek Tomasz

Architectus

|

2021

|

Nr 3 (67)

81--92

EN

The purpose of the paper is to present Abram Gurewicz Health Resort in Otwock as a non-typical but also unique example of the Nadświdrzańska architecture. The next aim is to reevaluate the concept of decoration as the constitutive factor of the Nadświdrzańska architecture, using Monestiroli's theories regarding ornament and decoration. A comparative analysis of the Gurewicz building against the background of other buildings of the Nadświdrzańska architecture shows that the discussed building is a specific version of a characteristic composition of forms. Another goal is to show the processes behind the reconstruction of the Health Resort in the context of the situation of that object in 2015 in order to finally carry out design priorities behind the modernization based on the preservation of three identities: function, form and material.

PL

Celem autorów artykułu jest przedstawienie Uzdrowiska Abrama Gurewicza w Otwocku jako nietypowego i unikatowego przykładu architektury nadświdrzańskiej. Kolejnym celem jest przewartościowanie koncepcji dekoracji jako konstytutywnego czynnika architektury nadświdrzańskiej przy wykorzystaniu teorii Monestirolego dotyczących ornamentu i dekoracji. Analiza budynku Gurewicza na tle innych budowli architektury nadświdrzańskiej pokazuje, że omawiany zabytek jest specyficzną wersją charakterystycznej kompozycji form. Autorzy artykułu ukazali także procesy przebudowy uzdrowiska w kontekście sytuacji tego obiektu w 2015 r. Przedstawione zostały priorytety projektowe modernizacji opartej na zachowaniu trzech tożsamości: funkcji, formy i materiału.

19

Translokacja budynku drewnianego jako interpretacja miejsca historycznego – studium przypadku chat o konstrukcji zrębowej zlokalizowanych w stanie Tennessee, USA

Tomaszek Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 64

131--143

PL

Zasadność translokacji budynku drewnianego pozostaje zagadnieniem szeroko dyskutowanym. Problem ten nabiera szczególnego wymiaru w przypadku translokacji przeprowadzonej w ramach procesu ochrony i interpretacji konserwatorskiej miejsca o szczególnym znaczeniu historycznym. W artykule poddano krytycznej dyskusji zagadnienie translokacji w ramach interpretacji architektoniczno-historycznej na przykładzie historycznych chat o konstrukcji zrębowej w stanie Tennessee w USA: McPeake Cabin w Parkers Crossroads Battlefield, William Manse George Cabin w Shiloh National Military Park, King Cabin w Cane Ridge, George Haynes Slave Cabin na Historycznej Farmie Tipton-Haynes, zrębowy „Dom z czasów dzieciństwa” Sama Davisa oraz zrębowe chaty niewolników na terenie historycznego obiektu „Sam Davis Home and Plantation”. Przedstawione studia przypadku stanowią przyczynek do analizy horyzontu autentyczności zarówno przeniesionych struktur, jak i miejsc historycznych, na których obszarze wtórnie zostały zlokalizowane.

EN

The legitimacy of the relocation of a wooden building remains a widely discussed issue. This problem takes on a special dimension in the case of relocation carried out as a part of the process of the protection and interpretation of a place with special historical meaning. This paper examines the issue of relocation as part of architectural and historical interpretation on the example of historic log cabins located in the state of Tennessee in the USA. These buildings are: the McPeake Cabin in Parkers Crossroads Battlefield, the William Manse George Cabin in Shiloh National Military Park, the King Cabin in the Cane Ridge community within the suburban township of Antioch, the George Haynes Slave Cabin at the Tipton-Haynes Historic Site, the Sam Davis Log Boyhood Home and Slave Cabins at the Sam Davis Home and Plantation Historic Site. The presented case studies contribute to the analysis of the horizon of authenticity of both the transferred architectural structures and the historical sites in which they were secondary located.

20

Kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej – analiza substancji zabytkowej. Wybrane zagadnienia

Budziakowski Mateusz, Piotrowska Natalia, Kłusek Marzena

Wiadomości Konserwatorskie

|

2020

|

Nr 62

136--147

PL

Artykuł dotyczy problematyki historii, konstrukcji, wyposażenia oraz datowania zabytkowego kościoła św. Leonarda w Lipnicy Murowanej. Kościół ten jest jedną z drewnianych świątyń Małopolski znajdujących się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Stopień i sam fakt zachowania obiektu, jego architektura i wyposażenie wyraźnie wskazują na międzynarodową rangę obiektu. Liczne polichromie, tryptyki oraz ornamentyka stropów podkreślają jego estetykę, dzięki czemu stanowi on jeden z ciekawszych zabytków w tym regionie. W artykule przedstawiono także wyniki badań przeprowadzonych metodą dendrochronologiczną, które pozwoliły na zweryfikowanie hipotezy dotyczącej pochodzenia i datowania jednego z elementów konstrukcyjnych w świątyni (tzw. słupa Światowida).

EN

This paper discusses the subject matter of the history, structure, furnishing and dating of the historic Church of St. Leonard in Lipnica Murowana. This church is one of the wooden temples of Lesser Poland that are inscribed on the UNESCO World Heritage Sites List. The degree and indeed the very fact of the building’s preservation, its architecture and furnishings clearly indicate its international rank. Numerous polychromes, triptychs and the ornamentation of its ceilings highlight its aesthetic, making it one of the more interesting historical sites in this region. The paper also presents the results of dendrochronological studies which allowed the authors to verify a hypothesis concerning the origin and dating of one of the church’s structural elements (the so-called „Column of Światowid”).