Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Tajemnice rękopisów. Autograf muzyczny Fryderyka Chopina a analiza zapisów atramentem

Wagner Barbara, Bulska Ewa, Długosz-Jasińska Diana, Kulig Magdalena, Tomaszewski Tadeusz

Analityka : nauka i praktyka

|

2022

|

nr 4

4--10

PL

Zastosowanie zaawansowanego aparatu matematycznego do opracowania dużego zbioru danych pomiarowych zaowocowało pozyskaniem nowych informacji, a tym samym umożliwiło odczytanie ukrytych informacji o składzie pierwiastkowym atramentów.

2

Percepcja różnych sposobów prezentacji danych na przykładzie stanu pierwiastkowego tybetańskiej przykrywki do czarki na herbatę

Święcicka Alicja, Sawicki Marek, Bulska Ewa, Wagner Barbara

Analityka : nauka i praktyka

|

2021

|

nr 3

42--48

PL

Przy okazji badania tego jednego obiektu zabytkowego wskazujemy, jak różne mogą być sposoby reakcji człowieka i w jaki sposób konstruować przekaz wizualny, aby był jak najbardziej intuicyjny dla szerokiego grona odbiorców.

3

Chemia i fizyka dla ochrony dziedzictwa kulturowego - konsorcjum E-RIHS.PL na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktur Badawczych

Wagner Barbara, Targowski Piotr

Analityka : nauka i praktyka

|

2020

|

nr 3

52--54

PL

E-RIHS.PL poprzez swoje Platformy badawcze oferuje zainteresowanie instytucjom kultury i nauki oraz firmom konserwatorskim spoza Konsorcjum dostęp do infrastruktury Konsorcjum. Dostęp do infrastruktury jest bezpłatny i odbywa się na podstawie wewnętrznego naboru projektów badawczych.

4

Rola ceramiki jako źródła archeologicznego w badaniach nad kulturą Majów

Gilewski M.

Szkło i Ceramika

|

2018

|

R. 69, nr 5

14--17

PL

Artykuł opisuje rolę zabytków ceramicznych w badaniach nad starożytną kulturą Majów. Zaprezentowano wybrane zagadnienia z literatury, które pokazują przykłady problemów związanych z charakterystyką takiego materiału, jak i zagrożenia płynące z masowego zjawiska wykopalisk rabunkowych w regionie. Ceramika Majów jest ważnym źródłem materiału ikonograficznego i epigraficznego, ale w połączeniu z badaniami archeologicznymi możliwe są zupełnie nowe jej interpretacje. Doniesienia literaturowe prezentują przydatność metod archeologicznych i prac terenowych w zrozumieniu takich zagadnień, jak datowanie ceramiki i kwestie oryginalnego pochodzenia tradycji ceramicznej.

EN

The article introduces the role of ceramic artifacts in the understanding of ancient Maya culture. The article reviews the state of research, presents selected key studies that exemplify specific issues related to the characteristics of such material, as well as shows how the phenomenon of looting ceramics influences on Maya culture studies. Maya ceramics are presented as an important source of iconographic and epigraphic materials. The importance of archaeological information is stressed, and it is presented how archaeology can co-operate with epigraphy to produce new knowledge. Other examples showcase how archaeological field work and methods are crucial for the correct understanding of ceramic chronology and the issues of provenance.

5

Chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas z badaniu nowożytnej ceramiki szkliwionej

Zdeb K., Sierakowski M.

Analityka : nauka i praktyka

|

2018

|

nr 3

58--62

PL

Chromatografia gazowa sprzężona ze spektrometrią mas pozwala na otrzymania informacji o zawartości ilościowej i jakościowej kwasów tłuszczowych znajdujących się w ścianach naczyń ceramicznych. Pozyskane w ten sposób dane umożliwiają przeprowadzenie analizy składu żywności, która była przygotowywana w badanych naczyniach.

6

The Analysis of Foundry Engineering of Copper Alloys Based on the Research of a Metallurgist Settlement in Szczepidło

Garbacz-Klempka A., Makarowicz P., Tokarski T.

Archives of Foundry Engineering

|

2017

|

Vol. 17, iss. 1

45--50

EN

The article presents chosen aspects of foundry engineering of the settlement dwellers, including the archaeometric characteristics and metal science analysis of the artefacts, as well as an attempted reconstruction of the production organization. Discovered in Szczepidło (Greater Poland), the foundry workshop is unique in Central European Bronze Age. This workshop foundry operated roughly XIV-XII Century BC. Its production is evidenced by the presence of markers of the whole production cycle: semi-finished and finished products, production waste, fragments of crucibles and casting ladles with traces of usage, and tools. On this basis the alloys and foundry technologies used have been described. The analysis of foundry technology of copper alloys in the settlement area was carried out by observing the surface and structure of the products, semi-finished artefacts and fragments of crucibles by applying optical microscopy (OM), confocal microscopy (CLSM) and X-ray radiography (RT). The investigations of compositions were made by means of the energy dispersive X-ray fluorescence spectroscopy (ED-XRF) and scanning electron microscopy (SEM) coupled with an energy dispersive X-ray analysis system (EDS).

7

Archeometria w naukach o Ziemi – wkład profesora dr hab. Janusza Skoczylasa. Recenzja

Probierz K., Jonczy I.

Przegląd Górniczy

|

2016

|

T. 72, nr 10

78--79

8

Badania historyczne szkieł przy użyciu metod jądrowych

Kunicki-Goldfinger J., Pańczyk E.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2016

|

z. 4

30--33

PL

Szkło historyczne jest materiałem bardzo trudnym do badania. Metody jądrowe stanowią obecnie większość spośród metod wykorzystywanych do badań historycznego szkła. Dotyczy to zarówno analizy składu chemicznego jak i badań nad strukturą szkła oraz morfologią jego powierzchni.

EN

It is very difficult to study historical glass. Nowadays, nuclear methods frequently constitute the basic tools in research of the material. This applies both to the analyses of chemical composition as well as to the studies of glass structure and glass surface morphology.

9

Analiza rozmieszczenia pierwiastków w badaniach archeometrycznych z zastosowaniem mikropróbkowania laserowego w spektrometrii mas z jonizacją w plazmie indukcyjnie sprzężonej

Kępa L., Then-Obłuska J., Otmianowska M., Wagner B.

Wiadomości Chemiczne

|

2015

|

[Z] 69, 9-10

719--733

EN

Laser Ablation Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry (LA-ICP-MS) is one of modern instrumental methods, which use in elemental analysis of cultural heritage objects has recently noticeably increased. The method requires almost no sample preparation and permits direct analysis of solid samples, availing only minute amount of the material. The micro-destructiveness of ablation processes remains usually within the scale acceptable for art historians, conservators, archaeologists and art curators, therefore the capability to perform multi-elemental, ultra trace and isotopic analysis can be fully used during studies of cultural heritage objects. The lack of appropriate matrix-matched certified reference materials and the fractionation effects, which may influence the final quantitative results to a different extent, are widely reported among the main limitations of LA-ICP-MS. Despite these constrains, LA-ICP-MS is a method that can be flexibly tuned to collect the desired elemental information about various cultural heritage objects. This paper focuses on advantages of using LA-ICP-MS in analysis of heterogeneous objects in respect of mapping of elemental distribution either during the onepoint or multi-line ablation executed directly from the surface of the investigated objects. The use of LA-ICP-MS allowed collection of chemical information availing reconstruction of distribution patterns, which reflected important structural characteristic of the small gilded decoration produced in mediaeval times (collection of Gallery of Medieval Art, the National Museum in Warsaw) and archaeological “metal-in-glass”/“sandwich” bead (Nubian collection, the Museum of Archaeology University of Stavanger, Norway). The mediaeval decoration was identified as the gilded (Ag+Au) copper object, which due to corrosion and re-painting has lost their original appearance. The bead was produced from two various types of glass and a metal foil (Ag+Au+Cu) between them. In both cases LA-ICP-MS was used successfully to determine the main elemental composition and to collect information about elemental distribution in the investigated artifact.

10

Ceramika pradziejowa ze stanowiska Skrzypkowo 13 – analiza porównawcza z zastosowaniem ASA, XRD i spektroskopii γ

Kowalski Ł., Adamczak K.

Materiały Ceramiczne

|

2015

|

T. 67, nr 2

191--200

PL

W artykule przedstawiono wyniki analizy porównawczej 50 fragmentów naczyń pradziejowych, pozyskanych ze stanowiska 13 w Skrzypkowie (ziemia dobrzyńska). Materiały przyporządkowano do kilku jednostek kulturowych epoki neolitu i wczesnego okresu epoki brązu, których pozycja chronologiczna na ziemi dobrzyńskiej mieści się w okresie 4200-1500 kal. p.Ch. Fragmenty naczyń przeprowadzono do postaci proszku ceramicznego i poddano oznaczeniom składu chemicznego, faz mineralnych i detekcji promieniowania γ, posługując się metodami atomowej spektrometrii absorpcyjnej (ASA), rentgenowskiej analizy dyfraktograficznej (XRD) i spektroskopii promieniowania γ. Dane pomiarowe poddano wielowymiarowym analizom statystycznym, w tym metodzie głównych składowych (PCA) i analizie dyskryminacyjnej (DA). W ten sposób prześledzono reguły asocjowania poszczególnych zbiorów z uwzględnieniem ich zróżnicowania na kultury archeologiczne i grupy technologiczne. Ustalono, że grupowanie analizowanych fragmentów przebiegało w przestrzeni zmiennych, które można korelować z minerałami mikowymi lub skaleniami, marglami, endogenicznymi związkami żelaza oraz minerałami ciemnymi. Uzyskane wyniki pozwoliły na postawienie kilku hipotez na temat zachowań wytwórczych pradziejowych garncarzy, m.in. powielania kanonów produkcji naczyń, cyrkulacji tzw. ekskluzywnych typów naczyń społeczności we wczesnej epoce brązu czy epizodycznego charakteru osadncitwa pradziejowego na stanowisku w Skrzypkowie, najbardziej czytelnego w przypadku grup subneolitycznych.

EN

This article presents the results of a comparative study performed on 50 prehistoric potsherds from the Skrzypkowo 13 site (Dobrzyń Land). All the materials were classified to the Neolithic and the early Bronze Age, that are dated on Dobrzyń Land in a period 4200-1500 cal. B.C. The potsherds were grinded and the chemical and phase composition of the resultant powder was identified by atomic absorption spectrometry (AAS) and X-ray diffraction (XRD), respectively. Moreover, the γ-ray detection of the resultant powder was performed using γ-ray spectroscopy. The data set was statistically elaborated using multidimensional analyses such as principal component analysis (PCA) and discriminant analysis (DA). It permits to follow association rules within individual sets, such as cultural units and technological groups. It has been found that the grouping of the analyzed fragments proceeded in the space of variables that can be correlated with mica minerals or feldspars, marls, endogenous iron compounds and dark minerals. The obtained results have permitted to put some hypotheses on the manufacturing behaviour of prehistoric potters concerning vessel production patterns, circulating of so called exclusive vessels of the Early Bronze Age societies or episodic nature of the prehistoric settlement activity on the Skrzypkowo site that was the most readable in a case of Subneolithic groups.

11

Identyfikacja naturalnych substancji barwiących obecnych w farbach malarskich pochodzenia historycznego

Otłowska O., Śliwka-Kaszyńska M., Kołodziejczyk A.

Analityka : nauka i praktyka

|

2015

|

nr 2

52--55

PL

Naturalne barwiniki organiczne są komponentami wielu obiektów dziedzictwa kulturowego. Identyfikacja substancji barwiących obecnych w farbach historycznych dostarcza istotnych informacji dla szerokiego grona specjalistów zajmujących się dziełami sztuki.

12

Analiza archeometryczna ceramiki pradziejowej z zastosowaniem SEM-EDX

Kowalski Ł.

Materiały Ceramiczne

|

2014

|

T. 66, nr 3

274--280

PL

Artykuł prezentuje wyniki analizy archeometrycznej przeprowadzonej na kolekcji 50 fragmentów naczyń z wczesnej epoki brązu. Fragmenty pozyskano z sześciu stanowisk archeologicznych położonych na ziemi chełmińskiej: Biały Bór, Grudziądz Mniszek, Małe Radowiska, Toruń Grębocin, Wałyczyk, Zieleń i jednego na ziemi dobrzyńskiej: Skrzypkowo. Wszystkie analizowane materiały należy łączyć ze społecznościami kultury iwieńskiej, których rozwój przypada na przełom III i II tys. p.Ch. Fragmenty naczyń przeprowadzono do postaci proszku ceramicznego i poddano oznaczeniom składu chemicznego metodą dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego (EDX) z zastosowaniem skaningowej mikroskopii elektronowej (SEM). Uzyskano spektrogramy matryc chemicznych, na których udało się określić ilościowo udział następujących pierwiastków: C, Na, Mg, Al, Si, P, K, Ca, Ti, Mn, Fe, Cu. Dane pomiarowe zostały poddane analizie archeometrycznej, polegającej m.in. na zastosowaniu metody dyskryminacyjnej. W ten sposób prześledzono reguły asocjowania poszczególnych zbiorów, z uwzględnieniem ich zróżnicowania na stanowiska archeologiczne (z których pozyskano badane fragmenty), grupy technologiczne (do których zaklasyfikowano poszczególne fragmenty) oraz dodatkowo w ramach jednego mikroregionu osadniczego. Wyniki analizy dyskryminacyjnej podały zmienne (zawartości pierwiastków), które najlepiej dyskryminowały zbiór analizowanych fragmentów pod względem ich pochodzenia i przynależności do poszczególnych grup technologicznych. Analiza średniej zawartości Al wskazuje, że utrzymywał się on na porównywalnym poziomie (11-13)% mas. (poza ceramiką ze stanowiska w Białym Borze, gdzie zarejestrowano podwyższony poziom jego zawartości - około 16% mas.). Na tej podstawie stwierdzono, że wytwórcy naczyń na poszczególnych osadach we wczesnej epoce brązu stosowali gliny plastyczne. Natomiast obniżona do (1-2)% mas. średnia zawartość P wskazuje, że nie praktykowano schudzania masy garncarskiej domieszkami pochodzenia roślinnego. Uzyskane wyniki pozwoliły sformułować wnioski na temat stosowania przez społeczności kultury iwieńskiej podobnych źródeł surowcowych, zwłaszcza w obrębie mikroregionu osadniczego Małe Radowiska-Wałyczyk-Zieleń. Ponadto, zaobserwowano tendencję utrzymywania pewnego kanonu technologicznego wytwarzania naczyń, obejmującego podział na ceramikę o charakterze "reprezentacyjnym" i "kuchennym”. Tendencja ta była trwale wpisana w reguły garncarskie i kultywowana niezależnie od miejsca zamieszkiwania i dostępności do złóż surowcowych.

EN

This article presents the results of an archaeometric analysis performed on a collection of 50 Early Bronze Age pottery sherds. The potsherds were obtained from six archaeological sites located on the Chełmno Land: Biały Bór, Grudziądz Mniszek, Małe Radowiska, Toruń Grębocin, Wałyczyk, Zieleń and one on the Dobrzyń Land: Skrzypkowo. All the materials analyzed in the article are connected with the Iwno Culture societies from the turn of the 3rd and 2nd millenium B.C. The potsherds were grinded, and the chemical composition of the resultant powder was identified by Energy-Dispersive X-ray Spectroscopy (EDX) combined with a scanning electron microscopy (SEM). Chemical matrix spectrograms were obtained. The spectrograms allowed performing quantitative determination of the following elements: C, Na, Mg, Al, Si, P, K, Ca, Ti, Mn, Fe, Cu. Data set was statistically elaborated using an archaeometric analysis, including i.a. the discriminant analysis. It permitts to follow an association rules within the individual sets, such as the site (from where the potsherds were excavated), technological groups (which the potsherds were classified into) and additionally within one settlement microregion. The results of the discriminant analysis indicated the variables (elements concentration) that best of all discriminate the set of the analyzed potsherds in terms of their provenance and their belonging to the technological groups. Analysis of mean values of the Al concentration indicates a level of 11-13 wt% (except of the pottery from Biały Bór site where the elevated concentration of Al – amounted to 16 wt% was registered). On this basis, it has been found that the vessels manufacturers from each the Early Bronze Age settlements used plastic clay sources. In contrast, low mean concentration of P (amounted to about 1-2 wt%) indicates that a practice of weakening the clay paste with floral additives did not take place. The obtained results permitted to draw conclusions on the use of similar clay sources by the communities of the Iwno Culture, especially within the settlement microregion Małe Radowiska-Wałyczyk-Zieleń. In addition, the presence of a tendency of cultivating some technological canon within vessels manufacturing, which included differentiation between “representative” and ”kitchen” pottery, was observed. This tendency had been permanently existing in the pottery manufacturing rules and it had been cultivated regardless of a place of habitation, and access to raw material sources.

13

Garbniki w obiektach zabytkowych, historycznych i dziełach sztuki : charakterystyka oraz proste metody ich wykrywania - wprowadzenie

Kozielec T.

Analityka : nauka i praktyka

|

2011

|

nr 1

65-73

PL

Substancje roślinne zawierające garbniki wykorzystywano w historii nie tylko do garbowania skór. Do barwienia tkanin używano wielką grupę barwników naturalnych - uzyskiwanych z różnych części roślin, między innymi z liści wielu gatunków roślin i kor drzew. Zdarza się, że podczas prowadzonych prac archeologicznych odnajduje się tkaniny, na których zachował się pierwotny kolor barwnika.

14

Chromatografia gazowa. Spektrometria mas w badaniach naczyń ceramicznych

Kałużna-Czaplińska J., Młodecka H.

Analityka : nauka i praktyka

|

2011

|

nr 2

30-32

PL

Materiały wykorzystywane w przeszłości są przedmiotem badań archeologów. Zawierają one informacje, na podstawie których można wywnioskować, jak wyglądało życie dawnych społeczności.

15

Wykorzystanie metod chromatograficznych w analizie spoiw białkowych

Witkowski B., Biesaga M., Gierczak T.

Analityka : nauka i praktyka

|

2010

|

nr 4

34-40

PL

Obrazy powstałe przed wiekami nadal zawierają wiele tajemnic. Wyniki analizy chemicznej pozwalają na zgromadzenie informacji niezbędnych w pracach konserwatorskich i restauracyjnych, a także pomocnych w ustalaniu historii zabytkowego obiektu. W laboratoriach chemicznych tajemnice procesu powstawania historycznych malowideł są odkrywane za pomocą najnowszych technik analizy instrumentalnej.

16

Szkło jako obiekt zainteresowania chemików analityków cz. 3. zastosowanie LA ICP MS w bezpośredniej analizie szklanych obiektów archeologicznych

Nowak A., Wagner B., Bulska E., Purowski T.

Analityka : nauka i praktyka

|

2010

|

nr 1

49-54

17

Naturalne apatyty : prosty model materiałów kostnych w analizie pierwiastkowej obiektów wykopaliskowych metodą LA IPC MS

Walaszek D., Wagner B., Bulska E., Halicz L.

Analityka : nauka i praktyka

|

2010

|

nr 1

44-48

18

Zastosowanie spektrometrii mas w analizie szczątków kostnych ze stanowiska archeologicznego Dudka na Mazurach

Gumiński W., Wagner B., Walaszek D., Bulska E.

Analityka : nauka i praktyka

|

2008

|

nr 2

29-35

19

Kronika

Więckowski M., Nowina-Konopka M., Ostrowski M.

Postępy Fizyki

|

2004

|

T. 55, z. 3

140-143

PL

Tytuły profesorskie. Stypendia FNP dla młodych naukowców. Doktorat honorowy Maianiego. Nagroda im. Henryka Niewodniczańskiego. Nagroda EPS za polimery. Dyrektor CERN-u o zacieśnianiu współpracy. Estonia chce bliższej współpracy z CERN-em. Polskie detektory w Kosmosie. Miony w archeometrii. Gdzie są niegdysiejsze śniegi. Pluton nadprzewodnikiem? Filantrop zakłada instytuty naukowe. Łódzki fizyk w prestiżowym komitecie.

20

Ceramika z zamku we Wleniu w świetle badań archeometrycznych

Michniewicz Jacek

Geologos

|

1998

|

Vol. 3

5--53

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań geochemicznych INAA, ICP oraz wyniki badań petrograficznych ceramiki pochodzącej ze stratygraficznie dobrze udokumentowanego archeologicznego „wykopu VI” na Zamku we Wleniu. Badania miały na celu określenie cech służących korelacji stratygraficznej z ceramiką innych odsłonięć na zamku oraz ustalenie miejsc jej produkcji. Badania poprzedzono szeregiem badań eksperymentalnych, które wykazały zasadność komplementarnego wykorzystania metod optycznych wraz z metodami geochemicznymi. Stwierdzono szczególną przydatność analiz pierwiastków śladowych, których zawartość pozostaje diagnostyczną, pomimo zawartych w surowcu polimineralnych domieszek schudzających. Zastosowanie matematycznej analizy skupień oraz metody składowych głównych umożliwia przeprowadzenie korelacji geochemicznej jedno- wiekowych i jednorodnych litologicznie skał ilastych w skali lokalnej. W przebadanych osadach ilastych Gór Kaczawskich rozkład koncentracji pierwiastków ziem rzadkich ma podobny przebieg i może być charakterystyczny dla tego obszaru, niezależnie od wieku ich depozycji. Połączenie wyników analiz chemicznych z wynikami analiz mikroskopowych umożliwiło zdefiniowanie co najmniej 4 grup ceramiki w obrębie badanego zbioru: grupę naczyń najmłodszych warstwy 3 wykopu VI, wykonaną z gliny chudej, wykazującej między innymi wysoką zawartość ołowiu; 2. grupę naczyń warstwy 13, wykonaną z surowca chudego, zawierającego dużą ilość kwarcowej frakcji pelitycznej i zwiększoną ilość ziaren bazaltu; 3. grupę naczyń warstw: 5-7-10, wykonaną z surowca tłustego; 4. grupę naczyń warstw: 5-7-10, wykonaną z surowca chudego. Każdą z wymienionych grup cechuje nieco inna dystrybucja pierwiastków śladowych, w tym pierwiastków ziem rzadkich, nawiązująca zarówno do poziomej stratygrafii wykopu VI, jak też do wyróżnionych petrograficznie odmian zastosowanego surowca. Badania wykazały, iż surowiec ilasty użyty do produkcji naczyń odkopanych na zamku we Wleniu pochodzi ze złóż miejscowych (prawdopodobnie okolic Bolesławca), związanych ze wspólnym obszarem alimentacji osadu na przedpolu Sudetów. Szkliwa koloru pomarańczowego, stosowane jako polewy naczyń warstwy 3 mają charakter ołowiowo-krzemionkowy.

EN

The Medieval and Renaissance pottery from Wleń castle (SW Poland) has been characterized by instrumental neutron activation and coupled plasma emission analyses. All pieces come from the archaeological „outcrop No VI” of detailed established stratigraphy. The investigations were preceded by a series of experiments. It was proved that the best results could be obtained where geochemical analyses are coupled with petrographical methods. The particular suitability of trace element analysis was confirmed. Concentration of trace elements remains diagnostic in spite of temper admixture. Application of principal components analysis, dendrite and cluster analysis enabled to obtain geochemical correlation among similar in age and lithology clays in the local area. In spite of some differences the REE distribution of clays from the Kaczawa Mountains and from its foreland is similar and could be diagnostic and age independent. The coupled application of chemical analyses with petrographic examinations allow to distinct four raw groups: 1) the youngest pottery from the 3 td layer of the outcrop No 6 made of very silty mild clay with particular high Pb content, 2) pottery from the 13 layer made of mild clay with increased basalt grain content. 3) pots from the 5, 7, 10 layers made of mild clay 4) pots from the 5, 7, 10 layers made of adobe clay. Clay raw material used for the pottery comes from the local resources situated at Bolesławiec area. Orange glazes on the pottery pieces from the third layer have lead-siliceous composition.