Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Metodyka oznaczania śladów materiałów wybuchowych oraz ich pochodnych w złożonych matrycach na przykładzie wykorzystania biowskaźnika akumulacji

Baran Piotr A., Mazur Izabela, Kasprzak Piotr, Modzelewski Damian, Tszydel Mariusz, Błońska Dagmara

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2023

|

R, 52, z. 164

43--65

PL

W XXI wieku, różne wydarzenia polityczne i społeczne powodują pojawianie się nowych zagrożeń związanych z produkcją, przechowywaniem i użyciem środków bojowych zawierających kruszące materiały wybuchowe. Zanieczyszczenia stanowią wyzwanie dla specjalistycznych laboratoriów, które zajmują się ich wykrywaniem i identyfikowaniem źródła pochodzenia. Niestety, tego typu zanieczyszczenia mają poważny wpływ na ludzkie zdrowie powodując m.in. poważne uszkodzenia układów i narządów człowieka, a także długotrwałe skutki zdrowotne, takie jak choroby nowotworowe i inne poważne zaburzenia zdrowia. Dlatego ważne jest, aby zwrócić uwagę na te zagrożenia i zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby zapobiegać ich pojawianiu się i zminimalizować ich szkodliwe skutki. W badaniach ekosystemów częstym problemem jest niskie stężenie badanej substancji, które jest poniżej limitu detekcji urządzenia. W takich przypadkach biowskaźniki kumulacji okazują się być bardzo pomocne. Biomarkery są doskonałym narzędziem do wykrywania zanieczyszczeń w wodzie płynącej i w glebie Dzięki nim można stwierdzić obecność określonych czynników chemicznych, a jednocześnie są one czułym wskaźnikiem reakcji ekosystemu na skażenie. W oparciu o chromatografię cieczową została opracowana uniwersalna metoda, która umożliwia analizę trotylu i jego pochodnych w wytypowanym przez nas biowskaźniku akumulacji - larwach chruścików z gatunku Hydropsyche angu-stipennis, Curtis 1834 oraz próbkach gleby, czy innych złożonych matrycach. Metoda chromatograficzna pozwala na ilościowe i jakościowe oznaczenie różnych pochodnych trotylu, takich jak 2,6-diamino-4-nitrotoluen, 2,4-dia-mino-6-nitroto-luen, 1,3,5-trinitrobenzen, trójnitrotoluen, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen i tetrylu w złożonej matrycy biologicznej. Dodatkowo prze-prowadzono badanie efektu kumulacji trotylu w tkance larw chruścików poddanych ekspozycji w rozworach testowych zwierających trotyl przez 1 do 24 godzin. Zauważono efekt wysycenia oraz zmierzono stężenie pochodnych trotylu. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie.

EN

Different political and social events of the 21th century have been bringing about the appearance of new threats connected with production, storing and using of combat assets containing the high explosive materials. The contaminations are challenging for specialised laboratories dealing with their detection and identification of sources of origin. Unfortunately, such contaminations have a serious influence into the human health causing for instance significant injuries of human systems and organs, and long term problems with the health such as cancer diseases and other serious health disturbances. Therefore, it is important to focus attention on these threats, and to do everything possible to prevent their appearance and minimise the harmful effects. A low concentration of tested agent, below the instrument detection threshold, is a frequent problem at investigations of ecosystems. In such cases biomarkers of cumulation prove to be very helpful. Biomarkers can be a perfect tool for detection of contaminations in the flowing water and in the ground. They can be used to establish the presence of specific chemical agents and at the same time they are a sensitive indicator of eco-system’s reaction to the contamination. A universal method was developed basing on the liquid chromatography for analysis of trotyl and its derivatives present in larvae of caddisflies from species of Hydropsyche angustipennis, Curtis 1834, and in the samples of soil, or in other complex matrixes. The chromatographic method can label quantitively and qualitatively different derivatives of trotyl, such as 2,6-diamino-4-nitrotoluene, 2,4-dia-mino-6-nitrotoluene, 1,3,5-trinitrobenzen, trinitrotoluene, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen, and tetryl in a complex biologic matrix. Additionally, an effect was investigated of trotyl cumulation within 1 to 24 hours in the tissue of cad-disfly larvae subjected to exposition of tested solutions contained trotyl. An effect of saturation was noticed and the concentration of trotyl derivatives was measured. Observed effects con-firmed the usefulness of chosen larvae as a bio-indicator of trotyl contamination accumulation in ecosystem.

2

Accumulation of assets in farms covered by the FADN farm accountancy system in Poland – the economic and eco-efficiency context

Grzelak Aleksander

Management

|

2019

|

Vol. 23, no. 2

281--294

EN

The primary objective of the article is to identify the accumulation processes in farms in Poland based on the economic size as well as the context of eco-efficiency (from the perspective of Environmental Sustainable Value). In addition, the importance of subsidies in generating accumulation was specified and the context of eco-efficiency was taken into account. Analysis of the environmental context was carried out with the use of the assessment of subsidies for public goods and return to cost ratio (RTC) based on the concept of Sustainable Value (SV). Cross-analysis has shown that with the transition to groups of farms with an increasing economic size, the situation was more favourable from the perspective of the accumulation rate and its level per 1 ha. Subsidies play a significant role in shaping accumulation. It was observed that the higher rate of accumulation associated with the transition to groups of farms with greater economic strength is accompanied by an increase in eco-efficiency through the prism of the RTC indicator. Larger (but not the largest) farms are more efficient in using the transformation of environmental inputs into production output, which does not mean that they exert an absolutely lower environmental pressure.

PL

Głównym celem artykułu jest rozpoznanie procesów akumulacji w gospodarstwach rolnych w Polsce ze względu na wielkość ekonomiczną jak również kontekst eko-efektywności (z perspektywy Environmental Sustainable Value). Do badania kontekstu środowiskowego wykorzystano ocenę dopłat za dobra publiczne oraz return to cost ratio (RTC), opierający się na koncepcji Sustainable Value (SV). Analiza przekrojowa wykazała, że wraz z przechodzeniem do grup gospodarstw o coraz większej wielkości ekonomicznej sytuacja była coraz korzystniejsza z perspektywy stopy akumulacji, jak i jej poziomu na 1 ha. Istotny udział w kształtowaniu akumulacji mają subsydia. Dostrzeżono, że wyższej stopie akumulacji związanej z przechodzeniem do grup gospodarstw rolnych o większej sile ekonomicznej, towarzyszy wzrost eko-efektywności przez pryzmat wskaźnika RTC. Gospodarstwa większe (ale nie największe) efektywniej wykorzystują transformację nakładów środowiskowych na efekty produkcyjne, co nie oznacza że wywierają absolutnie niższą presję środowiskową.

3

Accumulation of low-potential thermal energy

Malcho M., Lenhard R., Kadúchová K., Ďurčanský P.

Structure and Environment

|

2018

|

Vol. 10, no. 1

87--91

EN

The article presents interpretation of accumulation of thermal energy in a vertical borehole. It describes measuring device and final graph of measurement. It studies mainly the influence of water on storage capacity of the vertical borehole.

PL

Artykuł przedstawia zagadnienie magazynowania ciepła w pionowym odwiercie w gruncie. Przybliża on zastosowane urządzenia pomiarowe i schemat układu pomiarowego, a także analizuje wpływ wody na zdolności magazynowania ciepła w pionowym odwiercie.

4

Payments under the Common Agricultural Policy as a determinant of development of different types of agricultural holdings

Czyżewski A., Kryszak Ł.

Management

|

2016

|

Vol. 20, no. 2

441--455

EN

The main aim of this article was to investigate the influence of payments under the CAP on economic development of different types of farms. The main source of data was FADN database. A period of research covers the years of 2004-2013.The article referred to previous results of research in the field of payments and its role for the economic situation of agricultural holdings. Then the share of payments in agricultural income was examined as well as the use of subsidies on investments. The process of accumulation, both in real and theoretical approach, and influence of this phenomenon on change of economic size were also presented. In addition the paper analysed the changes in return on equity in order to show the changes in economic efficiency of farms. The analyses that were conducted showed a significant role of payments in the formation of incomes and accumulation. On the other hand payments may lead to decrease in efficiency. In long term there is a risk that dependence on payments in functioning of farm will be excessive.

PL

Głównym celem artykułu było zbadanie wpływu płatności w ramach WPR na rozwój różnych typów gospodarstw rolnych. Głównym źródłem danych była baza danych FADN. Zakres czasowy badań obejmował lata 2004-2013. W artykule przywołano dotychczasowe wyniki badań w zakresie roli płatności dla sytuacji ekonomicznej gospodarstw. Następnie poddano analizie udział płatności w kształtowaniu dochodów gospodarstw rolnych, jak też wykorzystanie płatności o charakterze inwestycyjnym. Zaprezentowane zostało też zjawisko akumulacji w ujęciu rzeczywistym i teoretycznym oraz wpływ tego procesu na wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstw. Dodatkowo przedstawiono zmiany w kształtowaniu się wskaźnika rentowności kapitałów własnych w celu zobrazowania zmian w efektywności ekonomicznej gospodarstw. Prowadzone analizy dowiodły istotnej roli płatności w kształtowaniu dochodów i procesów akumulacji. Z drugiej strony płatności mogą przyczyniać się do spadku efektowności, a w dłuższym okresie istnieje ryzyko nadmiernego uzależnienia funkcjonowania gospodarstw od otrzymywania dopłat.

5

Akumulacja metali ciężkich w organizmach ryb, efekt toksyczności

Szymonik A., Lach J.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 4 (42)

66--72

PL

Wraz z rozwojem przemysłu wzrasta skażenie środowiska metalami ciężkimi. Metale ciężkie, obecne w środowisku wodnym, mogą ulegać akumulacji w osadach dennych oraz przenikać do organizmów wodnych: ryb, planktonu, bentosu. Obecność metali ciężkich, takich jak: cynk (Zn), miedź (Cu), ołów (Pb), kadm (Cd) i rtęć (lig) stwierdzono w mięsie i narządach wewnętrznych ryb najczęściej spożywanych przez Polaków, takich jak: karp, pstrąg, dorsz, śledź, makrela. Metale ciężkie w znacznie większym stopniu akumulują się w narządach bardziej ukrwionych - skrzelach i wątrobie w porównaniu do tkanki mięśniowej. W wątrobie w wyższym stężeniu niż w mięsie występuje miedź, cynk, kadm, a w tkance mięśniowej przeważa rtęć. Na akumulację metali ciężkich ma wpływ rozmiar ryb, wiek i sposób odżywiania się. Znacznie wyższe stężenie metali ciężkich stwierdzono w organizmach ryb mięsożernych i żywiących się organizmami bytującymi na dnie. Spożywanie skażonego mięsa może nieść zagrożenie dla zdrowia ludzkiego.

EN

With the development of industry increases pollution of the aquatic environment with heavy metals Heavy metals in the aquatic ecosystems can accumulate in sediments and penetrate to aquatic organisms, like fishes, plankton, benthos. The presence of heavy metals such as zinc (Zn). copper (Cu). lead (Pb). cadmium (Cd) and mercury (Hg) has been found in meal and internal organs of fishes, like carp, trout, cod, herring, mackerel - most popular species consumed by Poles. Heavy metals are more accumulated in perfuse organs like gills and liver. The higher concentrations of cooper, zinc, cadmium and mercury are in the fish liver than muscle. Accumulation of heavy metals in fish tissue's and internal organs depends on: size. age and food. Higher concentrations of heavy metals were found in carnivorous fishes and fishes fed on organisms living on the bottom. Eating contaminated meat may carry a risk to human health.

6

Określenie wpływu jakości danych wejściowych na poziom niezbilansowania gazowego układu przesyłowego

Osiadacz A. J., Podworski P.

Rynek Energii

|

2014

|

Nr 4

43--51

PL

Artykuł definiuje podstawowe pojęcia i formułuje zależności związane z określaniem niezbilansowania układu przesyłowego, stanowiącego część systemu transportu gazu. Autorzy podjęli próbę oszacowania wpływu jakości danych wejściowych na ostateczną dokładność jego bilansowania. Tak sformułowany problem pozwala na powiązanie kosztów działań modernizacyjnych polepszających jakość danych wejściowych z oszacowaniem potencjalnych korzyści dla eksploatującego z tytułu dokonanych zmian. Szacowanie zmian poziomu niepewności bilansowania gazowego układu przesyłowego w zależności od zmian jakości danych wejściowych pozwala zatem na precyzyjne wybranie zakresu działań modernizacyjnych. Dzięki takiemu podejściu użytkownik systemu zamiast konieczności podejmowania arbitralnych decyzji o wymianie urządzeń na dokładniejsze, zyskuje funkcjonalne narzędzie, które daje mu jednoznaczną informację, czy taka inwestycja przyniesie poprawę jakości danych wejściowych na tyle dużą, że ma ona uzasadnienie ekonomiczne.

EN

The article defines basic concepts and formulates the dependence for determining the gas transmission system imbalance. The authors have attempted to estimate the impact of the quality of data input on the final accuracy of balancing the gas transmission system. In this way formulated problem allows to link the cost of improving the quality of modernization efforts of input data with the estimate of the potential benefits arising from the operator changes. Estimating changes in the level of uncertainty balancing gas transmission system depending on the quality changes in the input data therefore provides a precise range modernization efforts. With this approach, the system user instead of having to make arbitrary decisions about replacing devices for accurate, functional gains a tool that gives them clear information whether such an investment will improve the quality of input data so large that it is economically justified.

7

Effect of soil pollution with heavy metal mixtures on iron content in broad bean (Vicia faba L.)

Gospodarek J., Nadgórska-Socha A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2014

|

Vol. 21, nr 4

461--469

EN

The investigations were conducted to determine the effect of soil contamination with mixtures of: lead, copper and cadmium with zinc and nickel on two levels of pollution (acc. to II and III pollution class in IUNG classification) on iron concentrations in broad bean plants. Broad bean, White Windsor c.v. was cultivated in a control soil with natural heavy metal concentrations (Control and Control + NPK) and in the soil contaminated with the mixtures of heavy metals (Ni + Zn, Ni + Cd, Ni + Pb, Ni + Cu, Zn + Cd, Zn + Pb, Zn + Cu) applied in two doses, or with single heavy metals (Cd, Cu, Ni, Zn and Pb) used in a higher dose. Soil contamination with mixtures of Cu and Pb with Zn or Ni and Zn with Ni on the level matching III pollution level in IUNG classification, as well as pollution with mixtures of Cu with Ni and Pb with Zn on the level corresponding to II level of pollution leads to a significant increase in iron concentrations in broad bean shoots but causes its decrease in roots. A decline in Fe content in broad bean roots was observed also under conditions of soil contaminated with mixtures of Ni with Zn, Ni with Pb and Zn with Cu on a lower level of pollution. Cd presence in the mixtures with Ni or Zn, both in a higher and lower dose of the metals leads to alleviating the differences in Fe concentrations in broad bean shoots (and with the lower dose also in roots) in comparison with the control plants.

PL

Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich: ołowiu, miedzi i kadmu z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia (wg II i III klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG) na zawartość żelaza w roślinach bobu. Bób odmiany Windsor Biały był uprawiany w glebie o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola i Kontrola + NPK) oraz w glebie skażonej mieszaninami metali ciężkich (Ni + Zn, Ni + Cd, Ni + Pb, Ni + Cu, Zn + Cd, Zn + Pb, Zn + Cu) zastosowanymi w dwóch dawkach lub pojedynczymi metalami ciężkimi (Cd, Cu, Ni, Zn i Pb) zastosowanymi w wyższej dawce. Skażenie gleby mieszaninami Cu i Pb z Zn lub z Ni oraz Zn z Ni na poziomie odpowiadającym III stopniowi zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG, a także Cu z Ni i Pb z Zn na poziomie odpowiadającym II stopniowi zanieczyszczenia prowadzi do istotnego wzrostu zawartości żelaza w pędach bobu, natomiast powoduje obniżenie jego poziomu w korzeniach. Spadek zawartości Fe w korzeniach bobu stwierdzono także w warunkach gleby skażonej mieszaninami Ni z Zn, Ni z Pb i Zn z Cu na niższym poziomie zanieczyszczenia. Obecność Cd w mieszaninach z Ni lub z Zn, zarówno przy wyższej, jak i niższej dawce metali prowadzi do zniwelowania różnic w zawartości Fe w pędach bobu (a przy niższej dawce także w korzeniach) w porównaniu do roślin kontrolnych.

8

Magnetic-mechanical accumulator of kinetic energy

Valtera J., Beran J.

Autex Research Journal

|

2014

|

Vol. 14, no. 1

1--6

EN

The paper focuses on the process of non-contacting kinetic energy accumulation at the dead-end positions of a reciprocating rectilinear motion with a variable stroke. It describes the development of a magnetic-mechanical accumulator that absorbs energy while the moving part is decelerating towards the dead-end position and releases the energy back to the system while it is accelerating from the dead-end position. At the same time, it enables stroke modification of a certain level with a minimal impact on the maximum force of the accumulator. With respect to the magneto-static analysis of components, the preload of the mechanical element has been set accordingly. The dynamic analysis of the system has been carried out and the prototype produced and tested on the testing rig.

9

Separation of time scales in the HCA model for sand

Niemunis A., Wichtman T.

Acta Geophysica

|

2014

|

Vol. 62, no. 5

1127--1145

EN

Separation of time scales is used in a high cycle accumulation (HCA)model for sand. An important difficulty of the model is the limited applicability of the Miner’s rule to multiaxial cyclic loadings applied simultaneously or in a combination with monotonic loading. Another problem is the lack of simplified objective HCA formulas for geotechnical settlement problems. Possible solutions of these problems are discussed.

10

Struktura koryta Potoku Huncowskiego w słowackich Tatrach Wysokich

Szymczuk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 2

133-145

PL

W pracy scharakteryzowano strukturę koryta Potoku Huncowskiego w słowackich Tatrach Wysokich. Bazując na klasyfikacji Buffingtona i Montgomery’ego oraz zmianach spadku koryta, ciek podzielono na szesnaście odcinków. Następnie, wykorzystując metodę kartowania koryt rzek górskich wg instrukcji zaproponowanej przez Kamykowską i in., dokonano pomiaru erozyjnych i akumulacyjnych mezoform występujących w korycie. Na podstawie ich rozkładu przestrzennego wnioskowano o dominującym procesie i przypisano typ koryta: erozyjny, tranzytowy, tranzytowo-akumulacyjny. W celu przedstawienia szczegółowej charakterystyki struktury koryta pod względem wielkości form, litologii i spadku koryta wprowadzono podtypy. Stwierdzono, że struktura koryta Potoku Huncowskiego jest uwarunkowana litologią i spadkiem koryta. Podjęto próbę oceny stabilności koryta. Na podstawie zebranych danych stwierdzono, że koryto jest stabilne i Potok Huncowski nie zagraża działalności człowieka.

EN

The study presents characteristics of the Huncowski Stream channel structure in the Slovak High Tatra Mountains. Considering the arrangement of river bed forms the channel was divided into three types: erosive, transitional and transitional-accumulative. Subtypes that characterize channel with respect to the size of bed forms, lithology and channel slope were also distinguished. Factors affecting the structure of the Huncowski Stream channel are lithology and channel slope. Lithology determines the occurrence of bed forms and channel slope determines the frequency and size of bed forms. The Huncowski Stream was found to have a stable channel and to be not dangerous for human activity.

11

Effect of soil contamination with heavy metal mixtures on iron content in broad bean (Vicia faba L.) pods and seeds

Gospodarek J., Nadgórska-Socha A.

Proceedings of ECOpole

|

2013

|

Vol. 7, No. 2

485--490

EN

The investigations were conducted to determine the effect of soil contamination with mixtures of: lead, copper and cadmium with zinc and nickel on two levels of pollution (acc. to II and III pollution class in IUNG classification) on iron concentrations in broad bean pods and seeds. Broad bean, White Windsor c.v. was cultivated in a control soil with natural heavy metal concentrations (Control and Control+NPK) and in the soil contaminated with the mixtures of heavy metals (Ni+Zn, Ni+Cd, Ni+Pb, Ni+Cu, Zn+Cd, Zn+Pb, Zn+Cu) applied in two doses, or with single heavy metals (Cd, Cu, Ni, Zn and Pb) used in a higher dose. Most of the analyzed heavy metal mixtures did not affect significantly iron concentrations in broad bean pods. Soil contamination with cadmium according to the dose established on the III pollution level acc. to IUNG classification and with a mixture of Ni with Cu and Zn with Cd acc. to the dose corresponding to II level of pollution in IUNG classification led to a decrease in iron concentrations in broad bean seeds.

PL

Celem pracy było określenie wpływu skażenia gleby mieszaninami metali ciężkich: ołowiu, miedzi i kadmu z cynkiem i niklem na dwóch poziomach zanieczyszczenia (wg II i III klasy zanieczyszczenia zgodnie z klasyfikacją IUNG) na zawartość żelaza w strąkach i nasionach bobu. Bób odmiany Windsor Biały był uprawiany w glebie o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola i Kontrola+NPK) oraz w glebie skażonej mieszaninami metali ciężkich (Ni+Zn, Ni+Cd, Ni+Pb, Ni+Cu, Zn+Cd, Zn+Pb, Zn+Cu), zastosowanymi w dwóch dawkach, lub pojedynczymi metalami ciężkimi (Cd, Cu, Ni, Zn i Pb) zastosowanymi w wyższej dawce. Większość z badanych mieszanin metali ciężkich nie wpłynęła istotnie na zawartość żelaza w strąkach bobu. Skażenie gleby kadmem wg dawki ustalonej na poziomie III stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG oraz mieszaniną Ni z Cu i Zn z Cd wg dawki ustalonej na poziomie II stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG prowadzi do obniżenia zawartości żelaza w nasionach bobu.

12

Akumulacja energii w transporcie szynowym

Krawczyk G.

Logistyka

|

2012

|

nr 3

PL

W artykule przedstawiono zastosowanie wybranych typów zasobników (koła zamachowe, baterie elektrochemiczne i superkondensatory) w transporcie szynowym. Uwzględniono zarówno zastosowania mobilne (zasobniki energii elektrycznej usytuowane na dachu pojazdu lub w jego wnętrzu), jak i stacjonarne (urządzenia magazynujące energię elektryczną umieszczone w podstacji trakcyjnej lub w jej pobliżu).

EN

In the paper selected types of energy storage devices (flywheel, electrochemical battery and supercapacitors) used in railway transport have been presented. Functioning solutions of both mobile (on the roof or inside the railway vehicles) and stationary applications (energy storage devices is situated in a traction substation or in the vicinity of this substation) have been described.

13

Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na współczesne kształtowanie rzeźby koryt rzek ziemi kłodzkiej

Witek M.

Landform Analysis

|

2012

|

Vol. 19

91-102

PL

Działalność człowieka w zlewniach rzek ziemi kłodzkiej sięga okresu średniowiecza. Pierwsze obiekty hydrotechniczne w korytach związane były z podstawowymi potrzebami ludzkimi, np. komunikacją (przeprawy), poborem wody na codzienny użytek (lokalne spiętrzenia), rozwijającą się działalnością gospodarczą (młyny, huty szkła). Każda ingerencja w naturalny system koryta pozostawiała w nim zmiany, których efekty są często obserwowane do czasów obecnych. Rzeki nie są już wykorzystywane do celów gospodarczych, a spośród obiektów hydrotechnicznych najliczniej występują te, które są związane z infrastrukturą komunikacyjną, oraz pełniące funkcje przeciwpowodziowe i przeciwerozyjne. Mimo intensywnej działalności w dolinach rzek ziemi kłodzkiej, wprowadzane przez człowieka zmiany oraz wznoszone konstrukcje hydrotechniczne nie wywołują znaczących przekształceń w morfologii dolin i funkcjonowaniu koryt. Obserwacje terenowe wykazały, że rodzaj, natężenie i rozmieszczenie procesów rzeźbotwórczych i tworzących się form zależą głównie od czynników naturalnych. Na całej długości koryt obserwuje się proces erozyjnego podcinania brzegów oraz akumulacji odsypów korytowych bez względu na obecność sztucznej zabudowy, za to w miejscach predysponowanych morfologią doliny i spadkami koryta. Niektóre obiekty hydrotechniczne (np. stopnie, jazy, bystrza o zwiększonej szorstkości) intensyfikują działające procesy morfologiczne i wpływają na tworzenie się form korytowych, głównie łach żwirowych. Oddziaływanie tych konstrukcji na morfologię koryta jest w większości lokalne i obserwowane w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu. Odmienny wpływ na system koryta ma zabudowa systematyczna (ubezpieczenia brzegowe), której oddziaływanie może być obserwowane na całej długości cieku, w szczególności w miejscach kontaktu obudowanych fragmentów koryta z naturalnym odcinkiem brzegu.

EN

Human activity in the drainages of Kłodzo County has taken place since middle ages. The first hydraulic engineering constructions were connected with basic human needs, for example communications (passages), living purposes, agricultural activity (water mills, glass-works). Each human activity in river's channel has changed natural river system, what can be seen today. At present, rivers are not been used for living, industrial or forming purposes. The most popular hydraulic engineering constructions are bridges, other communication infrastructure and constructions connected with flood and erosion control functions (retaining walls). In spite of intensive human activity in these river valleys, transformations made by humans and hydraulic engineering constructions have not caused serious changes in river channels’ morphology or in their functions. The local research has shown that the type, intensity and location of fluvial processes and forms are connected with natural elements. Lateral erosion and generation of accumulation morphology form are seen in whole channels regardless of hydraulic engineering constructions. Some of them could increase processes and forms generation, what is seen mainly in places where natural waterside adjoins with retaining walls and at bridges. The influence of most hydraulic engineering constructions is only local and has no impact for functions of whole river systems.

14

Ecosystem services as part of the gross domestic product account

Famielec J.

Ekonomia i Środowisko

|

2012

|

nr 2

39--52

PL

Celem opracowania jest próba zdefiniowania świadczeń ekosystemów i ich właściwości, wskazanie możliwości oraz warunków uwzględniania ich w wartości produkcji globalnej, w zużyciu pośrednim, w konsumpcji i inwestycjach, jako elementach rachunku PKB. Autorka jest przekonana, że taka integracja kategorii świadczeń ekosystemów i wartości wytworzonych w społeczeństwie w ciągu roku jest niezbędna. Analiza teoretyczna postawionego zadania wskazuje jednak na liczne ograniczenia i brak podstaw takiego rozwiązania, a nawet na podważenie zasadności stawiania takiego celu badawczego. Zarówno rozwijanie postawionej tezy, jak i jej podważenie wymaga dalszych analiz teoretycznych.

EN

This paper attempts to define ecosystem benefits and their properties and tries to point out the possibility and conditioning of incorporating them in the global production scheme. This pertains to indirect utilization, consumption and investments, which are treated as individual components of the GDP account. The author is convinced that such integration of ecosystem benefit categories as well as values that have been generated during one year within the community is essential. Theoretical analysis of tasks posed indicates numerous constraints, lack of principles of such a solution, and in extreme cases attempt to undermine this particular issue. It should be noted that thesis presented herein and its possible invalidation requires further theoretical analyses. This paper indicates both the scope and topics that are discussed.

15

Akumulacja oraz mobilność fosforu i siarki w kukurydzy uprawianej na kiszonkę w zależności od dawki obornika i azotu

Siwik-Ziomek A., Lemanowicz J.

Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering

|

2011

|

Vol. 56, nr 1

124-129

PL

Celem badań była ocena zawartości fosforu ogółem, oraz siarki ogółem jak i mobilności tych pierwiastków w części nadziemnej i podziemnej kukurydzy (Zea mays L.) uprawianej na kiszonką nawożonej obornikiem i azotem. Kukurydzą do analiz chemicznych pobrano z wieloletniego, statycznego doświadczenia polowego założonego na terenie Rolniczego Zakładu Doświadczalnego w Grabowie nad Wisłą. Pierwszym czynnikiem doświadczalnym było nawożenie obornikiem w dawkach: 0, 20, 40, 60 i 80 t-ha-1, natomiast drugim - nawożenie saletrą amonową w dawkach: 0, 45, 90 i 135 kg N-ha-1. Stwierdzono, że zawartość fosforu ogółem jak i siarki ogółem w istotny sposób zależała od zastosowanego w doświadczeniu nawożenia obornikiem i azotem. Największą akumulację fosforu ogółem w zarówno w części nadziemnej, jak i podziemnej stwierdzono w kukurydzy zebranej z obiektów nawożonych obornikiem w dawce 60 t-ha-1 i azotem w dawce 45 kg-ha-1. Pobranie siarki przez kukurydzę było największe na obiektach nawożonych obornikiem w dawce 60 t-ha-1.

EN

The aim of the research was to assess the content of total phosphorus and total sulphur as well as to evaluate the mobility of these elements in the above-ground and underground parts of maize cultivated for silage and fertilized with farmyard manure and nitrogen. The samples of maize were collected from long-term, static field experiment founded at Agriculture Experiment Station at Grobowo on the Vistula. The first experimental factor was farmyard manure fertilization applied at following rates: 0, 20, 40, 60 and 80 t ha-1, while the second was ammonium nitrate applied at the rates: 0, 45, 90 and 135 kg N ha-1. It was found that both total phosphorus and total sulphur contents significantly depended on applied farmyard manure and nitrogen fertilization. The highest total phosphorus accumulation was noted both in above-ground and underground parts of maize taken from objects fertilized with FYM at the rate 45 kg N ha-1. The highest total sulphur uptake of maize was observed from objects fertilized by manure at the rate of 60 t-ha-1.

16

Occurrence of heavy metals in aquatic macrophytes colonising small aquatic ecosystems

Świerk D., Szpakowska B.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

369-378

EN

Concentration of heavy metals in plant tissues results from the total level of contamination of the ecosystem and the degree of development of a species, ecological form and phenophase. Some aquatic plants have a particularly great capacity to accumulate heavy metals and may be classified as hyperaccumulators. The studies of accumulation intensity of heavy metals by macrophytes in five water reservoirs situated in the General Dezydery Chlapowski Landscape Park indicated great variability of Al, Cu, Pb and Zn in both underground and aboveground plant organs. Most plants accumulated elements in surface layers of the rhizomes, mainly in the epidermis and in the cortex mesophyll. The greatest amounts of the analysed elements were found in rhizomes of Oenanthe aquatica (L.).

PL

Koncentracja metali ciężkich w tkankach roślin jest wypadkową ogólnego poziomu zanieczyszczenia ekosystemu i stopnia rozwoju gatunku, formy ekologicznej oraz fazy fenologicznej. Niektóre rośliny wodne mają dużą zdolność do gromadzenia metali ciężkich, pełniąc funkcję hiperakumulatorów. Badania nad intensywnością akumulacji metali ciężkich przez makrofity, zasiedlające pięć zbiorników wodnych na terenie Parku Krajobrazowego im. gen. Dezyderego Chłapowskiego, wykazały duże zróżnicowanie stężeń Al, Cu, Pb i Zn w częściach nadziemnych i podziemnych roślin. Większość roślin gromadziła pierwiastki w wierzchnich warstwach kłącza, głównie skórki, oraz w miękiszu kory pierwotnej. Największe ilości analizowanych pierwiastków stwierdzono w kłączu Oenanthe aquatica (L.).

17

Nanoparticle number from biodiesel blends combustion in a common rail fuel injection system diesel engine equipped with exhaust gas recirculation

Harland J.

Silniki Spalinowe

|

2009

|

R. 48, nr 3

28-36

EN

The paper presents characterisations of nanoparticle number in exhaust gases from biodiesel blends (B30, 30% of RME by volume with ultra low sulphur diesel fuel, ULSD) combustion in a V6 diesel engine equipped with a common rail fuel injection system. The engine was operated on three steady-state test points extracted from the New European Driving Cycle without engine hardware or the engine management system (EMS) modification. A fast differential mobility spectrometer was used to determine particle number size distribution based on electrical mobility equivalent diameter. The distribution was dependent on the engine operating condition and the rate of exhaust gas recirculation (EGR). The particle size in the nucleation mode from B30 combustion with and without EGR is smaller than that of ULSD while giving higher number concentration for all engine operating conditions tested. However, in the accumulation mode with and without EGR, the smaller sizes and the lower total numbers from B30 combustion were observed. For both fuels, EGR shows insignificant changes to the primary particle size but noticeable increase in particle size and number in the accumulation mode. In overall, compared to the ULSD case, the B30 combustion reduced particle size and lowered total particle number in exhaust gas emitted from the engine with EGR.

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę ilościową nanocząstek w gazach spalinowych ze spalania mieszanek z biodieslem (B30, mieszanka 30% obj. estru metylowego oleju rzepakowego RME z ultraniskosiarkowym olejem napędowym ULSD) w silniku z zapłonem samoczynnym V6 wyposażonym w układ wtryskowy z ciśnieniowym kolektorem paliwa common rail. Badania przeprowadzono w trzech ustalonych stanach obciążenia, wyjętych z Nowego Cyklu Europejskiego, bez modyfikacji systemu silnika oraz układu sterowania silnikiem EMS. Szybki różnicowy spektrometr mobilności DMS zastosowano do określenia rozkładu ilościowego cząsteczek, opartego na równoważnej średnicy mobilności elektrycznej. Rozkład okazał się zależny od stanu operacyjnego silnika i stopnia recyrkulacji spalin EGR. Wymiary cząstek w zakresie nukleacyjnym przy spalaniu paliwa B30 z udziałem i bez udziału EGR są mniejsze niż przy spalaniu ULSD, natomiast ich koncentracja ilościowa jest większa we wszystkich badanych stanach operacyjnych silnika. Natomiast w zakresie akumulacyjnym zaobserwowano mniejsze wymiary i mniejszą całkowitą liczbe cząstek przy spalaniu B30, zarówno z udziałem, jak i bez udziału recyrkulacji spalin EGR. Dla obydwu paliw zastosowanie EGR powoduje nieznaczne zmiany w wymiarach cząstek pierwotnych, lecz znaczący wzrost wymiarów i liczby cząstek w zakresie akumulacyjnym. Ogólnie biorąc, w porównaniu ze spalaniem ULSD spalanie mieszanki B30 spowodowało zmniejszenie wymiarów cząstek i obniżenie całkowitej ich ilości w gazach spalinowych z silnika pracującego z udziałem recyrkulacji spalin EGR.

18

Udoskonalone sposoby akumulacji i rozdziału ciepła w instalacjach grzewczych

Naskręt L.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2009

|

Tom 11

555-570

PL

Oszczędność energii cieplnej jest istotnym elementem strategii współczesnego budownictwa. Poszukiwanie coraz sprawniejszych i bardziej wydajnych układów cieplnych do zastosowania w budynkach o różnym przeznaczeniu, stymuluje ciągły rozwój branży ciepłowniczej. Jednym z najbardziej skutecznych kierunków opracowań naukowo-technicznych jest doskonalenie sposobów akumulacji i rozdziału ciepła [1, 5, 6]. Zagadnienie to szczególnie komplikuje się w przypadku kojarzenia zróżnicowanych, pod względem temperatury i mocy, obiegów dostarczających energię i obiegów odbiorczych w ramach jednego, zespolonego układu cieplnego[4]. Niezgodności i różnice w pracy tych obiegów kreują zjawiska, które można sklasyfikować w następujący sposób: . brak równowagi hydraulicznej i ostre sprzeczności współpracujących ze sobą obiegów; ujawnione podczas eksploatacji przewymiarowanie lub niedowymiarowanie źródła ciepła; zwiększoną częstotliwość tzw. "taktowania" (włączenia-wyłączenia, zmiany stopni mocy), kotła lub węzła cieplnego, a także poszczególnych siłowników urządzeń automatyki, skutkiem czego staje się obniżona sprawność układu, a w przypadku kotła również zwiększenie emisji substancji szkodliwych; ograniczoną zdolność wykorzystania i regulacji nadmiaru ciepła (np. kocioł na paliwo stałe; kominek); brak możliwości kojarzenia energii z różnych źródeł, o różnym potencjale energetycznym i przeznaczeniu jej do realizacji procesów grzewczych lub technologicznych założonych w obiekcie; niewykorzystanie energii strumienia powrotnego instalacji odbiorczej przy niedostatecznym rozbiorze ciepła; zwiększony czas rozruchu źródła ciepła i instalacji; wydłużoną reakcję źródła ciepła na zmieniające się parametry czynnika,zapotrzebowanie na moc w instalacji i warunki termiczne otoczenia; zmniejszenie efektywności energetycznej i ekonomicznej systemu Skutecznym rozwiązaniem w takich sytuacjach jest dynamiczne oddzielenie obiegów zasilających i instalacyjnych za pomocą rozdzielacza hydraulicznego oraz termodynamicznie uzasadnione zwiększenie pojemności zładu grzewczego w postaci akumulatora ciepła, o dokładnie określonej objętości, działającego według zasady uwarstwienia [2, 7]. Cały ten kierunek ma jeszcze sporo niewykorzystanych możliwości.

EN

Saving the heat energy is an important element of the strategy of modern construction. The search for more efficient and more productive thermal systems for use in buildings for different purposes stimulates the continuous development of heating industry (Fig. 2, 3, 4). One of the most effective lines of such operations is improvement of the accumulation and distribution of heat (Fig.1). The issue is especially complicated in the case of associating different (in terms of temperature and power) energy supply and receiving flow section in a whole integrated heating system (Fig. 3). Effective solution in such situations is a dynamic separation of power supply and installation circuits using a hydraulic splitter and reasonable thermodynamic increase of heat transfer medium volume in heating system in the form of heat accumulator, a well-defined volume, acting according to layering rules (Fig. 4). Universal tool to solve this problem according to the authors is presented in the paper the extensive application of the principles of layered heat buffer tanks (Fig. 5). Advantages of application of improved version of stratified heat accumulators are following: decrease of size of computational power of installed main heat source; significant decrease of consumption of thermal energy in the exploited object; significant increase of thermal efficiency of the whole heating installation; possibility of association of heat sources with different energetic potential, including return streams of heating medium with inflated temperature of recycle; appeasement of hydraulic and thermodynamical incompatibilities during work of the individual circulations of heating installations; constant and long term comparable decreasing of costs of purchase of energy, at comparatively small investment outlays, which are the cost of accumulator, additional return mains, units of steering and measurement and necessary labour; achievement of ecological effect, by decrease power of heat source or sources, limitation the number of their power-ups and changes of the power stages and the possibility of association with the renewable sources of heat.

19

Akumulacja osadów na równinach zalewowych rzek silnie zmienionych antropogenicznie: górna Wisła i Odra

Ciszewski D., Czajka J.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 7

576-576

EN

Overbank sediment profiles of the channelized and heavily polluted Vistula and Odra rivers were investigated in southern Poland. The sediments are usually represented by sandy layers about a dozen centimetres thick, intercalated with black sandy muds few centimetres thick and rich in organic matter. Accumulation of these sediments started by the end of 19th century. The sediments are contaminated with heavy metals in amounts exceeding background values by two orders of magnitude and contain coal particles dispersed in black layers. These fine sediments initially accumulated over gravel bars at the channel banks due to lateral channel stabilization by stony groynes and bank revetments, constructed in 19th and 20th century. Progressively the sediments, which are up to 4 m thick, became a part of 20–30 m wide floodplain zones along many reaches of the upper Vistula and Odra. The distribution of these sediments is related to the degree of channel narrowing and incision induced by 19th and 20th century channelization.

20

Effect of Liming of Heavy Metal Polluted Soil on the Content of Magnesium, Calcium and Iron in Broad Bean (Vicia faba L., ssp. maior) Plants

Gospodarek J., Nadgórska-Socha A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 7

777-784

EN

The research aimed at determining the effect of diversified lime doses on the content of magnesium, calcium and iron in broad bean piants growing in conditions of soil polluted with heavy metals on the III level of pollution according to the IUNG classification. Analyses were conducted on broad beans (Vicia faba L. ssp. maior), White Windsor c.v. cultivated in two series: in limed and non-limed soil. In each series the plants were cultivated in the following objects: unpolluted soil with natural heavy metal concentrations (Control); unpolluted soil with natural heavy metal content receiving mineral fertilization (NPK); soil polluted with cadmium dosed 4 mg o kg-1 d.m.; soil contaminated with lead dosed 530 mg o kg-1 d.m.; soil contaminated with copper dosed 85 mg o kg-1 d.m.; soil polluted with 1000 mg o kg-1 d.m.of zinc and soil contaminated with a dose of 110 mg o kg-1 d.m. of nickel. Liming was conducted on the basis of hydrolytic acidity analysis of soil from individual objects. Two doses were applied: according to l and 2 Hh. The lime doses were respectively: Control - 356 and 712 mg CaO o kg-1 d.m.; NPK - 420 and 840 mg CaO o kg-1 d.m.; cadmium polluted soil - 504 and 1008 mg CaO - kg-1 d.m.; soil polluted with lead - 420 and 840 CaO o kg-1 d.m.; copper contaminated soil - 398 and 796 CaO o kg-1 d.m.; soil polluted with zinc -860 and 1720 CaO o kg-1 d.m. and soil polluted with nickel 524 and 1048 CaO o kg-1 d.m. Soil contamination with heavy metals such as Cu, Cd, Pb, Ni or Zn causes considerable changes in Ca, Mg and Fe concentrations in broad bean plants. Application of liming contributes to balancing the content of the studied elements in plants. After the measure was applied the content of Ca, Fe and Mg in the plants growing in soil contaminated with individual heavy metals in most cases was on a level similar as in the Plants growing in unpolluted soil.

PL

Celem podjętych badań było określenie wpływu zróżnicowanych dawek wapna na zawartość mangezu, wapnia i żelaza w roślinach bobu rosnących w warunkach gleby zanieczyszczonej pojedynczymi metalami ciężkimi na poziomie III stopnia zanieczyszczenia wg klasyfikacji IUNG. Analizie poddano bób (Vicia faba L., ssp. maior) odm. Windsor Biały uprawiany w dwóch seriach, na glebie wapnowanej i niewapnowanej. W każdej serii rośliny uprawiano w następujących obiektach: gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich (Kontrola); gleba niezanieczyszczona - o naturalnej zawartości metali ciężkich nawożona mineralnie (NPK); gleba zanieczyszczona kadmem w dawce: 4 mg - kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona ołowiem w dawce: 530 mg o kg~' s.m.; gleba zanieczyszczona miedzią w dawce: 85 mg o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona cynkiem w dawce: 1000 mg o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona niklem w dawce: 110 mg o kg-1 s.m. Wapnowanie przeprowadzono na podstawie analizy kwasowości hydrolitycznej gleby z poszczególnych obiektów. Zastosowano dwie dawki: według l i 2 Hn. Dawki wapna wynosiły odpowiednio: Kontrola - 356 i 712 mg CaO o kg-1 s m; Kontrola +NPK -420 i 840 mg CaO o kg-1 s.m; gleba zanieczyszczona kadmem -504 i 1008 mg CaO kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona ołowiem - 420 i 840 mg CaO o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona miedzią- 398 i 796 mg CaO o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona cynkiem 860 i 1720 mg CaO o kg-1 s.m.; gleba zanieczyszczona niklem 524 i 1048 mg CaO o kg-1 s.m. Skażenie gleby metalami ciężkimi, takimi jak Cu, Cd, Pb, Ni i Zn powoduje statystycznie istotne zmiany w zawartości Ca, Mg i Fe w roślinach bobu. Zastosowanie zabiegu wapnowania przyczynia się do zrównożenia zawartości badanych pierwiastków w roślinie - po ich przeprowadzeniu zawartość Ca, Fe i Mg w glebie skażonej poszczególnymi metalami ciężkimi w większości przypadków kształtuje się na podobnym poziomie, jak w rosnących w glebie niezanieczyszczonej.