Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Style narodowe – architektura między apoteozą narodu a akceptacją współistnienia wspólnoty narodów

Kwiatkowski Krzysztof

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2020

|

Vol. 1

77--85

PL

Fenomen stylów narodowych jako konstruktów kulturowych można rozpatrywać w kontekście teorii „tradycji wynalezionej” autorstwa Erica Hobsbawma. Zasadą tej teorii jest w uproszczeniu tworzenie wymyślonych, do pewnego stopnia fikcyjnych tradycji, opartych jednak na zasadach autentycznych, istniejących. Budowle wznoszone w stylu narodowym miały tworzyć jednolitą przestrzeń nasyconą pierwiastkami narodowymi. Celem tej architektonicznej ideologii była apoteoza narodu. W obecnych czasach fenomen stylów narodowych uległ całkowitemu zanikowi. Nie wznosi się nowych obiektów w tych stylach. Natomiast percepcja zachowanych dzieł architektury w stylu narodowym przeszła ewolucję. Obecnie odbiera sie je jako obiekty o zróżnicowanym stylistycznie wystroju.

EN

The phenomenon of national styles as cultural constructs can be seen in the context of the theory of ‘tradition invented’ by Eric Hobsbawm. The basis of this theory is the simplification of the creation of imaginary and, to some extent, fictitious traditions but based on authentic, existing principles. Buildings erected in the national style were intended to create a uniform space saturated with national elements. The aim of this architectural ideology was the apotheosis of the nation. Nowadays, the phenomenon of national styles has completely disappeared. No new objects are erected in these styles. However, the perception of the preserved works of architecture in the national style has evolved. There are now perceived as objects with stylistically diverse decor.

2

Styl zakopiański Stanisława Witkiewicza i jego differentia specifica

Kwiatkowski Krzysztof

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2020

|

Vol. 1

57--66

PL

Praca jest próbą zrekonstruowania metody twórczej Stanisława Witkiewicza dokonaną na podstawie jego pism rozproszonych. Styl zakopiański stał się fenomenem w szerokim spektrum polskich stylów narodowych. Inspiracją dla klasycznych stylów narodowych na ogół był arbitralnie dobrany zbiór form zaczerpniętych z określonego stylu historycznego związanego z danym narodem bądź państwem. Często był to zbiór eklektyczny. Stanisław Witkiewicz konsekwentnie unikał zapożyczeń i wtórności, wykorzystując wyłącznie inspiracje z ludowej sztuki Podhala. W metodologii jego architektury elementy o charakterze „racjonalnym”, jak: postulat funkcjonalnego rozplanowania pomieszczeń, propagowanie prawidłowego nasłonecznienia wnętrz oraz utrzymywania ich czystości, a także eksponowanie konstrukcji budynków, przeplatały się z elementami o charakterze „romantycznym”, jak np.: wprowadzanie ornamentyki, głównie o tematyce roślinnej, oraz kreowanie warstwy symbolicznej architektury, przesyconej pierwiastkami swoistej mitologii.

EN

The work is an attempt to reconstruct the creative method of Stanisław Witkiewicz based on his various written works. The Zakopane style has become a phenomenon within a wide spectrum of Polish national styles. The inspiration for classic national styles was generally an arbitrarily selected set of forms taken from a specific historical style associated with a given nation or state. It was often an eclectic collection. Stanisław Witkiewicz consistently avoided borrowing and repetitions, using only inspirations from the folk art of Podhale. In the methodology of his architecture, ‘rational’ elements were interspersed with ornaments mainly on the subject of plants and elements of a mythology.

3

Budownictwo i architektura od powstania Zakopanego do odzyskania przez Polskę niepodległości

Moździerz Zbigniew

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2020

|

Vol. 1

89--106

PL

Pierwsze wzmianki o Zakopanem pochodzą z początku XVII w. Od końca lat 30. XIX w. lecznictwo klimatyczne przyczyniło się do rozwoju Zakopanego jako miejscowości letniskowej i uzdrowiskowej. Przyspieszenie rozwoju nastąpiło w końcu XIX w. dzięki popularyzacji walorów klimatycznych miejscowości. W 1886 r. miejscowość uzyskała status stacji klimatycznej. W tym czasie w Zakopanem rozpowszechniała się architektura w tzw. stylu szwajcarskim, a Stanisław Witkiewicz zapoczątkował batalię o „styl góralski” w miejscowej architekturze. Kolejny „skok cywilizacyjny” nastąpił na początku XX w., po doprowadzeniu kolei do samego Zakopanego. W centrum wsi zaczęły pojawiać się budynki murowane.

EN

The first documented mentions of Zakopane come from the early 17th century. From the late 1830s, climatic medicine contributed to the development of Zakopane as a summer and spa town. Acceleration of development occurred at the end of the 19th century as a result of the popularisation of the town’s climatic values. In 1886, the town obtained the status of climate station. At that time, the Swiss style of architecture was becoming widespread for summer buildings and Stanisław Witkiewicz back to the beginning of the battle for the ‘highlander style’ in local architecture. Another ‘civilisational leap’ occurred at the beginning of the 20th century, after the railway was brought to Zakopane itself. In the centre of the village, brick buildings began to appear.

4

Contemporaneity – Zakopane-ness – the heritage of Zakopane. The Zakopane style in the space of the confrontation of national styles Stanisław Witkiewicz’s Zakopane style and its differentia specifica

Kwiatkowski Krzysztof

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 12

53--61

EN

This paper is an attempt at reconstructing Stanisław Witkiewicz’s creative method on the basis of his scattered writings. The Zakopane style has become a phenomenon across a broad spectrum of Polish national styles. The inspirations for classical national styles were typically arbitrarily selected sets of forms taken from a specific historical style associated with a given nation or state. It was often an eclectic set – enriched with elements derived from other styles. Stanisław Witkiewicz consistently avoided borrowing and copying, confining himself solely to drawing inspiration from the folk art of Podhale. In the methodology of his architecture, rational elements (exposing the structure, stressing hygiene) interweaved with ornamentation, predominantly featuring floral themes and elements of a specific mythology.

PL

Artykuł jest próbą zrekonstruowania metody twórczej Stanisława Witkiewicza dokonaną na podstawie jego pism rozproszonych. Styl zakopiański stał się fenomenem w szerokim spektrum polskich stylów narodowych. Inspiracją dla klasycznych stylów narodowych na ogół był arbitralnie dobrany zbiór form zaczerpniętych z określonego stylu historycznego związanego z danym narodem, bądź państwem. Często był to zbiór eklektyczny – wzbogacony o elementy pochodzące z innych stylów. Stanisław Witkiewicz konsekwentnie unikał zapożyczeń i wtórności, wykorzystując wyłącznie inspiracje z ludowej sztuki Podhala. W metodologii jego architektury elementy racjonalne (eksponowanie konstrukcji, nacisk na higienę) przeplatały się z ornamentyką, głównie o tematyce roślinnej oraz elementami swoistej mitologii.

5

Styl zakopiański służący „wykwintniejszym potrzebom” – ceramiczne serwisy do kawy i herbaty w ujęciu historycznym

Kostuch Bożena, Czerwiński J., Kostuch B., Śniegocki Ł., Fijałkowska M.

Szkło i Ceramika

|

2019

|

R. 70, nr 3

4--9

PL

Budownictwo i rzemiosło górali z okolic Zakopanego stały się dla Stanisława Witkiewicza (1851–1915) źródłem inspiracji do stworzenia narodowego stylu polskiego, który nazwał „stylem zakopiańskim”. Wierzył, że na Podhalu przetrwała pierwotna sztuka polska, która może stać się źródłem form i ornamentów dla architektów i projektantów. Zaprojektował w stylu zakopiańskim m.in. kilka domów wraz z ich wyposażeniem. Wśród sprzętów i przedmiotów znajdowały się oczywiście także takie, które nie były znane sztuce ludowej i których górale nie używali. Przykładem mogą być serwisy do kawy i herbaty. Wzorem dla form naczyń stał się drewniany czerpak z charakterystyczną rączką służący do nabierania mleka. Pierwsze filiżanki w stylu zakopiańskim zostały pokazane na wystawie w Warszawie w 1896 r. Wkrótce takie naczynia i serwisy zaczęto produkować w kilku fabrykach fajansu. Najznakomitszy przykład porcelanowego zakopiańskiego serwisu został wykonany w Sèvres na początku XX w., z kolei próbę produkcji takiego serwisu w fabryce porcelany w Ćmielowie trudno uznać za udaną. Zastawy w stylu zakopiańskim były na tyle popularne, że znajdowały się w ofercie polskich fabryk fajansu jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym.

EN

The wooden architecture and handicraft of the Highlanders who lived in the area around Zakopane inspired Stanisław Witkiewicz (1851–1915) to create a national Polish style which he called the „Zakopane style”. He belived that the original, primaeval Polish art survived in the Highlands and that it could be the source of the forms and ornamentation for the architects and designers. Witkiewicz designed a couple of houses and their interiors in Zakopane style. Many of the designed objects were not to be found in the folk art and they were never used by the Highlanders. One of them were tea and coffee sets. The shape of the vessels was designed according to the shape of a „czerpak”, the wooden vessel for pouring milk which had a very characteristic handle. Cups in Zakopane style were exhibited in 1896 for the first time, soon afterwards such vessels and sets were produced by a couple of earthenware factories. The most exquisite example of porcelaine set in Zakopane style was done at Sèvres at the beginning of the 20th cent. the one produced at Ćmielów cannot be considered a successful attempt. Faience sets were pretty popular and were still produced in the interwar period.

6

Gdynia i Zakopane – „styl zakopiański”, modernizm, funkcjonalizm. Podobieństwa i różnice

Koseski A. J.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2016

|

T. 61, z. 2

75--86

PL

Gdynia i Zakopane to dwa słynne miasta na granicach II Rzeczypospolitej, pierwsze nad Bałtykiem, drugie pod Tatrami. Celem niniejszej pracy jest próba porównania pozornie odmiennego ich oblicza pod kątem architektury ośrodków. W obu - aczkolwiek w nieproporcjonalnym zakresie - zaistniał „styl zakopiański”, modernizm i funkcjonalizm.

EN

Gdynia and Zakopane are two towns famous in the interwar Poland, situated, respectively on the Baltic Sea and in the Tatra Mountains. The article aims at comparing their seemingly different architectural make up and showing that in both, even though in different proportions, one can find the heritage of the “Zakopane style”, modernism and functionalism.

7

Twórcza kontynuacja?

Kęsek Z.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2013

|

nr 11

209--213

PL

Zmiany wizualne w sferze twórczości architektonicznej, spowodowane przez ewolucję technologii materiałowych i konstrukcyjnych, uwidaczniają się przede wszystkim w kształtowaniu współczesnej bryły oraz nowych formach elewacji i detalu. Transformacje łączą się z nowym wyrazem estetycznym – wnikaniem do świata architektury żywego świata roślinności, słonecznymi kolektorami, żaluzjami, przeszkleniami zimowych ogrodów, galerii oraz zielonymi dachami. Powstają ekologiczne i plastyczne koncepcje budynków, wspomaganych nowymi technologiami, elektrycznym wyposażeniem, sztuczną inteligencją. Te nowe technologie dają olbrzymie możliwości w kreowaniu nowej rzeczywistości. Niezależnie jednak od postępu w dziedzinie wszelkich wspierających rozwój rozwiązań z kręgu architektury, niezwykle istotna pozostaje ciągle strona wizualna, sfera kompozycji i estetyki obiektów architektonicznych. Pojęcie estetyki jest bardzo trudne do zdefiniowania, ponieważ dotyczy indywidualnego odczucia człowieka. Jawi się tu szereg zależności między formą estetyczną a wartością etyczną, również rozumianą jako przenikanie się dobra ze złem. W dążeniu do estetyki niezbędne jest sprawne wykonawstwo, umiejętności, kunszt, umiejętność warsztatowej pracy i władania materiałem. „Wartości artystyczne są wyraźnie służebne, o określonej odmianie służebności wobec wartości estetycznych są nie tyle jakościami co sprawnościami do jakościowego ukazania się w dziele określonych wartości…”1.Postrzegając każdego człowieka jako twórcę można przyjąć, że jego estetyzm przejawiać się może w dążeniu do samokształcenia, w formowaniu jednostek swobodnych, harmonijnych, często nawet zdezalienowanych lecz zdolnych do życia we wspólnocie2.

EN

Visual changes in the sphere of architectural creation, caused by the evolution of material and constructional technologies, are mostly visible in the formation of a contemporary volume as well as new forms of elevation and detail. The transformations are related to new esthetical expression – the living world of vegetation which enters the world of architecture, solar collectors, blinds, winter garden glassing, galleries and green roofs. There are ecological and plastic concepts of buildings supported with new technologies, electric equipment and artificial intelligence. These new technologies give huge possibilities in the creation of new reality. However, regardless of progress in the domain of all the architectural solutions supporting development, the visual side as well as the sphere of the composition and estheticism of architectural objects remains highly important. The notion of estheticism is very hard to define because it concerns man’s individual experiences. One can see a series of dependences between an esthetical form and an ethical value, also understood as the intermingling good and evil. Effective performance, skills, artistry, the ability to work properly and to control the material are necessary while pursuing estheticism. “Artistic values are clearly subsidiary in a defined variety of such an attitude; against esthetical values, they are not just qualities but abilities to indicate defined values in a work qualitatively…”1. Perceiving every man as a creator, we can assume that his estheticism may manifest itself in the desire for self-education, in the formation of free and harmonious units, frequently quite alienated yet able to live in a community2.

8

Architektoniczny detal i tożsamość

Żarnowiecka J.C.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 5-A/2

666--669

PL

Architektoniczny detal jest dla architektury czymś immanentnym. Architektura bez detalu nie istnieje, jest on jej dany z natury. Z pomocą architektonicznego detalu można wyrazić tożsamość miejsca - czasu - człowieka - grupy społecznej. W publikacji przywołany został przykład stylu zakopiańskiego. Powstały na przełomie XIX i XX wieku posłużył do poszukiwania i budowania tożsamości narodu polskiego.

EN

The Architectural detail of architecture is something immanent. Architecture does not exist without detail. It is its nature. With the help of the architectural detail it is possible to express the identity of the place - time - man - social group. The paper presents an example of the Zakopane style, created at the turn of the twentieth century. It has been used for searching and building the identity of the Polish nation.