Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Arterie samochodowe a destrukcja historycznych przestrzeni publicznych miast przemysłowych. Spojrzenie historyka procesów modernizacyjnych

Śmiechowski Kamil

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2022

|

Z. 11

35--49

PL

Artykuł stanowi próbę oceny podejmowanych przez modernistów działań, służących budowie arterii samochodowych w XIX-wiecznej tkance miejskiej ośrodków przemysłowych byłego Królestwa Kongresowego - Łodzi i Zagłębia Dąbrowskiego - z perspektywy historii procesów modernizacyjnycfh. Autor stara się osadzić swoje rozważania w kontekście dyskursywnego obrazu miasta XIX-wiecznego, który wpływał na poglądy ludzi żyjących w XX w. i miał bezpośrednie przełożenie na podejmowane przez nich decyzje. Zarówno w Łodzi, jak i w Zagłebiu Dąbrowskim doszło do atrofii historycznych układów przestrzennych, która przybrała bodaj najostrzejszą formę w Będzinie, gdzie historyczne Stare Miasto całkowicie straciło swoje znaczenie jako centrum miasta. Nieudana modernizacja, której doświadczyły te ośrodki, stanowi memento i nauczkę dla tych, którzy w imię chęci naprawy świata gotowi są do ulegania radykalizmom i wdrażania w życie rewolucyjnych rozwiązań.

EN

The article is an attempt to evaluate the actions taken by modernists to build car arteries in the 19th century urban space of industrial centers of the former Congress Kingdom - Łódź and Zagłębie Dąbrowskie from the perspective of the history of modernization processes. The author tries to place his considerations in the context of the discursive image of the 19th century city, which influenced the views of people living in the twentieth century and had a direct impact on their decisions. Both in Łódź and in Zagłebie building of urban motorways led into the atrophy of historical districts, which probably took the most severe form in Będzin, where the historic Old Town completely lost its importance as the city center. The unsuccessful modernization experienced by these cities should be interpreted as a memento and lesson for all those who, in the name of repairing the world, are ready to succumb to radicalism and implement revolutionary solutions.

2

Wpływ działań rewitalizacyjnych na zmianę wizerunku oraz jakość życia w miastach rdzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Pancewicz Alina, Janikowska Wiktoria, Tadla Natalia, Wawrzonowska Karolina

Builder

|

2021

|

R.25, nr 4

39--41

PL

Przedmiotem artykułu są działania rewitalizacyjne podejmowane na zdegradowanych obszarach miast należących do rdzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Wybrane przykłady obejmują działania prowadzone w kierunku rozwoju: przedsiębiorczości, usług, kultury, zabudowy mieszkaniowej, sportu, rekreacji. Celem badań jest identyfikacja, a także rozmieszczenie zrealizowanych i planowanych projektów rewitalizacji obiektów, obszarów zdegradowanych, a ponadto ocena ich wpływu na zmianę wizerunku miast poprzemysłowej metropolii oraz poprawę warunków życia społeczności miejskich.

EN

The subject of the paper are revitalization activities undertaken in degraded areas of cities belonging to the core of the Metropolis GZM. The selected examples include activities undertaken for the development of entrepreneurship, services, cultures, housing, sports and recreation. The aim of the study is to identify and locate completed and planned projects for the revitalisation of buildings and degraded areas, and to assess their impact on changing the image of the cities of the post-industrial metropolis, and improving the living conditions of urban communities.

3

Woda w mieście - działania z zakresu błękitnej infrastruktury dla łagodzenia zmian klimatu i zapobiegania ich skutkom w miastach rdzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii

Pancewicz Alina

Builder

|

2021

|

R.25, nr 4

65--67

PL

Przedmiotem artykułu jest błękitna infrastruktura rozpatrywana w kontekście planowania i realizowania działań zmierzających do łagodzenia zmian klimatu oraz zapobiegania ich skutkom w metropolitalnych miastach poprzemysłowych. Badania obejmują działania podejmowane w ostatnich latach w miastach należących do rdzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Celem badań jest identyfikacja i ocena planowanych, a także zrealizowanych działań adaptujących przestrzeń miejską do zmian klimatu w obszarze zrównoważonej gospodarki wodnej.

EN

The subject of the paper is blue infrastructure considered in the context of planning and implementing activities aimed at mitigating climate change and preventing its effects in post-industrial metropolitan cities. The research covers activities undertaken in recent years in cities belonging to the core of the Metropolis GZM. The aim of the study is to identify and evaluate planned and implemented actions in the field of sustainable water management that adapt urban space to climate change.

4

Ochrona dziedzictwa kulturowego na przykładzie KWK Flora i małych kopalń Gołonoga (dzielnica Dąbrowy Górniczej) – ścieżka dydaktyczna

Tomczyk Janusz

Hereditas Minariorum

|

2020

|

Vol. 6

85--94

PL

Po koncentracji wydobycia węgla z pokładów podredenowskich na pograniczu wsi Dąbrowa i Gołonóg przez Towarzystwo Akcyjne Kopalń Węgla Flora nastąpił okres pojawiania się małych zakładów wydobywczych. Wobec zamknięcia granic polityką celną przed I wojną światową i okresu dobrej koniunktury dla węgla dąbrowskiego trwającej do lat 30. XX w. Towarzystwo wydzierżawiało zbędne dla siebie, z technicznego i ekonomicznego punktu widzenia, części nadań nowym kopalniom. W trakcie spaceru zaproponowaną ścieżką dydaktyczną prezentujemy ich historię, położenie i ślady pozostałe po ich działalności górniczej.

EN

After changes in the organization of mining in the Congress Kingdom caused by the Mining Act of 1870, private mines were created. Five deep coal mines were established on the border between the villages of Dąbrowa and Gołonóg. They exploited little rich, thin seams. The process of merging them into one enterprise called "Flora" Coal Mining Society have taken place almost from 1884 to 1913. The first two enterprises ("Maciej" and "Władysław") were merged in 1902, but their initial organizational division was artificially imposed by applicable law. Other enterprises were taken over by subsequent purchases. Until World War I, the "Flora" Society was profitable due to investment activities and technical changes. Small coal mines in this area were established under lease agreements with the "Flora" Coal Mining Society. Despite much lower production, they were the source of income for many citizens.

5

Świadomość krajobrazowa mieszkańców. Przykład Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego

Pukowiec-Kurda Katarzyna

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2018

|

nr 40 (2)

131--148

PL

W badaniach percepcji krajobrazu coraz częściej analizuje się stopień świadomości ludzi wobec zmian następujących w krajobrazie. Stanowi to wyraz zainteresowania mieszkańców stanem krajobrazu w jakim przebywają. W ostatnich latach w pracach nad dokumentami planistycznymi i strategicznymi, jako jeden z etapów, wykonuje się badania dotyczące określania postaw i świadomości krajobrazowej mieszkańców. Są one diagnozowane za pomocą badań społecznych, w szczególności ankiet i wywiadów bezpośrednich. W niniejszych badaniach, jako narzędzie wykorzystano formularz ankiety. Badaniem ankietowym objęto mieszkańców 11 gmin w obszarze dwóch regionów: Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego (n=300). Celem badań była identyfikacja świadomości krajobrazowej na podstawie analizy postaw mieszkańców wobec przekształceń krajobrazu. Wyniki badań wykazują zainteresowanie mieszkańców stanem krajobrazu, co jednak nie przekłada się na udział społeczeństwa w działaniach na rzecz jego ochrony i kształtowania.

EN

In studies of landscape perception, the degree of awareness of changes in the landscape among people is increasingly being analyzed. It is an expression of residents’ interest in the state of their everyday landscape. In recent years, as one of the stages of spatial and strategic planning, research to determine the attitudes and landscape awareness among residents is carried out. They are identified using social research techniques, in particular surveys and face-to-face interviews. In this study, the questionnaire method was used. The survey covered the inhabitants of 11 gminas in the area of two regions: Upper Silesia and the Dąbrowa Basin (n = 300). The aim of the research was to identify landscape awareness on the basis of the analysis of residents’ attitudes towards landscape transformations. The results of the research show that residents are interested in the quality of the landscape. However, this does not translate into public participation in efforts to protect and shape the landscape.

6

Kopalnia „Stanisław” w Dąbrowie Górniczej-Gołonogu – przyczynek do historii eksploatacji złoża podredenowskiego

Tomczyk J.

Hereditas Minariorum

|

2018

|

Vol. 5

141--164

PL

Kopalnia „Stanisław” w Gołonogu (obecnej dzielnicy Dąbrowy Górniczej) powstała w roku 1908. Był to okres utrwalania wytworzonego po przemianach prawnych modelu organizacyjnego górnictwa węgla kamiennego na terenie zaboru rosyjskiego, opartego na finansach prywatnych i zarządzanego przez kapitał prywatny. Na lokalnym, gołonoskim, rynku węglowym pozostało dwu liczących się partnerów: kopalnie „Flora” (dawne: „Maciej” i „Władysław”) oraz „Jan”, która po katastrofie w 1909 roku nie wznowiła wydobycia, a pozostałe jej złoże zostało przejęte, drogą licytacji, przez Towarzystwo Akcyjne Kopalń Węgla „Flora”. Kierunki odnawiania frontu wydobywczego obrane przez właścicieli „Flory” pozostawiły część złoża do zagospodarowania małym kopalniom. Jedna z nich, istniała do połowy lat 30. XX wieku. Nosiła nazwę „Stanisław”. Mimo kilku zmian własnościowych pracowała najdłużej z gołonoskich małych przedsiębiorstw. Wpisała się tym samym w historię uprzemysłowienia Zagłębia Dąbrowskiego, a niewątpliwie w sposób znaczący w XX-wieczne dzieje Gołonoga.

EN

The "Stanisław" mine was one of many small mines working on the outcrops of thin coal seams in the area of Zagłębie Dąbrowskie. The exploitation began in 1908. The insubstantial thickness of the seams, in connection with the small area at its disposal limited the company’s development possibilities. In order to economize, the coal was accessed by means of two slope mines rather than vertical shafts. Such method of mining was rare. However, good quality of coal and very low mining costs have allowed the mine to exist for thirty years. Despite the many changes in the ownership of the company, the production was kept at a fairly high level. Its final years of existence were associated with an increase in expenditure. The purpose of the investment was to replace the steam engines with electric ones. These activities were aimed at increasing efficiency and reducing labour costs. The company played an important role in the life of the local community, as it was the main source of income for several hundred families.

7

Historia kopalń węgla kamiennego w Strzyżowicach. Komunikat

Ciepiela B., Trzcionka T.

Wiadomości Górnicze

|

2017

|

R. 68, nr 3

153--159

PL

Strzyżowice, na ich terenie w zasięgu tzw. Zagłębia Strzyżowskiego (mapa Hempla z 1856 r.) powstawały jedne z pierwszych kopalń węgla kamiennego na obszarze nazywanym Zagłębiem Dąbrowskim. W artykule podano rys historyczny kopalń wydobywających węgiel przez 78 lat (1824–1902) w Strzyżowicach. Opisano pokrótce każdą z pięciu istniejących tam onegdaj kopalń.

EN

Strzyżowice, on its territory within the so-called Strzyżowice Basin (map of Hempel from 1856) one of the first hard coal mines were founded. The paper presents the historical outline of coal mines that produced coal for 78 years (1824-1902) in Strzyżowice. Each of the five mines that used to exist there was briefly described.

8

City of the bishops of Kraków. The preserved traces of the history of Sławków

Kania O. D.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2017

|

Nr 4

51--65

EN

The paper features the case of the town of Sławków, which is located in Zagłębie Dąbrowskie in the Silesian Voivodeship and is counted among those medieval towns that have preserved their original urban layout. Based on the author's observations, as well as an analysis of available sources, the paper discusses the state of the preservation of architectural elements that are proof of the activity of Kraków's clergy during the early XIII century, as well as the further transformation of said elements over the course of history. Other historical elements that create the distinctive style of the town's architecture – like arcades – have also been pointed out by the author.

PL

W artykule przedstawiono przypadek miasta Sławkowa, leżącego na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w województwie śląskim, zaliczającego się do grona miast średniowiecznych z zachowanym pierwotnym układem urbanistycznym. Na drodze obserwacji autorki, a także analizy dostępnych źródeł, wykazano stan zachowania elementów architektonicznych będących dowodem działalności duchowieństwa krakowskiego w początkach wieku XIII, a także dalsze ich przeobrażenia na przestrzeni wieków. Zwrócono także uwagę na inne elementy historyczne kreujące charakterystyczny styl zabudowy miejskiej – tzw. zabudowę podcieniową.

9

Dawne górnictwo węglowe w Sławkowie

Ciepiela B.

Wiadomości Górnicze

|

2016

|

R. 67, nr 12

697--700

PL

W artykule omówiono w zarysie historię górniczą miasteczka Sławków. Przede wszystkim omówiono początki i rozwój wydobywania węgla w położonych tam płytkich małych kopalniach. I choć informacje źródłowe o sławkowskich kopalniach węgla są szczątkowe, to jednak Sławków przez około 90 lat wydobywania węgla tworzył również historię górnictwa węglowego Zagłębia Dąbrowskiego.

EN

The article discusses an outline of the history of the mining town of Sławków. First of all, the origins and development of coal mining in small shallow mines located there were discussed. And although the source information about Sławków coal mines is fragmentary, Sławków for about 90 years of coal mining operations also created the history of coal mining of Dąbrowa Mining Region.

10

Towarzystwo Kopalń Węgla „Flora” Spółka Akcyjna W Dąbrowie Górniczej

Kotarba W.

Hereditas Minariorum

|

2016

|

Vol. 3

199--214

PL

Wydobycie węgla kamiennego w rejonie Zagłębia Dąbrowskiego było jednym z koniecznych warunków, do rozwoju przemysłu hutniczego oraz maszynowego w Królestwie Polskim. Na terenie lokalizacji kopalni Flora wydobywano węgiel wcześniej, istniały tam kopalnie „Maciej”, „Mikołaj”, „Zofia”, „Władysław”. Spowodowało to dynamiczny rozwój gospodarki industrialnej w rejonie Gołonoga, coraz więcej włościan podejmowało pracę w przemyśle. Poszukiwania wiadomości nt. Kopalni „Flora” są istotne ze względu na jej istotną rolę w kształtowaniu się świadomości ludności włościańskiej na tym terenie w początkach tworzenia się społeczeństwa industrialnego. Zebrane informacje pozwoliły nie tylko na odtworzenie historii wydobycia rudy żelaza w tym rejonie Zagłębia Dąbrowskiego, ale również na zrozumienie administracyjnych procesów które zachodziły w czasie pierwszych lat Polskiej państwowości po ponad wiekowym niebycie. Na przykładzie małej kopalni można prześledzić wpływ jaki tego typu małe przedsiębiorstwa miały na lokalną społeczność, a tym samym na warunki bytowania zatrudnionej w niej osób. Mimo iż średnich rozmiarów, kopalnia „Flora” zatrudniała znaczny odsetek zamieszkałych w rejonie Gołonoga osób.

EN

Mining of the coal in the Zagłębie Dąbrowskie region of southern Poland, was one of the key conditions for the development of steelwork and machinery industry in the Kingdom of Poland. The mining in this location had been undertaken well before the first recorded date in 1903 which is documented. Moreover, a few mines such as: “Maciej”, “Mikołaj”, “Zofia”, “Władysław”, have been established. This has resulted in a dynamic development of the industry in Gołonóg region, in which more and more landowners had moved to industry. The research into the history of Mine “Flora” are crucial for better understanding of its role in creation and a development of new identity of ‘industrial society’ within the local landowners. Collected information has also allowed not only for the recreation of the history of exploitation of coal in the region of Zagłębie Dąbrowskie, but also for a better insight into the administrational processes in the first years after Poland regained its independence after 123 years under Partitions. Based on an example of a relatively small mine we are able to trace the influences that such small enterprises had on the local community and hence the living conditions of its employees. Although “Flora” was a medium-size mine it employed a significant proportion of local Gołonóg population.

11

Kopalnia rudy żelaznej „Przemsza” w nadaniu górniczym „Przemsza 2” w Krzykawie

Kotarba W.

Hereditas Minariorum

|

2015

|

Vol. 2

99--110

PL

Po odkryciach węgla kamiennego, których dokonano w końcu XVIII wieku w okolicach Dąbrowy Górniczej i Strzyżowic, zastanawiano się, jak wykorzystać bliskość węgla kamiennego i rud metali. Postanowiono wybudować w okolicach Dąbrowy Górniczej huty, począwszy od Huty „Bankowej”, przerabiającej rudę żelaza, po wiele hut cynkowych, jak „Huty Konstantyn” czy „Pod Będzinem”. Zapotrzebowanie hut na rudę żelaza spowodowało natomiast ogromne zainteresowanie inwestorów i rozpoczęto poszukiwania oraz starania o nadania górnicze i koncesje na roboty przygotowawcze i wydobycie. Oprócz inwestorów prywatnych, po odzyskaniu niepodległości, w poszukiwania intensywnie włączyło się państwo polskie. Jednym z przykładów, z początków lat 20-tych XX. wieku, są bardzo intensywne poszukiwania, które przeprowadzono w okolicach wsi Krzykawa

EN

The small iron ore mine “Przemsza” in the village of Krzykawa was situated in the location of a mining charter “Przemsza 2”, directly adjacent to the charters “Triumwirat” and “Aleksander 20”. Although insignificant in size, the “Przemsza” mine employed a significant proportion of the local population. Mining in this location had been undertaken well before the first recorded date in 1925 which is documented not only in the intangible memory of local landowners but also preserved in the old names of locations derived from mining nomenclature. The research into the history of the “Przemsza” mine is crucial for better understanding of its role in creation and development of new identity of “industrial society” within the local landowners. The collected information has allowed not only for the recreation of the history of exploitation of iron ore in the region of Zagłębie Dąbrowskie (Dabrowa Coal Basin), but also for a better insight into the administrational processes in the first years after Poland regained its independence after 123 years under partitions. Based on this example of a relatively small mine we are able to trace the influences such small enterprises had on the local community and, as a result, on the living conditions of its workers.

12

Kopalnia rudy żelaza „Triumwirat” w Krzykawie koło Sławkowa

Kotarba W.

Hereditas Minariorum

|

2014

|

Vol. 1

47--60

PL

Wydobycie rudy żelaza w rejonie Zagłębia Dąbrowskiego było jednym z koniecznych warunków, oprócz dostępności węgla kamiennego, do rozwoju przemysłu hutniczego oraz maszynowego w Królestwie Polskim. Pod koniec XIX wieku, doświadczeni w pracy górniczej włościanie okolic Dąbrowy Górniczej, zaczęli poszukiwania rudy żelaza, na którą zapotrzebowanie wciąż wzrastało. Okolice wsi Krzykawa stały się jednym z obszarów poszukiwań. Ruda żelaza zalegała w tym rejonie już na głębokości 2–3 m. W ciągu 30 lat na terenie wsi zostało udokumentowanych kilka miejsc występowania rudy żelaza, na które przyznano nadania górnicze m.in. „Irena”, „Anna”, „Zosia”, Triumwirat”, Chwałow 1”, „Chwałow 2”, „Krzykawa”. Powstawały również kopalnie: Stanisława Dukata, „Anna i Irena”, „Triumwirat”, „Przemsza II”. Spowodowało to dynamiczny rozwój gospodarki industrialnej w tym rejonie, coraz więcej włościan podejmowało pracę w przemyśle, rolnictwo traktując jako dodatkową formę zarobku.

EN

Mining of the iron ore in the region of Zagłębie Dąbrowskie in the south of Poland – aside the exploitation of coal – was one of the key conditions for the development of steelwork and machinery industry in the Kingdom of Poland. By the 19th century the landowners from Dąbrowa Górnicza, already experienced in mining routines started a pioneering search for the ever increasing demand of iron ore. Krzykawa village and its close vicinity became one of the main scenes for such discoveries as the iron ore was deposited there at the depth of just 2–3 meters. During the period of approx. 30 years a number of discoveries of the iron ore were reported from the village and resulted in a number of mining charters including „Irena”, „Anna”, „Zosia”, Triumwirat”, Chwałow 1”, „Chwałow 2”, „Krzykawa” and other. Moreover, a few mines, such as Stanisław Dukat’s, „Anna i Irena”, „Triumwirat”, „Przemsza II” were established. This resulted in a dynamic development of the industry in this region, in which more and more landowners moved to industry, treating agriculture as their additional source of income.

13

Kopalnia rudy żelaza „Aleksander 20” w Ujkowie Starym koło Bolesławia

Kotarba W.

Hereditas Minariorum

|

2014

|

Vol. 1

145--150

PL

Kopalnia Rudy Żelaznej „Aleksander 20”, w Ujkowie Starym koło Bolesławia, eksploatująca rudę żelaza na terenie nadania „Aleksander No. 20”, graniczącego z nadaniem „Triumwirat”, była kopalnią niewielką. Na obszarze tego nadania prowadzono roboty górnicze dużo wcześniej zanim rozpoczęto wydobywanie rudy żelaza. Świadczą o tym stare lokalne nazwy, jak stare kopaniny „Wiśniowska”, „Złota góra”, Michalska hałda. Kopalnia „Aleksander 20” pełniła istotną rolę w kształtowaniu się świadomości ludności na tym terenie w początkach tworzenia się społeczeństwa industrialnego. Dotychczas zebrane informacje w Archiwum Państwowym w Katowicach pozwoliły na częściowe odtworzenie historii wydobycia rudy żelaza w tym rejonie Zagłębia Dąbrowskiego. Niestety zespół akt Towarzystwa Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich, w którym spodziewano się znaleźć dodatkowe materiały na temat kopalni „Aleksander 20”, nie jest aktualnie dostępny.

EN

The small iron ore mine “Aleksander 20” in Ujków Stary near Bolesław was situated in the location of a mining charter “Aleksander No. 20”, directly adjacent to the charter “Triumwirat”. Mining in this location had been undertaken well before the first recorded date in 1920 which is documented not only in the intangible memory of local landowners but also preserved in the old names of locations derived from mining nomenclature. Old mine “Wiśniowska”,“Złota góra”, and Michalska spoil heap are the evidence of old mining exploitation in this region that from the 20s was a domain of two industrial entrepreneurs Zięba and Bardoń. Zięba was an accomplished mining businessman who was well known and respected in the industry. Bardoń, on the other hand, was an entrepreneur and a man with assets, capable of collecting the required funds. The research into the history of the Mine “Aleksander” was crucial for better understanding of its role in creation and development of a new identity of the “industrial society” between the local landowners. The collected information also allowed not only for the recreation of the history of exploitation of the iron ore in the region of Zagłębie Dąbrowskie, but also for a better insight into the administrational processes in the first years after Poland regained its independence after 123 years under Partitions. Based on an example of a relatively small mine, we are able to trace the influence such small enterprises had on local community and hence the living conditions of its employees. Although of an insignificant size, the Mine “Aleksander” employed a significant proportion of the local population.

14

Szkody górnicze – odrabianie wieloletnich zaniedbań

Mincewicz J.

Infrastruktura Transportu

|

2013

|

nr 5

62--63

PL

Szkody górnicze na kolei to duży problem na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, gdzie jest realizowanych prawie 60% kolejowych przewozów towarowych oraz ponad 20% przewozów pasażerskich. Ale są dobre wieści, bo po kilku latach zaniedbań trwa ofensywa inwestycyjna na śląskich torach.

15

Początki górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim i problem płytkich wyrobisk górniczych

Kowalski A., Gruchlik P., Polanin P.

Przegląd Górniczy

|

2012

|

T. 68, nr 8

130--139

PL

W artykule opisano początki górnictwa węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim, które są datowane na koniec XVIII wieku, kiedy rozpoczęto eksploatację pokładów zalegających blisko powierzchni. Początki te miały miejsce w obrębie dzisiejszej Dąbrowy Górniczej i sięgają 1785 r., przy czym najstarsze eksploatacje węgla kamiennego udokumentowane na mapach pochodzą z 1796 roku. Jest to kopalnia „Reden”. Drugim rejonem początków górnictwa w Zagłębiu są Psary – gdzie znajdowała się kopalnia „Hoym” (później znana jako „Tadeusz”) datowana na 1797 rok. Następnie w ujęciu syntetycznym przedstawiono mapę powierzchni z granicami płytkiej eksploatacji do około 100 m oraz liczbę i rodzaje zlikwidowanych wyrobiskach górniczych mających połączenie z powierzchnią. Przedstawiono także przykład spenetrowanego płytkiego wyrobiska górniczego, znajdującego się w terenie zabudowanym, które pomimo prowadzonej jego likwidacji, może stwarzać zagrożenie dla powierzchni.

EN

In the article the beginnings of hard coal mining in the Dąbrowa Coal Basin are described, which are dated for the end of the 18 th century, when the exploitation of seams occurring near the surface started. These beginnings took place within the to-day’s Dąbrowa Górnicza and reach the year 1785. The oldest hard coal exploitation documented on maps originate from the year 1796. This is the “Reden” mine. The second region of mining beginnings is the village Psary – where existed the mine “Hoym” (later known as “Tadeusz”), dated for 1797. Next in the synthetic expression the map of the surface with boundaries of shallow exploitation up to about 100 m and the number and types of liquidated mining excavations having connection with the surface were presented. Moreover, an example of a penetrated shallow mining working was presented. It occurred in a built over area, which despite its conducted liquidation can create a hazard for the surface.

16

A trail of storms imprinted in Triassic rocks on the touristic path: an example from Grodziec (Dąbrowa Basin, southern Poland)

Gawęda A., Vierek A.

Geotourism / Geoturystyka

|

2012

|

nr 1-2

51--58

EN

The Upper Silesia -Dąbrowa Basin is one of the highest industrially transformed regions in Europe. However, places of geotouristic value are still preserved and should be protected. One of them is the abandoned "Kamionka" quarry and nearby St. Dorotahill, knownas "local Olympus" with historical monuments, located in the Grodziec district of Będzin. The profile of Triassic limestones, dolomitized limestones and marly dolomites belong to so called Gogolin Beds and represent the sedimentation typical of sea transgression with numerous changes in water energy, up to stormy sedimentation, imprinted in rock textures and sedimentary structures. Both proximal and distal tempestites are found here. Local bioturbations are indicative for breaks in storm activity and low-energy sedimentation. In general, the carbonate sediments of Grodziec district were formed in shallow basin, on the carbonate ramp, influenced by storms and/or bottom currents. The link between the history of that area, geomorphology and geological features makes that area of special importance for geotourism.

PL

Basen śląsko-dąbrowski należy do najbardziej uprzemysłowionych, a przez to silnie zmienionych w wyniku działalności człowieka, rejonów Europy. Miejsca o wartości geoturystycznej z racji swej rzadkości powinny być pod specjalną ochroną. Jednym z takich miejsc jest nieczynny kamieniołom „Kamionka" usytuowany blisko wzgórza św. Doroty, znanego także jako „Olimp zagłębiowski ", usytuowane w dzielnicy Będzina o nazwie Grodziec. Odsłaniający się w kamieniołomie profil triasowych wapieni, częściowo zdolomityzowanych i marglistych należy do tak zwanych warstw gogolińskich i reprezentuje cechy sedymentacyjne typowe dla transgresji morskiej. W osadach znaleźć można zapis teksturalny i strukturalny wielokrotnych zmian energii wód aż do sedymentacji sztormowej, z charakterystycznymi osadami tempestytów proksymalnych i dystalnych. Lokalnie obserwowane bioturbacje wskazują na przerwy w aktywności sztormowej i sedymentacji niskoenergetycznej. Sekwencje osadowe, odsłaniające się w Grodźcu, powstawały w płytkim basenie sedymentacyjnym, na rampie węglanowej, noszą cechy zarówno osadów sztormowych, jak i prądów dennych. Obszar Kamionki - wzgórza św. Doroty jest przykładem związków między budową geologiczna, geomorfologią oraz historią regionu i jest przez to obszarem o dużym znaczeniu geoturystycznym.

17

Pompowanie wody ze zlikwidowanych w latach 1993-2001 zagłębiowskich kopalń węgla kamiennego

Ciepiela B., Muniak A.

Wiadomości Górnicze

|

2011

|

R. 62, nr 5

246-251

PL

W artykule zaprezentowano krótkie tło historyczne górnictwa na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, a następnie problematykę zagrożeń wodnych związanych z likwidacją kopalń. Głównym celem odwadniania jest ochrona zakładów górniczych kontynuujących wydobycie w tym rejonie. Autorzy krótko omówili problemy odwadniania. Ostatni rozdział poświęcony jest wykorzystaniu zasobów wody zgromadzonej w podziemnych zbiornikach wodnych.

EN

The article presents a brief historical background of mining in the Dąbrowa Basin, and then water hazard problems associated with the closure of mines. The main objective of dewatering is to protect the active mines, continuing mining operations in the area. The authors briefly discussed the dewatering problems. The last chapter is devoted to the use of water stored in underground reservoirs.

18

Obraz krajobrazu górniczego Zagłębia Dąbrowskiego na przykładzie "Karty geognostycznej zagłębia węglowego" Jana Hempla (1856 r.)

Wójcik A.

Górnictwo i Geologia

|

2011

|

T. 6, z. 1

223-236

PL

Karta geognostyczna zagłębia węglowego (1856 r.), której autorem jest Jan Hempel, jest pierwszym dokładnym obrazem kartograficznym Zagłębia Dąbrowskiego. Analiza mapy pozwala na prześledzenie zmian środowiska przyrodniczego i powstającego przez wiele lat krajobrazu górniczego.

EN

Geognostic map of coalfield (1856), by Jan Hempel is the first accurate cartographic image of Dąbrowa Basin. The analysis of the map allows to examine the changes in natural environment and the unique mining landscape created as result of many years transformation.

19

Analiza czasowa powolnych deformacji terenu na obszarze Zagłębia Dąbrowskiego

Porzycka S., Leśniak A.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 6

70-75

PL

W pracy wykonana została analiza czasowa powolnych deformacji terenu występujących na obszarze Zagłębia Dąbrowskiego. Celem pracy było zbadanie zmian trendu deformacji tego obszaru w okresie od 1993 r. do 2000 r. Do analizy wykorzystane zostały dane satelitarnej interferometrii radarowej PSInSAR. Dane te dostarczają informacje o niewielkich, długookresowych przemieszczeniach terenu w tzw. punktach PS, będących stabilnymi rozpraszaczami radarowymi. Przeprowadzone badania wykazały, że dla 41 % wszystkich punktów PS występuje zmiana trendu wartości deformacji. Najwięcej zmian stwierdzono w okresach od października 1993 roku do grudnia 1994 roku oraz od marca 1999 r. do kwietnia 2000 r. Dla pierwszego wymienionego przedziału czasu charakterystyczne było zwiększenie szybkości osiadania terenu, natomiast dla drugiego przedziału najwięcej wykrytych zmian świadczy o zmniejszeniu szybkości osiadania terenu. Należy zaznaczyć, iż w rejonie badań, w analizowanym okresie, zakończyły działalność dwie kopalnie węgla kamiennego "Paryż" (1995 r.) oraz "Sosnowiec" (1997 r.). Stwierdzone zmniejszenie szybkości powolnych deformacji terenu może mieć związek z zaprzestaniem eksploatacji węgla. W celu wykazania tej zależności konieczne jest dokładne przeanalizowanie otrzymanych wyników razem z danymi górniczymi dotyczącymi lokalizacji, w poszczególnych okresach czasu, pól eksploatacyjnych.

EN

In this work the temporal analysis of slow deformations in the area of Dąbrowski Basin was performed. The aim of this work was to study the trend changes in this area between years 1993 and 2000. In order to perform this task the PSInSAR data were used. These data derive information about slow deformation for PS points that are stable radar targets. In the first step the algorithm which detects at most one or none change of trend for each of PS points was developed. In this work the detected trend changes were divided into four categories: increase and decrease of subsidence and increase and decrease of the lift of terrain. In this work the temporal and spatial analysis of detected trend changes was performed. The density maps of the PS points with detected trend changes were generated. In maps the categories of trend changes were also pictured. Performed analysis showed that the trend changes occurred for 41% of PS points. The highest numbers of trend changes were detected in two periods of time: X.1993-XII.1995 and III.1999-IV.2000. For first period of time the increase subsidence value were characteristic while for second period of time the decrease of these values were the most common. It is very important that in studied period of time two coals mines were abandoned: "Paryż" (1995) and "Sosonowiec" (1997). The detected decreases of values of subsidence can be connected with this discontinuation of coal exploitation. In order to show this relation it is necessary to analyze obtained results with the mining data concerning localization of exploitation fields.

20

Ludwik Mauve i jego rola w rozwoju Zagłębia Dąbrowskiego

Adler R.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2009

|

nr 12

52-56

PL

Pierwsze zakłady przemysłowe w rejonie przyszłego Zagłębia Dąbrowskiego upadły podczas wojen napoleońskich. W latach 20. XIX w. ogólnoświatowa koniunktura na cynk spowodowała ożywienie przemysłu w tym rejonie. Zaczęto tam wydobywać galman, a to spowodowało wzrost zapotrzebowania na węgiel kamienny. Po przerwie spowodowanej kryzysem gospodarczym Bank Polski zainwestował w budowę hut żelaza "Henryków" w Niwce i "Bankowej" w Dąbrowie, gdzie produkcja była oparta na koksie. Dało to impuls do rozwoju nowych kopalń węgla na tym terenie.