Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia w strukturze fitosocjologicznej obszarów nieleśnych Borów Tucholskich

Stosik T.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr III/1

723--740

PL

W Borach Tucholskich - jednym z rejonów o wysokiej lesistości - realizowana jest również funkcja rolnicza. Większość obszarów nieleśnych zajmują pola uprawne, często również odłogi. Istniejące tu łąki tworzą głównie fitocenozy ze związku Calthion. Inne typy łąk, w tym łąki świeże, notowane są sporadycznie. W celu ukazania ich struktury fitosocjologicznej na terenie Borów Tucholskich przeanalizowano 512 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w latach 2006-2017 na siedliskach nieleśnych tego obszaru: na łąkach, odłogach i przydrożach. Ponad połowę analizowanego materiału stanowiły dane pochodzące z łąk, około 30% z odłogów, a pozostałe z przydroży. Z całej puli zdjęć tylko w 63 zidentyfikowano fitocenozy związane z łąkami świeżymi, przy czym zdecydowana większość z nich związana była z poboczami dróg. Analizowany materiał pozwolił wyróżnić 11 syntaksonów w formie zespołów i zbiorowisk. Są to głównie różne postaci zespołu Arrhenatheretum elatioris, zbiorowiska Poa pratensis-Festuca rubra, czy też zbiorowiska z Festuca rubra. Przekrój fitocenoz związku Arrhenatherion, wyróżnionych dla obszaru, dopełniają płaty zdominowane przez trawy: zbiorowiska z Dactylis glomerata, z Antoxanthum odoratum i z Holcus lanatus. Na szczególną uwagę zasługuje powszechnie uznawany za coraz rzadszy składnik roślinności łąkowej zespół Arrhenatherum elatioris. Można go uznać na badanym obszarze za typowy dla poboczy dróg, podczas gdy w krajobrazie łąkowym badanego obszaru należy do rzadkości. Wśród zbiorowisk, które spotyka się głównie na łąkach wymienić można przejściową formę zbiorowiska Poa pratensis-Festuca rubra oraz fitocenozy zdominowane przez mało wartościowe trawy.

EN

In the Tuchola Pinewoods, one of the regions with a high forestation rate, the agricultural function is also performed. Most non-woodland areas are covered by arable fields, frequently also set-aside land. The existing meadows the phytocoenoses from the alliance Calthion are mostly developing here. Another meadow type, including fresh meadows, are sporadic. To demonstrate their phytosociological structure in the Tuchola Pinewoods, 512 phytosociological relevés, taken in 2006-2017, in non-woodland habitats of the area: in meadows, set-aside land and roadsides, were analyzed. More than half of the material analyzed were the records made from meadows, about 30% from set-aside land, and the others - from roadsides. From the entire pool, only in 63 relevés the phytocoenoses related to fresh meadows were identified, however, a vast majority was situated on roadsides. The material analyzed facilitates determining 11 syntaxa in a form of plant associations and communities. Those are mostly various forms of the association Arrhenatheretum elatioris, the community Poa pratensis-Festuca rubra, and the community Festuca rubra. The cross-section of phytocoenoses of the alliance Arrhenatherion, distinguished for the area, supplement the commonly grass-dominated community with Dactylis glomerata, with Antoxanthum odoratum and with Holcus lanatus. A special attention must be paid to, commonly considered to be more and more rare component of the meadow plants, the alliance Arrhenatherum elatioris. In the area studied it can be considered to be typical for roadsides, whereas in the meadows it is rare. Among the communities found mostly in meadows one can point to a transition phase of the community Poa pratensis-Festuca rubra and phytocoenoses dominated by low-value grasses.

2

Wartość przyrodnicza i paszowa użytkowanych ekstensywnie łąk w dolinie Golionki (Bory Tucholskie)

Stosik T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 4

77--94

PL

Optymalne ze względów produkcyjnych uwilgotnienie gleb łąkowych nie jest dzisiaj częstym zjawiskiem, a nadmiernie przesuszone przez lata pokłady torfu straciły bezpowrotnie swoje właściwości. Konsekwencją degradacji gleby są zmiany jakościowe i ilościowe w składzie gatunkowym runi. Niekorzystne zmiany struktury fitocenoz użytków zielonych obserwuje się również w Borach Tucholskich, gdzie jeszcze w połowie XX wieku notowano dobrze zachowane zbiorowiska łąk wilgotnych, zmiennowilgotnych i fitocenozy z dużym udziałem turzyc. W pracy przedstawiono strukturę fitosocjologiczną, wartość użytkową i przyrodniczą użytków zielonych w dolinie Golionki, a także warunki siedliskowe, określone za pomocą liczb wskaźnikowych Ellenberga. Łącznie wyróżniono 12 syntaksonów o różnej randze. Określone dla nich cechy, jak średnia liczba gatunków w zdjęciu i współczynnik różnorodności gatunkowej, nie w pełni odzwierciedlają wartość przyrodniczą fitocenoz. Za bardziej obiektywny wyznacznik należy uznać udział gatunków rzadkich i chronionych, które zazwyczaj utrzymują się w siedlisku mało przekształconym. W kompleksie łąkowym nad Golionką występują one na glebie wilgotnej lub skrajnie suchej, kwaśnej lub zasadowej i mało żyznej w zbiorowiskach wysokich turzyc, zbiorowisku z Carex nigra oraz w zbiorowisku z Origanum vulgare. Utrzymaniu dużej wartości przyrodniczej fitocenoz nie sprzyjają odwadnianie i inne zabiegi prowadzące do ujednolicania siedliska.

EN

The optimal, from the production point of view, meadow soil moisture is not a frequent phenomenon today and the peat deposits excessively dewatered over years have lost their properties irrevocably. The soil degradation resulted in qualitative and quantitative changes in the species composition of the sward. Unfavourable changes in the phytocenosis structure of grasslands are also observed in the Tuchola Pinewoods where still in the mid 20th century there were noted well-preserved communities of wet meadows, of variable moisture content and phytocenoses with a large share of sedges. The paper demonstrates the phytosociological structure, functional and natural value of grasslands in the Golionka River Valley, as well as habitat conditions, determined with Ellenberg's indicator values. In total there were differentiated between 2 syntaxa different in weight: the plant community with Urtica dioica, reed beds (Magnocaricion), Scirpetum sylvatici), the plant communities with Deschampsia caespitosa, the plant communities with Bromus hordeaceus, the plant communities with Potentilla anserina, Ranunculo-Alopecuretum geniculati, the plant communities with Antoxanthum odoratum, the plant communities with Holcus lanatus, the plant community with Poa pratensisFestuca rubra, the plant community with Carex nigra, and the plant community with Origanum vulgare. The parameters, such as the number of species per relevé and the species diversity coefficient, do not fully reflect the natural value. One shall consider the share of habitat-compatible rare and protected species a more objective indicator. Usually they persist in the habitat almost optimal. As for the meadow complex on the Golionka River they occur on a more moist soil and extremely dry, acid or alkaline as well as low fertility soil; in the communities of tall sedge, the community with Carex nigra as well as the community with Origanum vulgare. Preserving a high natural value of phytocenoses is not helped by dewatering and other treatments leading to making the habitat homogeneous. In such conditions there develop the communities with a slightly higher functional value, represented in a given area by the community with Anthoxanthum odoratum, with Holcus lanatus, Poa pratensis-Festuca rubra as well as the community with Origanum vulgare.

3

Ekspertyzy przedmelioracyjne jako źródło informacji o stanie fitocenoz siedlisk podmokłych w Borach Tucholskich

Stosik T.

Ekologia i Technika

|

2014

|

R. 22, nr 6

325--331

PL

Zmiany siedlisk podmokłych, polegające na nadmiernym i trwałym obniżeniu ich wilgotności prowadzą do istotnych zmian w składzie gatunkowym towarzyszących im zbiorowisk roślinnych. W przypadku badań fitosocjologicznych, prowadzonych na większym obszarze często brakuje materiałów do porównań, trudno więc określić dynamikę tego zjawiska. Gromadzone w zasobach wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych materiały dotyczące ostatniej ogólnokrajowej akcji melioracyjnej z lat 60. i 70. ubiegłego wieku, mogą w wielu przypadkach stanowić odniesienie do obecnej sytuacji. Dla obszaru działań Biura Terenowego w Świeciu (K-PZMiUW we Włocławku) zidentyfikowano 12 opracowań. Są to dokumentacje zawierające zróżnicowane pod względem jakości, zorientowane przestrzennie spisy flory. Przeprowadzona próba określenia struktury fitocenotycznej obszaru i charakterystyki poszczególnych płatów fitocenoz przyniosła pozytywne rezultaty. Zgromadzone dokumentacje dostarczają informacji o strukturze fitocenoz łąkowych i torfowiskowych sprzed 40 lat oraz o występowaniu i obfitości gatunków chronionych. Na ich podstawie wyróżniono 15 syntaksonów, w większości w postaci zespołów, które odpowiadają obecnie istniejącym na tym terenie.

EN

Changes in the swampy habitats, involving an excessive and permanent decrease in their moisture, lead to significant changes in the species compositlon of the plant communities accompanying them. As for the phytosociological studies performed in a bigger area, there is often too little materiał for comparisons, and so it is difficult to determine the dynamics of the phenomenon. The materials collected from the resources of the Provincial Authorities of Land Reclamation and Water Devices on the last countrywide land-reclamation action of the 1960s and 1970s, in many cases, can refer to the present situation. As for the area of the activities of the Field Bureau in Świecie (K-PZMiUW in Włocławek) 12 studies have been identified. Those are the documentations including a quality variation, space-oriented flora records. The attempt at defining the phytocenosis structure of the area and the characteristics of respective patches of phytocenoses made has been successful. The documentations collected provide Information on the structure of meadow and peatland phytocenoses dating 40 years back as well as on the occurrence and the abundance of protected species, which facilitated differentiating between 15 syntaxa, mostly in a form of communities which correspond to those currently existing in this area.

4

Udział przydroży w zachowaniu lokalnej różnorodności gatunkowej na przykładzie dróg powiatowych w Borach Tucholskich

Stosik T.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 3

197-204

PL

Publikacja przedstawia wyniki badań florystycznych przeprowadzonych na poboczach dróg powiatowych w granicach gminy Śliwice. Flora przydroży tego regionu liczy 185 gatunków roślin naczyniowych. Współczynnik różnorodności gatunkowej pojedynczych płatów mieści się w granicach 2- 2,5 i jest niewiele mniejszy niż na łąkach. Zgromadzony materiał obejmuje łącznie 186 gatunków roślin naczyniowych - więcej niż na łąkach tego obszaru. Najliczniej występujące gatunki to: Festuca rubra, Arrheriatherum elatius, Elymus repens i Dactylis glomerata. Poza taksonami pospolitymi na przydrożach występuje szereg gatunków objętych ochroną gatunkową. Należą do nich: Frangula alnus, Helichrysum arenarium, Ononis spinosa, Arctosta-phylos uva-ursi, Convallaria majalis oraz Epipactis helleborine, Botrichium lunaria i Botrichium matricariifolium. Wysoka lesistość i ekstensywne rolnictwo w Borach Tucholskich sprzyjają wysokiej wartości przyrodniczej regionu. Przydroża są specyficznymi, odrębnymi siedliskami w leśnym krajobrazie. Z uwagi na bogatą florę, duży zasób rzadkich i chronionych gatunków, jak również dzięki wysokiej bioróżnorodności każdego badanego płatu, przydroża stają się istotnym elementem lokalnej różnorodności gatunkowej.

EN

The paper presents the results of the floristic research carried out on the roadside verges of the county roads within the borders of Śliwice commune. Roadside verges flora of this area consists of 185 species of vascular plants - more than in the neighbouring biocenoses. The species diversity index ranges from 2 to 2.5 - not much lower than in the meadows. Among the most frequent species to be found: Festuca ruhra, Achillea millefolium, Arrhenatherum elatius, Dactylis glomerata, Artemisia vulgaris, Lolium perenne and Elynius repens. Many rare and protected taxa were also present: Frangula alnus, Helichnjsum arenarium, Ononis spinosa, Arclostaphylos uva-ursi, Convallaria majalis, Epipactis helleborine, Botrichium lunaria and Botrichium matricariifolium. Intensive forestation and extensive agriculture in the Tuchola Pinewoods contribute to high conservation value of the region. The roadside verges have become specific and unique habitats in the forest landscape. Due to rich flora, large stock of rare and protected species, in addition to high diversity of each investigated plot, the roadside verges have turned into a significant element of the local biodiversity.

5

Zmiany żyzności trofii w ekosystemach miękkowodnych jezior Borów Tucholskich

Milecka K., Bogaczewicz-Adamczak B.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 1

81-86

EN

Soft water lakes are mostly acid, poor in minerals and have a lot of free CO2 in their water and bottom sediments. So called Lobelia lakes, containing Lobelia dortmanna L., Isoëtes lacustris L., and Littorella uniflora (L.) Ascherson, are a type of soft water lakes. These species are rare in Poland and in Europe mainly because of eutrophication and anthropopression. Lobelia lakes and ecology of isoetids were described in many scientific articles, but their history is poorly recognised. Thus, for some years palaeoecological research has been done in the Tuchola Pinewoods to reveal the time of migration, spreading and development of Lobelia lakes. Pollen analysis and diatom analysis were done for the sediments of lakes: Nierybno, Okoń Duży, Linowskie, Moczadło and Nawionek (Fig. 1). Content of plant remains of Lobelia dortmanna nad Isoëtes lacustris, fossil diatoms and Pediastrum indicates phases of low and high trophy of Lake Nierybno (Fig. 5). The highest trophy was found in the Younger Dryas, in the middle Boreal Period and the oldest time of Subboreal Period. The lowest trophy was observed at the beginning of the Holocene, in the Atlantic Period and in modern times. Low trophy of the lake is related to acid or neutral pH of the water. Reconstruction of the lake history based on diatom analysis shows two main phases of the Nierybno ecosystem existence. In the early stages of the lake’s development it was an eutrophic basin with elevated pH. At the beginning of the Atlantic Period the pH decreased and content of nutrients in the water was reduced. Navicula radiosa, N. leptostriata and N. heimansioides, species typical for Lobelia lakes have been present since then. Generally Lobelia lakes are well preserved in the Tuchola Pinewoods due to low anthropopression and conservation activity of the Tuchola Pinewoods National Park and the Zaborski Landscape Park.

6

Testate amoebae (protists) as palaeoenvironmental indicators in peatlands

Lamentowicz M., Mitchell E. A. D.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

58--64

EN

Testate amoebae (or testaceans, Testacea, Arcellaceans) are unicellular eukaryotic organisms living in freshwater or most terrestrial habitats such as soils, mosses, lakes, rivers, as well as brackish habitats such as estuaries. They are very abundant in Sphagnum mosses, where they live in the top part of mosses and the oxygenated part of the peat. The tests (shells) of Testacea are well preserved in peat and to a lesser extent in lake sediments. Efforts should be concentrated on constructing reliable regional transfer functions (mathematical representation of relation of species to environmental variables - presence of particular taxa in fossil material is the function of past environmental parameters), as they exist for some world areas, and there is a complete lack of them for central Europe. Polish data are exceptionally important because Poland is under several contrasted climatic influences - from oceanic to continental. The comparison of our data on climatic tendencies with those from Western Europe and the rest of the world will show how similar or different the responses of Polish peatlands might be. The paper has three aims: (a) to present the need for ecological studies on testate amoebae in Central Europe, (b) to show the potential of reconstruction of past environment on the basis of multiproxy studies that include testate amoebae as an integral part of the palaeoecology toolbox and (c) to put our research efforts on testate amoebae in Poland in a more global perspective.

PL

Ameby skorupkowe (Testacea) to jednokomórkowe organizmy, które żyją w środowiskach słodkowodnych, w większości siedlisk lądowych (glebie, mszakach, jeziorach, rzekach) oraz w siedliskach słonawych (np. w ujściowych partiach rzek). Testacea występują licznie w mchach torfowcach (Sphagnum), gdzie zasiedlają ich górną część oraz natleniony stropowy fragment torfu. Skorupki ameb dobrze zachowują sie w torfie oraz w mniejszym stopniu w osadach jeziornych. Główny wysiłek powinien być skoncentrowany na budowaniu regionalnych funkcji transferu (transfer function; matematyczny obraz relacji organizmu w stosunku do środowiska -obecność poszczególnych taksonów w materiale kopalnym jest funkcją przeszłych parametrów środowiskowych). Dla kilku obszarów już one powstały, ale brak tego rodzaju danych dla centralnej części Europy. Polskie dane są wyjątkowo istotne, ponieważ obszar ten znajduje się pod wpływem różnych wpływów klimatycznych - od klimatu oceanicznego do kontynentalnego. Porównanie naszych danych z informacjami z innych stanowisk w Europie i na świecie może wykazać, w jak odmienny sposób reagują polskie torfowiska na zmiany klimatyczne. Artykuł ma trzy cele: (a) zaprezentowanie potrzeby badań ekologii ameb skorupkowych w Europie centralnej, (b) przedstawienie potencjału rekonstrukcji paleośrodowisk na bazie wielu wskaźników, gdzie ameby skorupkowe stanowią integralną część metod badań paleoekologii i (c) zaprezentowanie naszych badań nad Testacea w Polsce w szerszej, globalnej perspektywie.