Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przejawy mineralizacji kruszcowej w skałach obszaru Strzelin-Głuchołazy

Markowiak Marek

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2024

|

T. 209

s. 2--24

PL

Na podstawie badań mikroskopowych i w mikro obszarze próbek skał z trzech rejonów morawsko-śląskiej strefy tektonicznej: Wzgórz Strzelińskich, okolic Paczkowa i Głuchołaz, dokonano charakterystyki przejawów mineralizacji kruszcowej tego obszaru. Stwierdzono obecność szerokiego zestawu minerałów kruszcowych, w tym wielu dotychczas na badanym obszarze nierozpoznanych, takich jak: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, mielnikowit, mielnikowit-piryt, markasyt, kowelin, digenit, galena, greenockit, carrolit-fletscheryt, bravoit, Co-bravoit, molibdenit, scheelit, tennantyt, minerały z grupy euksenitu (EGM) zbliżone do yttrocrasite-(Y), elektrum, bizmut rodzimy, bismutynit, cosalit, joseit?, tsumoit?, gustavit?, stannin, argentyt, srebro rodzime, ilmenit, rutyl, tytanit, goethyt oraz szereg minerałów pierwiastków promieniotwórczych – uraninit, toryt, coffinit, a także minerałów zawierających pierwiastki promieniotwórcze (w tym wspomniane wyżej minerały grupy euksenitu): rabdofan, uranopolycrase i prawdopodobnie thorbastnäsyt współwystępujący z parisytem. Zespołem mineralnym najpowszechniej spotykanym w całym regionie jest zespół o składzie: piryt, pirotyn, chalkopiryt, sfaleryt, przy czym dwa ostatnie minerały występują podrzędnie. Przejawy mineralizacji pierwiastkami ziem rzadkich wymagają dalszych badań w pierwszej kolejności.

EN

Based on microscopic investigations and detailed electron microprobe studies of rock samples from three regions of the Moravian-Silesian tectonic zone: Wzgórza Strzelińskie, Paczków region, and Głuchołazy region, the characteristics of ore mineralization in the Strzelin–Głuchołazy area are presented. The presence of a wide range of ore minerals was found, including many previously unrec- ognized in the study area: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite, sphalerite, melnikovite, melnikovite-pyrite, marcasite, covellite, digenite, galena, greenockite, carrolite-fletscherite, bravoite, Co-bravoite, molybdenite, scheelite, tennantite, euxenite (EGM) similar to yttrocrasite-(Y), electrum, native bismuth, bismuthinite, cosalite, joseite, tsumoite, gustavite, stannite, argentite, native silver, ilmenite, rutile, titanite, goethite and a number of minerals of radioactive elements – uraninite, thorite, coffinite, as well as minerals containing radioactive elements (including the above-mentioned minerals of the euxenite group, rhabdophane, uranopolycrase and possibly thorbastnäsite co-occurring with parisite). The most common mineral assemblages are: pyrite, pyrrhotite, chalcopyrite and sphalerite, occurring both in granitoids and in all types of rocks of the metamorphic cover. Higher concentration of these minerals is extremely rare, and pyrite and pyrrhotite are dominant. The manifestations of mineralization with rare earth elements require further research.

2

Nil timide, nil tumide. About the oldest view of Strzelin and the finials of its towers

Łuniewicz Zygmunt

Architectus

|

2022

|

Nr 1 (69)

27--35

EN

The article analyzes the newly discovered veduta of Strzelin and compares the buildings visible in it with the information contained in written sources and iconography. This panorama comes from the friendship book of Brzeg clergyman Johann Christoph Letsch (* 1634, † 1686). It presents the town from the north along with a ring of fortifications, buildings and towers of architectural dominants. Below the drawing there is the inscription Nil timide, nil tumide/Bartholomeus Pilgram/Strel. Consul Ao 1653/16 7-bris, which makes it possible to identify the author of the entry as Bartholomäus Pilgram, the mayor of Strzelin in the period of November 26, 1642 – December 11, 1671. The research procedure was aimed at verifying the reliability of the iconographic message with the methods used for the analysis of iconographic materials. They included a comparison of preserved buildings, archaeological relics as well as messages in written sources and iconography. In the course of the research, it was possible to confirm that the buildings shown in the view had shapes consistent with the data contained in written sources and the preserved relics. The relative location is correct, but with some reduction in the distance between the buildings. A unique value of the veduta are the only known representations of the towers’ copulas, i.e., on St. Michael’s Church, which was probably erected in 1596 or slightly later, and above St. Gotthard’s Church – a high, two-open-work dome from 1620, a missing element of the 17th-century remodeling. The town hall tower was presented with a two-open-work copula which was erected only five years earlier, in 1648, and was previously known from descriptions only. The depiction of de-sacralized St. Cross’ Church, which was devoid of the roof and the crowning of the tower, allows us to assume that originally the building had hitherto unknown gables. The towers and fortified towers of the town walls were drawn along with ceramic covered roofs with a short ridge and attics in the condition they obtained during the remodeling carried out in the same year as the entry was made. The date on the card, i.e. September 16, 1653, allows us to make the conclusion that the discussed source is 60 years older than the earliest known iconography of Strzelin. The panorama at Pilgram’s entry, despite a certain schematic character, allows us to expand the knowledge of the town’s architecture, in spite of almost complete destruction of a significant part of its building development.

PL

W artykule poddano analizie nowo odnalezioną wedutę Strzelina, zestawiając widoczne na niej budowle z informacjami zawartymi w źródłach pisanych i ikonografii. Panorama ta pochodzi z wystawionego na sprzedaż sztambucha brzeskiego duchownego Johanna Christopha Letscha (*1634, †1686). Przedstawia miasto w widoku od północy, wraz z pierścieniem fortyfikacji, zabudową i wieżami dominant architektonicznych. Pod rysunkiem umieszczono napis Nil timide, nil tumide / Bartholomeus Pilgram/ Strel. Consul Ao 1653/ 16 7-bris, który pozwala zidentyfikować autora wpisu jako Bartholomäusa Pilgrama, burmistrza Strzelina w okresie 26 XI 1642 – 11 XII 1671. Przeprowadzone postępowanie badawcze miało na celu zweryfikowanie rzetelności przekazu ikonograficznego metodami stosowanymi dla analiz materiałów ikonograficznych. Objęły one porównanie zachowanych budowli, reliktów archeologicznych oraz przekazów w źródłach pisanych i ikonografii. W toku badań udało się potwierdzić, że ukazane na widoku budowle mają kształty zgodne z danymi zawartymi w źródłach pisanych oraz zachowanymi reliktami. Zgadza się wzajemne położenie, przy pewnym zmniejszeniu odległości pomiędzy budowlami. Szczególnym walorem weduty są jedyne znane dotychczas przedstawienia hełmów wież: na kościele św. Michała, wzniesiona prawdopodobnie w 1596 r. lub nieco później, w 1619 r., oraz ponad kościołem św. Gotarda – wysoki, dwuprzezroczowy hełm z 1620 r., brakujący element XVII-wiecznej przebudowy. Wieża ratuszowa została ukazana ze wzniesionym zaledwie pięć lat wcześniej, w 1648 r., dwuprzezroczowym hełmem, znanym dotychczas jedynie z opisu. Przedstawienie zdesakralizowanego kościoła św. Krzyża, pozbawionego dachu i zwieńczenia wieży, pozwala przyjąć, że pierwotnie budowla miała nieznane dotychczas szczyty. Wieże i baszty murów miejskich narysowano wraz z krytymi ceramiką dachami z krótką kalenicą oraz attykami w stanie, jaki uzyskały podczas remontu w roku, w którym wykonano wpis. Zawarta na karcie data dzienna: 16 września 1653 r. pozwala stwierdzić, że omawiane źródło jest o 60 lat starsze od najwcześniejszej dotychczas znanej ikonografii Strzelina. Panorama przy wpisie Pilgrama, pomimo pewnej schematyczności, pozwala rozszerzyć wiedzę na temat architektury miasta, pomimo niemal całkowitego zniszczenia istotnej części jego zabudowy.

3

Złoto w potokach i pegmatycie z rejonu Strzelina

Markowiak Marek, Lasoń Krzysztof

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2021

|

nr 478

1--17

PL

Wykonano badania próbek szlichowych z potoków w czterech rejonach morawsko-śląskiej strefy tektonicznej: Wzgórz Strzelińskich (5 szlichów), Piotrowic Polskich (9 szlichów), Kamiennej Góry (4 szlichy) i w celach porównawczych w rejonie Głuchołaz (7 szlichów). Dokonano mikroskopowej analizy mineralogicznej i oceny stopnia obtoczenia minerałów występujących w badanych próbkach. W próbkach z badanych potoków występuje złoto w ilościach od 0 do 16 ziaren w 10 l aluwiów. Złoto we współczesnych aluwiach z rejonów Wzgórz Strzelińskich, Piotrowic Polskich i Kamiennej Góry jest bardzo drobnoziarniste i nie tworzy koncentracji istotnych pod względem ekonomicznym. W pegmatycie z kamieniołomu granitu w Kamiennej Górze stwierdzono obecność elektrum, co sugeruje możliwość występowania mineralizacji Au w górnych, usuniętych przez erozję, partiach intruzji.

EN

Pan concentrates separated from stream sediments of four regions of the Moravian-Silesian tectonic zone have been analysed. 5 samples were collected from the Strzelin Hills, 9 from the Piotrowice Polskie area, 4 from the Kamienna Góra area and for comparative purposes, 7 from the Głuchołazy region. The microscopic analysis and evaluation of degree roundness of minerals that occur in tested samples were made. Gold occurs in samples from tested streams in quantities from 0 to 16 grains in 10 l of sediments. In the modern alluvia of the Strzelin Hills, the Piotrowice Polskie and the Kamienna Góra regions Au is very fine-grained and do not make economic concentracions. In the pegmatite from the Kamienna Góra granite quarry the presence of electrum was observed, suggesting the possibility of occurrence of Au mineralization in the upper, eroded parts of intrusion.

4

The Evaluation of the Possibility to Use the Water from Quarry Lakes for Irrigation

Jawecki Bartosz, Kowalczyk Tomasz, Feng Ye

Journal of Ecological Engineering

|

2019

|

Vol. 20, nr 9

188--201

EN

The paper presents the evaluation of the possibility to use the water from five quarry lakes located in County Strzelin for the purposes of agricultural irrigation. The evaluation was based on the guidelines provided by FAO and in PN-84/C-04635. The average values of water quality indicators were as follows: electrical conductivity – 0.365 mS×cm-1; Sodium Adsorption Ratio – 0.75; Total Dissolved Solids – 233.9 mg×dm-3; water pH – 7.8; BOD5 – 1.6 mgO2×dm-3, while the average ion concentrations were: nitrates – 1.6 mgN-NO3×dm-3; sulphates – 188.5 mg SO4×dm-3; chlorides – 30.95 mg Cl×dm-3; sodium 22.6, mg Na×dm-3; manganese – 0.05 mg Mn×dm-3; and iron – 0.04 mg Fe×dm-3. The values of the analysed indicators were similar to the concentrations noted in natural lakes and unloaded water reservoirs. The water from the analysed quarry lakes met (with some minor limitations) the requirements that enable its use for agricultural irrigation, in particular sprinkler irrigation.

5

Pierwiastki ziem rzadkich w wybranych skałach obszaru Strzelin–Głuchołazy

Lasoń Krzysztof, Markowiak Marek

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 477

55--67

PL

W trakcie poszukiwań mineralizacji kruszcowej w morawsko-śląskiej strefie tektonicznej przebadano 312 próbek z 28 odkrywek. Wydzielono cztery odkrywki (Gierałcice, Górka Sobocka, Gęsiniec i Doboszowice), w których stwierdzono najwyższe zawartości REE. Szczegółowe badania wykazały, że granitoidy, aplity i żyły kwarcowe z Gierałcic oraz granitoidy z Górki Sobockiej charakteryzują się przeciętną zawartością pierwiastków ziem rzadkich, a podwyższone zawartości tych pierwiastków wykazują pojedyncze próbki pegmatytów, skał zmetasomatyzowanych i granitoidów pozostających na różnych etapach przeobrażeń hipergenicznych. Stosunkowo wysokie zawartości sumy REE stwierdzono w granitoidach z Gęsińca – maksymalnie 681 ppm, średnio 169 ppm. Występuje tam allanit, na którego kryształach utworzyły się skupienia wtórnych minerałów ziem rzadkich z grupy bastnäsytu: parisytu i prawdopodobnie thorbastnäsytu. Najwyższe zawartości REE oznaczono w 7 próbkach iłów wypełniających szczeliny tektoniczne w kamieniołomie gnejsu w Doboszowicach. Suma REE waha się w nich w granicach 591–1868 ppm, a średnia arytmetyczna zawartość przekracza 0,1%. Wskazuje to na możliwość wykrycia stosunkowo wysokich zawartości REE w skałach ilastych na terenie Sudetów.

EN

In the course of prospecting for ore mineralization in the Moravian-Silesian tectonic zone 312 samples were collected from 28 open pits. Selected four quarries (Gierałcice, Górka Sobocka, Gęsiniec and Doboszowice) have been found to have the highest content of REE. Detailed studies have shown that granitoids, aplites and quarz veins from Gierałcice and granitoids from Górka Sobocka are characterized by typical contents of rare earth elements, single elevated contents of these elements occur in pegmatites, metasomatites and weathered granitoids being at different stages of hypergenic alterations. Higher contents of total REE were found in granitoids from the Gęsiniec quarry–up to 681 ppm, an average of 169 ppm. In this quarry occur granitoids with crystals of allanite coated by aggregates of secondary REE minerals of the bastnaesite group: parisite and probably thorbastnaesite. The highest contents of REE were found in seven samples of clays filling the tectonic fissures in gneisses of the Doboszowice quarry. The contents of total REE in clays range within the limits of 591–1868 ppm and the mean content exceeds 0.1%. This indicates the possibility of the occurrence of higher contents of REE in clay rocks in the Sudetes Mountains.

6

Wizualna ocena roli czynnych kamieniołomów granitu w krajobrazie powiatu strzelińskiego

Jawecki B.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

nr 36

79--97

PL

W artykule przedstawiono rolę kamieniołomów granitu w krajobrazie powiatu strzelińskiego. Oceny wizualnej roli kamieniołomów w krajobrazie dokonano w oparciu o cyfrowo-bonitacyjną ocenę punktową oraz wskaźniki oceny wizualnej i poziomu widzialności kamieniołomu. Wskaźniki wyznaczono dla frontu robót, czynnych zwałowisk, roślinności, zbiorników wodnych, maszyn i urządzeń oraz budynków i budowli górniczych. Przy ocenie wnętrza łomu kierowano się możliwością wkomponowania łomu w krajobraz, trudnością rekultywacji, potencjalną atrakcyjnością geoturystyczną. W ocenie widoku bliskiego i panoramy dalekiej przyjęto założenie, że elementy kopalni są czynnikiem degradującym, zawsze negatywnie wpływającym na krajobraz. Na podstawie przyjętych kryteriów oceny wizualnej stwierdzono, że wpływ kamieniołomu stokowo-wgłębnego Górka Sobocka na krajobraz jest większy niż kamieniołomów wgłębnych Gębczyce i Strzelin I. Wnętrza wszystkich kamieniołomów otrzymały ocenę neutralną. Rolę kamieniołomu Górka Sobocka w widoku bliskim oraz panoramie dalekiej oceniono neutralnie, natomiast łomów Gębczyce i Strzelin I, pozytywnie.

EN

The article discusses the role of granite quarries in the landscape of Strzelin County. Evaluation of the visual role of quarries in the landscape was conducted basing on digital bonitation scoring and visual assessment indicators including the level of visibility. These indicators were defined for the mining front, active dumps, the vegetation, water reservoirs, machinery and equipment and mining buildings and structures. The interior of the quarry was evaluated in terms of the possibility to incorporate it in the landscape, the difficulty of reclamation and the potential geotouristic attractiveness. The evaluation of close view and distant panoramic view was based on the assumption that mining elements are a degrading factor that always has a negative influence on landscape. Basing on the adopted visual assessment criteria it was determined that the influence of the Górka Sobocka quarry on the landscape is higher than that of the Gębczyce and Strzelin I deep quarries. The interiors of all the analysed quarries were rated as neutral. The role of the Górka Sobocka quarry was rated neutral both in the close view and in distant panorama, while the role of the Gębczyce and Strzelin I quarries was rated positive.

7

Seasonal variability of basic pollution parameters in atmospheric precipitation in Strzelin

Jawecki B., Burszta-Adamiak E.

Journal of Water and Land Development

|

2014

|

no. 20

31--37

EN

Electrical conductivity and pH are the basic indices of rainfall pollution, constituting the basis for evaluation of the general nature of rainwater. This article presents an analysis of these two parameters in samples of rainfall collected in the years 2008–2010 (in the heating season and outside it) in three measurement sites P1, P2 and P3, located in the city and commune Strzelin (Lower Silesian Voivodeship). Preliminary results show a high variation of pH and electrical conductivity of rainfall occurring in the analysed area. Approximately 30% of the samples were characterised by a pH that allowed to qualify them, according to JANSEN et al. [1988], as normal rainfall. A similar share in all the collected samples represented rainfall of pH < 5.1 that was classified as slightly, considerably and highly acidic. The problem of acid rain occurred in the analysed area mainly during the heating season, when rainfall of pH < 5.1 accounted for a considerable share in all rainfall samples collected in the said period. The electrical conductivity of most samples fell below 60 μS·cm–1, which allowed us to classify them as slightly polluted rainfall (site P2), considerably polluted (site P3) and highly polluted (site P1).

PL

Odczyn i przewodność elektrolityczna należą do podstawowych miar zanieczyszczenia opadów, na podstawie których można dokonać oceny ich ogólnego charakteru. W artykule dokonano analizy tych dwóch parametrów w opadach pobranych w latach 2008–2010 (w sezonie grzewczym i pozagrzewczym) w trzech punktach pomiarowych: P1, P2 i P3 zlokalizowanych na terenie miasta i gminy Strzelin (województwo dolnośląskie). Wyniki badań wykazują dużą zmienność odczynu i przewodności elektrolitycznej opadów występujących na analizowanym terenie. Około 30% prób miało odczyn, który zgodnie z klasyfikacją JANSENA i in. [1988] pozwalał je zakwalifikować jako opady normalne. Podobny udział opadów w całości zebranych prób stanowiły opady o pH < 5,1, klasyfikowane jako mające lekko, znacznie i silnie obniżone pH. Problem kwaśnych deszczów występował na analizowanym terenie głównie w sezonie grzewczym, w którym opady o pH < 5,1 stanowiły znaczną część wszystkich opadów pobranych w tym okresie. Przewodność elektrolityczna większości próbek wynosiła poniżej 60 μS·cm–1, co pozwoliło zakwalifikować je do klasy lekko zanieczyszczonych (stanowisko P2), znacznie zanieczyszczonych (stanowisko P3) oraz mocno zanieczyszczonych (stanowisko P1).

8

Problemy odbudowy Starego Miasta w Strzelinie

Masztalski R., Michalski M., Kapłon K.

Przegląd Budowlany

|

2013

|

R. 84, nr 3

99-102

9

Kopalnie w krajobrazie powiatu strzelińskiego – strzeliński granit w architekturze

Jawecki B., Lorenc M. W., Mazurek S.

Architektura Krajobrazu

|

2013

|

nr 3

108--123

PL

Powiat strzeliński leży w południowo- wschodniej części Dolnego Śląska. Budowa geologiczna tego obszaru jest dość skomplikowana, a odnosi sie to zwłaszcza do południowej części regionu, leżącej w obrębie jednostki geologicznej zwanej Masywem Strzelińskim. Jego zasadniczą część stanowią hercyńskie granitody, reprezentowane głównie przez biotytowe granity i granodioryty ze znacznie mniejszym udziałem granitów dwułyszczykowych, tonalitów i diorytów kwarcowych. Naturalną osłonę granitoidowej intruzji stanowią neoproterozoiczne oraz dolnopaleozoiczne skały metamorficzne, głównie gnejsy, granitognejsy, łupki, kwarcyty, amfibolity i marmury. Występujące tu również bazalty reprezentują trzeciorzędową formację magmową. Poza wyniesioną częścią Wzgórz Strzelińskich, cały obszar przykryty jest trzeciorzędowymi osadami morskimi w postaci iłów niebieskawych oraz iłów i piasków kaolinowych, a warstwę powierzchniową stanowią plejstoceńskie osady lodowcowe, piaszczysto-żwirowe oraz gliny zwałowe i gliny lessopodobne. Eksploatacja materiału skalnego na tym terenie datuje się od X wieku, kiedy to granit zaczął być wydobywany w kamieniołomach w Strzelinie i w Górce Sobockiej. Skały wydobywane w rejonie strzelińskim są bardzo dobrej jakości i zawsze miały szerokie zastosowanie w lokalnej architekturze i budownictwie. Kamień ten wykorzystywany jest m.in. w nawierzchniach, elementach małej architektury, detalach architektonicznych, rzeźbach, parapetach, schodach, podmurówkach ogrodzeń, murkach, podmurówkach budynków oraz samych budynkach. Te ostatnie mogą być w całości wzniesione z kamienia, względnie mieć tylko fasadę pokrytą granitowymi płytami okładzinowymi. Warto wspomnieć, że bardzo dobrej jakości drobnoziarnisty granit z okolic Strzelina został użyty do budowy pierwszej katedry we Wrocławiu (ok. 1000 r.), kolumn w budynku Deutsche Bank oraz schodów i podłóg w budynku Riechstagu w Berlinie, a także do budowy Portu Północnego w Gdańsku oraz Pałacu Kultury i Nauki czy pomnika Nike w Warszawie. W artykule przedstawiono opisy wybranych budowli wzniesionych z gra nitu strzelińskiego, gównie z rejonu powiatu strzelińskiego. Przykładem obiektu wzniesionego z tego materiału z dala od tego powiatu jest mauzoleum feldmarszałka Gebharda L. von Blüchera w Krobielowicach koło Wrocławia.

EN

Strzelin county is situated in the southeastern part of the province of Lower Silesia (SW Poland). The geological structure of the area is relatively complex, particularly in the southern part of the region that is contained within the geological unit of the Strzelin massif. Hercynian granitoids predominate, represented mostly by biotite granites and granodiorites with a lesser proportion of two-mica granites, tonalities, and quartz diorites. The natural cover of the granitoid intrusion consists of Neoproterozoic and Lower Palaeozoic metamorphic rocks, mainly gneisses, granite gneisses, schists, quartzites, amphibolites and marbles. Tertiary basalt intrusions represent a much younger igneous formation. Apart from the elevated part of the Strzelin Hills, the entire area is covered with Tertiary sediments of marine origin: bluish clays as well as kaolinite clays and sands. The surface layer over most of the area is composed of Pleistocene glacial sediments, sand-gravel sediments, tills and loess-like clays. The extraction of rock material in this area dates back to the 10th century, when granite started to be quarried in Strzelin and Górka Sobocka. Rocks extracted in numerous quarries in the Strzelin county area are of very good quality and have been widely used in local architecture and civil engineering. This stone has been used to build road surfaces, street furnitures, architectural details, sculptures, windowsills, stairs, fence basements, low walls, building foundations or entire structures. Buildings have been made either entirely of stone or using only external wall claddings of granite. There are many noteworthy examples: the highest quality fine-grained granite from the Strzelin vicinity was used in the construction of the first cathedral in Wrocław (ca. 1000 AD), the columns of the Berlin Deutsche Bank, the stairs and floors in the Reichstag building in Berlin, the north port in Gdańsk, the Palace of Science and Culture in Warsaw, and the Nike goddess monument in Warsaw. This paper provides a description of selected stone-clad buildings made of Strzelin granite mainly from Strzelin county. The mausoleum of marshal Gebhard L. von Blücher in Krobielowice near Wrocław is an example of a Strzelin granite construction outside of Strzelin county.

10

Rozwój technologii wytwarzania i montażu mostowych konstrukcji stalowych

Dawidowicz P., Salak P.

Materiały Budowlane

|

2012

|

nr 4

60-60

11

Hydrotermalne przeobrażenia granitów z Borowa oraz Strzelina (Sudety) na tle wybranych masywów granitoidowych

Ciesielczuk J.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 9

783-786

PL

Hydrotermalne przeobrażenia granitoidów stają sie przedmiotem wzrastajacego zainteresowania z powodu dynamicznie rozwijającej się geotermii oraz możliwości wykorzystania masywów granitoidowych jako najbardziej bezpiecznych dla natury i człowieka miejsc składowania odpadów radioaktywnych. Niniejszy artykuł przedstawia problem przeobrażeń hydrotermalnych granitów okolic Strzelina i Borowa (Blok Przedsudecki, Polska) w porównaniu z wybranymi masywami granitoidowymi świata: Maine, USA; Aspo, południowo-wschodnia Szwecja; Stripa, południowa Szwecja; granit Beauvoir, występujący w granitoidowym kompleksie Echassieres, w północnej części Masywu Centralnego, Francja; Auriat, Masyw Centralny, Francja i Ashio, Japonia. Porównywany jest w szczególności skład petrograficzny i mineralny skał budujących poszczególne masywy, skały występujące w ich sąsiedztwie, minerały, które uległy przeobrażeniu, minerały wtórne obecne w skale macierzystej, minerały hydrotermalne pierwotne, krystalizujące w szczelinach, przypuszczalny skład fluidu oraz wiek poszczególnych masywów granitoidowych. Bezpośrednią przyczyną zróżnicowania asocjacji minerałów hydrotermalnych w analizowanych granitoidach jest obniżenie temperatury roztworów hydrotermalnych, pionowe oraz poziome gradienty temperatury, odległość od żył hydrotermalnych lub zmiana składu chemicznego roztworów hydrotermalnych. Asocjacje minerałów hydrotermalnych w opisywanych granitoidach odpowiadają minerałom wskaźnikowym niskich facji metamorficznych począwszy od zeolitowej, poprzez nie w pełni wykształconą fację prehnitowo - pumpellyitową do dolnej zieleńcowej facji metamorficznej. Fakt ten wynika z zainicjowania temperatur metamorficznych rzędu 100-400oC w sąsiedztwie szczelin, stąd taki rodzaj metamorfizmu jest nazywany metamorfizmem hydrotermalnym.

EN

Hydrothermal alteration of granitoids have become a subject of world-wide interest because of recovery ofgeothermal heat and the radioactive waste storage problems. This paper describes hydrothermal alteration of the Borów and Strzelin granites (the Sudetes Mts., Poland) in comparison with granitoids: Maine, USA, Aspo, SE Sweden, Stripa, S Sweden, Beauvoir, a part of the Echassieres granitic cupola, Central Massif, France, Auriat, Central Massif, France and Ashio, Japan. The following features were taken into consideration: neighbouring rocks, the age of granitoids, the mineral composition of unaltered rocks, primary minerals which were altered, association of primary and secondary hydrothermal minerals and the composition of hydrothermal fluids. The cause of various association of hydrothermal minerals in the investigated granitoids can be as follows: a decrease of temperature of hydrothermal fluid, thermal vertical and horizontal gradients, a distance from the vein or change in chemical composition of fluids. The composition of hydrothermal minerals in the described granitoids corresponds to minerals which are indicators of low-grade metamorphism, so-called hydrothermal metamorphism.