Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Pomeranian Caledonides (NW Poland), fifty years of controversies: a review and a new concept

Dadlez R.

Geological Quarterly

|

2000

|

Vol. 44, Nr 3

221-236

EN

The results of a half-century investigations of the Pomerania-Rügen Caledonides are reviewed. Fifty years ago there were two rival hypotheses based exclusively on analyses of gravity and magnetic data. One of them assumed the presence of the so-called Circum-Fennosarmatian Caledonides, the second one claimed that the Precambrian craton of the eastern Europe extends far to the west reaching northern Germany and Pomerania. As time passed, more new facts from boreholes and seismic refraction and reflection studies accumulated. New hypotheses appeared, namely the concepts of an aulacogen and a major strike-slip fault, now merely of a historical importance. In spite of the new data the principal dilemma remains the same until present. Some investigators believe that the East European Craton (Baltica) extends far to the south-west reaching the Elbe-Odra Line, others assume the presence of the Caledonian deformations in Rügen and Pomerania which are regarded - according to modern concepts - as a manifestation of terrane tectonics. The latter group of hypotheses is supplemented by the author with the model of proximal terranes detached from the craton margin farther to the south-east and then re-accreted. The hypothesis is based on an analysis of differences in crustal structure in northern Germany and western Poland, and on the concept of a counter-clockwise rotation of Baltica during the Ordovician, proved by palaeomagnetic data.

2

Acritarch assemblages from the Silurian Pomeranian Caledonides and their foreland

Jachowicz M.

Geological Quarterly

|

2000

|

Vol. 44, Nr 3

317-331

EN

Comprehensive palynological studies of the Silurian rocks of the Pomeranian Caledonides are described, the first since Eisenack's (1972) work. 250 clastic rock samples were analysed, all from deep boreholes. Three of these boreholes (Lębork IG 1, Gdańsk IG 1 and Kościerzyna IG 1) are located NE of the Teisseyre-Tornquist Zone (TTZ) and contain horizontal successions of the western, marginal part of the East European Craton. Other boreholes studied (Bydgoszcz IG 1, Klosnowo IG 1 and Stobno 1) penetrated folded Lower Palaeozoic sediments, and lie SE of the TTZ. The investigations included a complete Silurian profile from the Llandovery to the Poidoli, which is documented in detail by graptolites. Associations of microflora (Acritarcha, Prasinophyceae, Sporites) and microfauna (Chitinozoa, Scolecodonta) varied in quality and quantity. There was considerable variability in the preservation and thermal maturity of the organic-walled microfossils. Detailed investigations of the acritarchs are described. 7 characteristic acritarch assemblages have been distinguished, and these are correlated with the graptolite biozones. Llandovery rocks contain assemblages with Domasia, Ammonidium and Tylotopalla genera. Wenlock deposits include Tylotopalla, Leptobrachion and Cymbosphaeridium. The Upper Ludlow deposits contain well preserved assemblages with Visbysphaera, Veryhachium, Onondagella and Leoniella, accompanied by Neoveryhachium carminae, Geron gracilis, and some Deflandrastrum and Visbysphaera species generally considered characteristic of Gondwana. Throughout the Silurian profile, individual specimens of typical Ordovician genera such as Acanthodiacrodium, Frankea, Striatotheca and Coryphidium occur. The acritarch assemblages overall show mixed characters, typical of both Baltica and Gondwana.

3

Origin and thermal maturity of the organic matter in the Lower Palaeozoic rocks of the Pomeranian Caledonides and their foreland (northern Poland)

Grotek I.

Kwartalnik Geologiczny

|

1999

|

Vol. 43, Nr 3

297-312

EN

The clayey-muddy complex of the Ordovician and Silurian age in the Pomeranian Caledonides belt as well as the Cambrian, Ordovician and Silurian rocks at its foreland (the East European Craton) contain the same genetical type of the organic matter dominated by the syngenetic sapropelic material (oil-prone). The intensity and character of the thermal alterations in both stable organic matter mobile components show distinct analogies despite the different tectonic involvement of both regions. The reflectivity index of the vitrinite-like minerals shows an increase with a burial depth of the successive members of the Lower Palaeozoic. The local increase in thermal alteration of the organic matter is related to the zones of the increased tectonic activity. Assuming that the maximum burial depth of the studied sediments corresponds to their present depth, it can be concluded that the thermal palaeogradient for the Early Palaeozoic in the Pomeranian region was higher than the present-day one. The range of maximum palaeotemperatures which influenced the Lower Palaeozoic complex is very wide ranging from about 70 to 200°C in the Caledonian zone. The analysed deposits do not show a good quality as potential source rocks for hydrocarbon generation. Their low generation potential is probably caused by an earlier generation of a part of hydrocarbons.

PL

Badania petrograficzne i geochemiczne wykonane zostały na materii organicznej rozproszonej w utworach starszego paleozoiku po obu stronach strefy tektonicznej Teisseyre'a-Tornquista. Objęły one swym zasięgiem osady ordowiku i syluru pomorskiej części pasma kaledonidów oraz kambru, ordowiku i syluru na ich przedpolu, na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego. Mimo że materia organiczna jest czułym wskaźnikiem zmian fizykochemicznych, szczególnie termicznych, zachodzących w osadzie w czasie jego dia-i katagenezy, nie stwierdzono wyraźnych różnic w charakterze jej przemian na obu obszarach. Świadczy to o podobnym wpływie procesów tektonicznych związanych zarówno z kaledonidami, jak i młodszymi ruchami diastroficznymi na brzeżną strefę kaledonidów pomorskich oraz na ich przedpole na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego. Typ genetyczny materii organicznej zawartej w skałach starszego paleozoiku na całym obszarze badań jest reprezentowany przez syngenetyczny materiał sapropelowy oi!-prone. Zawartość materiału humusowego, głównie redeponowanego, wzrasta dopiero w osadach sylurskich. W całym profilu badanych osadów występują epigenetyczne węglowodory impregnujące skały, wypełniające przestrzenie porowe lub mikroszczeliny spękań. W kompleksie utworów starszego paleozoiku materia organiczna stała oraz związki labilne występują w zmiennej ilości, przy maksymalnej koncentracji nie przekraczającej 2,6% TOC oraz 0,33% bituminów. Poziomy macierzyste o zawartości powyżej 0,5% C(org). występują najliczniej na obszarze kratonu wschodnioeuropejskiego w iłowcach środkowego kambru, górnego ordowiku oraz lokalnie w całym profilu syluru. W brzeżnej strefie kaledonidów pomorskich jedynie pojedyncze poziomy łupków karadoku z otworu Jamno IG 2 oraz wenloku z otworu Klosnowo IG 1 wykazują cechy słabych skał macierzystych dla generacji ropy. Potencjał generacyjny poziomów potencjalnie macierzystych jest najprawdopodobniej obniżony przez wcześniejsze wygenerowanie części węglowodorów. Określone na podstawie wartości wskaźnika Ro stadia generacji węglowodorów, w rejonie położonym na południowy zachód od strefy Teisseyre'a-Tornquista (kaledonidy pomorskie), zmieniają się od wczesnej fazy generacji ropy po późną fazę generacji gazów (0,63-2,73% Ro), wskazując na paleotemperatury w zakresie 70-200°C. Na północny wschód od strefy T-T (kraton wschodnioeuropejski) stopień dojrzałości materii organicznej odpowiada głównej fazie generacji ropy po fazę generacji gazów (0,82-2,3% Ro), przy maksymalnych paleotemperaturach oddziałujących na osady kambru -syluru, rzędu 80-190°C. Stopień dojrzałości termicznej syngenetycznych bituminitów oraz macerałów witrynitopodobnych wzrasta generalnie z głębokością pogrążenia osadów. Wydaje się, iż najsilniejszy wpływ na charakter przemian materii organicznej miały warunki termiczne związane z maksymalnym pogrążeniem oraz wielkością paleogradientu termicznego. Lokalne anomalie termiczne związane są ze strefami tektonicznymi oraz działalnością wulkaniczną.