Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Planowanie przestrzenne jako narzędzie ochrony wartości przyrodniczych na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego

Mirecka Małgorzata

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Seria Architektura

|

2019

|

nr 17

5--159

PL

Ochrona cennych przyrodniczo obszarów jest jednym z komponentów rozwoju zrównoważonego, przyjętego jako podstawa rozwoju państwa w polityce i prawie. Stwarza ona szanse na zachowanie najcenniejszych wartości przyrodniczych dla przyszłych pokoleń. Do ochrony tych wartości obliguje ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz szereg innych przepisów, w otoczeniu których ustawa ta funkcjonuje. Dokonane w ostatnich latach zmiany w przepisach odrębnych wymagają wzmocnienia roli planów miejscowych jako narzędzi ochrony, zaś szczególna rola planów dotyczy przede wszystkim obszarów objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody, ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz ustawy Prawo wodne. Pierwszy rozdział monografii stanowi ogólne wprowadzenie w prawne i teoretyczne aspekty ochrony wartości przyrodniczych oraz zawiera analizę obowiązujących w tym zakresie przepisów, z odniesieniem do zmian dokonanych w nich w ostatnich latach. Ze względu na szczególną rolę, jaką w ogólnokrajowym systemie ochrony przyrody pełnią parki narodowe, jeden z nich postanowiono wybrać jako pole dalszych badań. Najbardziej zagrożone postępującymi procesami urbanizacyjnymi, a tym samym trudne do ochrony, są parki położone blisko dużych aglomeracji miejskich. Pod tym względem wyjątkowo niekorzystnie położony jest Kampinoski Park Narodowy, który stał się przedmiotem dalszych badań. Ogólną charakterystykę parku, jego położenia, środowiska przyrodniczego, form ochrony i występujących tu zjawisk przestrzennych zawarto w drugim rozdziale pracy. W rozdziale trzecim odniesiono się do dokumentów wyrażających politykę przestrzenną na poziomie kraju i województwa, wskazując miejsce KPN w ogólnokrajowym i regionalnym systemie obszarów chronionych. Studia nad obowiązującymi obecnie dokumentami poprzedzone przeglądem historycznych opracowań planistycznych w skali regionu, w kontekście planowania krajowego i zmian przepisów prawa z zakresu planowania przestrzennego. W czwartym rozdziale pracy zbadano realizację ochrony wartości przyrodniczych na gminnym poziomie planowania, poddając analizie dokumenty planistyczne szczebla lokalnego i oceniając ich przydatności dla ochrony wartości przyrodniczych. Dokonano również rozpoznania stanu zagospodarowania przestrzeni KPN na terenach pozbawionych planów zagospodarowania przestrzennego. Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie w podsumowaniach kolejnych rozdziałów monografii szeregu stwierdzeń, dotyczących genezy ochrony przyrody w Polsce, zmian legislacyjnych oraz związków między przepisami z zakresu ochrony przyrody, środowiska, krajobrazu, gruntów rolnych i leśnych z planowaniem i zagospodarowaniem przestrzennym, a także na postawienie diagnozy w zakresie skuteczności planowania przestrzennego w ochronie wartości przyrodniczych. Wnioski końcowe stanowią autorskie rekomendacje do dalszych działań, mających na celu wzmocnienie planistycznych narzędzi ochrony wartości przyrodniczych. Autorka ma nadzieję, że być może okażą się one przydatne dla dalszych prac nad doskonaleniem narzędzi ochrony przyrody na różnych szczeblach planowania.

EN

Protection of environmentally valuable areas is an element of sustainable development, which has been adopted as the basis of development of the state in politics and law. It creates a chanee to preserve the most important environmental values for future generations, and it is required by the Spatial Planning and Land Development Act, as well as a number of other related regulations. Recent changes in separate regulations require strengthening the role of local development plans as protection tools, and a particularly important function of these plans applies mostly to areas protected on the basis of the Nature Protection Act, the Monuments Act, Farm and Woodland Conservation Act, as well as the Water Resources Law Act. The first chapter of this study is a general introduction to legal and theoretical aspects of protection of environmental values and it includes an analysis of related binding laws and regulations, with reference to changes introduced to them in the last few years. Due to the special role which national parks play in the national environmental protection system, one of them was chosen as a field of further study - the Kampinos National Park, which is an example of spark disadvantageously situated in the vicinity of a large urban agglomeration, and thus endangered by rapid urbanization processes and difficult to protect. The general characteristics of the park, its location, natural environment, forms of its protection, and spatial phenomena which occur within it have been included in the second chapter. The third chapter of this study refers to documents stating spatial policy on the voivodeship and state level, which indicate the place of the Kampinos National Park in the nationwide and regional system of protected areas. Studies on current documents have been preceded by a historical overview of planning documents on a scale of the whole region, in the context of nationwide planning and changes to spatial planning laws. In the fourth chapter, realization of the protection of environmental values on the local level of planning has been studied - local development plans have been analyzed and their usefulness for the protection of environmental values has been assessed. Conditions of spatial development of these areas of the Kampinos National Park which lack development plans have also been diagnosed. The conducted research has led to formulation of a number of statements concerning the genesis of nature protection in Poland, legislative changes, and correlations of the regulations concerning protection of nature, environment, landscape, woodlands and rural lands with spatial planning and development, as well as to a diagnosis on the effectiveness of spatial planning in protecting environmental values. The final conclusions are the author's recommendations on further actions aiming to strengthen planning tools for protection of environmental values. It is the author's hope that they may prove useful for further improvement of environmental protection tools at various levels of planning.

2

Ocena skuteczności zintegrowanej ochrony czynnej populacji motyli i roślinności nieleśnej w Kampinoskim Parku Narodowym

Michalska-Hejduk D., Kopeć D.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 1

34-40

PL

Półnaturalne łąki i szuwary turzycowe są siedliskiem wielu gatunków roślin i zwierząt, chronionych w ramach Natura 2000. Jednym ze sposobów ochrony tego typu ekosystemów był projekt "Ochrona i poprawa jakości siedlisk rzadkich motyli podmokłych łąk półnaturalnych - Motylowe Łąki", realizowany przez Regionalne Centrum Ekologiczne w czterech obszarach Natura 2000 na terenie Polski. Jednym z obszarów, objęty projektem od 2007 r., był obszar PLC 140001 Puszcza Kampinoska. Celem niniejszej pracy była ocena skutków prowadzonej ochrony czynnej na zachowanie zbiorowisk nieleśnych na dwóch wybranych obiektach, nieobjętych szczegółowym monitoringiem. Badania wykazały, że w badanych zbiorowiskach roślinnych nastąpiły pozytywne zmiany, które były jednocześnie wspierane przez inne procesy, niezwiązane z wykonywanymi zabiegami ochronnymi. Największe różnice pomiędzy fragmentami koszonymi i niekoszonymi dotyczą zmiany powierzchni szuwarów turzycowych, łąk wilgotnych, zarośli wierzbowych i olsów. Często jest to związane z zachodzącymi procesami sukcesji we fragmentach nie objętych zabiegami ochronnymi. Natomiast w częściach poddanych ochronie czynnej wyraźnie wrosła powierzchnia zmienno-wilgotnych łąk trzęślicowych, gdy tymczasem ich powierzchnia we fragmentach niekoszonych nieznacznie spadła.

EN

Semi-natural, wet meadows are habitats for many butterfly species, protected in Natura 2000 sites. Among them, there are some rare species whose populations may survive only on that wetland eco-systems. Although Poland has some of the most suitable sites for the species, current changes in agriculture and land use (f.e. overgrowing, drainage, non-optimal use, fragmentation) call for extensive and quick conservation activities. Otherwise the habitat ąuality will suffer and target species may face extinction (www.rec.org.pl). In Kampinoski National Park the project "Conservation and Upgrading of Habitats for Rare Butterflies of Wet, Seml-Natural Meadows" is realised since 2007. The project is focused on conservation and upgrade of habitats for two rare butterfly species Maculinea teleius, Ly-caena dispar. The aim of this paper was to evaluate effects of active protection in two objects in Kampinoski National Park. The advantage of active protection are as follow: increasing of specimens of both butterfly species, increasing of Sanguisorba officinalis - plant which is necessary for caterpillars of one of protected butterfly, increasing of area of wet meadows (especially purple moor grass meadows). The disadvantage was leaving the biomass- especially willow shoots after cutting which can lead to eutrophication. Not stable financial support cause that it is not surę that mowing will be continuous. One, initial mowing, can lead to acceleration of the succession. Mowing sedges communities are usually not necessary. These communities are very resistant to overgrowing by willows in present water condition (they have not changed for 15 years without mowing).

3

Rudy darniowe żelaza w obszarach mokradłowych – na przykładzie Kampinoskiego Parku Narodowego

Jóźwiak K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

237--244

PL

Nagromadzenie wytrącających się w środowiskach mokradłowych form żelaza(III), powstające w warunkach przypowierzchniowych, nazywa się rudami darniowymi. Głównym czynnikiem regulującym proces wytrącania, w przypadku rud darniowych, jest pH i Eh środowiska. Równie ważnym czynnikiem jest obecność bakterii zużywających żelazo do swoich procesów życiowych. Proces powstawania rud darniowych w strefach mokradeł przebiega jednostopniowo – kiedy bezpośrednio wytrącają się z wody stabilne związki żelaza(II) i żelaza(III), lub dwustopniowo – na skutek rekrystalizacji form metastabilnych. Głównym minerałem w rudach darniowych jest getyt, często współwystępujący z ferrihydrytem. Z kolei w środowiskach redukcyjnych znaczny udział ma wiwianit i syderyt. W Kampinoskim Parku Narodowym żelazo dwuwartościowe w wodach gleb murszowatych właściwych występuje głównie jako jon Fe2+ – 70,29–79,14%. Znacznie więcej żelaza(II) występuje w wodach glebowych w profilu pod glebami murszowatymi murszastymi – powyżej 93,99% zawartości żelaza dwuwartościowego.

EN

The accumulation of the iron forms(III) precipitating in wetland environments, which is emerging in subsurface conditions is called bogs iron ore. The main factor regulating the precipitation process in the case of bogs iron ore is pH and Eh of environment. An equally important factor is the presence of bacteria that consume iron to their life processes. The process of formation of bogs iron ore in the areas of wetlands runs single-stage – when the stable compounds of iron(II) and iron(III) are precipitated directly from the water or two-stage – due to recrystallization of metastable forms. The major mineral of bogs iron ore is goethite, which often coexists with ferrihydryt. In turn, in reducing environments a vivianite and siderite have the significant contribution. In the Kampinoski National Park the bivalent forms of iron in pore water of proper muck-like soils occur as Fe2+ ion – 70.29–79.14%. Much more irons(II) in water occur under muckous soils in the profile – above 93.99% of bivalent iron content.

4

Podatność naturalna i specyficzna wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej

Krogulec E.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

337--343

PL

Badania podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia zostały przeprowadzone dla obszaru Kampinoskiego Parku Narodowego (KPN) i jego otuliny. Ocenę podatności naturalnej przeprowadzono przy zastosowaniu metody DRASTIC, natomiast do oceny podatności specyficznej wykorzystano rozszerzoną formułę DRASTIC uwzględniającą potencjalne ryzyka związane z zagospodarowaniem terenu oraz wskaźnik określający potencjalne zagrożenie zanieczyszczeniem wód podziemnych azotanami. Obszar badań charakteryzuje się średnio wysoką (51% obszaru) i średnią (37% obszaru) podatnością naturalną na zanieczyszczenie. Pozostałe klasy podatności występują na znacznie mniejszym obszarze. Ocena podatności specyficznej wskazuje, że na obszarze badań występuje głównie średnio wysoka (55% obszaru) i średnia (33% obszaru) podatność specyficzna, po uwzględnieniu potencjalnego zagrożenia wód podziemnych związanego z zagospodarowaniem terenu, oraz niska (68% obszaru) i średnia (22% obszaru) podatność po uwzględnieniu wskaźnika określającego zagrożenie zanieczyszczeniem azotanami.

EN

The research of groundwater vulnerability to contamination has been conducted in the area of Kampinoski National Park (KNP) and its buffer zone. The assessment of the intrinsic vulnerability has been carried out using a method of DRASTIC while to assess the specific vulnerability an extended formula of DRASTIC has been used. The extended formula considers the potential risks associated with land development and an indicator quantifying the groundwater potential risk of nitrate. The study area is characterized by medium-high (51% of the area) and average (37% of the area) of intrinsic vulnerability to contamination. Other classes of vulnerability occur on a much smaller area. The assessment of specific vulnerability indicates that on the study area, after taking into account the potential risk of groundwater associated with land development, there is mainly medium-high (66% of the area) and medium (33% of area) vulnerability, however after taking into account an indicator quantifying the groundwater potential risk of nitrate, the vulnerability is low (68% of the area) and medium (22% of the area).

5

Evaluation of infiltration rates within the Vistula River valley, central Poland

Krogulec E.

Acta Geologica Polonica

|

2010

|

Vol. 60, no. 4

617-628

EN

The Vistula river valley groundwater system has a strong hydraulic connectivity with the surface waters of the Vistula River. Typically, it is dominated by infiltration, and may at the same time represent a transitional system, in which lateral baseflow discharge takes place from surrounding units (e.g. plateau) to the river valley. A relatively simple mechanism of infiltration represents one of the elements of a complex water circulation system in the valley unit. The recognition of the entire recharge mechanism in a valley unit allows indicating a variable but significant role of infiltration. Evaluation of the value of infiltration on a regional scale has been made for the Vistula River valley in the Kampinoski National Park (KNP) area. Data on the spatial distribution of infiltration, averaged for a particular time interval, are indispensable e.g. for balance calculations as well as for evaluation of groundwater vulnerability to contamination. Evaluation of infiltration into the groundwater system of the KNP area was made using the following methods: meteorological and empirical methods, water table fluctuation (WTF), runoff hydrograph sub-division (BFI), and numerical simulations.

6

Zastosowanie modelowania geochemicznego jako elementu wspomagającego monitoring przyrodniczych obszarów chronionych

Jóźwiak K., Krogulec E.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 11

987-992

EN

Groundwater in the Kampinoski National Park (KPN) area is usually of fresh and ultrafresh type with mineralisation lower than 493.36 mg/dm3. The variation of groundwater types is mainly caused by low ability of the system to buffer the acid accumulation and contamination as well as by the lack of isolation. The aim of the monitoring system at the KPN is to prevent anthropogenic contamination of the system. Geochemical modeling is one of the most important elements of the monitoring. Description of geochemical speciations present in groundwater can be used for characterizing a variation of groundwaters’ natural and athropogenic chemistry. Not only speciation modeling (which can reveal speciation of particular elements in groundwater) should be a part of monitoring system, but also inverse modeling, allowing us to reconstruct processes cocurring in the system and their intensity.

7

Methods and results of groundwater vulnerability evaluation to contamination in the Kampinoski National Park, central Poland

Krogulec E.

Acta Geologica Polonica

|

2006

|

Vol. 56, no. 3

349-359

EN

Aquifer vulnerability maps are valuable tools for communicating concerns about the level of groundwater pollution hazard to local landuse planners and to the general public. Groundwater vulnerability to contamination in the Kampinoski National Park (KNP) area in central Poland was evaluated as a basis for developing appropriate protection strategy for the groundwater resources and management in recreation areas located near Warsaw. Assessment was accomplished using U.S. EPA DRASTIC and the residence time in the unsaturated zone of a conservative pollutant. The final DRASTIC values have been grouped into medium (37 % of area) and medium high (52 %) intrinsic vulnerability categories. The residence time in the unsaturated zone is classified in 11 intervals, ranging from 30 days to 30 years, but nearly 75 % of the study area is characterized by intervals from 1 to 3 years.

8

Wpływ urządzeń piętrzących na jakość wody i uwilgotnienie siedlisk roślinnych w Kampinoskim Parku Narodowym

Ciepielowski A., Rosocha A., Pachuta K.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2002

|

Vol. 11, No. 2

155--166

EN

Unfavorable changes are taking place in plant assemblages of Kampinoski National Park resulting from lowering of the ground water level. The reasons for that are agricultural drainage, watercourse regulation, embankment of Vistula River and the lack of planned water economy. Numerous underground water intakes and hydrological droughts in the park protection zone also contribute to the lowering of the water level. In order to improve water conditions the whole system of damming facilities was built. They do not however serve their purpose and the whole system of channels is of a highly draining nature. Therefore, the management of Kampinoski National Park took action to restore the previous character of the Primeval Forest. This thesis studies the impact of selected damming facilities on moistening of adjacent habitat and quality of water. The degree of habitat moistening was tested according to the Oświt method of phytoindication. This method allows to determine moisture conditions of the habitat on the basis of existing indicative plant species. On the basis of indicative species average m oisture numbers were determined for different assemblages around selected damming facilities. The tests made show that the damming by technical facilities does not have any impact on the quality of water. The quality of water has not deteriorated for previous ten years. Tests made in 2001 prove the II class of water purity, which is similar to the majority of samples tested by the Forestry Research Institute from 1991 to 1993. The decisive factor in both cases is the inereased phosphate content. The impact of damming facilities on the degree of habitat moistening is visible in case of constructions built in the seventies. However, there is no impact o damming on plant assemblages around facilities build in the second half of the nineties. Planned water economy shall be applied on the whole territory of the Park. The height of damming should be kept at levels allowing for optimum moistening of habitats for different plant assemblages.