Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagrożenie powodziowe w województwie śląskim na przykładzie wybranych zbiorników wodnych

Nowara Wioletta

Przegląd Górniczy

|

2019

|

T. 75, nr 9

43--49

PL

W artykule omówiono temat powodzi, jednego z najbardziej niebezpiecznych zjawisk naturalnych. Powódź powoduje ogromne straty materialne, zagraża życiu i zdrowiu ludzi, dlatego tak ważne jest monitorowanie sytuacji hydrologicznej. Dotyczy to szczególnie rejonów o podwyższonym ryzyku powodzi. Ich wyznaczeniem zajmuje się aktualnie Informatyczny System Osłony Kraju (w skrócie ISOK) i tworzy mapy zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego. Utworzone mapy stanowią podstawę wyznaczania stref osłony społeczeństwa, gospodarki i środowiska naturalnego przed skutkami powodzi. Część badawcza pracy dotyczy analizy stanu napełnienia Zbiornika Goczałkowice oraz Zbiornika Dzierżno Duże. Zbiory danych poddano wnikliwej analizie statystycznej służącej zbadaniu podstawowych cech danych, w wyniku których określono obserwacje odstające i oszacowano prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi. W wyniku przeprowadzonej analizy statystycznej wyznaczono prognozy ostrzegawcze.

EN

The article discusses the topic of flooding, one of the most dangerous natural phenomena. Flooding causes huge material losses, it threatens the life and health of people, which is why monitoring the hydrological situation is so important. This is particularly true for regions with an increased risk of flooding. This regions are currently analyzed by ISOK, which creates flood hazard maps and flood risk maps. The maps created serve to shield society, the economy and the environment from the effects of floods. The research part of the work concerns the analysis of the filling level of the Goczałkowice Reservoir and the Dzierżno Duże Reservoir. The data sets were subjected to a thorough statistical analysis to examine the basic properties, as a result of which outlier findings were determined and the probability of floods was estimated. As a result of the statistical analysis, warning forecasts have been done.

2

Biotest z zastosowaniem synchronicznej hodowli glonów Chlorella vulgaris w kontroli jakości środowiska

Czaplicka A., Lodowska J.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 3

78--81

PL

Wykorzystanie biotestów w ocenie toksyczności środowiska wodnego jest cennym uzupełnieniem badań fizykochemicznych zapewniających bezpieczeństwo systemów zaopatrzenia ludności w wodę i logistyki jej zapasów. Obecnie wykorzystuje się ponad sto krótkoterminowych biotestów, w literaturze światowej zwanych short-term bioassays. Jednym z nich jest synchroniczna hodowla glonów Chlorella vulgaris. Celem artykułu jest przegląd zastosowań tego biotestu jako taniej i szybkiej metody kontroli jakości wód oraz wskazanie kryteriów, jakie mogą być w tym celu przydatne. Jednym z nich mogą być zmiany absorbancji komórek (680 nm), odzwierciedlające ich aktywność biologiczną (pomiary spektrofotometryczne prowadzone co godzinę w pierwszych 10 godzinach cyklu życiowego komórek - faza jasna). W ocenie toksyczności środowiska wodnego mogą być również wykorzystane zmiany profilu barwników fotosyntetycznych wyizolowanych z komórek potomnych Chlorella (24 godz.) oraz współczynnik podziału komórek (obliczony na podstawie ich liczebności na początku i końcu cyklu hodowlanego - 0 godz. i 24 godz.). Synchroniczna hodowla glonów Chlorella vulgaris może znaleźć zastosowanie w ocenie nie tylko czystości wód zbiorników wody pitnej (zbiornik Goczałkowice) lub rzek (Odra), lecz również toksyczności ścieków pochodzących z zakładów przemysłowych, np. garbarni.

EN

Bioassays evaluating the toxicity of the aquatic environment are a valuable addition to tests that ensure the safety of water supply systems and logistics of water stocks. Currently more than one hundred short-term bioassays are used in the world. One of them is synchronous culture of Chlorella vulgaris algae. The aim of this study is to review applications of this bioassay as a cheap and fast method of water quality control and to show the criteria useful during the test. One of these criteria is the change of culture absorbance (680 nm), reflecting the biological activity of algae cells (spectrophotometric measurements are carried out every hour of the first 10 hours of the life cycle of cells - the light phase). The profile of changes of photosynthetic pigments, isolated from Chlorella cells (24 h), and the ratio of cell division (calculated on the basis of their number at the beginning and end of the culture cycle - 0 h and 24 h) may also be used to evaluate the toxicity of the aquatic environment. The synchronous culture of Chlorella vulgaris can be used to evaluate not only the water quality of potable water reservoirs (Goczałkowice) or of rivers (Oder), but also the toxicity of waste water from industrial plants, for example tanneries.

3

Influence of river floods on the humification process in the bottom sediments from the Goczałkowice reservoir

Czerwieńska K., Szendera W., Chmielewski W.

Archives of Environmental Protection

|

2016

|

Vol. 42, no. 2

26--32

EN

The paper presents the results of studies on the influence of the 2010 Vistula flood on the humification process in the bottom sediments of the Goczałkowice Reservoir in southern Poland. Due to its location in the vicinity of farmlands, forests and urbanized areas, the Goczałkowice Reservoir is characterized by amplified and intense humification processes within its sediments. The studies were focused on the determining the influence of the flood wave containing organic and inorganic suspensions on these processes. Humic acids were analyzed using two spectroscopic methods: Electron Paramagnetic Resonance (EPR) and Fourier Transform Infrared Spectroscopy (FT-IR). Application of these methods allowed to determine the values of free radicals and of the g-factor, which are indicators of oxidation, aromatization and maturation of humic acids during the humification process, as well as the value of the 1650/1720 ratio, reflecting the dissociation of the COOH group to COO‾ and the formation of complexes of transitional metals with humic acids during the humification process.

PL

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie wyników badań wpływu powodzi, która miała miejsce na rzece Wisła w 2010 roku na zmianę przebiegu procesu humifikacji osadów dennych Zbiornika zaporowego Goczałkowice, leżącego w południowej części Polski. Zbiornik Goczałkowice, ze względu na swoje położenie oraz obecność obszarów rolnych, leśnych i terenów zurbanizowanych charakteryzuje się wzmożonymi i intensywnie przebiegającymi procesami humifikacji kwasów huminowych zawartych w osadach dennych. Przeprowadzone badania miały na celu określić wpływ fali powodziowej, zawierającej organiczne i nieorganiczne zawiesiny na intensyfikację wyżej wymienionego procesu. Kwasy huminowe badano dwoma metodami spektroskopowymi: elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) i spektroskopią w podczerwieni połączoną z transformacją Fouriera (FT-IR). W oparciu o te metody wyznaczono wartości stężenia wolnych rodników i wartości parametru g, stanowiące wskaźnik przebiegu procesów utleniania, aromatyzacji i dojrzewania kwasów huminowych w trakcie procesów humifikacji oraz wartości ilorazu 1650/1720, wskazującego na dysocjację grupy COOH do COO‾ tworzenie się kompleksów metali przejściowych.

4

Ocena ryzyka związanego z eutrofizacją wód Zbiornika Goczałkowickiego

Czaplicka A., Iwanejko R., Szostak A.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 6 (44)

56--60

PL

Zbiornik Goczalkowicki jest jednym ze źródeł wody wykorzystywanych przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów (GPW) do zaopatrzenia w wodę mieszkańców Górnego Slaska. W wodach zbiornika okresowo występuje eutrofizacja. Substancje biogenne (azot, fosfor) pochodzą z pól uprawnych zlokalizowanych w zlewni, ścieków przemysłowych i bytowych. Zakwity i obumieranie fitoplanktonu, w tym sinic, mogą potencjalnie powodować uwalnianie sinic; toksyn (hepatoloksyny, neurotoksyny, cytotoksyny i dermatotoksyny), na które duża wrażliwość wykazuja organizmy żywe. Wody, w których obserwuje się masowy rozwój fitoplanktonu sa trudne do uzdatnienia. W celu określenia stanu trofii wód bierze sio pod uwagę, oprócz wskaźników biologicznych, zawartość w wodzie fosforu ogólnego, fosforanów, azotu całkowitego oraz indeksy trofiezności Carlsona. Z piśmiennictwa wynika, że od początku lat sześćdziesiątych do lat siedemdziesiątych Zbiornik Goczałkowicki byl zbiornikiem oligotroficznym, następnie wystąpił okres mezotrofii. od lat osiemdziesiątych okres eutrofii, a czasami nawet hipertrofii. Istnieją przesłanki, że w ostatnich latach trofia wód zbiornika ulega zmianie na skutek zbudowania oczyszczalni ścieków w zlewni. W artykule na podstawie danych uzyskanych z GWP dokonano oceny ryzyka występowania określonego stopnia eutrofizacji wód Zbiornika Goczałkowickiego.

EN

The Goczalkowice Reservoir is one of the water sources used by the Upper Silesian Water Supply Company (Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów) to provide water to the inhabitants of Upper Silesia. The process of eutrophication occurs periodically in the waters of the reservoir. Biogenic substances (nitrogen, phosphorus) come from farmlands located in the catchment area, trade effluent and domestic waste water. Blooming and necrosis of phytoplankton. including cyanobacteria, may release toxins (hepatoxin. neurotoxin, cytotoxin and dermatoxin) to which living organisms are very sensitive. The waters in which a massive development of phytoplankton is observed are difficult to treat. In order to determine the trophic state of waters, one needs to lake into consideration, apart from biological indicators, the phosphorus, phosphate and nitrogen content in water, as well as Carlson trophic slate index. The literature! on I he subject indicates that from the beginning of the 1960s to1970s the Goczałkowice Reservoir was an oligotrophic resevoir, after which there came the mezotrophic period, and then in the 198os the eutrophic and even occasionally hypertophic periods. There are some indications that in recent years the trophic stale of waters in the reservoir has been changing due to the construction of a sewage treatment plant in lhe catchment area. The paper is devoted to the evaluation of the the risk of a certain level of eutrophication of water occurring in the Goczałkowice Reservoir, based on the data aquired from the Upper Silesian Water Supply Company.

5

Cynk w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowice

Kotulska A., Draus K., Czaplicka A., Ślusarczyk Z., Szostak A.

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 5 (43)

20--25

PL

Celem pracy było przedstawienie zmian stężeń cynku w wodach i osadach Zbiornika Goczałkowickiego na przestrzeni lat oraz porównanie z tłem geochemicznym. Zbadano również sezonowość występowania cynku w wodach i potwierdzono jej występowanie w niektórych przypadkach. Przedstawiono średnie ładunki cynku w wodach dopływających do zbiornika. Próbki ze zbiornika były pobierane raz na miesiąc w latach od 1994 do 2013. Próbki osadów były pobierane w czterech punktach zbiornika. W celu zweryfikowania stawianych hipotez przeprowadzono analizę statystyczną. Badania oparte o wartości progowe kryterium ekotoksykologicznego pokazują, że nie tylko wody, ale także osady zbiornika zawierają znaczące ilości cynku i istnieje możliwość jego negatywnego wpływu na organizmy wodne. Źródła cynku podzielono na naturalne i antropogeniczne. Zbiornik Goczałkowicki leży w południowej Polsce. Jest narażony na działalność przemysłową. W jego pobliżu znajdują się również hodowlane stawy rybne. Także rolnictwo i nieskanalizowane tereny dostarczają cynk do wód i osadów. To tłumaczy zawartość tego pierwiastka w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowickiego. Największy ładunek lego pierwiastka jest wprowadzany do zbiornika przez największy dopływ - rzekę Wisłę.

EN

The purpose of this paper was to show how the concentration of zinc changed in the waters and sediments of the Goczałkowice Reservoir over the years and to compare these changes with the geochemical background. Seasonal occurrence of zinc in water was also examined and in some cases the test results were positive. The paper reports 011 the average quantities of zinc in the waters flowing into the reservoir. Reservoir samples were taken once every month from 1994 to 2013. There were four places in the reservoir from where sediment samples were taken. Statistical analysis was performed to verify the proposed hypotheses. The tests based on the ecotoxicological threshold values show that not only the waters, but also the sediments of the reservoir contain significant amounts of zinc and that there is a possibility that zinc has a negative effect on aquatic organisms. The sources of zinc were divided into natural and anthropogenic. The Goczałkowice Reservoir is located in southern Poland. It is exposed to industrial activity, and there are fish ponds located in its vicinity. Agricultural activity and non-sewerage areas introduce zinc into water and sediments, which explains its presence in the aquatic environment of the Goczałkowice Reservoir. The highest quantities of zinc arc introduced into the reservoir by its largest tributary, the Vistula River.

6

Zalety i uwarunkowania analizy DPSIR w identyfikacji problemów zbiornika retencyjnego

Bojarski A., Gręplowska Z.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

280--282

PL

W artykule przedstawiono wybrane, podstawowe zagadnienia dotyczące zastosowania analizy DPSIR do identyfikacji problemów istotnych dla zarządzania wielozadaniowym zbiornikiem retencyjnym Goczałkowice. Omówiono uwarunkowania interpretacji i powiązania członów tej analizy, prowadzonej dla każdej z głównych funkcji zbiornika, a także uwarunkowania samego procesu, wynikające przede wszystkim z zakresu i niejednolitego poziomu szczegółowości dostępnych danych. Wskazano również korzyści i możliwe zastosowania wyników tej analizy, pozwalające na stwierdzenie, że stanowią one dobrą bazę wspomagającą formułowanie efektywnych i racjonalnych rozwiązań zapewniających realizację funkcji zbiornika retencyjnego.

EN

The article presents chosen basic issues concerning application of the DPSIR analysis in identification of problems that are significant in the multi-task Goczałkowice retention reservoir management. It discusses conditions influencing the interpretation of results and links between the modules of the analysis, carried out for each of the main functions of the reservoir, as well as conditions influencing the process itself, resulting mainly from the scope and non-uniform level of detail of the available data. The authors also point to the benefits and possible applications of the analysis' results, stating that they constitute a good basis supporting formulation of effective and rational solutions ensuring realisation of the retention reservoir's functions.

7

Scenariusze pracy zbiornika jako podstawa zarządzania nim

Bojarski A., Gręplowska Z., Nachlik E.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

289--291

PL

Zarządzanie wielozadaniowym zbiornikiem zaporowym, jakim jest zbiornik Goczałkowice, wymaga reagowania na zmieniającą się sytuację w samym zbiorniku, a także w jego otoczeniu, zależną od czynników, których znaczna część ma charakter losowy. Po to, by reagowanie na określoną sytuację miało racjonalny charakter, rekomenduje się, by oprzeć je na procedurach określonych w zintegrowanych scenariuszach pracy zbiornika. W artykule bliżej uzasadniono takie stanowisko, zdefiniowano pojęcie scenariusza pracy zbiornika, przedstawiono jego elementy oraz wskazano drogę dojścia do scenariusza zintegrowanego. Przedstawiono także pokrótce grupy scenariuszy dla zbiornika Goczałkowice związane ze zmianami zasadniczych uwarunkowań jego pracy.

EN

The management of a multitask dammed reservoir, such as the Goczałkowice reservoir, requires reacting to changing situation of the reservoir itself, as well as to that of its environment, depending on factors the vast part of which is of random character. In order to react to a given situation in a rational manner, it is recommended to base the reaction on procedures set forth in the integrated scenarios of the reservoirs functioning. The article justifies such position, defines the notion of the reservoir functioning scenario, presents its elements and indicates the method to reach an integrated scenario. The authors also present groups of scenarios for the Goczałkowice reservoir, related to modifications of the fundamental conditions influencing its operation.

8

Monitoring środowiska narzędzie wspomagające zarządzanie zbiornikami zaporowymi

Siudy A., Ogiegło J

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

299--302

PL

Zbiornik goczałkowicki powstał w 1955 r. i od tego czasu stale były prowadzone jego badania przez wiele ośrodków naukowych przy współpracy z administracją obiektu. Prace prowadzono w sposób niezależny, często bez wymiany wniosków. W 2010 r. konsorcjum, którego liderem jest Uniwersytet Śląski, rozpoczęło realizację projektu „Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego (ZiZOZap)". W ramach projektu zebrano archiwalne dane o zbiorniku oraz te pochodzące z bieżącego monitoringu, i na ich podstawie wykonano numeryczny model obszaru zlewni, modele hydrodynamiczne zbiornika i wód podziemnych oraz numeryczny model ekosystemu zbiornika. Rozwiązania zaproponowane w projekcie wymagają adaptacji przed ich zastosowaniem na innych obiektach, ze względu na niepowtarzalny charakter każdego zbiornika. Natomiast bezpośrednio należy wprowadzać filozofię - ideę stałej współpracy świata nauki z administracją zbiorników zaporowych.

EN

The Goczałkowice Reservoir was constructed in 1955 and since then it has continuously been subject to various research carried out by defferent research centres in cooperation with the facility's administration. Works were carried out independently, often without exchange of conclusions. In 2010, a consortium led by the University of Silesia started implementation of the „Integrated dammed reservoir management and protection support system (ZiZOZap)" project. The project included collection of archive data on the reservoir as well as those originating from the current monitoring, serving then as input for preparation of a digital model of the catchment area, hydrodynamic models of the reservoir and underground waters and a digital model of the reservoir's ecosystem. The solutions proposed in the project require adaptation before they can be applied to other facilities, due to unique character of every reservoir. However, the project's philosophy - the idea of constant cooperation of the world of science with administration of dammed reservoirs - should be implemented directly.

9

Model ELCOM/CAEDYM dla zbiornika goczałkowickiego

Kliś Cz., Ulańczyk R., Szot M., Łozowski B.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

306--307

PL

Zaprezentowano dwa współpracujące ze sobą modele ELCOM i CAEDYM, wykorzystane do modelowania ekosystemu zbiornika goczałkowickiego. Naszkicowano jak funkcjonuje hydrodynamiczny model ELCOM oraz pokazano jak zostały uzgodnione modelowane i obserwowane temperatury w zbiorniku w wyniku kalibracji parametru powierzchniowej wymiany ciepła. Następnie przedstawiono funkcjonowanie modelu CAEDYM, który opisuje zmienność w czasie stężeń wyselekcjonowanych substancji i organizmów w zbiorniku. Pokazano schemat przepływu materii między organizmami oraz uzyskane w wyniku kalibracji modelu dopasowanie modelowanych i obserwowanych stężeń chlorofilu a.

EN

The article presents two cooperating models, ELCOM and CAEDYM, used for modelling of the Goczałkowice reservoir ecosystem. It outlines the functioning of the ELCOM hydrodynamic model and shows how the modelled and observed reservoir temperatures were reconciled as a result of calibration of the surface heat exchange parameter. Next, it presents the functioning of the CAEDYM model, describing the variability in time of selected substances and organisms concentrations in the reservoir. The authors show a diagram of the matter flow between the organisms and the reconciliation of the modelled and observed chlorophyll a concentrations, obtained as a result of the model calibration.

10

Gromadzenie, automatyczne przetwarzanie i udostępnianie danych w zarządzaniu gospodarką wodną na przykładzie zbiornika goczałkowickiego

Długosz J., Cofałka P., Bronder J., Grzegorek L, Szot M., Rzychoń M.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

303--305

PL

W projekcie ZiZOZap wypracowano narzędzia pozwalające pozyskiwać wiedzę o procesach zachodzących w zbiorniku goczałkowickim i przełożenie jej na sprawne zarządzanie. Ma to szczególne znaczenie tam, gdzie sposoby realizacji poszczególnych funkcji zbiornika wykluczają się, generując obszary konfliktowe. Podstawą pozyskiwania wiedzy są zbiory danych i informacji o zbiorniku, które zgromadzono, uporządkowano, zweryfikowano, zmagazynowano w bazie danych, przetworzono i poddano interpretacji. Zbudowano system wspomagający podejmowanie decyzji (DSS) obejmujący dedykowaną bazę danych, geoportal i system informacyjny. System może zostać zaimplementowany jako narzędzie wspomagające zarządzanie innymi akwenami i pozwala na uzyskanie celów środowiskowych, co ma istotne znaczenie w kontekście zakończenia okresu przejściowego wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej.

EN

The ZiZOZap project worked out tools enabling acquiring knowledge concerning processes taking place in the Goczałkowice reservoir and translating it into efficient management. It is ofparticular importance where the methods of realisation of different reservoir functions exclude each other, generating areas of confilict. The basis for acquiring the knowledge are the reservoir data and information sets, collected, organised, verified, stored in a database, processed and interpreted. The Decision Supporting System (DSS) was created, including a dedicated database, a geoportal and an information system. The system may be implemented as a tool supporting management of other water bodies and enables achieving environmental goals, what is of particular importance in the context of the end of the Water Framework Directive implementation transitional period.

11

Efektywność modeli hydrodynamicznych w ocenie dynamiki zbiornika zaporowego

Hachaj P., Lewicki L., Nachlik E., Siuta T.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

286--288

PL

Przedmiotem publikacji jest wieloaspektowe, ale zintegrowane podejście do modelowania dynamiki zbiornika zaporowego; celem jest aplikacja i wykorzystanie złożonego - hydrodynamicznego modelu akwenu w budowie scenariuszy zarządzania wielozadaniowym zbiornikiem retencyjnym z uwzględnieniem wymagań środowiskowych. Podejście uwzględnia złożoną strukturę czaszy zbiornika oraz zróżnicowaną dokładność odwzorowania w czasie i przestrzeni parametrów dynamicznych akwenu, dostosowanych do realnych warunków akwenu. Miarą efektywności modelu jest możliwość jego wykorzystania w ocenie i prognozie procesów transportu oraz wymiany masy na potrzeby oceny alokacji osadów i zanieczyszczeń, a także w sterowaniu falą powodziową do ochrony terenów niżej położonych. Obszarem aplikacji modelu jest zbiornik wodny Goczałkowice na Małej Wiśle.

EN

The article is devoted to a multi-aspect but integrated approach to modelling of the dammed reservoir dynamics; the goal is to apply and use a complex, hydrodynamic model of the water body in elaboration of multitask retention reservoir management scenarios, taking into consideration environmental requirements. The approach takes into account the complex structure of the reservoir's bowl and varied precision of the water body dynamic parameters mapping in time and in space, adapted to the actual conditions of the reservoir. The measure of the model's effectiveness is the possibility to use it in assessment and prognostication of the mass transport and exchange processes for the purposes of the deposits and pollutions allocation evaluation, as well as in controlling of flood waves in order to protect areas located downstream. The area of the model application is the Goczałkowice reservoir on the Mała Wisła river.

12

Ciągły monitoring automatyczny a monitoring klasyczny - alternatywa czy dopełnienie metod oceny jakości wody

Absalon D., Łaszczyca P., Kostecki M., Matysiak M., Ruman M.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

296--299

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna i potrzeba racjonalizacji gospodarki zasobami wodnymi w warunkach antropopresji powoduje, że - oprócz monitoringu - konieczne staje się także modelowanie i prognozowanie stanu zbiorników zaporowych. Wymagania te wymuszają zmianę podejścia do technik monitoringu stanu wód, czego wyrazem jest zastosowanie automatycznych stacji pomiarowych teletransmitujących wyniki bezpośrednio do systemów komputerowego gromadzenia danych i modelowania. Automatyczne sondy umożliwiają obserwacje okołodobowej zmienności właściwości/jakości wód i natychmiastowe wykrywanie zagrożeń. Mimo stale zwiększanego zakresu mierzonych zmiennych nie mogą jednak zastąpić tradycyjnych metod monitoringu. Projekt ZiZOZap realizowany w zbiorniku goczałkowickim w latach 2010-2013 dostarcza wyników obrazujących problemy i korzyści związane z prowadzeniem ciągłego monitoringu automatycznego i okresowego monitoringu tradycyjnego.

EN

The Water Framework Directive and the need to rationalise the water resources management in the anthropopressure conditions require -besides the monitoring - also modelling and prognostication of dammed reservoirs condition. These requirements impose a change of attitude towards the water condition monitoring techniques, what is expressed by the use of automatic measurement stations transmitting the results directly to data collection and monitoring computer systems. Automatic probes enable observation of circadian variation of the water properties/quality and immediate detection of threats. Despite the continuously expanded scope of the measured variables, they cannot replace the traditional monitoring methods. The ZiZOZap project, carried out in the Goczałkowice reservoir in the years 2010-2013, generates results presenting problems and advantages related to continuous automatic monitoring and periodical traditional monitoring.

13

Charakterystyka czaszy zbiornika Goczałkowice do celów modelowania i oceny procesów sedymentacyjnych osadów

Bojarski A., Mazoń S., Opaliński P., Przecherski P, Wolak A.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

283--285

PL

W artykule przedstawiono zakres pomiarów i badań oraz sposób opracowania charakterystyki czaszy zbiornika, na podstawie której można ocenić procesy sedymentacyjne dopływającego do niego rumowiska. Odpowiednio opracowane dane i charakterystyka zbiornika jest podstawą stosowania zaawansowanego modelowania numerycznego, wykorzystywanego w ocenie i prognozie stanów dynamicznych i jakościowych zbiornika.

EN

The article presents the scope of measurements and research, as well as the method of the reservoir bowl characteristics elaboration, enabling assessment of the inflowing debris sedimentation process. The appropriately processed data and the reservoir's characteristics are the basis for application of the advanced numerical modelling, used in assessment and prognostication of the dynamic and quality conditions of the reservoir.

14

Badania ichtiofauny jako podstawa racjonalnej gospodarki rybackiej i zarządzania zbiornikiem zaporowym na przykładzie zbiornika goczałkowickiego

Łozowski B., Małkowski E., Woźnica A., Łaszczyca P., Koprowski R., Wróbel Z., Pasierbiński A., Migula P., Gwiazda R., Pszczeliński Ł., Siudy A.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 8

308--311

PL

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie dlaczego w zbiorniku zaporowym konieczna jest racjonalna gospodarka rybacka. Wskazano, że główną rolę w zapewnieniu równowagi w ekosystemie takiego zbiornika pełnią ryby, oraz podkreślono ich rolę w utrzymaniu dobrej jakości wody w akwenie. W artykule omówiono narzędzia wspomagające gospodarkę rybacką oraz wady i zalety różnych sposobów oceny stanu ichtiofauny w zbiornikach. Przedstawiono również innowacyjny sposób szacowania ilości ryb za pomocą analizy obrazów sonarowych opracowanej w ramach Projektu ZiZOZap.

EN

The article attempts to answer the question why a dammed reservoir requires a rational fishing management. It indicates that the main role in ensuring balance of such reservoir's ecosystem is played by fish aand it underlines their role in maintaining a good quality of water in the water body. The article discusses the tools supporting the fishing management, as well as advantages and disadvantages of different methods of the ichthyofauna condition assessment in reservoirs. The authors also present an innovative method of estimating the quantity of fish, using sonar images analysis, elaborated as part of the ZiZOZap project.

15

Miedź w środowisku wodnym Zbiornika Goczałkowice

Iwanicka K., Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z., Szostak A.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2014

|

Nr 2

75--78

PL

Przeprowadzona analiza wykazała, że woda i osady denne Zbiornika Goczałkowice są zanieczyszczone związkami miedzi. Przyczyną przekroczenia naturalnej zawartości jest działalność antropogeniczna, związana ze spływami z pól uprawnych, hodowlą ryb w stawach oraz ściekami bytowo-gospodarczymi i przemysłowymi wnoszonymi do zbiornika przede wszystkim przez rzekę Wisłę. Stężenia miedzi w wodach zbiornika nie wykazują zmian sezonowych, które widoczne są w dopływach. Wyraźne są natomiast przestrzenne zmiany w rozkładzie stężeń w osadach dennych. W osadach dennych wykazano istotną dodatnią korelację między stężeniem miedzi a zawartością materii organicznej oraz między stężeniem miedzi i frakcją ilastą. Największe koncentracje miedzi w osadach dennych obserwuje się wzdłuż dawnego koryta Wisły.

EN

The conducted analysis showed that water and bottom sediments of the Goczałkowice Reservoir are contaminated with copper compounds. The reason for exceeding the natural content of anthropogenic activity is due to residues from cultivation, fish farming in ponds and municipal sewage, as well as industrial waste carried by the Vistula River. Concentration of copper in the water tank does not show seasonal changes that are visible in the tributaries. On the other hand, the spatial changes in the distribution of concentrations in the sediments are clear. The sediments showed a significant positive correlation between the concentration of copper and organic matter content on the one hand, the concentration of copper content and clay fraction on the other hand. It was observed that the concentration of copper in the sediments was the highest along the old bed of the Vistula River.

16

Biomonitoring of surface water by synchronous culture of Chlorella vulgaris algae

Czaplicka-Kotas A., Lodowska J.

Environment Protection Engineering

|

2014

|

Vol. 40, nr 4

29--40

EN

A possible use of synchronous culture of Chlorella vulgaris algae has been examined as a shortterm bioassay for water quality control. Experiments were performed with algae cultivated in liquid media prepared with distilled water (control) and with water aliquots sampled from the Goczałkowice Reservoir. It has been demonstrated that changes in the absorbance (at 680 nm) of algae liquid synchronous culture and the rate of algae cellular division may be useful as criteria for water quality control. Changes in the algae metabolic activity are clearly a sign of the July flood and autumnal water quality changes.

17

Przestrzenny rozkład niklu w osadach dennych zbiornika Goczałkowice

Czaplicka-Kotas A., Ślusarczyk Z.

Technologia Wody

|

2013

|

Nr 10 (30)

34--39

PL

Zbadano przestrzenne zróżnicowanie stężeń niklu we frakcji mniejszej niż 0,2 mm osadów7 dennych w obrębie Zbiornika Goczałkowice. Badania zawartości niklu w osadach dennych obejmowały 26 punktów pomiarowych usytuowanych wzdłuż prawego i lewego brzegu zbiornika oraz wzdłuż jego osi głównej. W tych samych punktach pomiarowych uzyskano wyniki dotyczące analizy granulometrycznej osadów oraz zawartości w osadach substancji organicznej. Wykazano korelacje pomiędzy stężeniem niklu w osadach a frakcją ilastą (wsp. korelacji Spearmana 0,87), oraz pomiędzy stężeniem niklu w osadach a zawartością substancji organicznej (wsp. korelacji Spearmana 0,76). Wykazano przestrzenne rozkłady stężeń niklu w osadach dennych zbiornika ze względu na przynależność punktów pomiarowych: do opisanych wyżej transektów, do starego koryta Wisły w obrębie Zbiornika Goczałkowice i pozostałych punktów pomiarowych oraz do płytkiej i głębokiej części zbiornika. Stężenie niklu w osadach dennych Zbiornika Goczałkowice wynosi od 8,7 mg/kg do 40,9 mg/kg i praktycznie nie przekracza wartości uznanej za tło geochemiczne dla Wisły, które według Helios -Rybickiej wynosi 40 mg/kg. W celu dokonania oceny szkodliwości niklu zawartego w osadach zbiornika posłużono się kryterium ekotoksykologicznym opartym o dwie progowe wartości LEL (lowest effect level) oraz SEL (severe effect level). Wartość LEL dla stężenia niklu w osadach wynosi 16 mg/kg, a wartość SEL 73 mg/kg. W Zbiorniku Goczałkowice wartość LEL dla próbek osadów dennych została przekroczona w 13 na 26 punktów pomiarowych, co świadczy o potencjalnym toksycznym wpływie osadów na organizmy bentosowe, natomiast wartość SEL nie została przekroczona w żadnym punkcie pomiarowym.

EN

The study examined the variation of nickel content in fraction lower than 0,2 mm of bottom sediments collected from the Goczałkowice Reservoir. The examination of Ni content in the bottom sediments includes 26 stations situated along the left and right shore and the long axis of the reservoir. The grain-size fractions and organic matter content in the bottom sediments were also determined in the sediment samples collected from those stations. Results indicated that there was correlation between the concentration of Ni and the clay fraction in the bottom sediments (Spearman Correlation Coefficient 0,87) and between the concentration of Ni and the organic matter in the bottom sediments (Spearman Correlation Coefficient 0,76). Results also showed a spatial distribution of Ni in the bottom sediments of the reservoir in view of belonging stations to: transects as described above, the old river-bed of the Vistula River within Goczałkowice Reservoir, the other stations and the shallow and deep parts of the reservoir. Concentration of Ni in the sediments of the Goczałkowice Reservoir was in the range of 8,7-40,9 mg/kg and did not exceed the value of geochemical background for the Vistula River, which according to Helios - Rybicka is 40 mg/kg. In order to asses a toxicological hazard of Ni concentrated in the bottom sediments of the reservoir the sediment quality objectives based on two threshold values - LEL (lowest effect level) and SEL (severe effect level) - were used. The LEL value for Ni concentration in the sediments is 16 mg/kg and the SEL value is 73 mg/kg. In the Goczałkowice Reservoir the LEL value for sediment samples was exceeded in 13 out of 26 stations, which indicates that potential ecotoxic effects on bottom organisms might occur. The SEL value was not exceeded in any station.

18

Groundwater table fluctuations in the direct catchment of Goczałkowice reservoir - results of quantitative monitoring

Czekaj J., Kozioł K.

Geology, Geophysics and Environment

|

2012

|

Vol. 38, no. 4

458

EN

Implementation of the Water Framework Directive (WFD) drew more attention to a problem of water quality and depended ecosystems. The strategic research project Integrated system supporting management and protection of dammed reservoir (ZiZoZap) which is being recently realized for Goczałkowice reservoir fulfils the mention problem. One of the important tasks of the ZiZOZap project is assessment of the groundwater-surface water interaction from both qualitative and quantitative point of view. For solving of these problems the large scale groundwater monitoring network (55 private well and 22, mainly nested, monitoring wells) has been organized within the area of direct catchment of Goczałkowice reservoir (southern Poland). Main task of quantitative monitoring is: to identify hydrogeological conditions of the upper Quaternary aquifer in the research area, to evaluate of groundwater reaction on outer impact of such factors as precipitation and surface water level in dammed reservoir, thus, the groundwater-surface water interaction. Groundwater table level monitoring has been carrying on since May 2011 with monthly frequency. Since July 2012 constant monitoring of groundwater level and temperature has been carrying on. Five data loggers (divers) with integrated pressure probe were installed in selected monitoring wells. Four divers have been installed in nested monitoring wells situated along the groundwater pathway at southern experimental site called Zarzecze Pumping Station. Installed divers conveniently and automatically collect groundwater level and temperature data every hour. Till the end of December 2012 the data base contained over 20,000 records. Long-term research shows large diversity of groundwater fluctuation in monitoring points. Maximum amplitude of groundwater fluctuation comes to 2.5 m in the northern side of the catchment. Groundwater fluctuations are lower in direct proximity of reservoir.

19

Wpływ powodzi w roku 2010 na jakość wód Zbiornika Goczałkowice

Ślusarczyk Z., Czaplicka-Kotas A.

Czasopismo Techniczne. Środowisko

|

2012

|

R. 109, z. 2-Ś

261--270

PL

Badano wpływ trzech fal powodziowych w maju, czerwcu i wrześniu 2010 r. na jakość wód Zbiornika Goczałkowice. Dla każdej próbki oznaczano poziom 22 wskaźników jakości wód. Większość wskaźników było mierzonych w ciągu roku 42–48 razy. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej. Wykazano, że analiza skupień unormowanych wskaźników jakości wód umożliwia wyodrębnienie wyraźnie rozdzielonych grup pomiarów z okresu powodzi i okresów poza nią. Przebadano oddzielnie zróżnicowanie rozkładów wskaźników jakości wód i dokonano ich porównania w okresach: w czasie powodzi i w okresach bez powodzi w 2010 r., w czasie powodzi w latach 2010 i 1997, jak również w czasie powodzi i w wieloleciu 1994–2009. Wykazano, że powódź charakterystycznie wpływa na rozkład wartości wskaźników jakości wód – bez względu na porę roku, a także upływ czasu.

EN

The influence of three waves of the flood in May, June and September 2010 on the water quality in the Goczałkowice reservoir has been studied. For each sample, levels of 22 indicators of water quality were determined. Most amongst all indicators were measured 42–48 times per year. The data were statistically analyzed. It has been shown that cluster analysis of standardized indicators of water quality may be used to distinguish clearly separated groups of measurements from the period of floods and periods beyond. Distribution’ diversities in the water quality indicators were tested separately, and were compared including the following periods: during and beyond floods in 2010, during the floods in 2010 and 1997, as well as during the floods, and month-corresponding multi-year period 1994–2009. It has been shown that flood characteristically affects the distribution of the indicators of water quality – regardless of season, and also the passage of time.

20

Model budowy czwartorzędowego piętra wodonośnego w rejonie zbiornika Goczałkowice

Czekaj J., Witkowski A. J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 451 Hydrogeologia z. 13

27--33

PL

Wykonanie modeli przepływu wód podziemnych powinno opierać się na skonstruowanym wcześniej wiarygodnym modelu konceptualnym, którego podstawowym elementem jest odpowiednio zinterpretowana i zgeneralizowana informacja o budowie geologicznej systemu hydrogeologicznego. Wiodące firmy opracowują nowoczesne, specjalistyczne programy, które pozwalają na przygotowywanie modeli konceptualnych oraz ich implementację do programów modelowych typu Modflow oraz FeFlow. Przykładem takiego programu jest HydroGeo Builder (HGB). Przy jego pomocy konstruuje się model strukturalny (geologiczny) ośrodka hydrogeologicznego, który po uzupełnieniu o właściwości hydrogeologiczne oraz warunki brzegowe tworzy właściwy model konceptualny. Artykuł prezentuje sposób wykorzystania tego programu do konstrukcji 9-ciowarstwowego modelu budowy geologicznej dla obszaru zlewni bezpośredniej zbiornika Goczałkowice, której powierzchnia wynosi 64,7 km2. Model budowy geologicznej czwartorzędowego piętra wodonośnego zostanie wykorzystany przy opracowywaniu matematycznego modelu przepływu wód podziemnych w ramach realizacji strategicznego projektu badawczego „Zintegrowany system wspomagający zarządzaniem i ochroną zbiornika zaporowego (ZiZOZap)”.

EN

The creation of groundwater flow models should be based on a reliable conceptual model. Its main element is interpreted and generalised information about geological structure of the flow system. Leading companies develop special programs used for preparation of conceptual models, and enable their implementation in the Modflow or FeFlow systems. Among such programs is the HydroGeo Builder (HGB), using which the user can prepare a structural model and add hydrogeological parameters and boundary conditions. The paper presents the way of using the HGB for the construction of nine-layered structural model of the direct catchment of Goczałkowice reservoir (64 km2 in area). Structural model of the Quaternary aquifer will be used in groundwater modelling within the ZiZOZap project.