Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wstępna analiza kręgów kamiennych w Borach Tucholskich

Ruszkowski Michał

Przegląd Geologiczny

|

2021

|

Vol. 69, nr 2

100--102

EN

According to the definition, stone circles are structures made of vertically arranged blocks and stone boulders forming circles. Such structures are found mainly in Central and Northern Europe. They are also found in Africa and the Middle East, and single circles have been recorded in remote regions of Siberia. The largest clusters of this type of structures are located in northern Poland and southern Scandinavia. This article describes the preliminary results of field works at the Odry and Leśno sites. The result of the research work was the first discovery of the image of a human on the central stone in the circle number V in Odry. It is the first discovery of this type in northern Poland.

2

Zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia w strukturze fitosocjologicznej obszarów nieleśnych Borów Tucholskich

Stosik T.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2018

|

nr III/1

723--740

PL

W Borach Tucholskich - jednym z rejonów o wysokiej lesistości - realizowana jest również funkcja rolnicza. Większość obszarów nieleśnych zajmują pola uprawne, często również odłogi. Istniejące tu łąki tworzą głównie fitocenozy ze związku Calthion. Inne typy łąk, w tym łąki świeże, notowane są sporadycznie. W celu ukazania ich struktury fitosocjologicznej na terenie Borów Tucholskich przeanalizowano 512 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w latach 2006-2017 na siedliskach nieleśnych tego obszaru: na łąkach, odłogach i przydrożach. Ponad połowę analizowanego materiału stanowiły dane pochodzące z łąk, około 30% z odłogów, a pozostałe z przydroży. Z całej puli zdjęć tylko w 63 zidentyfikowano fitocenozy związane z łąkami świeżymi, przy czym zdecydowana większość z nich związana była z poboczami dróg. Analizowany materiał pozwolił wyróżnić 11 syntaksonów w formie zespołów i zbiorowisk. Są to głównie różne postaci zespołu Arrhenatheretum elatioris, zbiorowiska Poa pratensis-Festuca rubra, czy też zbiorowiska z Festuca rubra. Przekrój fitocenoz związku Arrhenatherion, wyróżnionych dla obszaru, dopełniają płaty zdominowane przez trawy: zbiorowiska z Dactylis glomerata, z Antoxanthum odoratum i z Holcus lanatus. Na szczególną uwagę zasługuje powszechnie uznawany za coraz rzadszy składnik roślinności łąkowej zespół Arrhenatherum elatioris. Można go uznać na badanym obszarze za typowy dla poboczy dróg, podczas gdy w krajobrazie łąkowym badanego obszaru należy do rzadkości. Wśród zbiorowisk, które spotyka się głównie na łąkach wymienić można przejściową formę zbiorowiska Poa pratensis-Festuca rubra oraz fitocenozy zdominowane przez mało wartościowe trawy.

EN

In the Tuchola Pinewoods, one of the regions with a high forestation rate, the agricultural function is also performed. Most non-woodland areas are covered by arable fields, frequently also set-aside land. The existing meadows the phytocoenoses from the alliance Calthion are mostly developing here. Another meadow type, including fresh meadows, are sporadic. To demonstrate their phytosociological structure in the Tuchola Pinewoods, 512 phytosociological relevés, taken in 2006-2017, in non-woodland habitats of the area: in meadows, set-aside land and roadsides, were analyzed. More than half of the material analyzed were the records made from meadows, about 30% from set-aside land, and the others - from roadsides. From the entire pool, only in 63 relevés the phytocoenoses related to fresh meadows were identified, however, a vast majority was situated on roadsides. The material analyzed facilitates determining 11 syntaxa in a form of plant associations and communities. Those are mostly various forms of the association Arrhenatheretum elatioris, the community Poa pratensis-Festuca rubra, and the community Festuca rubra. The cross-section of phytocoenoses of the alliance Arrhenatherion, distinguished for the area, supplement the commonly grass-dominated community with Dactylis glomerata, with Antoxanthum odoratum and with Holcus lanatus. A special attention must be paid to, commonly considered to be more and more rare component of the meadow plants, the alliance Arrhenatherum elatioris. In the area studied it can be considered to be typical for roadsides, whereas in the meadows it is rare. Among the communities found mostly in meadows one can point to a transition phase of the community Poa pratensis-Festuca rubra and phytocoenoses dominated by low-value grasses.

3

Determination of the number of trees in the Bory Tucholskie National Park using crown delineation of the canopy height models derived from aerial photos matching and airborne laser scanning data

Wężyk P., Hawryło P., Szostak M.

Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji

|

2016

|

Vol. 28

137--156

EN

In recent years the term "precise forestry" has been used more and more often, referring to a modern and sustainable model of forest management. Functioning of such management of wood biomass resources is based, among others, on precisely defined and log-term monitored selected forest taxation parameters of single trees and whole forest stands based on modern geoinformation technologies, including Airborne Laser Scanning (ALS) and digital photogrammetry. The purpose of the work was the analysis of the usefulness of the CHM (Canopy Height Model) generated from the image-based point cloud or ALS technology to define the number of trees using the method of the segmentation of single Scots pine (Pinus sylvestris L.) crowns. The study was carried out in the Scots pine stands located in the Bory Tucholskie National Park (Poland). Due to the intentional lack of certain silviculture treatments, over the recent decades, these forest stands have been characterized by relatively high tree density, compared to managed forests. The CHM was generated from digital airborne photos (CIR composition; GSD 0.15 m) and on the other hand - from the ALS point clouds (4 points/m2 ; ISOK project). To generate point clouds from airborne photos using stereomatching method, the PhotoScan Professional (Agisoft) software was applied. The CHM coming from the Image-Based Point Cloud (CHM_IPC; GSD: 0.30 m) and ALS data (CHM_ALS; GSD: 0.75 m) were generated using FUSION (USDA Forest Service) software. The segmentation of tree crowns was carried out in eCognition Developer (TRIMBLE GeoSpatial) software. Apart from height models, also spectral information was used (so-called true CIR orthophotomaps; GSD: 0.3 and 0.75 m). To assess the accuracy of the obtained results, the ground truth data from 248 reference areas were used. The carried out analyses showed that in forest stands of younger age classes (< 120 years) better results were achieved applying the method of image matching (CHM_IPC), while in the case of older stands (> 120 years) the accuracy of the detection rate of tree crowns was the highest when CHM_ALS model was applied. The mean percentage error (defined by the number of trees, based on the detection of single pine crowns), calculated based on 248 ground truth areas was 0.89%, which shows a great potential of digital photogrammetry (IPC) and GEOBIA. In case of almost full nationwide cover in Poland of airborne digital images (present IPC models) and ALS point clouds (DTM and DSM), at almost 71% forest stands in the Polish State Forests National Forest Holding (PGL LP), one can assume wide application of geodata (available free of charge) in precise modelling of selected tree stand parameters all over Poland.

PL

W ostatnich latach coraz częściej w odniesieniu do nowoczesnej i zrównoważonej gospodarki leśnej używa się terminu "precyzyjne leśnictwo". Funkcjonowanie takiego modelu zarządzania zasobami biomasy drzewnej opiera się m.in. na dokładnie określonych i monitorowanych cyklicznie wybranych parametrach taksacyjnych drzewostanów i pojedynczych drzew w oparciu o nowoczesne technologie geoinformacyjne, w tym lotnicze skanowanie laserowe (ang. ALS) oraz fotogrametrię cyfrową. Celem pracy była analiza przydatności Modelu Koron Drzew (ang. CHM) generowanego z chmur punktów pochodzących z automatycznego dopasowania cyfrowych zdjęć lotniczych (ang. Image-Based Point Cloud) lub z technologii ALS w celu określania liczby drzew metodą segmentacji pojedynczych koron sosen. Badania realizowano w drzewostanach sosnowych (Pinus sylvestis L.) na obszarze Parku Narodowego "Bory Tucholskie". Drzewostany te poprzez celowe zaniechanie w ostatnich dekadach pewnych zabiegów hodowlanych charakteryzowały się stosunkowo dużym zagęszczeniem drzew w porównaniu do drzewostanów gospodarczych. Model Koron Drzew wygenerowano w jednym wariancie ze zdjęć lotniczych CIR (GSD 0.15 m) a w drugim z chmur punktów ALS (4 pkt/m2 ; CODGiK ISOK). Do generowania chmur punktów ze zdjęć lotniczych metodą dopasowania zastosowano oprogramowanie Photoscan Professional (Agisoft). Modele Koron Drzew pochodzące z dopasowania zdjęć lotniczych (CHM_IPC; GSD: 0.30 m) oraz z danych ALS (CHM_ALS; GSD: 0.75 m) zostały wygenerowane w oprogramowania FUSION (USDA Forest Service). Segmentację koron prowadzono w oprogramowaniu eCognition Developer. Oprócz modeli wysokościowych wykorzystano także informację spektralną (tzw. prawdziwe ortofotomapy CIR; GSD: 0.3 i 0.75 m). Do oceny dokładności otrzymanych wyników wykorzystano dane pochodzące z 248 powierzchni referencyjnych. Przeprowadzona analiza wykazała, że w drzewostanach młodszych klas wieku (< 120 lat), lepsze wyniki można osiągnąć stosując metody dopasowania zdjęć (CHM_IPC) natomiast w drzewostanach starszych (> 120 lat) dokładność wykrywania koron drzew jest najwyższa przy stosowaniu wariantu CHM_ALS. Średni błąd procentowy określania liczby drzew w oparciu o detekcję pojedynczych koron sosen obliczony na podstawie 248 powierzchni referencyjnych wyniósł 0.89% co świadczy o ogromnym potencjale fotogrametrii cyfrowej (metod dopasowania zdjęć) oraz analizy obrazu (OBIA; Object-Based Image Analysis). W aspekcie niemal całkowitego pokrycia kraju danymi ALS oraz blisko 70% udziału drzewostanów sosnowych w Lasach Państwowych można założyć szerokie wykorzystanie tych nieodpłatnie dostępnych geodanych w celu zbudowania modelu precyzyjnego leśnictwa dla obszaru całego kraju.

4

Wartość przyrodnicza i paszowa użytkowanych ekstensywnie łąk w dolinie Golionki (Bory Tucholskie)

Stosik T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 4

77--94

PL

Optymalne ze względów produkcyjnych uwilgotnienie gleb łąkowych nie jest dzisiaj częstym zjawiskiem, a nadmiernie przesuszone przez lata pokłady torfu straciły bezpowrotnie swoje właściwości. Konsekwencją degradacji gleby są zmiany jakościowe i ilościowe w składzie gatunkowym runi. Niekorzystne zmiany struktury fitocenoz użytków zielonych obserwuje się również w Borach Tucholskich, gdzie jeszcze w połowie XX wieku notowano dobrze zachowane zbiorowiska łąk wilgotnych, zmiennowilgotnych i fitocenozy z dużym udziałem turzyc. W pracy przedstawiono strukturę fitosocjologiczną, wartość użytkową i przyrodniczą użytków zielonych w dolinie Golionki, a także warunki siedliskowe, określone za pomocą liczb wskaźnikowych Ellenberga. Łącznie wyróżniono 12 syntaksonów o różnej randze. Określone dla nich cechy, jak średnia liczba gatunków w zdjęciu i współczynnik różnorodności gatunkowej, nie w pełni odzwierciedlają wartość przyrodniczą fitocenoz. Za bardziej obiektywny wyznacznik należy uznać udział gatunków rzadkich i chronionych, które zazwyczaj utrzymują się w siedlisku mało przekształconym. W kompleksie łąkowym nad Golionką występują one na glebie wilgotnej lub skrajnie suchej, kwaśnej lub zasadowej i mało żyznej w zbiorowiskach wysokich turzyc, zbiorowisku z Carex nigra oraz w zbiorowisku z Origanum vulgare. Utrzymaniu dużej wartości przyrodniczej fitocenoz nie sprzyjają odwadnianie i inne zabiegi prowadzące do ujednolicania siedliska.

EN

The optimal, from the production point of view, meadow soil moisture is not a frequent phenomenon today and the peat deposits excessively dewatered over years have lost their properties irrevocably. The soil degradation resulted in qualitative and quantitative changes in the species composition of the sward. Unfavourable changes in the phytocenosis structure of grasslands are also observed in the Tuchola Pinewoods where still in the mid 20th century there were noted well-preserved communities of wet meadows, of variable moisture content and phytocenoses with a large share of sedges. The paper demonstrates the phytosociological structure, functional and natural value of grasslands in the Golionka River Valley, as well as habitat conditions, determined with Ellenberg's indicator values. In total there were differentiated between 2 syntaxa different in weight: the plant community with Urtica dioica, reed beds (Magnocaricion), Scirpetum sylvatici), the plant communities with Deschampsia caespitosa, the plant communities with Bromus hordeaceus, the plant communities with Potentilla anserina, Ranunculo-Alopecuretum geniculati, the plant communities with Antoxanthum odoratum, the plant communities with Holcus lanatus, the plant community with Poa pratensisFestuca rubra, the plant community with Carex nigra, and the plant community with Origanum vulgare. The parameters, such as the number of species per relevé and the species diversity coefficient, do not fully reflect the natural value. One shall consider the share of habitat-compatible rare and protected species a more objective indicator. Usually they persist in the habitat almost optimal. As for the meadow complex on the Golionka River they occur on a more moist soil and extremely dry, acid or alkaline as well as low fertility soil; in the communities of tall sedge, the community with Carex nigra as well as the community with Origanum vulgare. Preserving a high natural value of phytocenoses is not helped by dewatering and other treatments leading to making the habitat homogeneous. In such conditions there develop the communities with a slightly higher functional value, represented in a given area by the community with Anthoxanthum odoratum, with Holcus lanatus, Poa pratensis-Festuca rubra as well as the community with Origanum vulgare.

5

Ekspertyzy przedmelioracyjne jako źródło informacji o stanie fitocenoz siedlisk podmokłych w Borach Tucholskich

Stosik T.

Ekologia i Technika

|

2014

|

R. 22, nr 6

325--331

PL

Zmiany siedlisk podmokłych, polegające na nadmiernym i trwałym obniżeniu ich wilgotności prowadzą do istotnych zmian w składzie gatunkowym towarzyszących im zbiorowisk roślinnych. W przypadku badań fitosocjologicznych, prowadzonych na większym obszarze często brakuje materiałów do porównań, trudno więc określić dynamikę tego zjawiska. Gromadzone w zasobach wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych materiały dotyczące ostatniej ogólnokrajowej akcji melioracyjnej z lat 60. i 70. ubiegłego wieku, mogą w wielu przypadkach stanowić odniesienie do obecnej sytuacji. Dla obszaru działań Biura Terenowego w Świeciu (K-PZMiUW we Włocławku) zidentyfikowano 12 opracowań. Są to dokumentacje zawierające zróżnicowane pod względem jakości, zorientowane przestrzennie spisy flory. Przeprowadzona próba określenia struktury fitocenotycznej obszaru i charakterystyki poszczególnych płatów fitocenoz przyniosła pozytywne rezultaty. Zgromadzone dokumentacje dostarczają informacji o strukturze fitocenoz łąkowych i torfowiskowych sprzed 40 lat oraz o występowaniu i obfitości gatunków chronionych. Na ich podstawie wyróżniono 15 syntaksonów, w większości w postaci zespołów, które odpowiadają obecnie istniejącym na tym terenie.

EN

Changes in the swampy habitats, involving an excessive and permanent decrease in their moisture, lead to significant changes in the species compositlon of the plant communities accompanying them. As for the phytosociological studies performed in a bigger area, there is often too little materiał for comparisons, and so it is difficult to determine the dynamics of the phenomenon. The materials collected from the resources of the Provincial Authorities of Land Reclamation and Water Devices on the last countrywide land-reclamation action of the 1960s and 1970s, in many cases, can refer to the present situation. As for the area of the activities of the Field Bureau in Świecie (K-PZMiUW in Włocławek) 12 studies have been identified. Those are the documentations including a quality variation, space-oriented flora records. The attempt at defining the phytocenosis structure of the area and the characteristics of respective patches of phytocenoses made has been successful. The documentations collected provide Information on the structure of meadow and peatland phytocenoses dating 40 years back as well as on the occurrence and the abundance of protected species, which facilitated differentiating between 15 syntaxa, mostly in a form of communities which correspond to those currently existing in this area.

6

Stan zachowania łąk wilgotnych (zw. Calthion) na tle uwarunkowań topograficznych centralnej części Borów Tucholskich

Stosik T., Krasicka-Korczyńska E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 4

257-266

PL

Odpowiedni poziom wody na użytkach zielonych z jednej strony umożliwia ich rolnicze użytkowanie, z drugiej - zapewnia właściwy rozwój roślin i odpowiednie plonowanie. Realizowany w drugiej połowie XX w. program melioracji przyczynił się do rolniczego zagospodarowania wielu niedostępnych wcześniej miejsc. Sukcesywne obniżanie poziomu wód gruntowych, intensyfikacja produkcji doprowadziły, niestety, do znacznych przekształceń fitocenoz łąkowych. Obecnie w centralnej części Borów Tucholskich tylko niewielki odsetek łąk można określić jako wartościowe pod względem przyrodniczym. Są to głównie pozostałości większych niegdyś kompleksów łąk wilgotnych: Angelico-Cirsietum oleracei R.Tx. 1937 em. Oberd. 1967, Scirpetum silvatici Ralski 1931, Caricetum cespitosae (Steffen 1931) Klika et Šmarda 1940. Materiał badawczy stanowią 153 zdjęcia fitosocjologiczne, wykonane w latach 2006-2010 metodą Brauna-Blanqueta na użytkach zielonych centralnej części Borów Tucholskich. Z zebranego materiału wyselekcjonowano powierzchnie z dobrze zachowanymi zbiorowiskami łąk wilgotnych (zw. Calthion) i przedstawiono je w formie tabeli syntetycznej. Analizie poddano również warunki topograficzne opisujące lokalizację poszczególnych płatów. Wynika z niej, że funkcjonowaniu zbiorowisk łąk wilgotnych na terenie objętym badaniami sprzyja przede wszystkim: bliskość cieku, niewielka szerokość dna doliny oraz duże deniwelacje w stosunku do terenów przyległych.

EN

Appropriate water level in meadows allows for their agricultural use on the one hand other and provides the development of plants and proper yield on the other. The land reclamation programme implemented in the second half of the twentieth century has contributed to the agricultural development in many previously inaccessible locations. Subsequent decline of the groundwater levels and the intensification of agricultural production has led, unfortunately, to significant transformations in meadow phytocoenoses. Currently, in the central part of the Tuchola Pinewood Forest, only a small percentage of meadow areas can be described as valuable from the nature point of view. These are mainly the remnants of once larger wet meadow complexes: Angelico-Cirsietum oleracei R.Tx. 1937 em. Oberd. 1967, Scirpetum silvatici Ralski 1931 and Caricetum cespitosae (Steffen 1931) Klika et Smãrde 1940. Habitat conditions that promote their development are reflected in the topography. At the study sites, factors supporting the development of wet meadow communities include: the proximity to a watercourse, narrowness of the valley bottom and the substantial elevations with respect to the surrounding area.

7

Udział przydroży w zachowaniu lokalnej różnorodności gatunkowej na przykładzie dróg powiatowych w Borach Tucholskich

Stosik T.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 3

197-204

PL

Publikacja przedstawia wyniki badań florystycznych przeprowadzonych na poboczach dróg powiatowych w granicach gminy Śliwice. Flora przydroży tego regionu liczy 185 gatunków roślin naczyniowych. Współczynnik różnorodności gatunkowej pojedynczych płatów mieści się w granicach 2- 2,5 i jest niewiele mniejszy niż na łąkach. Zgromadzony materiał obejmuje łącznie 186 gatunków roślin naczyniowych - więcej niż na łąkach tego obszaru. Najliczniej występujące gatunki to: Festuca rubra, Arrheriatherum elatius, Elymus repens i Dactylis glomerata. Poza taksonami pospolitymi na przydrożach występuje szereg gatunków objętych ochroną gatunkową. Należą do nich: Frangula alnus, Helichrysum arenarium, Ononis spinosa, Arctosta-phylos uva-ursi, Convallaria majalis oraz Epipactis helleborine, Botrichium lunaria i Botrichium matricariifolium. Wysoka lesistość i ekstensywne rolnictwo w Borach Tucholskich sprzyjają wysokiej wartości przyrodniczej regionu. Przydroża są specyficznymi, odrębnymi siedliskami w leśnym krajobrazie. Z uwagi na bogatą florę, duży zasób rzadkich i chronionych gatunków, jak również dzięki wysokiej bioróżnorodności każdego badanego płatu, przydroża stają się istotnym elementem lokalnej różnorodności gatunkowej.

EN

The paper presents the results of the floristic research carried out on the roadside verges of the county roads within the borders of Śliwice commune. Roadside verges flora of this area consists of 185 species of vascular plants - more than in the neighbouring biocenoses. The species diversity index ranges from 2 to 2.5 - not much lower than in the meadows. Among the most frequent species to be found: Festuca ruhra, Achillea millefolium, Arrhenatherum elatius, Dactylis glomerata, Artemisia vulgaris, Lolium perenne and Elynius repens. Many rare and protected taxa were also present: Frangula alnus, Helichnjsum arenarium, Ononis spinosa, Arclostaphylos uva-ursi, Convallaria majalis, Epipactis helleborine, Botrichium lunaria and Botrichium matricariifolium. Intensive forestation and extensive agriculture in the Tuchola Pinewoods contribute to high conservation value of the region. The roadside verges have become specific and unique habitats in the forest landscape. Due to rich flora, large stock of rare and protected species, in addition to high diversity of each investigated plot, the roadside verges have turned into a significant element of the local biodiversity.

8

Łąki " Linice" w Borach Tucholskich - historia, struktura fitocenoz i zagrożenia

Stosik T., Krasicka-Korczyńska E.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 4

217-226

PL

Nieprzemyślane i nadmierne odwadnianie wilgotnych łąk prowadzi do nieodwracalnych, nieko-rzystnych zmian w glebie, co pociąga to za sobą zmiany ilościowe i jakościowe w pokrywie roślin-nej. Częste niegdyś w wielu regionach zbiorowiska ze związku Calthion przechodzą najczęściej w ubogie postacie łąk świeżych. Ich uproduktywnianie przy braku dostatecznej ilości wody nie przynosi zazwyczaj pozytywnych efektów. Użytki zielone położone w Borach Tucholskich w dużej mierze również nie oparły się skutkom jednokierunkowych melioracji. Przykład kompleksu łąkowego "Linice" pokazuje jednak, iż przy stałym zasilaniu siedliska przez wody wysiękowe, nie dochodzi do jego degradacji, a fitocenozy zachowują swój charakter. Granice kompleksu na przestrzeni ostatnich 200 lat ulegały niewielkim zmianom, jednak za-sadnicza j ego część do dziś stanowi interesujący pod względem przyrodniczym obiekt. Odnotowane tu fitocenozy reprezentują przede wszystkim zbiorowiska ze związku Calthion: Angelico-Cirsietum oleracei, Scirpetum sylvatici i Caricetum cespitosae. Ponadto, choć ze znacznie mniejszym udziałem, tworzą się szuwary Caricetum acutiformis (kl. Phragmitetea). Zmiany wynikające z przesuszenia objawiają się głównie poprzez wkraczanie gatunków z rzędu Arrhenatheretalia. Na powierzchniach, gdzie do tej pory utrzymuje się właściwe uwilgotnienie, głównym zagrożeniem istniejących zbiorowisk jest zaprzestanie użytkowania rolniczego lub jego intensyfikacja. Wyłączenie z użytkowania nawet dobrze uwilgotnionych, wielogatunkowych łąk, w krótkim czasie prowadzi do tworzenia się ziołorośli.

EN

Excessive drainage of wet. meadows leads to unfavorable and irreversible soil changes and results in quantitative alternations to the plant cover. Formerly common, communities of the Calthion alliance typically yield to poor forms of fresh meadows. Attempts at tlieir intensification with insufficient water supply don't bring positive effects. Many of the meadows got degraded in the Tuchola Pinewood as well. The natural character of the phytocoenoses can be preserved with subsoil water tricklings, to be observed in the "Linice" meadow complex in the valleys of Śliwiczka and Prusina. The phytocoenoses reported there mainly represent communities of the Calthion alliance: Angelico-Cirsietum oleracei, Scirpetum syluatici and Caricetum cespitosae. Moreover, the reed beds of Caricetum acutiformis are being formed. Over-drying leads to spreading the Arrhenatheretalia ordo species, while stopping the cultivation leads in a short time to overgrowth by woody species. Where the moisture level is appropriate, the existing communities are endangered mainly by abandonment of meadows or over-intensification.

9

Plutonium and gamma emitters in the northeastern part of Bory Tucholskie (Poland)

Mietelski J. W., Mirocha S., Bogacz J.

Nukleonika

|

2008

|

Vol. 53, No. 1

17-25

EN

The paper presents results of the measurements of Pu and gamma emitters of some forest litter/soil profiles collected in 1999 in the northeastern part of Bory Tucholskie forest (northern Poland). Besides the activity concentration of 137Cs, 134Cs, 40K, 228Ac, 238Pu, 239+240Pu, the cumulated deposition of 137Cs, 238Pu and 239+240Pu were calculated. The origin of these radionuclides is discussed on the basis of the observed activity ratios. The observed average level of radioactive contamination confirms expectations for this region, however samples show a relatively large variation of cumulated deposition for both plutonium and radiocesium originated from global and Chernobyl fallout.

10

Zmiany żyzności trofii w ekosystemach miękkowodnych jezior Borów Tucholskich

Milecka K., Bogaczewicz-Adamczak B.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 1

81-86

EN

Soft water lakes are mostly acid, poor in minerals and have a lot of free CO2 in their water and bottom sediments. So called Lobelia lakes, containing Lobelia dortmanna L., Isoëtes lacustris L., and Littorella uniflora (L.) Ascherson, are a type of soft water lakes. These species are rare in Poland and in Europe mainly because of eutrophication and anthropopression. Lobelia lakes and ecology of isoetids were described in many scientific articles, but their history is poorly recognised. Thus, for some years palaeoecological research has been done in the Tuchola Pinewoods to reveal the time of migration, spreading and development of Lobelia lakes. Pollen analysis and diatom analysis were done for the sediments of lakes: Nierybno, Okoń Duży, Linowskie, Moczadło and Nawionek (Fig. 1). Content of plant remains of Lobelia dortmanna nad Isoëtes lacustris, fossil diatoms and Pediastrum indicates phases of low and high trophy of Lake Nierybno (Fig. 5). The highest trophy was found in the Younger Dryas, in the middle Boreal Period and the oldest time of Subboreal Period. The lowest trophy was observed at the beginning of the Holocene, in the Atlantic Period and in modern times. Low trophy of the lake is related to acid or neutral pH of the water. Reconstruction of the lake history based on diatom analysis shows two main phases of the Nierybno ecosystem existence. In the early stages of the lake’s development it was an eutrophic basin with elevated pH. At the beginning of the Atlantic Period the pH decreased and content of nutrients in the water was reduced. Navicula radiosa, N. leptostriata and N. heimansioides, species typical for Lobelia lakes have been present since then. Generally Lobelia lakes are well preserved in the Tuchola Pinewoods due to low anthropopression and conservation activity of the Tuchola Pinewoods National Park and the Zaborski Landscape Park.

11

Testate amoebae (protists) as palaeoenvironmental indicators in peatlands

Lamentowicz M., Mitchell E. A. D.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

58--64

EN

Testate amoebae (or testaceans, Testacea, Arcellaceans) are unicellular eukaryotic organisms living in freshwater or most terrestrial habitats such as soils, mosses, lakes, rivers, as well as brackish habitats such as estuaries. They are very abundant in Sphagnum mosses, where they live in the top part of mosses and the oxygenated part of the peat. The tests (shells) of Testacea are well preserved in peat and to a lesser extent in lake sediments. Efforts should be concentrated on constructing reliable regional transfer functions (mathematical representation of relation of species to environmental variables - presence of particular taxa in fossil material is the function of past environmental parameters), as they exist for some world areas, and there is a complete lack of them for central Europe. Polish data are exceptionally important because Poland is under several contrasted climatic influences - from oceanic to continental. The comparison of our data on climatic tendencies with those from Western Europe and the rest of the world will show how similar or different the responses of Polish peatlands might be. The paper has three aims: (a) to present the need for ecological studies on testate amoebae in Central Europe, (b) to show the potential of reconstruction of past environment on the basis of multiproxy studies that include testate amoebae as an integral part of the palaeoecology toolbox and (c) to put our research efforts on testate amoebae in Poland in a more global perspective.

PL

Ameby skorupkowe (Testacea) to jednokomórkowe organizmy, które żyją w środowiskach słodkowodnych, w większości siedlisk lądowych (glebie, mszakach, jeziorach, rzekach) oraz w siedliskach słonawych (np. w ujściowych partiach rzek). Testacea występują licznie w mchach torfowcach (Sphagnum), gdzie zasiedlają ich górną część oraz natleniony stropowy fragment torfu. Skorupki ameb dobrze zachowują sie w torfie oraz w mniejszym stopniu w osadach jeziornych. Główny wysiłek powinien być skoncentrowany na budowaniu regionalnych funkcji transferu (transfer function; matematyczny obraz relacji organizmu w stosunku do środowiska -obecność poszczególnych taksonów w materiale kopalnym jest funkcją przeszłych parametrów środowiskowych). Dla kilku obszarów już one powstały, ale brak tego rodzaju danych dla centralnej części Europy. Polskie dane są wyjątkowo istotne, ponieważ obszar ten znajduje się pod wpływem różnych wpływów klimatycznych - od klimatu oceanicznego do kontynentalnego. Porównanie naszych danych z informacjami z innych stanowisk w Europie i na świecie może wykazać, w jak odmienny sposób reagują polskie torfowiska na zmiany klimatyczne. Artykuł ma trzy cele: (a) zaprezentowanie potrzeby badań ekologii ameb skorupkowych w Europie centralnej, (b) przedstawienie potencjału rekonstrukcji paleośrodowisk na bazie wielu wskaźników, gdzie ameby skorupkowe stanowią integralną część metod badań paleoekologii i (c) zaprezentowanie naszych badań nad Testacea w Polsce w szerszej, globalnej perspektywie.

12

Metals in the water of selected lakes in the central and the northern part of Zaborski Landscape Park

Gwoździński K., Mazur J., Kilańczyk E., Pieniążek A.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 10

1075--1082

EN

Concentration of two groups of metals were estimated in waters of lakes in Zaborski Landscape .Park using atomic absorption spectroscopy. First group consists of alkaline metal s (Na, K, Ca and Mg), the second one of heavy metals (Zn, Mn, Fe, Cu, Pb and Cd). The metal s were determined in the following lakes: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, Głuche Duże, Głuche Małe, Śluza and Laska. First three lakes are situated in the north-western subglacial channel, while Głuche Duże and Głuche Małe - in the northern subglacial channel. Śluza and Laska belong to the group of flat lakes. The concentrations of sodium and potassium in the group of subglacial channel lakes: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, were approx. 6 mg/dm3 and 1.64 mg/dm3, respectively, while concentrations of magnesium and calcium - approx. 4 mg/dm3 and 42 mg/dm3. Higher concentration of calcium was found in Śluza and Laska lakes (approx. 47 mg/dm3) and Głuche Duże and Głuche Małe (approx. 50 mg/dm3). Generally the concentrations of alkaline metals in the group of flat lakes (Laska, Śluza) were intermediate between both groups of subglacial channel lakes. Larger differences were observed in the case of heavy metals. The concentrations of zinc and lead were 88 μg/dm3 and 7.5 μg/dm3, respectively in Kosobudno lake. In other lakes the measured amounts were in the following range Zn < 20 μg/dm3 and Pb 1.0-2.2 μg/dm3. The concentrations of manganese were the highest in Łąckie (152 μg/dm3) and Laska (104 μg/dm3) lakes and the lowest in Głuche Duże lake (44 μg/dm3). The concentrations of other heavy metals in the lakes were: iron 39-82 μg/dm3, copper 2-7.9 μg/dm3, and cadmium < 1 μg/dm3.

PL

Określono stężenie metali w wodach wybranych jezior w Zaborskim Parku Krajobrazowym, stosując spektrometrię absorpcji atomowej. Pierwsza grupa metali zawierała metale alkaliczne (Na, K, Ca i Mg), druga metale ciężkie (Zn, Mn, Fe, Cu, Pb i Cd). Stężenie metali określone było w następujących jeziorach: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie, Głuche Duże, Głuche Małe, Śluza i Laska. Pierwsze trzy jeziora położone są w rynnie subglacjalnej o przebiegu północno-zachodnim, natomiast jeziora Głuche Duże i Głuche Małe znajdują się w rynnie o przebiegu południkowym. Jeziora Śluza i Laska w odróżnieniu od jezior rynnowych należą do grupy jezior płytkich i płaskich. Stężenie sodu i potasu w pierwszej grupie jezior rynnowych: Kosobudno, Dybrzk, Łąckie wynosiło odpowiednio ok. 6 mg/dm3) i 1,64 mg/dm3), natomiast stężenie magnezu i wapnia wynosiło ok. 4 mg/dm3) i 42 mg/dm3). Większe stężenia wapnia występowały w jeziorach Śłuza i Laska (ok. 47 mg/dm3)) oraz Głuche Duże i Głuche Małe (ok. 50 mg/dm3). Stężenia metali alkalicznych w grupie jezior płaskich (Śluza i Laska) były zawarte między pierwszą i drugą grupą jezior rynnowych. Większe różnice w stężeniach obserwowano w przypadku metali ciężkich. Największe stężenia cynku i ołowiu występowały w jeziorze Kosobudno i wynosiły odpowiednio 88 mg/dm3 i 7,5 mg/dm3. W innych jeziorach zawartość cynku i ołowiu mieściła się w zakresach: cynku < 20 μg/dm3 i 2,2-1,0 μg/dm3 ołowiu. Stężenie manganu było największe w jeziorach Łąckie 152 μg/dm3 i Laska 104 μg/dm3 i najmniejsze w jeziorze Głuche Duże 44 μg/dm3. Stężenia innych metali ciężkich mieściły się w następujących zakresach: żelazo 39-82 μg/dm3, miedź 2-7,9 μg/dm3, kadm < 1 μg/dm3.