Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rocky Sandstone Landforms in Istebna, Silesian Beskid (Outer Carpathians, Poland)

Starzec K., Waśkowska A., Golonka J., Gawęda A., Szopa K.

Geotourism / Geoturystyka

|

2018

|

nr 1-2 (52-53)

I--XIV

EN

The rocky sandstone landforms, which are interesting geotouristic objects, occur in the eastern part of Istebna village. The series of rock walls and pulpits is located on the southern slopes of the Karolówka Range. Fragments of the upper sandstones of Istebna Formation (Upper Cretaceous–Paleocene) crop out within these rocks. They represent the period of intensive supply of the clastic material into the Outer Carpathian Silesian Basin leading to the origin of thick-bedded , very coarse-grained sandstones and conglomerates. The occurrence of large, numerous crystalline rocks is a particular and unique feature of these outcrops. These magmatic and metamorphic rocks were derived from the basement of the Carpathian basins. This paper describes the detailed characteristics of these rocky landform objects.

PL

We wschodniej części wsi Istebna występują piaskowcowe formy skałkowe, które są interesującymi obiektami geoturystycznymi. Są to serie ambon i ścian skalnych znajdujące się w kilku miejscach na południowych zboczach grzbietu Karolówki. W ich obrębie odsłonięte są fragmenty profilu górnych piaskowców formacji istebniańskiej jednostki śląskiej (górna kreda-paleocen), które reprezentują okres intensywnej dostawy materiału okruchowego do karpackiego basenu śląskiego, w efekcie czego powstały serie gruboławicowych i bardzo gruboławicowych piaskowców i zlepieńców. Szczególną cechą związaną z tymi wychodniami jest obecność licznych i dużych bloków skał krystalicznych: magmowych i metamorficznych, pochodzących z erozji podłoża, na którym rozwinęły się baseny karpackie. W niniejszym artykule dokonano charakterystyki jednostkowej tych obiektów skałkowych.

2

Delimitacja pól podstawowych mezoregionu Beskid Śląski na potrzeby badań przestrzennych infrastruktury turystycznej

Żemła-Siesicka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

nr 37

127--140

PL

Problem wyznaczania pól podstawowych w badaniach krajobrazowych jest istotnym zagadnieniem nieraz poruszanym w literaturze naukowej. Sztucznie wydzielane jednostki zapewniają łatwość wyznaczenia, porównywalność poszczególnych pól (pola geometryczne) i dostępność danych (jednostki administracyjne). W badaniach przestrzennych związanych z aspektem fizjonomicznym krajobrazu zdaniem autora korzystniejszym rozwiązaniem jest stosowanie jednostek naturalnych, do których zalicza się prezentowane w artykule basenowo wyznaczone pola podstawowe. Przedstawiona propozycja mezoregionu Beskid Śląski na mikroregiony i zlewniowe jednostki przestrzenne (pola podstawowe oceny) przeprowadzony został na potrzeby badań dotyczących oceny stanu i możliwości rozwoju infrastruktury turystycznej. W wyniku delimitacji otrzymano 7 mikroregionów oraz 68 pól podstawowych. Na podstawie kształtu zlewni i pokrycia terenu wykonano także typologię jednostek przestrzennych stanowiącą jeden z elementów optymalizacji infrastruktury turystycznej.

EN

The problem of determination of the basic fields during the landscape researches is often an important issue considered in the scientific literature. Artificial fields are easy to define and to compare (geometric fields), for administrative units also the advantage is the availability of data. In spatial research better solution is to use natural units, which include presented in the article basic fields based on catchment basins. Presented studies were conducted for the purposes of evaluation and development opportunities of tourism infrastructure. During the studies the physicogeographical mezoregion of Silesian Beskid has been divided into microregions and spatial fields (basic fields). 7 microregions and 68 basic fields have been obtained. Based on the shape of the basin and land cover the typology of the basic fields were made, which is one of the elements of the tourist infrastructure optimization.

3

Dendrogeomorphological analysis of landslide activity along the planned S-69 road in the Węgierska Górka municipality (Beskid Śląski Mountains, S Poland)

Wiktorowski D., Krąpiec M., Lutka M.

Geology, Geophysics and Environment

|

2017

|

Vol. 43, no. 2

139--149

EN

Our dendrogeomorphological analysis was completed for 4 landslides, situated in the municipality of Węgierska Górka in the Beskid Śląski Mountains in Southern Poland. The local landslides pose a direct threat to the newly designed S-69 expressway running through the north-western part of the municipality. The research material consisted of 127 samples, collected with the use of a Pressler increment borer, from three species of coniferous trees (Norway spruce, Scots pine, and Silver fir). The landslide activity periods were identified on the basis of the splitting of the dendrochronological curves representing the upslope and downslope parts of the tree trunks. The largest number of the studied trees indicated reactions to substrate mass movements in 1964, 1971, 1972, 1984, 1994, 1997, 1998, and 2010. The detailed locations of the sampled trees allowed us to reconstruct the activities of particular landslide sections in time. We identified the fact that parts of the landslides located downslope of the planned road S-69 are more active than parts of the same landslides located above it on the slope. Geological conditions in the studied area favour landslide activity while precipitation is the main triggering factor of landslides.

4

Specyfika warunków hydrogeologicznych w obszarach górskich na przykładzie zlewni Brennicy (powiat cieszyński)

Dembska-Sięka P., Zdechlik R.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 11

768--774

EN

The article presents the different hydrogeological conditions and describes the water and sewage system in the Brennica river basin (about 82 km2). In this region, the Quaternary and Cretaceous aquifers, influence the groundwater supply. Hydrogeological mapping of the area was carried out in July 2012. During fieldworks 179 hand-dug wells were inventoried, in which depths to the groundwater level, pH and electrolytic conductivity of water were measured. In the next step the results of the fieldwork were verified and marked on the digital topographic map of the study area. Interpolation and extrapolation methods were used to transform point data to spatial data. As a consequence of the research, a contour map of the first groundwater level was constructed. In order to make the map readable, variable intervals of contour lines were used. The water table in the highland river basins occurs at very small depths on the hilltops and intersects the land surface in the valleys. It is contiguous with the upper surface of streams and swamps. Groundwater flow systems in the region are generally small and the aquifer boundaries are coincident with surface water divides. There is no regional ground water flow system. The groundwater is relatively vulnerable to pollution.

5

Stan zagospodarowania nieczynnych kamieniołomów na terenie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego a polityka przestrzenna gmin

Sobala M., Pukowiec K.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

127--138

PL

Kamieniołomy stanowią nieliczne miejsca, gdzie widoczne są interesujące odsłonięcia budowy geologicznej o wysokich walorach edukacyjnych. Nieczynne wyrobiska mogą być atrakcyjne również z punktu widzenia organizowania i promowania różnych form wypoczynku i rekreacji. Adaptacja kamieniołomów na cele wypoczynku i rekreacji powinna uwzględniać ich walory edukacyjne, gdyż daje to rzadką okazję do propagowania wiedzy geologicznej i promocji geoturystyki. Prawidłowe zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dają szanse na poprawne zagospodarowanie kamieniołomów. W zasadach zabudowy i zagospodarowania terenu powinno się wskazywać na konieczność uwzględniania funkcji edukacyjnej.

EN

Quarries are the few places where interesting unveilings of the geologic structures of high education values are visible. Inactive quarries can be attractive as promotion and recreation forms. An adaptation of quarries for recreation aims should take their education values into account because it gives a rare opportunity for popularization geological knowledge as well as geotourism promotion. Correct entries in the local land use planning give a chance for proper development of quarries. The principles of construction and land development should include the educational function of quarries.

6

Analiza przestrzenna elementów infrastruktury turystycznej Beskidu Śląskiego

Żemła-Siesicka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 25

47--56

PL

Krajobraz kulturowy Beskidu Śląskiego został w znacznym stopniu przekształcony przez infrastrukturę turystyczną. Dalsze planowanie rozwoju zagospodarowania turystycznego powinno opierać się na analizie jej obecnego stanu. W artykule przedstawiono metodę ilościową analizy elementów zagospodarowania turystycznego mezoregionu Beskidu Śląskiego. Dla wyznaczonych basenowo jednostek przestrzennych określono wskaźnik gęstości elementów zagospodarowania turystycznego oraz wskaźniki gęstości elementów punktowych, powierzchniowych i liniowych. Wskaźniki otrzymano poprzez określenie procentowego udziału powierzchni poszczególnych elementów zagospodarowania w stosunku do powierzchni danej jednostki. Najwyższą gęstością charakteryzują się jednostki obejmujące stoki Skrzycznego oraz Dębowca, a także jednostki obejmujące doliny głównych rzek. Najniższą gęstość otrzymano przede wszystkim w jednostkach położonych na południowym wschodzie mezoregionu.

EN

Cultural landscape of Silesian Beskids has been transformed significantly under the influence of the tourist infrastructure. Further tourism development planning should be based on an analysis of the existing infrastructure. The article gives a quantitative method of analysis of the existing tourism infrastructure in Silesian Beskids mesoregion. The indicators of density of tourism infrastructure and indicators of density of surface, points and linear elements has been specified for spatial units designated by the catchments. The indicators have been obtained by identifying the percentage of the area of each elements of infrastructure in relation to the surface of the spatial unit. The highest density has been obtained for the slopes of Skrzyczne and Dębowiec, and also for units covering valleys of the main rivers. The lowest density was obtained generally in units located in the South-East of Beskids.

7

Structural conditions of landslides development in the Biała Wisełka Valley (Silesian Beskid, Outer Carpathians)

Sikora R.

Geologia Sudetica

|

2014

|

Vol. 42

85--85

8

Evaluation of the soil enzymes activity as an indicator of the impact of anthropogenic pollution on the Norway spruce ecosystems in the Silesian Beskid

Ciepał R.

Proceedings of ECOpole

|

2013

|

Vol. 7, No. 1

29--35

EN

Activity of soil enzymes is considered as a good indicator of natural and anthropogenic disturbances of the functioning of the soil. Heavy metals can inhibit the activity of enzymes in varying degree, depending on soil properties such as content of clay materials, organic matter and pH of soil solution. The aim of this study was to determine the effect of physicochemical and biological properties of soils on the condition of Norway spruce stands in Silesian Beskid. In the soil samples enzymatic activity of four enzymes (alkaline and acid phosphatase, dehydrogenase and urease) and concentration of three selected heavy metals (Cd, Pb, Zn) and sulfur were determined. The analyses showed no reduced activity of investigated enzymes. Presumably, despite of low pH values of the soil, organic matter contained in the soil is able to effectively bind heavy metal ions, limiting their cycling in the environment. It can be concluded that the condition of spruce stands in Silesian Beskid is not affected by the soil contamination.

PL

Aktywność enzymów glebowych uważana jest za dobry wskaźnik naturalnych i antropogennych zaburzeń w funkcjonowaniu gleby. Metale ciężkie w różnym stopniu mogą hamować działanie enzymów w zależności od takich właściwości gleb, jak: zawartość materiałów ilastych, gliny, materii organicznej czy wartości pH roztworu glebowego. Celem pracy było określenie wpływu właściwości fizykochemicznych i biologicznych gleb na kondycję drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim. Próbki glebowe zbadano pod względem aktywności enzymatycznej (fosfataza kwaśna i zasadowa, dehydrogenaza, ureaza) oraz koncentracji trzech wybranych metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) i siarki. Analizy nie wykazały obniżonej aktywności badanych enzymów. Prawdopodobnie, mimo niskich wartości pH gleby, zawarta w niej materia organiczna efektywnie wiąże metale ciężkie, ograniczając ich obieg w środowisku. Można stwierdzić, że stan drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim nie ma związku z zanieczyszczeniem gleb na tym terenie.

9

Wpływ prognozowanych warunków klimatycznych na stabilność drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim

Durło G. B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 2

107-119

PL

W pracy przedstawiono parametry, określające możliwości adaptacji drzewostanów świerkowych do bieżących i prognozowanych warunków klimatycznych na obszarze leśnego kompleksu promocyjnego - Lasy Beskidu Śląskiego. W tym celu wykorzystano dane historyczne z wielolecia 1951-2010 oraz ciąg danych meteorologicznych, wygenerowanych za pomocą modelu WGEN_K [KUCHAR 2005; RICHARDSON, WRIGHT 1984) o horyzoncie czasowym 100 lat. Obliczenia przeprowadzono na podstawie dwóch scenariuszy stężenia CO2 - 130% i 200%, korzystając z modelu klimatycznego GISS_E (SMITH, PITTS 1997). Opisano związek przyrostu miąższości świerka i produkcji biomasy z warunkami klimatycznymi. Na podstawie uzyskanych wyników sporządzono diagramy produkcyjności siedlisk dla świerka, zgodnie z normą klimatyczną 1951-2000 oraz według zaproponowanych scenariuszy na 2100 r.

EN

The paper presents parameters estimating possible adaptation of the spruce tree stands to present and predicted climatic conditions in the Beskid Śląski Mts. The data come from measurements made in the years 1951-2010 at 25 meteorological stations and posts situated in the Beskid Śląski region. The aim of this study was to evaluate the effect of climate variability on the stability of a spruce stand in lower subalpine forest zone of the Beskid Śląski. The work includes studies on the possibility of adaptation of spruce forest to present and future climate in the Western Beskids. The study used historical data and a series of meteorological data generated with the model WGEN_K (KUCHAR 2005) of a time range of 100 years. Calculation procedure based on two scenarios of CO2 concentration increase of 130% and 200% by the year 2050. The relationship between productive potential and biomass production of spruce stands and climatic conditions was described. Doubling the CO2 concentration in the atmosphere, and a rise of mean air temperature to 9°C, at reduced rainfall in the summer time clearly resulted in the deterioration of productive conditions in lower subalpine mountain zone of the Beskid Śląski.

10

Evaluation of the Soil Enzymes Activity as an Indicator of the Impact of Anthropogenic Pollution on the Norway Spruce Ecosystems in the Silesian Beskid

Bierza W., Nadgórska-Socha A., Małkowska E., Ciepał R.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 7

699-717

EN

Activity of soil enzymes is considered as a good indicator of natural and anthropogenic disturbances of the functioning of the soil. Heavy metals can inhibit the activity of enzymes in varying degree, depending on soil properties such as content of clay materials, organic matter and pH of soil solution. The aim of this study was to determine the effect of physicochemical and biological properties of soils on the condition of Norway spruce stands in Silesian Beskid. In the soil samples enzymatic activity of four enzymes (alkaline and acid phosphatase, dehydrogenase, urease) and concentration of three selected heavy metals (Cd, Pb, Zn) and sulfur were determined. The analyses showed no reduced activity of investigated enzymes. Presumably, despite of low pH values of the soil, organic matter contained in the soil is able to effectively bind heavy metal ions, limiting their cycling in the environment. It can be concluded that the condition of spruce stands in Silesian Beskid is not affected by the soil contamination.

PL

Aktywność enzymów glebowych uważana jest za dobry wskaźnik naturalnych i antropogennych zaburzeń w funkcjonowaniu gleby. Metale ciężkie w różnym stopniu mogą hamować działanie enzymów, w zależności od właściwości gleb, takich jak zawartość materiałów ilastych, gliny, materii organicznej czy wartości pH roztworu glebowego. Celem pracy było określenie wpływu właściwości fizykochemicznych i biologicznych gleb na kondycję drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim. Próbki glebowe zbadano pod względem aktywności enzymatycznej (fosfataza kwaśna i zasadowa, dehydrogenaza, ureaza) oraz koncentracji trzech wybranych metali ciężkich (Cd, Pb, Zn) i siarki. Analizy nie wykazały obniżonej aktywności badanych enzymów. Prawdopodobnie mimo niskich wartości pH gleby, zawarta w niej materia organiczna efektywnie wiąże metale ciężkie, ograniczając ich obieg w środowisku. Można stwierdzić, że stan drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim nie ma związku z zanieczyszczeniem gleb na tym terenie.

11

The use of digital terrain model in the study of distribution of cultural landscape elements based on the example of Silesia Beskid

Sobala M., Czajka B.

Contemporary Trends in Geoscience

|

2012

|

Vol. 1, iss. 1

81--85

EN

Digital Terrain Model (DTM) and maps based on it, are very valuable tool in investigations of distribution of cultural landscape elements. Connection DTM with a digital land cover maps, clearly illustrate factors determinate location of various landscape elements. The paper presents the applicability of Digital Terrain Model to detect the influence of topographic attributes on landscape elements distribution and to determinate the landscape’s structure in the different altitudinal zones. Presented results, are the effect of the first phase of cultural landscape elements distribution research and they are starting point to look for other factors which could effect on structure of the landscape.

PL

Numeryczny model terenu i jego mapy pochodne stanowią bardzo cenne narzędzie badania rozmieszczenia elementów krajobrazu kulturowego. W połączeniu z cyfrową mapą pokrycia terenu, pozwalają na czytelne zobrazowanie czynników warunkujących lokalizację poszczególnych elementów krajobrazu oraz określenie ich znaczenia. W pracy przedstawiono możliwości zastosowania numerycznego modelu terenu do określenia wpływu wybranych atrybutów topograficznych na rozmieszczenie elementów krajobrazu kulturowego oraz do określenia jego struktury w poszczególnych strefach wysokościowych. Zwrócono uwagę, iż uzyskane za pomocą numerycznego modelu terenu wyniki są efektem jednego z etapów badania uwarunkowań rozmieszczenia elementów krajobrazu kulturowego i stanowią bazę wyjściową do poszukiwania innych czynników, które mogły wpływać na jego strukturę.

12

The effect of environmental conditions on surface water quality in the Zimnik and Czyrna catchments of the Beskid Śląski

Małek S., Krakowian K.

Journal of Water and Land Development

|

2009

|

no. 13a

205-223

EN

The study was carried out in the year 2004 in the Zimnik and Czyrna catchments situated on opposite slopes of Skrzyczne in the Beskid Śląski Mts. Water samples collected from streams during three sampling sessions were analysed. The first session was carried out during snowmelt (April/May), the second during intensive rainfall in the vegetation season (June) and the third - during low water level (October). A data set consisting of conductivity, water pH, concentrations of major anions (Cl-, NO3-, SO42-) and cations (NH4+, Na+, K+, Ca2+, Mg2+) was produced and waters were then classified according to Polish standards (years 2002 and 2004). Chemical composition of stream waters depended on physical and geological properties of drainage areas and on seasonal changes of water level in the catchment. Water class depended also on precipitation and on forest type. It was found that water from most sampling points in streams was unfit for drinking - 66 out of collected 89 samples were beyond the first A1 category and the main reason for that was too low pH and high concentrations of NH4+ and NO3-. During intensive rainfall in the vegetation season higher washing out of cations was observed from beech and multispecies forest stands than from spruce stands, which partly neutralized water pH and in consequence improved water quality. This phenomenon should be considered while afforesting streams neighborhoods where water is or will be used as a source of drinking water.

PL

Badania zostały przeprowadzone w 2004 roku w zlewniach Zimnika i Czyrnej leżących na przeciwległych stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Analizie poddano wody pobrane z potoków podczas trzech sesji pomiarowych. Pierwsza odbyła się podczas roztopów śniegu (kwiecień/maj), druga sesja w trakcie intensywnych opadów deszczu w okresie wegetacji (czerwiec), trzecia przy niskim stanie wód (październik). Analizowano odczyn i przewodność elektrolityczną, oraz stężenie anionów (Cl-, NO3-, SO42-) i kationów (NH4+, Na+, K+, Ca2+, Mg2+). Wyniki poddano klasyfikacji wód pitnych wg polskich norm (z 2002 i 2004 r.). Skład chemiczny wód powierzchniowych zależy od fizycznych i geologicznych właściwości utworów budujących zlewnie. Przynależność wód do klasy zależy również od wystąpienia i rodzaju opadów atmosferycznych oraz składu gatunkowego. Stwierdzono niezdatność dużej części badanych wód do picia - 66 z 89 pobranych prób znajdowało się poza klasa A1, głównie ze względu na niski ich odczyn oraz wysokie stężenie NH4+ i NO3-. W drzewostanach bukowych i wielogatunkowych zaobserwowano znacząco większe niż w świerkowych wymywanie kationów podczas intensywnych opadów deszczu, co w pewnym stopniu neutralizowało odczyn wód a tym samym podnosiło jakość wód. Ten fakt powinien być brany pod uwagę przy zalesianiu terenów źródliskowych i sąsiadujących z potokami w obszarach, gdzie wody te wykorzystywane są lub będą w przyszłości, jako dodatkowe ujęcia wód pitnych.

13

Heavy Metals and Sulphur Accumulation in the Picea abies L. Karst. Needles and Soil of the Forest Promotional Complex "Lasy Beskidu Śląskiego"

Kandziora M., Ciepał R., Nadgórska-Socha A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 7

791-795

EN

The investigation of zinc, cadmium, lead, copper and sulphur contents was carried out in the soil and in the needles of Picea abies L. Karst. in the Forest Promotional Complex "Lasy Beskidu Śląskiego". Samples of soil (from the level 0-10 cm) and annual, biennial and triennial needles of spruce were collected in autumn 2005 and 2006 from top parts of mountains: Rownica, Barania Góra and Czantoria. The highest heavy metals concentrations were determined in triennial needles of Picea abies collected from Czantoria and Barania Góra. The lowest content of sulphur and investigated metals was found in soil samples and heavy metals in plant material from the Rownica. Cadmium content (1.2 ug/g) was higher than normal level (0.2-0.8 ug/g) only triennial needles collected from Czantoria. The lead concentration (118-165 ug/g) in the soil of all investigated areas was exceed, lead level considered as allowable. Relatively low microelement concentrations in the soil and the needles of Picea abies L. Karst. indicated poor plant nutrition.

PL

Prowadzono badania dotyczące zawartości metali ciężkich (Zn, Pb, Cu, Cd) w glebie i szpilkach Picea abies L. Karst. na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Beskidu Śląskiego". Próbki gleby (z górnego poziomu) oraz szpilki jedno-, dwu- i trzyletnie świerka pobierano ze szczytowych partii gór: Równicy, Baraniej Góry i Czantorii jesienią 2005 i 2006 r. Stwierdzono najwyższe stężenia metali ciężkich w igłach trzyletnich zbieranych na Baraniej Górze i Czantorii. Najniższe koncentracje badanych metali i siarki zanotowano w próbkach gleby oraz w materiale roślinnym z Równicy. Zawartość Cd (1.2 ug/g) w trzyletnich igłach świerka pobieranych na Czantorii była wyższa od określanych jako stężenie nonnalne (0.2-0.8 ug/g). Stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego poziomu dla Pb w glebie wszystkich badanych powierzchni (118-165 ug/g). Stosunkowo niskie stężenia mikroelementów zarówno w glebie, jak i igłach świerka wskazywać mogą na zły stan odżywienia roślin.

14

Geomechaniczna ocena osuwiskowości skał fliszowych w rejonie zbiornika Wsła-Czarne

Łukasiak D.

Prace Naukowe Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej. Konferencje

|

2007

|

Vol. 76, nr 42

413-420

PL

Niniejszej opracowanie przedstawia analizę podatność skal fliszowych na powstawanie osuwisk w rejonie zbiornika Wisła-Czarne. W celu określenia zagrożenia osuwiskowego wykonano rejonizację geologiczno-inżynierską obszarów osuwiskowych oraz poddano ocenie te parametry masywu skalnego, które świadczą o jego szczególnej podatności osuwiskowej. Na podstawie uzyskanych parametrów określono warunki równowagi dla zbocza usytuowanego w rejonie prawego przyczółka zapory Wisła-Czarne. Wyniki obliczeń stateczności wykazały, że analizowany obszar znajduje się w stanie równowagi, jednak obfite opady atmosferyczne mogą doprowadzić do znacznego obniżenia stateczności zbocza i uaktywnienia "uśpionego" osuwiska.

EN

This study presents the analysis of susceptibility of flysch rocks to landslide generation in the Wisła-Czarne reservoir area. The geological engineering division of landslip areas was carried out to determine the risk of mass movements. The factors of the rock massif were estimated that indicate the particular susceptibility of ground movements. On the basis of obtained parameters the stability conditions were settled for the slope located on the upright side of abutment of Wisla-Czarne reservoir dam. The results of calculations have shown that investigated area remains stable but excessive rainfall can significantly lower the stability of the slope and y trigger the 'asleep" landslide.

15

Rezerwatowa ochrona lasów Beskidu Śląskiego

Wilczek Z.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 4

211-215

PL

Beskid Śląski jest najbardziej na północny zachód wysuniętą częścią Karpat Zachodnich w 70% porośniętą lasami. Aktualnie lasy te podlegają ochronie prawnej w 6 rezerwatach przyrody, którymi są: "Barania Góra", "Wisła", "Kuźnie", "Stok Szyndzielni", "Czantoria" i "Jaworzyna". Zlokalizowane są one na terenie Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego oraz Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Beskidu Śląskiego". Projektuje się włączenie tego obszaru do Europejskiej Sieci Ekologicznej "Natura 2000". W artykule przedstawiono charakterystykę fitosocjologiczną zespołów leśnych rozpoznanych dotychczas na terenie Beskidu Śląskiego oraz ich udział w rezerwatach przyrody. Spośród opisanych 9 zespołów leśnych, w rezerwatach przyrody Beskidu Śląskiego chroni się 7 z nich. Dotychczas ochroną rezerwatową nie objęto jedynie podgórskiego łęgu jesionowego Carici remotae-Fraxinetum i dolnoreglowej świerczyny na torfie Bazzanio-Piceetum. W sumie w rezerwatach przyrody Beskidu Śląskiego chroni się zaledwie około 1,5% lasów. Stąd też sprawą pilną jest powołanie przez Wojewodę Śląskiego kolejnych 6 zaprojektowanych już rezerwatów dla pełniejszej ochrony przyrody tego wyjątkowego w skali Europy obszaru.

EN

The Beskid Śląski area is the part of the Western Carpathian Mountains located most to the north-west and in 70% covered with forests. At present the forests are legally protected within 6 nature reserve areas: "Barania Góra", "Wisła", "Kuźnie" , "Stok Szyndzielni", "Czantoria" and "Jaworzyna". These areas are located within the Beskid Śląski Landscape Park and the Forest Promotion Complex "Beskid Śląski Forests". It is planned to incorporate this area into the European Ecological Network "Nature 2000". The article presents the phitosciological characteristics of the forest complexes identified so far within the area of the Beskid Śląski and their share in the nature reserves. Among the 9 described forest complexes, 7 are under protection within the nature reserve areas. Up to date only the foothill riverside ash carr Carici remotae-Fraxinetum and lower-subalpine peat spruce Bazzanio-Piceetum are excluded from protection. In total only 1.5% of the total forest area is protected in the nature reserves of the Beskid Śląski. Therefore establishing the 6 new planned reserve areas by the Voievode of Silesia is an urgent matter to protect the nature of this exceptional in European scale area in am more complex way.

16

Kontaminacje roślin leczniczych i ich siedlisk na przykładzie naparstnicy purpurowej rosnącej w Beskidzie Śląskim i Karkonoszach

Kowol J., Kwapuliński J., Brodziak B., Winkler A., Bogunia M., Jakubowska J.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 1

46-49

PL

Stopień obciążenia metalami korzenia, łodygi, liści i kwiatów naparstnicy purpurowej z Karkonoszy przedstawiono za pomocą współczynnika wzbogacenia, który opisuje proces migracji pierwiastków z gleby do rośliny. Na tym terenie wartości współczynnika są mniejsze od 0,5 dla Cd, Cr, Co, Pb, Zn i Cu. W przypadku pozostałych metali wartość współczynnika wzbogacenia zmienia się od 0,53 do1,53. Wartości te są mniejsze w porównaniu do Beskidu Śląskiego, decyduje o tym skład mineralogiczny podłoża.

EN

Areas were described by enrichment factor. Only for Pb and Cd with group determined elements showed on the their migration between plants and soil. For Karkonosze enrichment factor were equal 0,5 for Cd, Cr, Co, Pb and Cu. In the cause rest heavy metals enrichment factor changed from 0,53 to 1,53. These value are minor in comparison to obtained for Beskidy Mountains.

17

Charakterystyka chemiczna wód powierzchniowych zlewni Potoku Dupniańskiego oraz Olzy w Beskidzie Śląskim

Małek S., Gawęda T.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2004

|

nr 131(12)

257-264

PL

Przedstawiona praca przedstawia różnice w wybranych właściwościach fizyko-chemicznych wód pomiędzy dopływem (Potok Dupniański - zlewnia zalesiona) a odbiornikiem (rzeką Olzą - zlewnia rolnicza i zurbanizowana). Jakość wód potoku poza okresami roztopowymi jest znacznie wyższa. Czynnikiem determinującym przynależność do poszczególnych klas czystości jest przeważnie odczyn ich wód. Wody odbiornika są gorszej jakości, o której decydują często zawartości nieorganicznych form azotu.

EN

Presented paper contain difference in chosen physic-chemical water parameters between inflow (Potok Dupniański - forest catchment) and outflow (Olza river - agricultural and urban catchment). The stream water quality, beside the snow melting period is higher. The main and determining element for water classifies is their reaction. Waters from Olza river are of pure quality, which is the effect of the inorganic nitric form.

18

Równowaga kationowa w naparstnicy purpurowej w zależności od położenia siedliska n.p.m.

Kowol J., Kwapuliński J., Brodziak B., Jakubowska J.

Problemy Ekologii

|

2004

|

R. 8, nr 6

293--295

PL

Jakościowy sumaryczny opis szeregu interakcji między 13 badanymi pierwiastkami pozwala określić równanie równowagi kationowej Czarnowskiego. Potwierdzono na przykładzie badanej rośliny, że dany gatunek opisuje indywidualna wartość stałej równowagi kationowej, która zmienia się także obszarowo. Naparstnicę purpurową z terenu Karkonoszy charakteryzuje większa wartość stałej w porównaniu do korzenia, łodygi, liści i kwiatów tej samej rośliny pozyskanej w Beskidzie Śląskim. Stała równowagi kationowej wzrasta w funkcji fizjograficznej wysokości położenia siedliska naparstnicy purpurowej dla Pb, Ni, Mn, Cr, a maleje dla Fe, Zn, Cu, Co, Cd. Stwierdzono, że stała równowagi wyróżnia część morfologiczną, np. łodygę rośliny w Karkonoszach i Beskidzie Śląskim opisuje stała równowagi równa odpowiednio 6,30 i 2,73.

EN

Quality total description of series interaction between 13 investigated elements permit's to establish cationic equilibrium of Czarnowski. Confirmed on the example Digitalis purpurea that the given species describes individual the content cationic equilibrium, which is change also in relation to localities. The plant growing at Karkonosze characterize the higher value of constant in comparison to root, stem, leaves and flower from Beskidy Silesian. The constant increases to altitude place growing of Digitalis purpurea for Pb, Ni, Mn, Cr and decreases for Fe, Zn, Cu, Co, Cd. Moreover established that constant specific defecation given morphological part, for example root of plant from Karkonosze and Beskidy Silesian describes the constant cationic equilibrium equal correspond 6,30 and 2,73.

19

Mchy rezerwatu przyrody "Kuźnie" w Beskidzie Śląskim (Karpaty Zachodnie)

Stebel A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2004

|

Vol. 30, no. 1

133--142

PL

W latach 1999-2002 przeprowadzona badania briologiczne na terenie rezerwatu przyrody "Kuźnic" położonego w Beskidzie Śląskim koło miejscowości Twardorzeczka (gmina Lipowa, powiat żywiecki). Rezerwat znajduje na wysokości 800-1010 m n.p.m. i zajmuje powierzchnię 7,22 ha. Największą powierzchnię porasta dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy Abieti-Piceetum. Analiza częstości występowania wykazała, że najliczniejszą grupę stanowią mchy bardzo rzadkie (40,7%). Do najważniejszych składników muskofiory należą: jeden gatunek objęty ochroną częściową oraz wiele taksonów rzadkich w Beskidzie Śląskim, np. Anomodon mgelii, Cirriphyllum tommasinii, Neckera crispa, Orthotrichum stramineum i Racomitriwn aquaticum. Szczegółowo scharakteryzowano 5 głównych grup ekologicznych mchów.

EN

In the years 1999-2002 bryological investigations were carried out within the "Kuźnic" nature reserve located in the Beskid Śląski Mts. near the village Twardorzeczka (Lipowa commune, Żywice district). The "Kuźnic" nature reserve lies between 800 and 1010 m above sea level and covers 7.22 ha. In its area coniferous forest Abieti-Piceetum predominates. In the result of this research 59 taxa have been noted. The analysis of frequency range showed that overwhelming majority of the moss flora consists of very rare taxa (40.7%). The most important components of the moss flora arc: one partially protected species in Poland and many species which are rare in the Beskid Śląski Mts., for example Anomodon rugelii, Cirriphylhttn tommasinii, Neckera crispa, Ortholrichum stramineum and Racomitriwn aquaticum. Five main ecological groups of mosses were characterized in detail.

20

Określenie imisji kierunkowej cynku w Beskidzie Śląskim na przykładzie Brennej

Paukszto A., Kwapuliński J., Rochel R.

Problemy Ekologii

|

2003

|

R. 7, nr 4

185-188

PL

Głównym celem niniejszej pracy było uzyskanie kompleksowych danych dotyczących występowania cynku w opadzie kierunkowym pyłu. Próbki były zbierane w Brennej, która jest znana ze swoich walorów rekreacyjnych, w następujących okresach: 1992-1996 i 1999-2000. Zawartość cynku oznaczono metodą AAS. Zawartość rozpuszczalnych związków cynku w opadzie kierunkowym pyłu była wyższa w drugim okresie w porównaniu do okresu pierwszego. Przeciwną zależność stwierdzono dla nierozpuszczalnych związków cynku w opadzie kierunkowym pyłu. Rezultaty uzyskane w czasie od 1992-2000 pokazują, że oprócz emisji daleko sięgającej najważniejszym źródłem zanieczyszczenia cynkiem środowiska przyrodniczego Brennej jest emisja lokalna.

EN

The purpose of this work was to obtain the complex data of the occurrence of zinc in dust directional emission.The samples were collected in Brenna village, which in known for very good recreational conditions, is three samplers, in the period: 1992-1996 and 1999-2000. The zinc content in collected samples was determined by method AAS. The water-soluble compounds of zinc concentrations in dust directional fall-out were higher in the second period of research than in the first period. It was in reverse than in the event of the water-insoluble compounds of Zn concentrations in dust directional emission. The obtained results during the period from 1992 to 2000 show the local emission was the main source of contamination of the environment in Brenna by the compounds of zinc and the long term emission was the important source of contamination by these compounds, too.