Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zanieczyszczenia powietrza latem i zimą - realne zagrożenie

Borowiak Klaudia, Budka Anna, Lisiak-Zielińska Marta

Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja

|

2023

|

T. 54, nr 2

21--26

PL

Jakość powietrza ma kluczowe znaczenie do prawidłowego funkcjonowania naszego społeczeństwa, jak również prawie wszystkich gałęzi gospodarki kraju. Jest to związane z ich praktycznie nieograniczoną możliwością rozprzestrzeniania się oraz wpływem na środowisko, materiały oraz zdrowie człowieka. Świadomość społeczna dotycząca jakości powietrza atmosferycznego oraz wpływu na człowieka i otoczenie zwiększa się z roku na rok. Ciągle jednak stężenia głównych zanieczyszczeń powietrza przekraczają poziomy dopuszczalne i przyczyniają się do wielu zgonów. Poziom zanieczyszczeń powietrza charakteryzuje się sezonowością, zarówno dobową, jak i roczną. Związane jest to ze zwiększoną emisją z różnych źródeł w poszczególnych porach roku. W zimie dominują zanieczyszczenia związane z indywidualnym ogrzewaniem gospodarstw domowych, podczas gdy w lecie dominującym źródłem jest transport samochodowy. Oba źródła stanowią problem w ograniczaniu i w najbliższym czasie właśnie z zanieczyszczeniami z tych źródeł będzie związana jakość powietrza atmosferycznego. Z porami roku związane są również ekstremalne zjawiska smogu letniego i zimowego występujące w warunkach podwyższonej emisji wybranych zanieczyszczeń i sprzyjających warunkach pogodowych. Zdecydowanie bardziej znane jest zjawisko smogu zimowego, ze względu na jego częstotliwość oraz wpływ na obniżenie widoczności. Smog letni z kolei ma duże znaczenie w aglomeracjach o dużym ruchu samochodowym. Oba zjawiska są niekorzystne z punktu widzenia zdrowia człowieka i stanu ekosystemów terenów zurbanizowanych i podmiejskich

EN

Air pollution is a key issue for proper functioning of our community, as well as for the most of economy branches of the country. This is related to their practically unlimited possibility of spatial distribution and effects on environment, materials and human health. Social awareness concerning the air quality and its effect to human and environment has been increasing recently. However, there is a continuous increase of major air pollutants exceeding the limited values and causing human deaths. The level of pollution is characterized the fluctuations, both daily and annual. This is caused by elevated emission from various sources in different seasons of the year. The dominating air pollution during the winter season are related to the individual household warming systems, while during the summer season the most common air pollution source is transport. Both types of air pollution sources create the problem in their limiting and these are the most important air pollution sources to fight with in the near future. The season-related are also some extreme phenomena - winter and summer smog, which are occurring during the elevated emission of particular air pollutants and favorable meteorological conditions. The most common is winter smog, due to its higher frequency and effect on decreasing air transparency. While, the summer smog is most common in huge agglomeration with high traffic. Both phenomena are negative due to effect on human health and ecosystem status within urban and suburban areas.

2

Nietypowe źródła zanieczyszczenia powietrza

Hildebrandt Kinga

Przegląd Komunalny

|

2020

|

nr 2

44--48

PL

Bardzo interesujące dane może dostarczyć analiza jakości powietrza atmosferycznego, przeprowadzona przy okazji nietypowych wydarzeń, uroczystości czy masowych imprez. Do takich wniosków doszedł Regionalny Wydział Monitoringu Środowiska w Bydgoszczy, Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

3

Antybiotyki w wodach – źródła zanieczyszczeń, degradacja antybiotyków

Wanot Bartosz, Domagała Marta

Technologia Wody

|

2019

|

Nr 3 (65)

68--76

PL

Podstawowym źródłem zanieczyszczeń wody antybiotykami jest przemysł farmaceutyczny, szpitale, zakłady weterynaryjne oraz gospodarstwa domowe. Duże zagrożenie zanieczyszczeniami antybiotyków i ich metabolitów stwarzają także hodowle zwierząt. Stosowanie profilaktycznych dawek antybiotyków w hodowli drobiu, bydła i trzody chlewnej jest dużo większe niż w celach leczniczych. W uprawach roślin, owoców i hodowli pszczół też stosuje się antybiotyki w celach profilaktycznych, są to np. oksytetracyklina czy streptomycyna. Nawożenie pól odchodami zwierzęcymi, które zawierają bardzo wysokie stężenie antybiotyków w formie pierwotnej prowadzi do ich obecności w środowisku naturalnym. Dodatkowym przekaźnikiem antybiotyków do wód powierzchniowych i gruntowych mogą być składowiska odpadów, zbiorniki z gnojowicą, przydomowe zbiorniki bezodpływowe ścieków oraz źle utylizowane przeterminowane leki. Największe stężenia zanotowano w ściekach poprodukcyjnych z zakładów farmaceutycznych. Biodegradacja antybiotyków w osadzie czynnym odbywa się dzięki obecności mikroorganizmów, które biorą udział w fermentacji osadu ściekowego. Duże znaczenie w kwestii rozkładu antybiotyków w wodach powierzchniowych ma fotodegradacja promieniami UV. Bardzo ważną rolę w oczyszczaniu bierze udział węgiel w formie węgla aktywnego, nanorurek węglowych oraz grafenu.

EN

The basic source of these pollutants is the pharmaceutical industry, hospitals, veterinary clinics and households. High risk of contamination of antibiotics and their metabolites is created by breeding. The use of prophylactic doses of antibiotics in breeding poultry, cattle and pigs is much greater than for medicinal purposes. In plant, fruit and bee breeding, antibiotics are also used for prophylactic purposes, e.g. oxytetracycline, streptomycin. Fertilization of fields with animal feces, which contain a very high concentration of antibiotics in their original form, leads to their presence in the natural environment. An additional transmitter of antibiotics to surface and groundwater may be landfills, slurry tanks, household septic tanks with outflow of sewage and badly utilized out-of-date medicines. The highest concentrations were recorded in post-production sewage from pharmaceutical plants. Biodegradation in the activated sludge is due to the presence of microorganisms that are involved in the fermentation of sewage sludge. The UV decomposition is of great importance for the decomposition of antibiotics in surface waters. Coal in the form of activated carbon, carbon nanotubes and graphene is very important in purification.

4

Wpływ zanieczyszczeń oleju na eksploatację układów hydraulicznych

Dindorf R.

Utrzymanie Ruchu

|

2016

|

Nr 3

50--52

PL

Zanieczyszczenia oleju mają duży wpływ na pracę układów hydraulicznych, ponieważ mogą wpłynąć negatywnie na ich niezawodność i trwałość. Niniejszy artykuł omawia ten problem. Autor wykazuje źródła zanieczyszczeń, a także dzieli je na kilka grup.

5

Autonomous Maintenance od podszewki

Mączyński W.

Utrzymanie Ruchu

|

2013

|

Nr 1

72--74

PL

Jednym z filarów TPM jest Autonomous Maintenance, czyli inaczej „samodzielna obsługa" lub „autonomiczne utrzymanie ruchu". Czym zatem jest ten proces w naszym rodzimym wydaniu?

6

Escherichia coli as a potential indicator of Biebrza River enrichment sources

Frąk M.

Journal of Water and Land Development

|

2013

|

no. 19 [VII-XII]

31--37

EN

The number of Escherichia coli cells in the waters of the Biebrza River was analyzed. The results were compared with the values of select chemical water quality indicators and with the Biebrza River catchment development. Organic contamination was detected along the entire run of the River and was caused by the presence of substances washed off the adjacent marshy areas and the influx of household and agricultural wastewaters. The highest number of bacteria was found in the Middle and Lower Basins of the Biebrza River. The incease in the number of E. coli in the spring to over 24 MPN·cm–3 is a result of the numerous presence of water birds in the area of the National Park. Of consequence are also meltwaters that introduce contamination from peat lands into the watercourse. The increased number of E. coli cells in the summer is related to runoff from the areas along the River with numerous farms and dairy cattle pastures. The number of bacteria in the river is most probably influenced by changes in water levels and types of accumulated sediment. The Escherichia coli count allows determining the source of the contamination of surface waters, which is of particular significance for planned water management on protected areas. The number of E. coli below 7 MPN·cm–3 in the waters of the Biebrza River is at the natural background level, whereas counts of over 24 MPN·cm–3 are related to the influx of household wastewaters.

PL

W wodzie rzeki Biebrza analizowano liczebność Escherichia coli. Wyniki zestawiono z poziomem wybranych wskaźników jakości chemicznej wody oraz danymi, dotyczącymi zagospodarowania zlewni. Stwierdzono zanieczyszczenie organiczne na całej długości biegu rzeki, wywołane obecnością substancji wymywanych z okolicznych terenów bagiennych oraz dopływem ścieków bytowych i rolniczych. Największą liczebność bakterii stwierdzono w środkowym i dolnym basenie rzeki Biebrzy. W okresie wiosennym wzrost liczebności E. coli do ponad 24 NPL·cm–3 wynika z licznego występowania ptactwa wodnego na obszarze Parku Narodowego. Wpływ mają też wody roztopowe wnoszące do cieku zanieczyszczenia z terenów torfowych. Latem wzrost liczebności E. coli związany jest ze spływem z sąsiadujących z rzeką terenów, na których są gospodarstwa i pastwiska bydła mlecznego. Na liczebność bakterii w wodzie mają także prawdopodobnie wpływ zmiany poziomu wód, uruchamiające zasoby osadów dennych. Dzięki określeniu liczebności Escherichia coli można określić źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych, co jest szczególnie istotne dla planowej gospodarki wodnej na obszarach chronionych. Liczebność E. coli w wodach Biebrzy poniżej 7 MPN·cm–3 jest naturalnym poziomem, natomiast ponad 24 MPN·cm–3 wskazuje na napływ ścieków bytowych.

7

Charakterystyka emitowanych zanieczyszczeń w procesach odlewania stali

Sorek A., Ostrowska-Popielska P.

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2013

|

Vol. 80, nr 2

166--171

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę oraz źródła zanieczyszczeń pochodzących z procesów odlewania stali zarówno metodą tradycyjną, jak i podczas procesu ciągłego odlewania stali. Scharakteryzowano aspekty środowiskowe przedstawionych procesów.

EN

The article presents the characteristics and sources of pollution emitted from traditional casting and continuous steel casting processes. The environmental aspects of described processes were characterized.

8

Distribution characteristics and ecological risk of heavy metals in surface sediments of West Port, Malaysia

Sany S. B. T., Salleh A., Sulaiman A. H., Sasekumar A., Tehrani G., Rezay M.

Environment Protection Engineering

|

2012

|

Vol. 38, nr 4

139--155

EN

Surface sediments at West Port on the west coast of Peninsular Malaysia were monitored to evaluate the spatial distribution of heavy metals: As, Cu, Cd, Cr, Hg, Pb and Zn. Sediment samples were collected from 10 stations, at three month intervals from November 2009 to October 2010. The degree of sediment contamination and ecological risk factor were estimated to assess contamination status and adverse biological effects. The ecological risk assessment indicates that living organisms are at high risk of Cd and Hg exposure and this is considered a critical environmental issue. Spatial distribution maps of heavy metals would facilitate identification of pollution sources and vulnerable sites.

9

Water Chemistry of Selected South Podlasie Lowland Rivers

Kalembasa D., Jaremko D., Pakuła K., Becher M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 12

1509--1517

EN

In this paper results of the water quality investigations were presented. Samples of water were taken from four rivers in middle-eastern Poland: Kostrzyn, Mienia, Osownica and Wilga. Quarterly investigations covered analysis of water reaction, electrical conductivity, dissolved oxygen and biochemical oxygen demand, total concentration of twenty six elements by inductively coupled plasma atomic emission spectrometry (ICP-AES). The resulting data were processed statistically using arithmetic means, concentration ranges, standard deviations and relative standard deviations. Due to the effect of sample collection date on concentrations of analyzed elements, a single factor analysis of variance and Tukey post-hoc test were completed. It was found that the quality of water in the rivers was differential if selected water quality indicators were taken account. The values of this indicators were dependent on location of checkpoints, season and type of surrounding grounds cultivation. The quality of water in particular checkpoints was affected by anthropogenic sources of contamination: community waste from private possessions and sewage from fertilized arable land and greenlands.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań jakości wód rzek w środkowo-wschodniej części Polski: Kostrzynia, Mieni, Osownicy i Wilgi. Próbki wody pobierano sezonowo w odstępach kwartalnych. Badano w nich odczyn, przewodnictwo właściwe, stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie i BZT5 oraz zawartość 26 pierwiastków metodą ICP-AES. Uzyskane dane opracowano statystycznie podając średnie arytmetyczne, zakresy stężeń, odchylenie standardowe (SD) oraz względne odchylenie standardowe (RSD). Z uwagi na wpływ terminu pobrania próbki na zawartość pierwiastków przeprowadzono jednoczynnikową analizę wariancji. Stwierdzono, że jakość wód analizowanych rzek była zróżnicowana w zakresie badanych wskaźników jakości. Na wartość wybranych wskaźników wpływała głównie lokalizacja pobrania próbki wody, pora roku oraz sposób użytkowania terenów przyległych. Zróżnicowaną jakość pobieranej wody powodowały antropogenne źródła zanieczyszczeń, a przede wszystkim zrzuty ścieków komunalnych z prywatnych posesji i spływy z nawożonych terenów rolniczych. Sporadyczne występowanie podwyższonych wartości niektórych wskaźników miało charakter punktowy i zmniejszało się w dalszym biegu rzek.

10

Wpływ górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa metali na jakość wód Białej Przemszy i Bobrka

Pasieczna A., Dusza-Dobek A., Markowski W.

Górnictwo i Geologia

|

2010

|

T. 5, z. 4

181-190

PL

Zanieczyszczenie wód Białej Przemszy i Bobrka wyraźnie wiąże się z działalnością różnych gałęzi przemysłu. Głównym źródłem metali ciężkich dostarczanych do wód Białej Przemszy są ścieki zrzucane przez hutę cynku oraz zakłady wydobycia i przetwórstwa rud Zn-Pb. Słone wody zrzucane przez kopalnie węgla kamiennego do Bobrka są powodem ich zwiększonej przewodności elektrycznej i powodują kontaminację przez bor, chlorki, potas, lit, stront, sód i siarczany. Inne ścieki przemysłowe dostarczają do wód obydwu rzek fosfor, arsen, kobalt, miedź, żelazo i nikiel.

EN

The Biała Przemsza and Bobrek rivers water geochemistry clearly reflects pollution from various industrial activities. Industrial sewage, discharged from zinc smelter, zinc-lead ores mine and processing plant is the major source of heavy metals of Biała Przemsza water. High electrical conductivity and enrichment in boron, chlorine, potassium, sodium, strontium and sulphates is related to hard coal mining and disposal of salinę mine waters into Bobrek river. Wastewater discharge from other industrial plants determines arsenic, cobalt, copper, iron and nickel content in water of both rivers.

11

Air pollution studies in Bulgaria using the moss biomonitoring technique

Marinova S., Yurukova L., Frontasyeva M., Steinnes E., Strelkova L., Marinov A., Karadzhinova A.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2010

|

Vol. 17, nr 1

37-52

EN

The moss biomonitoring technique was used to study trace element atmospheric deposition in four areas of Bulgaria (the Western Thracian-Rhodope, the Eastern Thracian-Rhodope, the South-Eastern and the North-Central Bulgaria) during the European moss survey in 2005. A total of 41 elements (Na, Al, Cl, K, Ca, Sc, Ti, V, Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Br, Rd, Sr, Mo, Cd, Sb, I, Cs, Ba, La, Ce, Nd, Sm, Tb, Dy, Tm, Yb, Hf, Ta, W, Au, Pb, Th, and U) were determined by instrumental epithermal Neutron Activation Analysis (NAA) and Atomic Absorption Spectrometry (AAS) in 97 samples of terrestrial moss. The moss species used was Hypnum cupressiforme. Principal component analysis (factor analysis) was used to identify and characterize different pollution sources and to point out the most polluted areas. The interpretation of the factor analysis findings points to natural crust, marine, and vegetation components as well as to anthropogenic sources: ferrous (Plovdiv, Haskovo) and non-ferrous industries (Plovdiv, Kardzhali, Burgas); oil refining (Burgas), and central heating stations (Plovdiv, Haskovo, Stara Zagora, Burgas). Comparison of the medians of the elemental concentrations in moss samples collected in Bulgaria with those in the Balkan and other European countries reveals that the Balkan countries show considerably higher concentrations of most elements in moss than observed in other European countries where moss sampling has been employed.

PL

Za pomocą biomonitoringu z wykorzystaniem mchów zbadano zawartość pierwiastków śladowych w opadzie atmosferycznym na czterech obszarach Bułgarii (Zachodnia Tracja - Rodopy, Wschodnia Tracja - Rodopy, południowo-wschodnia i północno-środkowa Bułgaria). Badania prowadzono w ramach europejskiego programu badania mchów w 2005 roku. Oznaczono 41 pierwiastków (Na, Al, Cl, K, Ca, Sc, Ti, V, S. Cr, Mn, Fe, Co, Ni, Cu, Zn, As, Se, Br, Rd, Sr, Mo, Cd, Sb, I, Cs, Ba, La, Ce, Nd, Sm, Tb, Dy, Tm, Yb, Hf, Ta, W, Au, Pb, Th i U) w 97 próbkach naziemnych mchów, z wykorzystaniem neutronowej analizy aktywacyjnej (NAA) i absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Do badań wykorzystano mech Hypnum cupressiforme. Do identyfikacji i charakterystyki różnych źródeł zanieczyszczeń oraz wyznaczenia obszarów najbardziej zanieczyszczonych wykorzystano analizę głównych składowych (analiza czynnikowa). Interpretacja wyników analizy czynnikowej pozwala wskazać naturalne źródła tych pierwiastków: skorupę ziemską, składniki morskie oraz elementy roślinne, a także źródła antropogenne: przemysł Selaza (Plovdiv i Haskovo), przemysł metali nieSelaznych (Plovdiv, Kyrdali i Burgas), przetwórstwo ropy naftowej (Burgas) oraz ciepłownie (Plovdiv, Haskovo, Stara Zagora i Burgas). Porównanie wartości mediany stężeń oznaczanych analitów w próbkach mchów pobranych w Bułgarii z pobranymi na Bałkanach i w innych krajach europejskich wskazuje, że mchy z Bałkanów wykazują znacznie większe stężenia w przeważającej części tych pierwiastków w porównaniu z mchami w innych krajach europejskich.

12

Przyczyny i źródła zanieczyszczeń instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych

Charkowska A.

Rynek Instalacyjny

|

2009

|

Nr 3

40-44

PL

Artykuł przedstawia zaktualizowane informacje na temat przyczyn i źródeł zanieczyszczeń instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, wynikające m.in. z pojawienia się w lipcu 2008 r. wersji roboczej normy europejskiej dotyczącej czystości instalacji.

13

Response of exposed detached lichens to atmospheric elemental deposition

Freitas M., Pacheco A.M.G., Baptista M.S., Dionisio I., Vasconcelos M.T.S.D., Cabral J.P.

Proceedings of ECOpole

|

2007

|

Vol. 1, No. 1/2

15--21

EN

Samples of Flavoparmelia caperala (L.) Hale thalli, from a clean area in northern Portugal (Baião), were transplanted into an exposure location at the south-western Atlantic coast, impacted by urban-industrial emissions (Sines), for a ten-month long experiment split into five terms of assessment (two months each). Through the experiment, the site was also monitored for atmospheric bulk deposition, and a novel transplantation procedure has been implemented. Lichen thalli were detached from their bark substrate (phorophyte: Pinus pinaster (Ait.) Sol.), cleansed and sorted, cut into small regular pieces, and then confined into 47-mm (diameter) petrislides. The former procedure enables an accurate measurement of the effective lichen area - thus avoiding the common practice of expressing lichen-biomonitoring data on a dry-weight basis - and contributes to abating some variability in the starting (unexposed) material. Every two months, the whole set of samples (four field replicates) was brought back into the laboratory, together with the collected deposition, and replaced by a fresh batch of biological and physical samplers. Analytical techniques for determinations in lichens and deposition were INAA, AAS and ICP-MS. The results indicate that: 1) the biological signals of detached lichens are compatible with sources in the area; 2) there is an appreciable number of airborne elements significantly enriched in (exposed) lichen samples, including some of great environmental interest; and 3) the cumulative contents per unit area of detached-lichen material are likely to provide an acceptable estimate of the atmospheric availability of enriched elements, as measured by their cumulative contents in the dry residues of bulk deposition.

PL

Na południowo-zachodnic wybrzeże Atlantyku, zanieczyszczone przez emisje miejsko-przemyslowc z m. Sines, transplantowano próbki plech porostów Flavoparmelia caperata (L) z czystego obszaru w północnej Portugalii (Baião). Zastosowano nowe procedury transplantowania porostów. Podczas eksperymentu badano całkowity opad atmosferyczny. Próbki porostów eksponowano przez dziesięć miesięcy w pięciu etapach, po dwa miesiące każdy. Piechy porostów byty oddzielane od kory sosny (Pinus pinaster (Ait.) Sol), oczyszczane i sortowane, cięte na maté regularne kawałki i umieszczane w szalkach Petriego o średnicy 47 mm. Procedura ta umożliwia dokładny pomiar efektywnej powierzchni porostu (unikając w ten sposób powszechnej praktyki wyrażania danych biomonitoringowych w odniesieniu do masy suchej próbki w stanie suchym), co przyczynia się do lepszego scharakteryzowania pierwotnego (nieeksponowanego) materiału. Co dwa miesiące komplet próbek (4 powtórzenia) był przenoszony do laboratorium wraz z zebranym opadem i zastąpiony przez nowy zestaw próbników biologicznych i fizycznych Dla badania porostów i opadów wykorzystano następujące techniki analityczne: INAA, AAS i ICP-MS. Wyniki wskazują, że: 1) zmiany biologiczne w transplantowanych porostach są spowodowane przez lokalne źródła, 2) eksponowane próbki porostów zakumulowały znaczną liczbę pierwiastków, w tym bardzo interesujące z punktu widzenia badań środowiskowych, 3) zawartość pierwiastków zakumulowanych w jednostce powierzchni transplantowanego porostu jest dobrym wskaźnikiem ilości badanych pierwiastków w atmosferze, na co wskazuje porównanie tych danych z wartościami oznaczonymi w suchych pozostałościach całej depozycji.

14

Response of exposed detached lichens to atmospheric elemental deposition

Freitas M., Pacheco A.M.G., Baptista M.S., Dionisio I., Vasconcelos M.T.S.D., Cabral J.P.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2007

|

Vol. 14, nr 7

631-644

EN

Samples of Flavoparmelia caperata (L.) Hale thalli, from a clean area in northern Portugal (Baiao), were transplanted into an exposure location at the south-western Atlantic toast, impacted by urban-industrial emissions (Sines), for a ten-month long experiment split into five terms of assessment (two months each). Through the experiment, the Bite was also monitored for atmospheric bulk deposition, and a novel transplantation procedure has been implemented. Lichen thalli were detached from their bark substrate (phorophyte: Pinus pinaster (Ait.) Sol.), cleansed and sorted, cut into small regular pieces, and then confined into 47-mm (diameter) petrislides. The procedure enables an accurate measurement of the effective lichen area - thus avoiding the common practice of expressing lichen-biomonitoring data on a dry-weight basis - and contributes to abating some variability in the starting (unexposed) material. Every two months, the whole set of samples (four field replicates) was brought back into the laboratory, together with the collected deposition, and replaced by a fresh batch of biological and physical samplers. Analytical techniques for determinations in lichens and deposition were INAA, AAS and ICP-MS. The results indicate that, 1 } the biological signals of detached lichens are compatible with sources in the area; 2) there is an appreciable number of airborne elements significantly enriched in (exposed) lichen samples, including some of great environmental interest; and 3) the cumulative contents per unit area of detached-lichen material are likely to provide an acceptable estimate of the atmospheric availability of enriched elements, as measured by their cumulative contents in the dry residues of bulk deposition.

PL

Na poludniowo-zachodnic wybrzeże Atlantyku, zanieczyszczone przez emisje miejsko-przemysłowe z m. Sines, transplantowano próbki plech porostów Flavoparmelia caperate (L.) z czystego obszaru w północnej Portugalii Zastosowano nowe procedury transplantowania porostów. Podczas eksperymentu badano całkowity opad atmosferyczny. Próbki porostów, eksponowano przez dziesięć miesięcy w pięciu etapach, po dwa miesiące każdy. Plechy porostów były oddzielane od kory sosny (Pinus pinaster (Ait.) Sol), oczyszczane i sortowane, cięte na małe regularne kawałki i umieszczane w szalkach Petriego o średnicy 47 nim. Procedura ta umożliwia dokładny pomiar efektywnej powierzchni porostu (unikając w ten sposób powszechnej praktyki wyrażania danych biomonitoringowych w odniesieniu do masy suchej próbki w stanie suchym), co przyczynia się do lepszego scharakteryzowania pierwotnego (nieeksponowanego) materiału. Co dwa miesiące komplet próbek (4 powtórzenia) był przenoszony do laboratorium wraz z zebranym opadem i zastąpiony przez nowy zestaw próbników biologicznych i fizycznych. Do badania porostów i opadów wykorzystano następujące techniki analityczne: INAA, AAS i ICP-MS. Wyniki wskazują, że 1) zmiany biologiczne w transplantowanych porostach są spowodowane przez lokalne źródła; 2) eksponowane próbki porostów zakumulowały znaczną liczbę pierwiastków, w tym bardzo interesujących z punktu widzenia badań środowiskowych; 3) zawartość pierwiastków zakumulowanych w jednostce powierzchni transplantowanego porostu jest dobrym wskaźnikiem ilości badanych pierwiastków w atmosferze, na co wskazuje porównanie tych danych z wartościami oznaczonymi w suchych pozostałościach całej depozycji.

15

Zasady postępowania podczas prowadzenia działań ratowniczych ze środkami ochrony roślin. Część I - Środki ochrony roślin - wprowadzenie

Koniuch A., Małozięć D.

Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza

|

2007

|

Nr 1

217--234

PL

W niniejszym artykule omówiono: - charakterystykę i podział środków ochrony roślin, - formę użytkowa, krążenie pestycydów w przyrodzie, ich występowanie w środowisku oraz źródła zanieczyszczeń pestycydowych.

EN

This article contains: - characteristics and division of pest control products, - form of use, pesticides’ circulation and occurrence in environment and sources of pesticides’ pollutants.

16

Polluting sources apportionment for atmospheric and coastal sediments environment

Simeonova P.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Vol. 13, nr 10

1021-1032

EN

The present communication deals with the application of principal components analysis and source apportioning on absolute principal components scores to an aerosol data collection from Arnoldstein, Austria and to a data set from sediment samples from the US coast. In both cases the first step of the environmetric data interpretation is the identification of latent factors determining the data structure and resembling the pollutant sources in the vicinity of the sampling. It is convincingly shown that six latent factors explaining almost 80 % of the total variance are responsible for the data structure of the aerosol monitoring set, which are conditionally identified as "fertilizer", secondary emission", "lead smelter", "traffic", "salt" and "soil dust" by principal components analysis (PCA). In the second step of the intelligent data analysis the contribution of each identified source to the formation of the particle total mass and chemical compounds total concentration is calculated. Further, the same two-step procedure is applied to the sediment data collection where four latent factors ("anthropogenic", "organic", "natural", and "hot spots") are identified and, respectively, apportioned. Thus, a reliable assessment of the air quality and the sediment role as environmental quality indicators in the region of observation is achieved. The apportioning models obtained are checked for adequateness and validated. The latent factor contribution models can be further used for risk assessment and respective decision making. Additionally, it is commented why chemometrics could be successfully applied as sustainability metrics in various aspects of interpretation of the stale of "sustainable development".

PL

Opisano zastosowanie metod analizy czynników głównych (PCA) oraz udziału źródeł do opisu bezwzględnego wpływu czynników na aerozole zebrane w Arnoldstein (Austria) i na wybrzeżu USA. W obu przypadkach pierwszym krokiem w interpretacji danych była identyfikacja czynników ukrytych określających strukturę danych i rozpoznanie źródeł zanieczyszczeń w pobliżu miejsc, z których pobierano próbki. W sposób przekonujący wykazano, że za strukturę danych pochodzących z badania aerozolu odpowiada 6 czynników tłumaczących prawie 80 % całkowitej wariancji. Zostały one warunkowo określone jako "nawóz", "emisja drugorzędna", "huta ołowiu", "ruch uliczny", "sól" i" pył glebowy". W drugim kroku inteligentnej analizy danych obliczono udział każdego zidentyfikowanego źródła na masę cząstek i ich skład chemiczny. Następnie ta sama dwuetapowa procedura została zastosowana do danych otrzymanych podczas badania osadów. Zidentyfikowano 4 ukryte czynniki ("antropogenny", "organiczny", "naturalny" i"gorące punkty") i określono ich wpływ na badane parametry. Osiągnięto wiarygodne oszacowanie jakości powietrza i osadu jako wskaźników jakości środowiska w badanym regionie. Modele udziału ukrytych czynników mogą być w dalszej kolejności używane do oceny ryzyka i odpowiedniego podejmowania decyzji.

17

Application of chemometry to the comparison of atmospheric precipitation pollution profiles in urban and ecologically protected areas

Astel A., Walna B., Kurzyca I., Szczepaniak K., Siepak J.

Chemia Analityczna

|

2006

|

Vol. 51, No. 3

377-389

EN

Discriminant analysis has been applied to assess a possibility of distinguishing between polluted and non-polluted sites by comparing pollutants' concentration in rainwater samples. Two discriminant functions related to pH, F-, NO-3, K+, CI-, and Mg2+ were generated. On the basis of PCA results and source apportionment techniques, three major sources of pollutants in two monitored sites (Poznań and Wielkopolski National Park, WNP divided into WNP-P (precipitation) and WNP-T (thro ugh fa 11)) in central part of Poland have been distinguished. These sites differ in respect to urbanization characteristics. The sources of pollutants in each site have been defined and pollution level has been quantitatively assessed as follows: anthropogenic origin (WNP-P - 23%; Poznań - 55%), soi! and dust particles (WNP-P - 35%; Poznań - 10%), sea salt aerosols (WNP-P - 7%; Poznań -17%). Also chemical composition of the above materials and their contribution to the total contents of cations and anions have been determined by calculating Absolute Principal Components Scores (APCS) and estimating daily variations in mass and concentration.' In general, contribution of SO2-4and NO-3 in the municipal area was twice as high as m the ecologically protected area.

PL

W pracy przedstawiono możliwości zastosowania techniki analizy dyskryminacyjnej do porównania stopnia zanieczyszczenia miejsc pobierania próbek na podstawie analizy zanieczyszczeń wody opadowej. W efekcie uzyskano dwie funkcje dyskryminacyjne skojarzone ze zmianami wartości pH oraz stężeniem jonów F-, NO-3, K+, CI-, and Mg2+. Na podstawie wyników analizy głównych składowych, połączonej z technikami identyfikacji i oceny ilościowej źródeł zanieczyszczeń, wyodrębniono trzy główne źródła wpływające na stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w dwóch punktach zlokalizowanych w centralnej części Polski, różniące się między sobą stopniem urbanizacji. Zidentyfikowano źródła zanieczyszczeń i określono ilościowo wielkość ich udziału. Wyodrębniono źródła antropogeniczne (Wielkopolski Park Narodowy - 23%; Poznań - 55%), pył i kurz (WNP - 35%; Poznań - 10%) oraz aerozole morskie (WNP - 7%; Poznań - 17%). Dodatkowo oceniono skład chemiczny zanieczyszczeń charakterystycznych dla danego źródła i wyznaczono udział poszczególnych kationów i anionów w całkowitej zawartości analitów w opadach. Analizę wykonano wyodrębniając absolutne wartości czynników głównych. Ustalono, że zawartość jonów SO2-4and NO-3 w próbkach pobranych na terenie miejskim jest dwa razy wyższa w porównaniu z próbkami z terenu ekologicznie chronionego.

18

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku wodnym

Kaleta J.

Ekologia i Technika

|

2005

|

R. 13, nr 3

107-116

PL

W artykule dokonano charakterystyki wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) oraz przedstawiono źródła tych zanieczyszczeń w wodach naturalnych. Są nimi ścieki bytowo-gospodarcze i przemysłowe oraz wysypiska odpadów komunalnych. Przeanalizowano zawartość WWA w wybranych wodach powierzchniowych i podziemnych oraz w osadach rzecznych i morskich. Zestawiono dopuszczalne stężenia WWA w wodach powierzchniowych ujmowanych do picia, w klasach czystości wód powierzchniowych i podziemnych oraz w wodzie przeznaczonej do picia przez ludzi. Dokonano przeglądu procesów jednostkowych i metod usuwania WWA z roztworów wodnych. Skutecznymi procesami okazały się: koagulacja, infiltracja, utlenianie chemiczne, sorpcja i procesy biochemiczne. Ustalenie układu technologicznego uzdatniania wód zawierających WWA powinno być każdorazowo poprzedzone szczegółowymi i wnikliwymi badaniami analitycznymi.

EN

The paper presents the characteristics of polycyclic aromatic hydrocarbons occurring in natural waters. Sources of those impurities in natural waters, i.e. household and industrial wastewaters as well as municipal landfills and damps, are presented. Contents of polycyclic aromatic hydrocarbons in selected surface and ground waters as well as in river and sea sediments are analyzed. Acceptable oncentrations of polycyclic aromatic hydrocarbons in surface waters taken in for drinking purposes are juxtaposed, in purity classes of surface and ground waters, as well as in water intended for use for human consumption. A review of individual processes and methods of removing polycyclic aromatic hydrocarbons from aqueous solutions in included. Such process as coagulation, infiltration, chemical oxidation, sorption and membrane processes, appeared effective. Biochemical processes deserve a special attention. The array of water conditioning processes to be employed for polycyclic aromatic hydrocarbons polluted waters shall in each case be determined with previous detailed and thorough analitical analysis.

19

Czystość mikrobiologiczna i pyłowa środowiska szpitalnego (cz. I)

Charkowska A.

Chłodnictwo i Klimatyzacja

|

2005

|

nr 12

12-15

20

Wykorzystanie mikroorganizmów do oczyszczania gruntów skażonych produktami naftowymi

Kołwzan B.

Inżynieria Ekologiczna

|

2002

|

Nr 7

36--44