Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie zmodyfikowanej metody analogii hydrogeologicznej z wykorzystaniem GIS w prognozowaniu dopływu wód do podziemnych wyrobisk górniczych

Pikuła M., Worsa-Kozak M., Chudy K., Kaczorek K., Szymański A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

67--75

PL

W artykule przedstawiono przykład modyfikacji uproszczonej metody prognozowania dopływu wód do kopalń podziemnych. Podstawą zaproponowanego rozwiązania jest metoda polegająca na określeniu wartości wskaźnika zawodnienia jednostkowego (q A go ) tj. dopływu, który przypada na jednostkę powierzchni rozciętej wyrobiskami górniczymi (Rogoż, 2012). Proponowana modyfikacja związana jest z analizą zmienności dopływów do wyrobisk górniczych wraz z upływem czasu od momentu wykonania wyrobisk oraz strefowej zmienności charakteru dopływów w obrębie jednej kopalni. W artykule omówiono zagadnienia związane z prowadzeniem obliczeń w oparciu o dwuwymiarowy model wyrobisk górniczych (o uproszczonej geometrii) z wykorzystaniem darmowego oprogramowania geoinformacyjnego. Proces określania i prognozowania dopływu do wyrobisk górniczych zobrazowano za pomocą hipotetycznego modelu wyrobisk górniczych kopalni umiejscowionej na fikcyjnym złożu. Punktem wyjścia do opracowania prezentowanej metody były doświadczenia autorów związane z analizą wyników pomiarów rzeczywistych dopływów oraz obliczeniami prognozowanych dopływów do wyrobisk górniczych jednej z kopalń KGHM Polska Miedź S.A. na obszarze monokliny przedsudeckiej.

EN

The article presents an example of forecasting the inflow of water to underground mine workings with implementation of modified simplified method of hydrogeological analogy. The basis of the proposed solution is the method based on the determination of the value of the mine-water inflow index (q A mination ), which represents a unit of mining excavations area (Rogoż, 2012). The proposed modification is related to the analysis of the variability of inflow to mining workings with the passage of time from the moment excavations are made and the zonal variability of the nature of tributaries within one mine. The article discusses issues related to calculations based on a two-dimensional model of mining excavations (with simplified geometry) using free geoinformation software. The process of determining and forecasting the inflow to mine workings was depicted by means of a hypothetical model of mining excavations located in a fictional deposit. The starting point for the development of the presented method was the authors experience with the analysis of actual inflows and forecasting the tributaries in one of the KGHM Polska Miedź S.A. mines which is located at the Fore-Sudetic Monocline.

2

50 lat Zakładu Geologii w strukturze KGHM CUPRUM

Kijewski P., Worsa-Kozak M., Kwaśny L.

Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud

|

2018

|

nr 4

5--30

PL

W artykule opisano 50-letnią historię działalności Zakładu Geologii KGHM CUPRUM w kontekście problemów i wyzwań, jakie pojawiały w trakcie udostępniania i eksploatacji złóż rud miedzi w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A. Główny kierunek badań skupiał się na aspektach praktycznych rozpoznawania budowy górotworu i jakości rudy, stanowiących podstawę do planowania produkcji górniczej. Poprzez szczegółowe rozpoznawanie warunków geologicznych i hydrogeologicznych próbowano rozwiązać podstawowe problemy związane z zagrożeniami naturalnymi, a mineralogiczne i petrograficzne badania były i są podstawą do planowania przeróbki wydobytej rudy. Istotnym zagadnieniem jest współwystępowanie w rudach miedzi metali użytecznych, takich jak Ag, Au, Zn, Pb, platynowce, Re, Se, Ni, a także siarki, arsenu i węgla org. Badania i obserwacje strukturalno-tektoniczne, powiązane z wynikami badań wytrzymałościowych, doprowadziły do stworzenia ogólnej klasyfikacji geologiczno-inżynierskiej masywu skalnego w obszarze kopalń. Powiązanie właściwości geomechanicznych masywu skalnego z warunkami prowadzenia eksploatacji wskazywało na potencjalne możliwości wystąpienia zjawisk geodynamicznych. W ostatnich latach jednym z ważniejszych zadań, związanych z postępem eksploatacji, było stworzenie kompleksowego programu badawczego, w celu poszerzenia bazy zasobowej KGHM Polska Miedź S.A. W efekcie, w latach 2007-2014 wykonano wnioski koncesyjne wraz z projektami robót geologicznych na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż: Radwanice, Gaworzyce (udokumentowane już jako jedno złoże rud miedzi Radwanice-Gaworzyce), „Retków-Ścinawa, Głogów, Bytom Odrzański i Kulów-Luboszyce. Skompletowano również wnioski szeregu koncesji na wydobywanie rud miedzi ze złóż na monoklinie przedsudeckiej. W obszarze tzw. Starego Zagłębia programem badań objęto złoże Wartowice (koncesja Synklina Grodziecka) i Niecka Grodziecka (koncesja Konrad). Do tej pory wykonano łącznie 42 głębokie otwory wiertnicze rozpoznawcze i poszukiwawcze. W artykule opisane są najważniejsze współczesne prace badawczo-rozwojowe, realizowane w ramach funduszy unijnych i badawczych KGHM Polska Miedź S.A. Przedstawiono również zaplecze sprzętowo-laboratoryjne i programowe, znajdujące się w posiadaniu Zakładu Geologii.

EN

The paper describes 50-year history of Geology Department in KGHM CUPRUM in the context of problems and challenges that occurred during construction and exploitation of KGHM mines. The main direction of the research activity was focused on practical aspects of ore deposit exploration and its quality evaluation which were the base for mining production planning. Throughout detailed exploration of geological and hydrogeological conditions the primary issues of natural risks were solved. The mineralogical and petrographical surveys are still the most important tests in mineral ore processing. The crucial issue was Cu, Ag and also different less common metals like Au, PGMs, Re, Se, Ni occurrences. Tectonic and structure observations associated with rock durability survey results led to general geological engineering classification of rocks in the ore formation. Geomechanical rocks’ conditions together with ongoing exploitation have shown the potential of geodynamic gas occurrences. In recent years one of the most important issue was the exploration program of polish deposits. In 2007-2014 KGHM Cuprum prepared concession and exploration projects for deposits like: “Radwanice and Gaworzyce”, “Retków-Ścinawa”, “Głogów”, “Bytom Odrzański” and “Kulów-Luboszyce”. Also a few applications of cooper ore extraction concessions from Fore-Sudetic monocline fields have prepared. In the so-called Old Cooper Basin wide exploration program took place on “Wartowice”, “Niecka Grodziecka”. KGHM CUPRUM supervised 42 deep exploration drillholes so far. The paper also presents R&D projects that are realized within EU and KGHM funds. The main laboratory equipment and software were presented at the end of the paper.

3

Rozwój metod rozpoznania warunków hydrogeologicznych na potrzeby wykonywania pionowych wyrobisk udostępniających złoże : przykład LGOM

Chudy K., Worsa-Kozak M., Pikuła M.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1035--1043

EN

The paper presents the review of methods for determining hydrogeological properties of rock mass in the place of mine shaft location. The largest Polish copper ore deposit is located in the Fore-Sudetic Monocline. It is the Kupferschiefer-type deposit occurring at a depth of 400 to 1200 metres. During the last 60 years the deposit was opened with 30 mine shafts, and the 31st shaft is currently being sunk. The methods of hydrogeological tests in boreholes as well as the methods of estimation of hydrogeological parameters and prediction of water inflow into the sinking mine shaft have evolved through the years. In the 1960s, the most popularfield test was the well bailing/infiltration test, and the most popular methods ofparameters estimation and inflow prognosis were analytical equations and analytical methods of water inflow forecasting. These methods provide very uncertain results. The best and reliable results of predicted water inflows are derived from methods based on long-term pumping tests and numerical modelling. These methods were used in the IMore project which concerns possibilities of dewatering of the Bundsandstein aquiferfor a mine shaft sinking purpose.

4

Pierwiastki użyteczne w solankach dopływających do wyrobisk kopalń rud miedzi na monoklinie przedsudeckiej

Chudy K., Worsa-Kozak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2017

|

nr 469

93--103

PL

Obecnie dostępne i wciąż doskonalone technologie, bazujące na żywicach jonowymiennych czy też filtrach membranowych, pozwalają na prowadzenie efektywnego odzysku z roztworów wodnych szerokiej gamy pierwiastków przy coraz niższych ich stężeniach. Jednocześnie umożliwiają one obniżenie ładunków substancji niepożądanych wprowadzanych do środowiska np. w związku z odwodnieniem zakładów górniczych. Mając powyższe na uwadze, w KGHM Cuprum sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe podjęto badania zmierzające do rozpoznania potencjału wód dopływających do wyrobisk górniczych kopalni rud miedzi KGHM Polska Miedź S.A. jako źródła pierwiastków użytecznych, w tym pierwiastków ziem rzadkich. W artykule przedstawiono wstępne wyniki badań nad zawartością wybranych pierwiastków użytecznych w wodach dopływających z górotworu do wyrobisk w obszarze górniczym Sieroszowice i Rudna (strefa północna). Przeprowadzone badania wskazują, że analizowane wody mogą stanowić potencjalne źródło m.in. litu, boru, rubidu, cezu oraz kilku innych pierwiastków ze względu na ich podwyższone koncentracje. Na obszarze prowadzonych badań zaobserwowano strefowość dopływów wzbogaconych w powyższe pierwiastki użyteczne. Łącznie wyróżniono 10 stref występowania solanek o podwyższonej zawartości głównie litu i boru, które zostały wytypowane do dalszych badań m.in. w kierunku zawartości pierwiastków ziem rzadkich.

EN

Technologies that are currently available and still being improved are based on ion-exchange resins or membrane filters and allow carrying out effective recovery of a wide range of significantly low-concentrated elements out of the water solution. They also make it possible to lower the discharge of unwanted substances into the environment during, e.g., dewatering of mine sites. It was the reason why KGHM Cuprum Ltd Research & Development Centre undertook research in order to determine the potential of waters inflowing into the excavations of the KGHM Polska Miedź S.A. mines as a source of useful elements, including the rare earth elements. The paper presents the preliminary results of studies on contents of selected useful elements in the waters inflowing into the excavations of the Sieroszowice and Rudna mining areas (northern zone). They indicate that, due to higher concentrations, the analyzed waters might be used as a potential source of lithium, boron, rubidium, cesium and some other elements. In the study area, a zoning effect in the distribution of useful elements has been noticed. Ten zones with elevated contents of mainly lithium and boron have been distinguished there, and they were selected for further studies focused, among others, on the determination of the occurrence of rare earth elements.

5

Zmienność stężenia żelaza i siarczanów w profilach pionowych Kolorowych Jeziorek w Wieściszowicach (Rudawy Janowickie) – wyniki wstępne

Konsencjusz D., Chudy K., Worsa-Kozak M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 451 Hydrogeologia z. 13

145--151

PL

Na obszarze dawnego górnictwa kruszcowego w rejonie Rudaw Janowickich występują sztuczne zbiorniki wód powierzchniowych powstałe w nieckach poeksploatacyjnych – Kolorowe Jeziorka w Wieściszowicach. Nazwy poszczególnych zbiorników pochodzą od pozornej barwy występującej w nich wody: Błękitne Jeziorko, Purpurowe Jeziorko oraz Zielone Jeziorko. Jednym z elementów prac badawczych prowadzonych w rejonie Miedzianka–Czarnów–Wieściszowice jest ocena stratyfikacji składu chemicznego w profilu pionowym wód wymienionych zbiorników. W artykule przedstawiono wstępne wyniki badań zmienności stężeń jonów żelaza oraz siarczanów. Przeprowadzono również analizę specjacyjną tych jonów z wykorzystaniem programu PHREEQC.

EN

Mining activity in the Rudawy Janowickie Mountains results in the transformation of the environment including surface and ground waters. The most important are those related to the formation of artificial lakes of Kolorowe Jeziorka in Wieściszowice. The lakes take their names from the colour of water: Blue Lake, Purple Lake and Green Lake. Investigation of the changes in the concentration of sulphates and iron in the vertical section of Kolorowe Jeziorka is part of a scientific project carried out in the Miedzianka–Czarnów–Wieściszowice region. In this article, the authors show the preliminary result of this investigation as well as of hydrochemical modelling using the PHREEQC code.

6

Przykład wykorzystania danych z monitoringu wód podziemnych do oceny wpływu elektrowni wodnych na środowisko

Worsa-Kozak M., Kotowski A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/2

555-562

PL

Przedstawiono główne założenia i cele lokalnego monitoringu wód podziemnych prowadzonego w rejonie Wrocławskich Elektrowni Wodnych Wrocław I i Wrocław II. W otoczeniu jazów piętrzących elektrowni została założona sieć 30 piezometrów, w których dokonywane są cotygodniowe obserwacje położenia zwierciadła wód podziemnych, Piezometry są zlokalizowane w dolinie Odry, po obu stronach rzeki. Wyniki pomiarów są regularnie analizowane i stanowią podstawę do prognozowania wpływu obniżenia piętrzenia wody na jazach elektrowni na warunki wodne terenów sąsiednich.

EN

This article briefly presents the main assumptions and objectives of the local groundwater monitoring conducted in the area of hydropower stations Wrocław I and Wrocław II. The monitoring network was established there, consisting of 30 observation wells in which the position of groundwater table is measured on a weekly basis. Observation wells are located on both sides of the Odra River. Measurement results are under constant analysis to be the basis for predicting the impact of lowering of water damming-up on water conditions in the vicinity of hydropower stations.

7

Wstępne wyniki badań monitoringu stanów wód w rejonie Elektrowni Wodnych "Wrocław I i II"

Kotowski A., Worsa-Kozak M., Wartalski A., Wartalski J.

Forum Eksploatatora

|

2008

|

Nr 1 (34)

33-35

PL

Monitoring wód podziemnych w rejonie elektrowni wodnych Wrocławia jest niezbędny do oceny Środowiskowych skutków piętrzenia wód rzeki Odry na przyległych terenach, zarówno obecnie, jak i w przyszłości, tj. po ewentualnym obniżeniu tego piętrzenia. W artykule [1] sformułowano cel i zakres przedmiotowego monitoringu. Niniejsza praca stanowi sprawozdanie z wyników badań w okresie pierwszego półrocza obserwacji stanów wód.

8

Analiza rocznych wyników obserwacji stanów wód w rejonie Elektrowni Wodnych "Wrocław l i II"

Kotowski A., Worsa-Kozak M., Wartalski A., Wartalski J.

Forum Eksploatatora

|

2008

|

Nr 4 (37)

59-61

PL

Celowość wykonania monitoringu stanów wód [1] w Śródmiejskim Węźle Wodnym Wrocławia wynikała z analizy dotychczasowych opracowań dotyczących oceny obecnych stosunków wodnych, po utrwalonym od niemal 50 lat poziomie piętrzenia na jazach elektrowni wodnych. Wyniki monitoringu mają umożliwić ocenę hydrogeologicznych i środowiskowych skutków ewentualnego obniżenia tego piętrzenia w przyszłości, tj. powrotu do stanu z przed 1959 r.

9

Cel i zakres monitoringu wód w rejonie Elektrowni Wodnych „Wrocław I i II"

Kotowski A., Worsa-Kozak M., Wartalski A.

Forum Eksploatatora

|

2007

|

Nr 4 (31)

37-40

PL

Obecne piętrzenie wód rzeki Odry na stopniu dolnym Śródmiejskiego Węzła Wodnego Wrocławia w sposób skomplikowany i niejednoznaczny oddziaływuje na budowle piętrzące i koryto Odry Miejskiej a także na podziemną infrastrukturę centrum miasta. Zalecony w przeglądzie ekologicznym monitoring stanów wód podziemnych i powierzchniowych w rejonie elektrowni wodnych Wrocławia jest niezbędny do oceny skutków środowiskowych wywołanych piętrzeniem na przyległych terenach, zarówno obecnie, jak i w przyszłości - po ewentualnym obniżeniu piętrzenia wód rzeki Odry.

10

Zastosowanie SIP - GIS w analizie i interpretacji badań nad położeniem płytkich wód podziemnych na terenie Wrocławia.

Worsa-Kozak M.

Prace Naukowe Instytutu Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Studia i Materiały

|

2006

|

Vol. 82, nr 22

370-380

PL

Płytkie wody podziemne, a zwłaszcza położenie pierwszego zwierciadła wód podziemnych, są przedmiotem badań na terenie Wrocławia od końca XIX wieku. Istnienie bogatych materiałów archiwalnych oraz wyników bieżących badań spowodowało konieczność wypracowania systemu pomagającego sprawnie i wydajnie zarządzać zebranymi danymi oraz ułatwiającego ich analizę i interpretację. Niniejszy referat opisuje zastosowanie systemu GIS, opartego na programie Maplnfo. do gromadzenia, unifikacji, analizy i wizualizacji surowych danych oraz rezultatów badań obejmujących okres ponad 100 lat.

11

Zastosowanie SIP - GIS w analizie i interpretacji badań nad położeniem płytkich wód podziemnych na terenie Wrocławia

Worsa-Kozak M.

Ekotechnika

|

2006

|

nr 4

10-14