Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rewitalizacja terenu „przenikających się światów” - Żabie Doły w Bytomiu

Rostański K. M.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2018

|

T. 46

361--371

PL

Tereny poprzemysłowe bywają powszechnie postrzegane jako miejsca degradacji i zniszczenia. Gdy jednak przyjrzymy im się dokładnie, odkryjemy, jak wiele potrafi zdziałać przyroda, gdy pozwolimy jej przejąć inicjatywę. Żabie Doły to obszar na granicy Chorzowa, Bytomia i Piekar Śląskich, który ma status zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Podstawą ochrony są tu siedliska cennych gatunków fauny, szczególnie ptactwa. Najciekawszym zagadnieniem jest geneza tego obiektu. Tu nie poddano ochronie pozostałości dawnych, naturalnych i cennych ekosystemów. Miejsce to było pierwotnie użytkowane rolniczo, ale jego krajobraz uległ zmianie pod wpływem eksploatacji węgla kamiennego, rud cynku i ołowiu oraz żelaziaków brunatnych. Na skutek działalności górniczej poziom terenu obniżył się o 5-8 metrów i powstały tu niecki osiadań, które stopniowo wypełniły wody gruntowe. Teren poprzecinany jest nieużytkowanymi nasypami kolejowymi. Są tu również hałdy i osadniki poflotacyjne. Gleby, a szczególnie osady denne zbiorników wodnych zanieczyszczone są metalami ciężkimi. Mimo tak trudnej ekologicznie sytuacji teren zasiedla wiele gatunków ptaków, w tym chronionych prawem polskim i wspólnotowym. Obecnie potwierdzono występowanie 64 gatunków, choć wieloletnie obserwacje podnoszą tą ilość prawie dwukrotnie. Część z zastanych gatunków znajduje się w polskiej czerwonej księdze zwierząt. Poza ptakami występują tu również inne zwierzęta, w tym chomik europejski. Potwierdzona flora tego obszaru też jest znacząca, obejmuje 375 gatunków. Powstała w 2016 roku waloryzacja przyrodnicza stanowiła podstawę do opracowania w 2017 roku projektu rewitalizacji tego obszaru w granicach Bytomia. Jest to miejsce przenikania się „światów” - zwierząt z ich siedliskami, wędkarzy i zwolenników rekreacji ruchowej, entuzjastów obserwacji ptaków i ekologów. Współczesne tendencje ochrony przyrody narzuciły sposób rewitalizacji, w którym ochrona elementów rodzimej natury ma łączyć się z popularyzacją wiedzy przyrodniczej. Zaproponowano więc, by to przenikanie się świata przyrody, rekreacji i historycznej tożsamości regionu podkreślić i wyposażyć w sprzyjającą infrastrukturę. Wprowadza ona też kolejny wirtualny świat, jako nową warstwę treściową, atrakcyjną dla młodych pokoleń.

EN

Post-industrial areas are commonly perceived as degraded and destroyed. In thorough examination one can find how fruitful can be nature left alone with own initiative. Żabie Doły is a territory on the border of Chorzów, Bytom and Piekary Śląskie with status of nature-landscape protected complex. Its core values are habitats of rare species of animals, especially birds. Genesis of the place are the most interesting. Protection is not covering existing remains of natural ecosystems. Site was previously used for agriculture. Its landscape was changed by coal mine activity, exploitation of zinc, lead and brown iron ores. That caused ground subsidence of 5-8 m and appearing of troughs with ground water. Some no longer used railway high embankments are characteristic for the landscape as well as spoil heaps and settling ponds. Soils and pond bottoms are contaminated by heavy metals. In spite of the ecologically uneven situation the site is a habitat for many animals protected by national and community law, especially birds. It was confirmed now the presence of 64 species of them, but earlier published sources suggested nearly the twice higher number. There are observed many other animals, European hamster among them. Local flora collect 375 species. Valorisation done in 2016 was basic source for development plan prepared in 2017 for part of area within Bytom borders. Żabie Doły is the site of “intertwined worlds” of natural habitats, recreation, fishing, bird watching and ecological events. Present tendencies in nature protection imply the way of revitalization enhancing nature popularization. So overlap of functional layers was supported by specific infrastructure and new “world” of virtual reality was added to attract young generations.

2

Modelowanie heurystyczne naturalistycznych założeń zieleni

Rostański K. M.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

T. 1

54--63

PL

Metoda heurystycznego modelowania naturalistycznych założeń zieleni, próbuje podążać za wzorcami natury formułując zasady, związane z nimi działania i opisując efekty, jakie one przynoszą. Ma to umożliwić wybór działań i zapewnić jak najlepszą optymalizację rozwiązań i ich dostosowanie do lokalnych uwarunkowań środowiskowych i społecznych. Proponowane jest tu wykorzystanie roślin rodzimych w najszerszym możliwym zakresie. Model heurystyczny jest otwarty, nie narzuca konieczności realizowania wszystkich jego zasad i działań. Interpretacja modelu i rozkład akcentów pozostaje więc po stronie projektanta. Tak jak w przyrodzie optymalizacja rozwiązań jest procesem, który jest na tyle poprawny, na ile uwzględnia istniejące uwarunkowania. Funkcjonalność zrealizowanej struktury zawsze zweryfikuje poprawność i kompleksowość jego decyzji. Metoda sugeruje jednak potrzebę dopuszczenia w pewnym zakresie naturalnej sukcesji roślin, która ma stopniowo równoważyć strukturę korygując jej braki.

EN

Heuristic method for naturalistic modeling of greenery elements is trying to follow natural patterns and processes with the use of local natural plants. Determines rules, actions connected and describes effects to reach. Not all of them should be applied to the same extent. Choice should be left for designer but he must be familiar to them all. Taking into account more rules should realize the best adaptation of ecological and social requirements. Man is considered in that model as common element of nature. Interpretation of the model and distribution of accents is still the work of designer. The correctness of solutions will be proven by their response to local conditions. To make it possible to improve the designed structure there is proposed mechanism with natural succession as a tool.

3

Użytki ekologiczne jako miejsca fascynacji przyrodniczych

Rostański K. M.

Przegląd Komunalny

|

2008

|

nr 9

79-82

PL

To, że nieskażona przyroda jest gwarantem dobrego odpoczynku, jest rzeczą powszechnie wiadomą. Czy jednak równie powszechna jest świadomość, że podobny wymiar może mieć zieleń terenów zdegradowanych? Każde miasto posiada nieużytki. Mogą być trwałe, czasem są nimi tylko przez pewien czas, zawsze jednak są miejscem, gdzie przyroda walczy o przywrócenie równowagi.

4

Natura modelowana - kształtowanie krajobrazu terenu poprzemysłowego w zaawansowanym stanie sukcesji

Rostański K. M.

Problemy Ekologii

|

2008

|

R. 12, nr 2

84-86

PL

Nadawanie wartości użytkowej terenom poprzemysłowym może nie kończyć się na jednorazowym akcie zagospodarowania. Często za wstępną rekultywacją podąża kolejna zmiana, która również nie musi być ostateczna. Obiekty rekultywowane po pewnym czasie zyskują walory rekreacyjne. Może pojawić się wtedy potrzeba podkreślenia tych walorów, wymaga ona jednak poszanowania powstałych wartości przyrodniczych. Podobne wyzwanie pojawia się też, gdy teren zdegradowany pozostawiono na tyle długo bez ingerencji, że wystąpiły już na nim wartościowe procesy sukcesji naturalnej. Referat przedstawia w tym względzie przykłady kształtowania terenów otwartych z wykorzystaniem roślinności rodzimej i zachowaniem wysokich walorów estetycznych. Projekt modernizacji parku Tysiąclecia w Sosnowcu, próbuje utrzymać się w duchu Konwencji o Różnorodności Biologicznej oraz Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Podkreślane są tu wartości ekologiczne i estetyczne jakie może posiadać roślinność synantropijna, która w naturalnym procesie zasiedla teren. Idea ochrony biologicznej różnorodności sugeruje zmiany w szacie roślinnej podążające za naturalnymi warunkami siedliskowymi. Kwestia stosunku do elementów zastanych w terenie opracowania może przybierać formę maksymalnego zachowania, modelowania z poszanowaniem wartości, malowniczego upiększania i swobodnej kreacji. Wskazywana jest waga trwałości obiektu w czasie. W sferze wartości krajobrazowych ważne jest podkreślanie cech decydujących o tożsamości miejsca. Bez względu na przyjętą formę estetyczną obiektu zawsze istnieje możliwość włączenia roślinności rodzimej do jego kompozycji. Powinno to stawać się wręcz elementem codziennej praktyki projektowej a nie tylko rodzajem mody na ekologię.

EN

Bringing brownfields into cultivation may not finish with single act of developing. Changes may follow and this process could not be ever stopped. Re-cultivated areas after some time gain leisure value. Then possibly may appear need of exposure and underlying rest values, and that require respect for already existing nature there. Similar challenge we face when the area was abandoned for a long time and succession reach high level. Some examples of open space design with natural flora of exceptional aesthetic are given. Conception of re-composition of the Tysiaclecia Park in Sosnowiec is trying to comprise assignations of Convention on Biological Diversity and European Landscape Convention. In the paper are emphasised ecological and aesthetic values of synanthropic vegetation succeeded in natural process. Idea of biodiversity protection suggests activities enhancing local habitat features by reducing number of introduced plants. That changes should follow real conditions of the habitat. Proposals according to attitude to existing plant cover could be divided as follow: maximal conservation, shaping with the respect to existing flora, picturesque ornamentation, and unconstrained creation. Theymay be either temporal or permanent. Identity values are of greatest importance. Despite an aesthetic style all greenery designs could use vernacular plants. That should be designers general custom, not only ephemeral fashion.

5

Krajobrazy odzyskiwane Górnego Śląska

Rostański K. M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2008

|

nr 10

395--407

6

Katalog drzew, krzewów i pnączy "HORTUS" - narzędzie wspomagające projektowanie zieleni, które uwzględnia polskie warunki klimatyczne, polską ofertę szkółkarską i polski krajobraz przyrodniczy

Rostański K. M.

Architektura Krajobrazu

|

2003

|

nr 1-2

74-79

EN

In the period of uniting Europe regional values gain still more importance. In process of designing green elements regional aspect is becoming vital one. Computer catalogue 'HORTUS' tries to join local environment circumstances with local producers and designers offer. It's main role is to facilitate process of selection of trees, shrubs and climbers for design works. 'HORTUS' is elaborated as text and graphical data base. Contains information about features and requirements of above 1500 plants. They are as follow: Polish name, Latin name with indication of author, synonyms, shape of crown, maximal height, design height, maximal width, design width, soil requirements - humidity, fertility, acidity, pollution resistance, favourable placement - parks, squares, road sides, Polish climate zones, colour dominating in various periods of a year, fastness of growth, transparency of crown, needed insolation, fragrance, germicidality, emaciating features, allelopatic features, diffusion of diseases, eatable and poison features, honey yield, allergic features, tractability for cutting, some added features in text way, photographs of shape in spring, summer and autumn, leafs in summer and autumn, fruits, flowers, branches or trunks, drawings of leaf and of shoot by the winter. There are added characteristic of Polish natural forest associations. This information helps with designs of natural landscape elements. Catalogue HORTUS enable automatic update of proproducers and designers offer. It is an kind of open data base enable adding new plants all the time and enable designing with maximal differentiated and accessible plant material. Photographs included could be used to prepare visualisations of design works. Version of HORTUS able to work together with AutoCAD is under work.