Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Factory Farming Versus Environment and Society. The Analysis of Selected Problems

Fiut I. S., Urbaniak M.

Problemy Ekorozwoju

|

2016

|

Vol. 11, nr 1

143--156

EN

The thesis examined in the article is the argumentation against a popular belief that industrialised agricultural systems and intensive agriculture are beneficial. Objective facts, reports and commonly available data confirm such argumentation. Intensification in animal farming – in a long-term and multi-faceted approach – turns out to be a practice which not only abuses ecosystems and livestock, but also our health. When we consider all moral, medical and ecological controversies, it seems is meaningful and necessary to express doubts regarding the economic value of factory farming.

PL

Treścią niniejszej pracy jest argumentacja przeciwko popularnemu przekonaniu o dobroczynnym skutku przemysłowych upraw i chowu zwierząt. Wskazują na to obserwowane fakty, sprawozdania oraz powszechnie dostępne informacje. Polityka rolna zalecająca intensyfikację chowu – w ujęciu długoterminowym i wieloaspektowym – okazuje się praktykami nie tylko skrajnie eksploatującymi naturalne ekosystemy oraz żywy inwentarz, ale również działaniami szkodliwymi dla naszego zdrowia. Biorąc pod uwagę wszystkie moralne, medyczne, ekonomiczne i ekologiczne kontrowersje, wyrażanie wątpliwości odnośnie gospodarczej wartości przemysłowej hodowli zwierząt wydaje się być istotne i konieczne.

2

Sustainable Development: the upcoming civilizational revolution?

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2012

|

Vol. 7, nr 2

43-50

EN

In this work the concept of sustainable development is presented as the currently most important revolutionary project in our civilisation, which should rapidly change the way people think and act globally. The aim of this revolution should be the distancing from, or the overcoming of difficulties which beset the modern world, result-ing from the growing disharmony and ecological imbalance between the global community and our planet’s entire natural environment. The basis for the analysis is Artur Pawłowski’s book entitled Sustainable Development as a Civilizational Revo-lution. A Multidisciplinary Approach to the Challenges of the 21st Century. The author presents multilateral arguments for the necessity of such a global revolution related to civilisation. This idea is discussed and com-pared with other views on the world’s future and the possibility of realising within it the concept of sustainable development in terms of business, economic, political, social and awareness activities. Pawłowski’s view has been categorised as a form of hypothetical rationalism and realism, and continues the Polish traditional way of thinking in this field. In modern analysis, the author’s view on the possibility of realis-ing sustainable development can be placed between Klaus Bosselmann’s optimism and Christian de Duve’s pessimism.

PL

W pracy zaprezentowano ideę rozwoju zrównoważonego jako najważniejszego obecnie projektu rewolucyjnego w naszej cywilizacji, który powinien szybko dokonać zmian w myśleniu i działaniu ludzi w wymiarze global-nym. Celem tej rewolucji powinno być oddalenie lub przezwyciężenie trudności, jakie nękają świat współcze-sny, a wynikają z rosnącej dysharmonii i nierównowagi ekologicznej między społecznością globalną a całym środowiskiem naturalnym naszej planety. Podstawą analizy jest książka Artura Pawłowskiego pt. Sustainable Development as a Civilizational Revolution. Multidisciplinary Approach to the Challenges of the 21st Century. Autor przedstawia wielostronne argumenty za koniecznością takiej rewolucji globalnej. Pomysł ten jest omawiany i zestawiany z innymi poglądami na kwestie przyszłości świata i możliwości realizacji w nim idei zrównoważonego rozwoju w działaniach gospodarczych, ekonomicznych, politycznych, społecznych i świadomościowych. Pogląd Pawłowskiego zostaje usytuowany jako forma racjonalizmu i realizmu hipotetycznego, kontynuującego polską tradycje myślową w tej dziedzinie. We współczesnej analizie możliwości realizacji idei rozwoju zrów-noważonego pogląd autora można umieścić między stanowiskiem optymistycznym – np. Klausa Bosselmanna i pesymistycznym – np. Christiana de Duve.

3

Przełom ekofilozoficzny w myśleniu według Zdzisławy Piątek

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2011

|

Vol. 6, nr 1

95-106

EN

In the opinion of Zdzisława Piątek, the eco-philosophical breakthrough has its genesis in the development of 20th century new axiology indicating, that the value of “sustainability of life” constitutes the highest value for man. On the moral plane, it becomes the source of biocentric and and ecocentric attitudes, lessening human “species chauvinism”. Such attitudes are characterized by the profound axiological conviction that nature as the original environment of human existence possesses internal value, and therefore must constitute the source of ethical concern as a morally vital object. Consequently, man as a source of ethical choices should be responsible for nature’s mode of being, which is strictly related to the quality of his life and dignity, as well as defines the fate of future generations of mankind. According to Zdzisława Piątek, the development of natural and biological sciences constitutes another important cause of eco-philosophical breakthrough. Presently, these sciences provide vast rational knowledge concerning the real relationships between humans, both their biological and cultural essence, and their natural living base. This knowledge provides not only assumptions and arguments for the eco-philosophy, but also broadens the spaces of reflection over the role and place of man within the natural being, and also the future of this natural coexistence. Zdzisława Piątek also believes that the progress of natural and biological sciences must be evolution-oriented on the level of philosophical analysis, and should correspond to the development of social sciences and humanities in order, that the understanding of man as a link of historical process of evolution would be possible, alongside his mind and its symbolic outcomes, creating his culture and generating the forms of social interactions. This knowledge presents the real situation of man within the system of biosphere and renders it possible for him to make critical use of scientific achievements in order to assure a harmonious coexistence of people and nature, as well as the further development of their specific species characteristics, the expression of which is culture. Zdzisława Piątek also criticizes the idealistic and radically anthropocentric attitudes which juxtapose the cultural essence of man with his relationships with the natural determinants of his existence, for instance the concept of “intelligent design”. Such attitudes limit the freedom of scientific research and prevent the rational use of scien-tific discoveries that could serve the improvement of the quality of human life and actual dignity of man.

PL

Przełom ekofilozoficzny w myśleniu w świetle rozważań filozoficznych Zdzisławy Piątek ma swoją genezę w rozwoju w XX wieku nowej aksjologii wskazującej, że najwyższą wartością dla człowieka staje się wartość „trwałości życia”, która na płaszczyźnie moralnej staje się źródłem postaw biocentrycznych oraz ekocentrycz-nych, osłabiających jego „szowinizm gatunkowy”. Postawy te cechuje głębokie przekonanie aksjologiczne, że przyroda jako naturalne środowisko istnienia człowieka ma wartość wewnętrzną, a więc musi być źródłem troski etycznej jako przedmiot ważny moralnie, a człowiek jako podmiot wyborów etycznych powinien odpowiadać za jej kondycję bytową, która ściśle łączy się z jego jakością życia oraz godnością i określa również losy przyszłych pokoleń gatunku ludzkiego. Drugą ważną przyczyną przełomu ekofilozoficznego w myśleniu według tej myślicielki jest rozwój nauk przy-rodniczych i biologicznych, które dostarczają obecnie szerokiej wiedzy racjonalnej na temat rzeczywistych związków człowieka, jego biologicznej, ale i kulturowej natury z jego bytowym podłożem przyrodniczym. Wie-dza ta dostarcza nie tylko przesłanek i argumentów dla rozwoju myślenia zorientowanego ekofilozoficznie, ale poszerza przestrzenie refleksji aksjologicznej nad rolą i miejscem człowieka w bycie przyrodniczym oraz przy-szłości tej naturalnej koegzystencji. Piątek sądzi również, że postęp nauk przyrodniczych oraz biologicznych musi być na poziomie analizy filozo-ficznej zorientowany ewolucyjnie i musi korespondować z rozwojem nauk społecznych i humanistycznych, by możliwe było rozumienie człowieka jako ogniwa dziejowego procesu ewolucji wraz z jego umysłem oraz jego symbolicznymi wytworami, tworzącymi jego kulturę i generującymi formy społecznych interakcji. Ma bowiem świadomość, że wiedza ta uświadamia realną sytuację człowieka w systemie biosfery i pozwala na krytyczne wykorzystywanie osiągnięć nauki w celu harmonijnej koegzystencji ludzi z przyrodą oraz dalszy rozwój ich specyficznie gatunkowych cech, których wyrazem jest właśnie kultura. Krytykuje również stanowiska ideali-styczne i skrajnie antropocentryczne, przeciwstawiające kulturową naturę człowieka jego związkom z przyrod-niczymi determinantami jego bytowania – np. koncepcję inteligentnego projektu (the intelligent design). Stano-wiska takie ograniczają bowiem wolność badań naukowych i uniemożliwiają wykorzystywanie rozumne odkryć naukowych do podniesienia jakości życia ludzi i rzeczywistej godności człowieka.

4

Obraz zrównoważonego rozwoju na łamach „Problemów Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development”

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2011

|

Vol. 6, nr 2

93-100

PL

Praca zawiera prezentację i omówienie wyników badań empirycznych przeprowadzonych metodą analizy zwar-tości przekazów na materiałach zamieszczanych w piśmie naukowym „Problemy Ekorozwoju/Problems of Su-stainable Development”. W czasie 5 lat ukazywania się tego tytułu opublikowano 10 numerów, które zwierały 166 tekstów. Celem analizy było prześledzenie form rozumienia kategorii zrównoważony rozwój (ZR) na ła-mach tego periodyku naukowego, by wyjaśnić jak autorzy ją rozumieją i używają w szerszych kontekstach na-ukowych w materiałach publikowanych w tym czasopiśmie. Przedstawione wyniki analizy zawartości publikacji zamieszczanych w czasopiśmie charakteryzuje kilka prawi-dłowości. Redakcja przede wszystkim przedstawia na łamach pisma artykuły, rzadziej recenzje i ogłoszenia o charakterze naukowym. Nieobecne są w nim wywiady, otwarte polemiki, rzadko pojawiają się dyskusje oraz informacje na temat analogicznych zjawisk w Europie i świecie, związanych z badaniami zrównoważonego rozwoju. Redakcja najczęściej publikuje prace autorów krajowych ze środowisk akademickich, choć coraz czę-ściej pojawiają się publikacje badaczy głównie z USA oraz prace w języku angielskim i w bilingwie polsko-angielskiej. Publikowane artykuły w znaczącej części mają rozmiar jednego lub połowy arkusza autorskiego i bardzo rzadko są ilustrowane. Jednak zdecydowana ich część, bo prawie w ponad 95% dotyczą problematyki ZR. Analiza kategorii ZR prawie w 30% skupia się przede wszystkim na kwestiach filozoficznych, a następie na sprawach ekonomicznych, społecznych, politycznych i związanych z ochroną środowiska naturalnego. W opinii badaczy ZR jest konieczny dla utrzymania społecznego i przyrodniczego bezpieczeństwa życia ludzi na Ziemi. Najczęściej autorzy tekstów posługują się szeroko rozumianym pojęciem ZR, wskazując jego dynamiczny cha-rakter, wyrażający się w trwałym i samopodtrzymującym się procesie. Kategoria ta ma w ich opiniach charakter integrujący wiele zjawisk natury przyrodniczej i społecznej, ze szczególnym wskazaniem, że musi on mieć cha-rakter głównie globalny, ale i ogólnokrajowy.

EN

The paper includes presentation and discussion of the results of empirical studies (content analysis) carried out by analysis of the density transfer of the materials published in scientific journal “Problemy Ekorozwoju/ Prob-lems of Sustainable Development” (PoSD). During five years of appearance of this title, 10 numbers were pub-lished, which included 166 texts. The aim of the analysis was to trace the forms of understanding the category of sustainable development (SD), so how authors explain, understand and use it in the broader contexts of scientific materials published in this journal. The presented results can be characterized by some regularity. Editors above all publish articles. Reviews or information are rare, there are no interviews and open polemics. Discussions about similar research-related phe-nomena of SD in Europe and worldwide are seldom. Editors often publish works of national authors from aca-demic environment, also publications of researchers mainly from the USA, writing papers in English and Polish-English, are quite frequent. Published articles, in major parts, are the size of one or half sheet and are rarely illustrated. However, the vast proportion of them, almost 95% of the issues, relate to SD. Analysis of the SD catego-ry in almost 30% are focused primarily on issues of philosophy, and is followed by economic, social, political and environmental discussions. In the opinion of researchers, SD is necessary for the maintenance of social and natural safety of human life on Earth. Most authors use the broader concept of SD, indicating the dynamic na-ture, which manifests itself in a self-sustainable and the durable processes. This category, according to their opinions, is integrating many phenomena of natural and social nature, and above all it must have not only global, but also nationwide dimension.

5

Idea rozwoju zrownoważonego w perspektywie filozofii Henryka Skolimowskiego

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2009

|

Vol. 4, nr 2

25-48

PL

Przedmiotem podjętych w pracy rozważań jest możliwość rozumienia oraz realizacji pojęcia rozwoju zrównoważonego w horyzoncie propozycji ekofilozoficznych Henryka Skolimowskiego. Tworzenie własnej ekofilozofii polski filozof rozpoczął od radykalnej krytyki cywilizacji Zachodu, tzn. dominujących w niej form racjonalności oraz wynikających z nich praktyk, którym towarzyszy określony system aksjologiczny o charakterze utylitarnym. W działaniach ludzi kładą one szczególny nacisk na wydajność oraz zysk, a więc typowe wartości utylitarne. Ten system aksjologiczny jest - w opinii myśliciela - źródłem nierównowagi w przyrodzie i życiu społeczno-duchowym ludzi w skali globalnej. Owocuje to rożnego rodzaju kryzysami pojawiającymi się w tym modelu cywilizacji. Zagrażają one unicestwieniem nie tylko gatunku ludzkiego, ale i całej przestrzeni przyrodniczej na Ziemi. Mogą mieć również w przyszłości wpływ na niewłaściwy charakter zmian ewolucyjnych w skali kosmicznej. Szczególną uwagę zwrócimy na propozycje teoretyczne, które filozof sformułował w pracy pt. "Geniusz Światła a Świętość życia". W niej wyraźnie nawiązuje on do wizji filozofii ewolucyjnej Piotra Teilharda de Chardina, wzbogaconej własnymi i oryginalnymi pomysłami filozoficznym, mającymi uzasadnienie w wielu dziedzinach współczesnej nauki, ale i ewolucjonistycznej tradycji badawczej. De Chardin wyróżnia trzy takie kluczowe przełomy w procesie ewolucji na planecie i w kosmosie, czyli punkt witalizacji i psychizacji materii oraz powstanie tworu duchowo-racjonalnego, czyli noosfery. Natomiast Skolimowski szczególny nacisk kładzie na pojawienie się w tym procesie zjawiska fotosyntezy, następnie logo- i teosyntezy. Przekonuje, że są to formy kondensacji światła, którego prawami rozwoju rządzi się nasza planeta, ale i cały kosmos. W tym procesie uczestniczy w sposób szczególny gatunek ludzki, partycypujący w ewolucyjnie rozwijanych tam możliwościach transcendencji i samorealizacji. Zaś względna równowaga we wszystkich tego typu przemianach ma swoje źródło w owej metaforycznej "fizyce i metafizyce" kondensującego się światła, które jakby kieruje teleologicznym procesem zmian ewolucyjnych w wymiarze kosmicznego uniwersum. Do tego celu wykorzystuje owo "Wielkie Światło" rozum ludzi, który genetycznie wywodzi się z przyrody i ze swej natury powinien być jej przyjazny, postrzegając ją w sposób religijny jako świątynię. Proces samorealizacji połączony z transcendowaniem - sugeruje Skolimowski - powinien mieć charakter świadomego samoograniczenia się człowieka w relacjach i interakcjach z przyrodą oraz społeczeństwem. Temu ma służyć rozwijana przez filozofa idea etyki kosmicznej. Ma ona charakter imperatywny: z jednej strony inspirująca człowieka do kreatywnej transcendencji w imię świętych wartości tkwiących w jego środowisku (siedlisku) życia, z drugiej nakładająca na niego powinność samoograniczenia się i rewerentnego stosunku do drugiego człowieka, innych istot żywych oraz ich wspólnego świata życia postrzeganego jako byt sakralny.

EN

The paper analyses the meaning and implementation of the notion of sustainable development, from the viewpoint of Henryk Skolimowski’s ecophilosophy. The Polish thinker initiated his ecophilosophy 35 years ago, formulating radical criticism of Western civilisation with its dominating forms of rationality and the resulting technological implementations. They are accompanied by definite utilitarian axiological system which emphases efficiency and profit in the sphere of human activities, i.e. typical utilitarian values. In the philosopher’s opinion, this system is a source of imbalance both in nature and social life of people in the global scale, which results in various types of crises occurring in this civilisation model. They threaten with annihilation not only of human species but also all natural space on the Earth, they can also affect negatively evolutionary changes in the cosmic scale. We will pay particular attention to the theoretical proposals formulated by the philosopher in his work entitled The Genius of Light and Sanctity of Life. He refers there to Pierre Teilhard de Chardin’s vision of evolutionary philosophy, enriched with his own original philosophical ideas, well justified in numerous fields of contemporary science, but also in evolutionistic research tradition. De Chardin distinguishes three key breakthroughs in the evolution process on our planet and in cosmos, namely the vitalisation point, psychisation of matter and emergence of spiritual and rational creation, i.e. noosphere. Skolimowski emphasises particularly the emergence of photosynthesis phenomenon, and subsequently logo- and theosynthesis in this process. He claims that these are the forms of light condensation, whose laws of development control our planet as well as the whole cosmos. Human species participates in this process in a specific way, taking part in the evolutionarily developing possibilities of transcendence and self-realisation. And relative balance in all transformations of this kind has its source in the metaphorical “physics and metaphysics” of condensing light, which controls teleologically the process of evolutionary changes in the dimension of the universe. This “Great Light” makes use of human reason, which genetically derives from nature and should be friendly to it, perceiving it religiously as a shrine. As Skolimowski suggests, the process of self-realisation and transcending should manifest the character of conscious self-limitation of man in his relations and interactions with nature and society. The idea of cosmic ethics developed by the philosopher is to serve this purpose. It has an imperative character: on the one hand it inspires man to creative transcendence in the name of sacred values in his life environment (habitat), and on the other imposes upon him the obligation of self-limitation and reverent attitude towards other man, other living creatures and their common life perceived as sacred being.

6

Rozwój zrównoważony w aspekcie społeczeństwa medialnego

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2007

|

Vol. 2, nr 2

85-93

PL

Przedmiotem tego szkicu jest próba przedstawienia argumentów na rzecz tezy, że rozwijające się społeczeństwo medialne będzie wspierać z wielu proponowanych koncepcji model balansujący rozwoju zrównoważonego. Zostaną więc przedstawione dyskutowane w literaturze przedmiotowej kategorie tego typu rozwoju, następnie związki przedmiotowe tej kategorii z pojęciem dobra zbiorowego, opisywanego w ujęciach teorio - growych, charakterystycznych dla współczesnego społeczeństwa obywatelskiego, ulęgającego procesom globalizacji. Ona bowiem powoduje, że staje się ono społeczeństwem postindustrialnym, w którym wiodącą formą organizacji życia zbiorowego w interakcjach ze środowiskiem społecznym i przyrodniczym jest ich medializacja, umożliwiająca ludziom komunikowanie się ze sobą i swym środowiskiem na niespotykaną dotąd skalę. W związku z faktem, że idee neoliberalne opisujące zbiorowe życie ludzi doprowadziły do kryzysu media publiczne, a ich dalszy rozwój stanowi warunek urzeczywistniania idei rozwoju zrównoważonego, szczególnie jego względnie trwałego charakteru, dla urzeczywistnienia jego balansującego modelu media takie stają się konieczne, a więc i te kwestie podejmujemy w przedstawionych tu rozważaniach. Uważamy bowiem, że balansujący rozwój zrównoważony w przestrzeni rozwijającego się społeczeństwa medialnego jest realną drogą do budowania w nim ładu ekologicznego w ramach zintegrowanego ładu społecznego.

EN

The paper argues that the developing medial society will support the balancing model of sustained development, selected out of several other solutions. Various categories of this development will be discussed, as presented in the literature on the subject, as will the relationship between sustainable development and the concept of collective welfare, defined in game theory terms, characteristic for the contemporary citizen society subject to globalization processes. Globalization transforms the society into the postindustrial one, in which the growing influence of the media on society of interactions with social and the natural environment plays a major role in the organization of the collective life. It is this which allows inter-human communication on an unprecedented scale, as well as communication with the environment. Neo-liberal theories describing the collective life of people have resulted in a crisis in the public media. Yet, their further development constitutes the condition of actualizing the idea of sustainable development. Media turns out to be indispensable for the realization of a balancing model. This problem will also be discussed in this paper. The author considers the balancing influence of sustainable development within the space of developing medial society as the real path towards the building of ecological order within the framework of social order.

7

Zrównoważony rozwój: aspekt filozoficzny i medialny

Fiut I. S.

Problemy Ekorozwoju

|

2006

|

Vol. 1, nr 1

33-45

PL

Stosunek myśli filozoficznej do idei zrównoważonego rozwoju wiąże się w sposób szczególny z orientacją aksjologiczną myślicieli, ich przekonaniami natury ontologicznej i epistemologicznej oraz orientacji historiozoficznej. Wyróżnia się cztery zasadnicze orientacje: - filozofia równoważenia wzrostu i aktywnej ochrony środowiska; - filozofia zrównoważonego rozwoju społecznego; - filozofia ekorozwoju; - filozofia realnego ekorozwoju. Metodą dochodzenia do sensownego pojmowania kategorii zrównoważonego rozwoju może stać się metoda fenomenologiczna nawiązująca do tradycji naturalistycznej, łącząca w sobie badania oparte o intencjonalność poznania skierowanego na przyczynowość przyrody. W artykule omówiona jest koncepcja fenomenologii życia A. T. Tymienieckiej, która może być w tym procesie szczególnie przydatna.

EN

Relation between philosophical thought and the idea of sustainable development is connected especially with axiological orientation of philosophers, their cognitional, epistemological and historical convictions. One can distinguish four basic standpoints: - philosophy of balanced growth and active protection of the environment; - philosophy of sustainable social development; - philosophy of ecodevelopment; - philosophy of real ecodevelopment. The method of reaching reasonable understanding of sustainable development category may be phenomenological, referring to naturalistic tradition. In the article the idea of phenomenology of life proposed by A. T. Tymieniecka is discussed. It may be extremely useful in the process.